Betere regelgeving: voorstellen van de Commissie ter versterking van subsidiariteit en evenredigheid bij de beleidsvorming in de EU

*

Nu de Europese verkiezingen voor de deur staan en het debat over de toekomst aan de orde van de dag is, heeft de Commissie beslist welke wijzigingen zij wil aanbrengen in het beleidsvormingsproces in de EU. Zo kan zij haar beperkte middelen concentreren op een kleiner aantal activiteiten en haar politieke prioriteiten efficiënter uitvoeren. De vandaag gepubliceerde mededeling over versterking van de beginselen van evenredigheid² en subsidiariteit³ bij de beleidsvorming in de EU is ook gebaseerd op de aanbevelingen van de „taskforce inzake subsidiariteit, evenredigheid en minder en efficiënter optreden”.

Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker⁴: „Het doet mij genoegen dat de taskforce tot de conclusie is gekomen dat de EU meerwaarde biedt op alle gebieden waar zij momenteel actief is. Op een gegeven moment zullen we echter onder ogen moeten zien dat we met de nu beschikbare middelen niet steeds meer zullen kunnen doen om de toenemende uitdagingen aan te pakken. In de toekomst zal de Commissie steeds vaker moeten kiezen welke activiteiten en middelen prioriteit moeten krijgen.”

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans⁵, bevoegd voor betere regelgeving en voorzitter van de taskforce: „We hebben hard gewerkt om bij de Commissie een systeem van wereldklasse voor betere regelgeving op te zetten. Maar het kan nog beter. De taskforce heeft de aanzet gegeven tot belangrijke wijzigingen binnen de Commissie, en het resultaat daarvan maakt nu deel uit van ons DNA. De Commissie is echter niet de enige instantie die betrokken is bij het beleidsvormingsproces. Iedereen zal zijn verantwoordelijkheid moeten nemen, te beginnen op de conferentie die het Oostenrijkse voorzitterschap van de EU volgende maand in Bregenz organiseert.”

De Commissie stelt vandaag voor hoe zij haar toekomstige werkzaamheden zal baseren op de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid en hoe zij de rol van die beginselen in de beleidsvorming binnen de EU wil versterken. De Commissie zal bijvoorbeeld het door de taskforce voorgestelde subsidiariteitsschema opnemen in al haar effectbeoordelingen en toelichtingen. Dit schema is een instrument waarmee subsidiariteit en evenredigheid gestructureerd kunnen worden weergegeven. Wij zullen het ook eenvoudiger maken voor de nationale parlementen om de termijnen voor het indienen van adviezen over ontwerpvoorstellen te halen, en zal onderzoeken hoe zij met behulp van openbare raadplegingen de ideeën van lokale en regionale overheden beter kan verzamelen en doorgeven. Het Refit-platform⁶, dat de regeldruk van de bestaande EU-wetgeving beoordeelt, moet zodanig worden omgevormd dat lokale en regionale overheden beter worden vertegenwoordigd. De taken ervan moeten worden uitgebreid met de beoordeling van subsidiariteit en evenredigheid, als aanvulling op de huidige focus op de regelgevingsdruk. De Commissie zal er met name voor zorgen dat bij haar evaluaties systematisch aandacht wordt besteed aan de relevante gedelegeerde handelingen en uitvoeringshandelingen.

De conferentie van het Oostenrijkse voorzitterschap in Bregenz, die in november zal plaatsvinden, biedt de andere instellingen de gelegenheid zelf verbintenissen aan te gaan wat betreft de uitvoering van de aanbevelingen van de taskforce. De voorstellen van de Europese Commissie¹ voor Bregenz omvatten de volgende punten:

