Commissie stelt nieuwe regels voor OLAF voor als een hechte partner voor het Europees Openbaar Ministerie

De oprichting van een Europees Openbaar Ministerie² (EOM³) is het begin van een nieuwe fase in de strijd tegen fraude waardoor de EU⁴-begroting wordt geschaad.

In deze context stelt de Europese Commissie¹ vandaag voor om Verordening (EU, Euratom) 883/2013 te wijzigen met betrekking tot onderzoeken die door het Europees Bureau voor fraudebestrijding⁵ (OLAF) worden gevoerd. De wijziging wil ervoor zorgen dat OLAF nauw kan samenwerken met het EOM om fraude in de hele EU⁴ op te sporen en te onderzoeken. De voorgestelde wijzigingen zullen ook meer duidelijkheid verschaffen over de instrumenten waarover OLAF beschikt, zodat die zo doeltreffend mogelijk kunnen worden aangewend. Het gaat met name om controles en verificaties, toegang tot informatie over bankrekeningen en instrumenten om btw-fraude te bestrijden.

"De begroting gaat werkelijk om de meerwaarde van de EU. We moeten ervoor zorgen dat elke cent ten gunste van onze burgers wordt besteed. Dit betekent dat de strijd tegen fraude en corruptie krachtdadiger moet zijn dan ooit. We moeten ervoor zorgen dat OLAF zijn doelstellingen kan bereiken en dat het vlot en efficiënt samenwerkt met het EOM. We moeten een sterk OLAF hebben dat de strafrechtelijke benadering van het EOM aanvult met degelijke administratieve onderzoeken," aldus Günther H. Oettinger⁶, Europees commissaris voor Begroting en Personeelszaken.

Het EOM zal bevoegd zijn om strafbare feiten waardoor de EU-begroting wordt geschaad, zoals corruptie of fraude met EU-middelen of btw-carrouselfraude, te onderzoeken en te vervolgen.

Het voorstel tot wijziging van Verordening 883/2013 van vandaag wil garanderen dat OLAF een hechte en betrouwbare partner van het EOM wordt, en dat het administratieve onderzoeken blijft voeren om de werkzaamheden van het EOM aan te vullen. OLAF zal dus een essentiële rol blijven spelen in de bescherming van de financiële belangen van de Unie. Het EOM en OLAF zullen nauw samenwerken om binnen het kader van hun afzonderlijke maar complementaire mandaten ervoor te zorgen dat alle beschikbare middelen worden gebruikt voor de strijd tegen fraude en de bescherming van het geld van de belastingbetaler.

In de lidstaten die aan het EOM deelnemen, zullen de onderzoeken van OLAF zich concentreren op het vergemakkelijken van administratieve terugvordering en het voorkomen van verdere schade voor de EU-financiën door middel van administratieve maatregelen. De strafrechtelijke benadering van het EOM zal hierdoor worden aangevuld, zo nodig in nauw overleg met het EOM. Wanneer OLAF mogelijke strafbare feiten aan het licht brengt, zal het die zonder vertraging aan het EOM melden en op verzoek ondersteuning bieden voor het onderzoek van EOM.

OLAF zal ook niet-frauduleuze onregelmatigheden (waarvoor het EOM niet bevoegd zal zijn) in alle lidstaten blijven onderzoeken. In 2016 ging het om 93 % van alle gemelde onregelmatigheden, met een financiële impact van ongeveer 2,58 miljard EUR[1]. Bovendien zal OLAF zijn onderzoeken naar fraude en corruptie voortzetten in de lidstaten die niet aan het EOM deelnemen.

