De Commissie hernieuwt haar verbintenis om de grondrechten in de EU te versterken - Hoofdinhoud
De Europese Commissie i presenteert vandaag een nieuwe strategie om de toepassing van het Handvest van de grondrechten in de EU te versterken.
Grondrechten mogen niet als vanzelfsprekend worden beschouwd. De nieuwe strategie bevestigt een hernieuwd engagement om te waarborgen dat het potentieel van het Handvest ten volle wordt benut. Vanaf volgend jaar zal de Commissie een jaarverslag presenteren waarin wordt nagegaan hoe de lidstaten het Handvest op een bepaald thematisch gebied toepassen.
Věra Jourová i, vicevoorzitter voor Waarden en Transparantie: “Dit jaar is het twintig jaar geleden dat het Handvest - de Europese Bill of Rights - werd afgekondigd. Het Handvest is de neerslag van de waarden van onze Unie. Het heeft dezelfde juridische waarde als de Verdragen. Ik wil dat de mensen weten bij wie en waar ze terecht kunnen als hun rechten worden geschonden.”
Commissaris voor Justitie, Didier Reynders i: “Recent nog zijn we met nieuwe uitdagingen op het gebied van de grondrechten geconfronteerd. De COVID-19-pandemie - en de daaraan verbonden beperkingen - is een treffend voorbeeld. De ontwikkelingen in de samenleving vragen om een hernieuwde verbintenis voor de onverkorte toepassing van het Handvest door de EU en haar lidstaten. Meer dan ooit moeten we het Handvest centraal stellen in ons werk en moeten we ervoor zorgen dat mensen hun grondrechten daadwerkelijk kunnen uitoefenen.”
De strategie vormt een aanvulling op het actieplan voor Europese democratie en het verslag over de rechtsstaat. Met deze aanpak toont de Commissie dat zij de bevordering en bescherming van de grondrechten en de waarden van de EU breed opvat.
Van het Handvest een realiteit maken voor iedereen:
De strategie rust op vier pijlers, elk met eigen maatregelen, en zet de koers uit voor de uitvoering van het Handvest in de komende tien jaar:
-
-Doeltreffende toepassing door de lidstaten: De lidstaten zijn verplicht om bij de uitvoering van het EU-recht het Handvest te eerbiedigen. De Commissie zal nauw samenwerken met de lidstaten en is bereid hen door middel van dialoog te helpen het EU-recht doeltreffend en met volledige inachtneming van het Handvest uit te voeren. De lidstaten worden verzocht een contactpunt voor het Handvest aan te wijzen dat de coördinatie en informatie-uitwisseling moet vergemakkelijken. Vanaf 2021 zal de Commissie jaarlijks verslag uitbrengen over het Handvest en de toepassing ervan in de lidstaten op specifieke gebieden. In het verslag van 2021 zal de nadruk liggen op de grondrechten in het digitale tijdperk.
-
-Versterking van het maatschappelijk middenveld: De Commissie zal de situatie van dichtbij monitoren en actie ondernemen tegen nationale maatregelen die de werking van het maatschappelijk middenveld beïnvloeden en in strijd zijn met het EU-recht. Sommige lidstaten beschikken nog steeds niet over volledig functionerende nationale mensenrechteninstellingen, terwijl dit toch belangrijke schakels zijn tussen de overheid en het maatschappelijk middenveld. De lidstaten worden verzocht zo'n instelling op te richten en van de nodige middelen te voorzien om volledig onafhankelijk te kunnen werken. De Commissie zal ook stimulerende maatregelen nemen voor het aanbieden van opleiding in verband met het Handvest aan rechters, andere rechtsbeoefenaars en rechtenverdedigers.
-
-Het Handvest als kompas voor de EU-instellingen: De EU-instellingen moeten bij alles wat ze doen het Handvest naleven. De Commissie zal haar interne capaciteit op het gebied van de naleving van het Handvest versterken, onder meer via e-learning, geactualiseerde richtsnoeren voor het personeel en opleidingsplannen. De Commissie staat klaar om het Europees Parlement en de Raad i te steunen om ervoor te zorgen dat ook zij het Handvest doeltreffend toepassen.
-
-De bekendheid van het Handvest vergroten: Uit een recente Eurobarometer-enquête blijkt dat zes op de tien respondenten meer willen weten over hun rechten en waar ze terecht kunnen als hun rechten uit hoofde van het Handvest worden geschonden. De Commissie zal een voorlichtingscampagne over het Handvest opzetten en het Erasmus+-programma inzetten om deze thematiek beter onder de aandacht te brengen bij jongeren. De Commissie stimuleert de lidstaten om daarnaast ook hun eigen bewustmakingsinitiatieven te ontwikkelen.
Volgende stappen
De lidstaten spelen een sleutelrol bij de uitvoering van deze strategie. Daarom nodigt de Commissie de Raad uit om follow-upconclusies op te stellen.
In 2025 zal de Commissie verslag uitbrengen over de uitvoering van de strategie.
Chronologisch overzicht
Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon op 1 december 2009 is het Europees Handvest van de grondrechten juridisch bindend.
Uit de verslagen over de situatie van de grondrechten van 2019 en 2020 blijkt dat de lidstaten geen nationaal beleid hebben om het Handvest meer bekendheid te geven en de uitvoering ervan te verbeteren. In de bevindingen van het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA) wordt benadrukt dat maatschappelijke organisaties en nationale mensenrechteninstellingen een essentiële rol spelen als het erop aankomt van het Handvest een realiteit in het leven van de mensen te maken. Het probleem is dat deze organisaties onvoldoende bekend zijn met het Handvest en niet goed weten wanneer het van toepassing is.
Om mensen beter te informeren over hun grondrechten en duidelijk te maken waar zij terecht kunnen wanneer hun rechten zijn geschonden, werkt de Commissie samen met instanties op nationaal, lokaal en EU-niveau. Op de e-justitie-portaalsite is praktische informatie beschikbaar.
Bij de voorbereiding van deze nieuwe strategie heeft de Commissie een Eurobarometer-enquête over het Handvest gehouden en belanghebbenden geraadpleegd via een in 2019 gehouden conferentie over het Handvest en via gerichte vragenlijsten die door het FRA zijn geanalyseerd.
Meer informatie
Strategie voor de uitvoering van het Handvest van de grondrechten
Europa-pagina's over de EU-strategie voor de uitvoering van het Handvest
VIDEO: Inleiding over het Handvest van de grondrechten van de EU