• - 

  alle betrokken instellingen moeten duidelijk maken of zij gebruik zullen maken van het subsidiariteitsschema;
• - 

  het Europees Parlement⁷ en de Raad⁸ moeten ermee instemmen dat zij het subsidiariteits- en evenredigheidseffect van hun amendementen op de voorstellen van de Commissie zullen beoordelen;
• - 

  op herhaald verzoek van de nationale parlementen moeten het Europees Parlement en de Raad ermee instemmen dat het kerst- en nieuwjaarsreces van de nationale parlementen niet meetelt voor de termijn van acht weken die geldt voor het indienen van adviezen over wetsvoorstellen van de EU;
• - 

  het Europees Parlement en de Raad moeten de transparantie van hun werkzaamheden (zoals de trialogen) vergroten, zodat de betrokkenheid van de lokale en regionale overheden wordt versterkt; zij moeten ook overwegen om de lokale en regionale autoriteiten bij de wetgevingsprocedure te betrekken;
• - 

  het Comité van de Regio's⁹ moet zijn leden meer bewust maken van hun mogelijkheden om bij te dragen tot de beleidsvorming in de EU, en ervoor zorgen dat deze input doeltreffender in het institutionele proces wordt opgenomen;
• - 

  de nationale autoriteiten moeten onderzoeken hoe zij de lokale en regionale autoriteiten effectiever kunnen betrekken bij de wetgevingsprocedure.

Achtergrond

Bij subsidiariteit gaat het erom te bepalen op welk niveau beleid het best kan worden opgezet en uitgevoerd. De EU moet alleen optreden waar dat nodig is en haar optreden duidelijke voordelen biedt ten opzichte van maatregelen op nationaal, regionaal of lokaal niveau. Bij evenredigheid gaat het om het financiële en bestuurlijke effect van voorgestelde wetgeving. Dat effect moet tot een minimum worden beperkt en evenredig zijn met de beoogde beleidsdoelstellingen. Voor de Commissie betekent dit dat wij ons ambitieuze beleid moeten verwezenlijken op zo eenvoudig mogelijke wijze, tegen zo laag mogelijke kosten, en dat onnodige bureaucratische formaliteiten moeten worden voorkomen.

De Commissie-Juncker¹⁰ heeft in haar beleid een centrale plaats gegeven aan met feiten onderbouwde beleidsvorming en betere regelgeving. De jaarlijkse werkprogramma's die wij voorstellen, zijn gestroomlijnd en gericht op tien politieke prioriteiten. In het kader van het debat over de toekomst van Europa, dat op gang is gebracht door het witboek van Commissievoorzitter Juncker van maart 2017, hebben wij bijzonder veel aandacht gegeven aan subsidiariteit en evenredigheid. Voorzitter Juncker heeft een specifieke taskforce inzake subsidiariteit, evenredigheid en minder en efficiënter optreden opgericht, die alle beleidsterreinen kritisch moet beoordelen, om ervoor te zorgen dat de EU alleen daar optreedt waar zij een meerwaarde biedt.

De leden van de taskforce waren afgevaardigd door het Comité van de Regio's en de nationale parlementen. De taskforce heeft gekeken naar de rol van subsidiariteit en evenredigheid in het werk van de instellingen van de EU en de rol van lokale en regionale overheden in de besluitvorming van de EU. Ook is bekeken of bevoegdheden en de verantwoordelijkheid voor bepaalde beleidsterreinen kunnen worden teruggegeven aan de lidstaten. In iets meer dan zes maanden heeft de taskforce onder leiding van Frans Timmermans een uitgebreid, gericht antwoord op deze vragen geformuleerd, op basis van de bijdragen van een groot aantal belanghebbenden.

De Commissie is het eens met het oordeel van de taskforce dat de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid krachtiger moeten worden toegepast, als onderdeel van de bredere agenda voor betere regelgeving. De Commissie maakt momenteel de balans op van haar beleid inzake betere regelgeving. De conclusies daarvan zullen worden gepresenteerd in de eerste helft van 2019.

Meer informatie

Mededeling — De beginselen van subsidiariteit en evenredigheid: versterking van de rol daarvan in de beleidsvorming binnen de EU

Verslag van de taskforce „Minder en efficiënter optreden”

Factsheet over de aanbevelingen van de taskforce

Witboek over de toekomst van Europa

IP/18/6150