Het voorstel voert daarvoor in het rechtskader van OLAF de nodige bepalingen in met betrekking tot de uitwisseling van informatie met het EOM en het bieden van ondersteuning voor EOM-onderzoeken, om ervoor te zorgen dat de activiteiten complementair zijn en onderzoekswerkzaamheden elkaar niet overlappen. Daarnaast zorgt de wijziging voor een aantal beperkte maar belangrijke verduidelijkingen waardoor de administratieve onderzoeken van OLAF doeltreffender zullen worden, op basis van een recente evaluatie die door de Commissie is verricht. De focus ligt op concrete punten waar vandaag het gebrek aan duidelijkheid in de huidige verordening belemmeringen creëert die de onderzoeken van OLAF minder doeltreffend maken. De wijziging voert regels in ter verbetering van de controles en verificaties ter plaatse, die een centrale rol spelen in de bevoegdheden van OLAF en van cruciaal belang zijn om bewijs te vinden om vermeende onwettige activiteiten aan te tonen of te weerleggen. OLAF zal door de wijziging toegang krijgen tot informatie over bankrekeningen waardoor het de geldstromen in de alsmaar complexer wordende vormen van fraude kan onderzoeken, en de nodige instrumenten ter beschikking krijgen om zijn mandaat op het gebied van btw te vervullen.

Achtergrond

Het voorstel van vandaag is een andere stap in de inspanningen van de Commissie om de financiële belangen van de Unie beter te beschermen, nadat in 2017 twee grote wetgevingsbesluiten zijn aangenomen, namelijk de verordening betreffende nauwere samenwerking bij de instelling van het Europees Openbaar Ministerie ("EOM")[2] en de richtlijn betreffende de strafrechtelijke bestrijding van fraude die de financiële belangen van de Unie schaadt[3].

[1] Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement⁷ en de Raad⁸: Bescherming van de financiële belangen van de Europese Unie - Fraudebestrijding Jaarverslag 2016, COM(2017) 383 final van 20 juli 2017.

[2] Verordening (EU) 2017/1939 van de Raad van 12 oktober 2017 betreffende nauwere samenwerking bij de instelling van het Europees Openbaar Ministerie ("EOM"), PB L 283 van 31.10.2017, blz. 1.

[3] Richtlijn (EU) 2017/1371 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juli 2017 betreffende de strafrechtelijke bestrijding van fraude die de financiële belangen van de Unie schaadt, PB L 198 van 28.7.2017, blz. 29.

IP/18/3862

• 1. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 2. 

  Mensen die in Nederland worden verdacht van het plegen van een strafbaar feit krijgen met het Openbaar Ministerie (OM) te maken. Het OM, ook wel parket genoemd, is de enige instantie in Nederland die verdachten voor de strafrechter kan brengen. Het OM zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd.
   
• 3. 

  In 2017 besloten 22 EU-lidstaten nauwer te gaan samenwerken in een Europees Openbaar Ministerie (EOM). Het Europees Openbaar Ministerie is in de deelnemende lidstaten verantwoordelijk voor de bestrijding van fraude en corruptie met EU-gelden. Nederland koos er aanvankelijk voor om niet aan het EOM deel te nemen, maar besloot uiteindelijk toch aan te sluiten.
   
• 4. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 5. 

  Het Europees Bureau voor Fraudebestrijding (OLAF) is een directoraat-generaal dat tot doel heeft fraude, corruptie en andere onrechtmatige activiteiten in de Europese Unie te bestrijden. Hieronder valt ook de bestrijding van wanbeheer binnen EU-instellingen zelf. Met deze doelstelling beschermt OLAF de financiële belangen van de Europese Gemeenschap.
   
• 6. 

  De Duitser Günther Oettinger (1953) was in 2010-2019 lid van de Europese Commissie. In de in 2014 aangetreden Commissie-Juncker was hij sinds 1 januari 2017 belast met begroting en personeelszaken. Hiervoor bezette Oettinger de post digitale economie en maatschappij. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) was hij verantwoordelijk voor energie. Hij was aanvankelijk accountant en advocaat en werd in 1984 lid van de Landdag van Baden-Württemberg. Sinds april 2005 is hij minister-president in die deelstaat. Hij leidde een coalitie van CDU en FDP. Oettinger was actief als bestuurder van de CDU-Jongeren en voorzitter van de CDU-commissie voor mediabeleid.
   
• 7. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 8. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.