Vaststellen uitvoeringshandelingen

Het uitwerken van Europese wetgeving om deze te kunnen implementeren is in beginsel een zaak van de lidstaten van de Europese Unie¹. In sommige gevallen is het noodzakelijk dat Europese wetgeving in alle lidstaten op eenzelfde, juiste, manier wordt geïmplementeerd.

In de hierboven genoemde gevallen krijgt de Europese Commissie² de bevoegdheid om uitvoerende maatregelen op te stellen. De Commissie krijgt hiermee niet de bevoegdheid om de nadere details van de Europese regels zelf uit te werken. Daarvoor geldt de procedure voor het vaststellen van gedelegeerde handelingen³. In de meeste gevallen heeft het uitwerken van regelgeving een geringe politieke lading. Toch kunnen er grote belangen op het spel staan bij het vaststellen van uitvoeringsmaatregelen.

Op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid kan in plaats van de Commissie de Raad van Ministers⁴ worden gemachtigd om uitvoeringsmaatregelen uit te werken.

Voor het vaststellen van uitvoeringshandelingen gelden twee specifieke procedures. Beide hebben gemeen dat de Europese Commissie voorstellen voor uitvoeringshandelingen moet voorleggen aan comités bestaande uit vertegenwoordigers van de lidstaten. Deze comités staan ook wel bekend als comitologie-comités⁵. Afhankelijk van de procedure is de Commissie wel of niet gebonden aan het oordeel van die comités.

• - 

  Raadplegingsprocedure⁶: de Europese Commissie moet uitvoeringshandelingen vaststellen. De Commissie wordt geadviseerd door een comité bestaande uit vertegenwoordigers van de lidstaten
• - 

  Onderzoeksprocedure⁷: de Europese Commissie moet uitvoeringshandelingen vaststellen. De Commissie moet deze eerst voorleggen aan een comité bestaande uit vertegenwoordigers van de lidstaten. Dat comité kan voorstellen goedkeuren of verwerpen

Voor het Verdrag van Lissabon⁸ in werking trad, werd geen onderscheid gemaakt tussen uitvoerings- en gedelegeerde handelingen. Voor beiden werd gebruik gemaakt van comitologie-comités. De regels voor die comités waren vastgelegd in werkafspraken tussen de Europese instellingen. Dat oude systeem van comitologie kende vier verschillende procedures en werd tevens gebruikt voor het vaststellen van gedelegeerde handelingen³.

In het Verdrag van Lissabon is een artikel specifiek gewijd aan uitvoeringshandelingen. Op basis van dat artikel zijn nieuwe werkafspraken opgesteld. Het aantal comités is nu teruggebracht naar twee, en deze zijn exclusief gewijd aan het opstellen van uitvoeringshandelingen.

Uitvoeringshandelingen vinden hun basis in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie⁹:

• - 

  principe uitvoeringshandelingen: zesde deel VwEU titel I hoofdstuk 2 eerste afdeling art. 291¹⁰
• - 

  vastgelegde afspraken tussen de Raad, EP en Commissie over uitvoeringshandelingen (verordening 182/2011)

• 1. 

  Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  In Europese wetgeving bestaat de mogelijkheid om de Europese Commissie de bevoegdheid te geven om delen van een wet verder uit te werken. Voorwaarde is dat het de kern van de wetgeving ongemoeid laat. De grenzen waar binnen de Commissie een wet mag uitwerken, worden al in de wet vastgelegd.
   
• 4. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 5. 

  Dit type comités van de Europese Unie worden in het leven geroepen om de Europese Commissie bij te staan bij de implementatie van Europese regelgeving. De comitologie-comités bestaan uit nationale overheidsexperts. Dat kunnen ambtenaren zijn, of experts afgevaardigd namens een lidstaat. Ze worden voorgezeten door een ambtenaar van de Europese Commissie. Als we het over deze groep van comités hebben, spreken we ook wel van 'comitologie'.
   
• 6. 

  De raadplegingsprocedure is één van de twee procedures die gebruikt worden voor het vaststellen van uitvoeringshandelingen. Op Europees niveau wordt dan vastgelegd hoe bepaalde regelgeving moet worden geïmplementeerd. Bij deze procedure is nauwelijks voorzien in controle door de lidstaten. Het gaat in de meeste gevallen dan ook om minder belangrijke onderwerpen.
   
• 7. 

  De onderzoeksprocedure is één van de twee procedures die gebruikt worden voor het vaststellen van uitvoeringshandelingen. Op Europees niveau wordt dan vastgelegd hoe bepaalde regelgeving moet worden geïmplementeerd. Bij deze procedure is wel in controle door de lidstaten voorzien. Het gaat in de meeste gevallen om technische onderwerpen die uniform moeten worden ingevoerd in de lidstaten, maar waar mogelijk grote belangen op het spel staan.
   
• 8. 

  Dit Europese verdrag voerde een aantal hervormingen door om de Europese Unie democratischer en beter bestuurbaar te maken nadat in 2004 en 2007 twaalf nieuwe landen lid zijn geworden van de Europese Unie. Het Verdrag van Lissabon is op 1 december 2009 in werking getreden.
   
• 9. 

  Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) is een gewijzigde versie van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (EG). De gewijzigde versie is in 2009 van kracht geworden. In het VwEU staat wat de bevoegdheden zijn van de Europese Unie, en op welke manier de Europese Unie die bevoegdheden kan uitoefenen. Dit verdrag vormt samen met het Verdrag betreffende de Europese Unie de basis van de Europese Unie.
   
• 10. 

  1. De lidstaten nemen alle maatregelen van intern recht die nodig zijn ter uitvoering van de juridisch bindende handelingen van de Unie.
   
• 11. 

  De Europese Unie kent verschillende procedures om besluiten te nemen. Naast de gewone wetgevingsprocedure gelden er voor een aantal onderwerpen bijzondere wetgevingsprocedures. Daarnaast zijn er een aantal aparte procedures voor het vaststellen van afgeleide regelgeving.
   
• 12. 

  Veel regelgeving in de Europese Unie is algemeen van aard en moet nog verder worden uitgewerkt. Dat wordt gedaan via afgeleide regelgeving. Hoe deze afgeleide regelgeving wordt vastgesteld, is afhankelijk van één van de drie procedures die daarvoor van toepassing zijn. Bij het vaststellen van afgeleide regelgeving moet de Europese Unie binnen de kaders blijven die in de algemene, primaire wetgeving zijn vastgesteld. Desalniettemin kan het nog steeds om belangrijke besluiten gaan.
   
• 13. 

  Wetgeving in de Europese Unie wordt in eerste instantie vaak algemeen opgesteld. Om die wetgeving goed te kunnen uitvoeren in de hele Europese Unie moeten de details van die wetgeving nog worden vastgesteld. Het gaat hier dus niet om het maken van nieuwe regels, maar om afgeleide regelgeving.