Van Biesheuvel tot Rutte: 45 jaar onderweg met de Europese Raad

Hierbij de 100^e analyse in dit decennium van het beraad in de Europese Raad³ van onze correspondent in Brussel, Jan Werts². Hij arriveerde daar in 1975 tegelijk met de start van zulk topberaad. In 1991 promoveerde hij aan de Brusselse VUB cum laude op The European Council (Asser Instituut/Elsevier Science). In 2008 publiceerde Werts een geheel herschreven tekst van zijn werk bij John Harper Publishing in Londen. In de 100^e analyse belicht hij aspecten die niet eerder ter sprake kwamen.

Je volgde ter plaatse in totaal ruwweg 225 topconferenties. Wat heb je er zelf van geleerd?

Dat de leiders vroeg of laat élk probleem onder de knie krijgen. De kapseizende euro, de vluchtelingen vanuit Turkije of het klimaat/energie-akkoord van 2014, er komt een compromis. Dat is best opmerkelijk. Bedenk dat in Brussel de leiders van 28 uiteenlopende landen aan tafel zitten. Die hebben flink contraire belangen, opinies en tradities. Toch lukt het ze al tientallen jaren keer op keer tot een akkoord te komen.

Welke top zul je nooit vergeten?

Venetië, zomer 1980. Twee spectaculaire toppen, eerst de EU⁴ dan de G7⁵. Wij werden met razendsnelle speedbootjes, door Italianen die ons bang wilden maken en daarom een omweg maakten, naar het geïsoleerde vergadercentrum gejaagd. Het was de eerste top waar volop terrorisme dreigde, omdat het Midden-Oosten de inzet was.

De EU bestaat sinds 1951, dus al bijna 70 jaar. Waarom kwam de Europese Raad³ er pas in 1975?

De grondleggers beloofden destijds ‘nooit meer oorlog’. Er moest daartoe een overkoepelende Europese Federatie komen. De Europese Commissie⁶ kreeg de hoofdrol. Maar dat bleek een illusie. De nationale hoofdsteden bleven liever de baas. Eerst via de Raad van Europese Ministers⁷, waarin ze allemaal zitten. Vanaf 1975 namen de nationale leiders de leiding via hun Europese Raad. Overigens waren er daarvoor al ‘crisistoppen’.

Bron: European Community

De start van een van de allereerste vergaderingen van de Europese Raad, 1 december 1975 in Rome. Zó informeel als destijds verloopt het beraad vandaag beslist niet.

Vergadert de Europese Commissie of het Europees Parlement⁸ dan trekt dat 100 journalisten. Naar de Europese Raad komen er wel duizend. Waarom dat enorme verschil?

Voor de burger liggen de Commissie en het Parlement op de maan. Daar snappen ze niks van. In Brussel staat een ronde tafel. Je kent die van het tv-nieuws. Bij een crisis zoeken de 28 presidenten en minister-presidenten daar met de Commissievoorzitter een oplossing. Dat lukt ze na nachtelijk gezeur en soms geruzie, uiteindelijk meestal. Komen zij de vergaderzaal uit dan vertellen die leiders de reporters hoe het ging: elk voor hun eigen nationaal publiek. Dit snapt iedereen.

Gebeuren er ook dingen die niet in de krant komen?

Tot 2004 was zo’n top meestal ‘ergens in Europa’. Die gastheren daar waren daarmee vereerd. Zij verwenden ons met somptueuze diners en cadeaus. Eens kregen alle journalisten en diplomaten zo maar een reiskoffer mee. Allemaal dus hetzelfde model. Kun je nagaan de chaos bij de volgende top toen die allemaal tegelijk uit het vliegtuig op de transportband kwamen en lang niet iedereen zijn koffer had gelabeld….

Iets grappigs?

Die toppen waren vroeger in grote paleizen. Ik zwerf daar graag rond op plekken waar ik niet thuis hoor. Tegenwoordig is dat onmogelijk. Precies op een hoek loop ik bijna op tegen twee heren die mij niet konden zien aankomen. Beiden geven mij onverwacht een hand en lopen meteen door. Verder lopend realiseer ik me dat dit toch echt de Franse president Jacques Chirac en zijn eerste minister Lionel Jospin waren. ‘Politici schudden graag handen, in de hoop op je stem’, zo denk ik dan.

Nog iets grappigs?

In de beginjaren brachten premier Den Uyl⁹ en later Lubbers¹⁰ hun vrouw mee. Zij wisten, net zomin als wij journalisten, tijdens het beraad geen raad met hun tijd. Tegenwoordig lekt wat daar speelt meteen uit, maar toen niet. Dus trokken wij met Liesbeth den Uyl en later Ria Lubbers naar een nabijgelegen café. Dat was best gezellig. Liesbeth wilde wel een boom opzetten over de Nederlandse politiek. Toen Ria haar man zag binnenkomen riep zij eens plagend: ‘Wordt het nu niet tijd om een andere kroeg op te zoeken?’.

Je hebt zeven regeringsleiders inclusief Barend Biesheuvel¹¹ in Brussel zien opereren. Is het waar dat Mark Rutte¹² qua invloed daar de beste is?

Absoluut. Lees mijn vorige analyses. Biesheuvel was in 1979 een van de Three Wise Men die de Europese Raad uitvoerig schetsten hoe het verder moest.

Bron: Raad van de Europese Unie

Rutte in gesprek met Merkel en Macron

Na afloop geeft de minister-president een persconferentie. Wie informeerde jullie het beste?

Ik weet wel aan wie je het minste hebt: diezelfde Rutte. Onze premier is na afloop nogal gesloten. ‘Daar kan ik niets over zeggen’, is zijn motto. Over zijn bemiddelend en soms sturend optreden zwijgt Rutte tótaal. Als premier van een kleiner land moet je daarbuiten niet de stuurman gaan uithangen.

Incidenten?

In 2001 in Gent weigerde Commissievoorzitter Prodi¹³ naar de pers te komen. Dat was echt ongezien. ‘Eerste minister Guy Verhofstadt¹⁴, die altijd het hoogste woord moet hebben, zal mij niet eens het woord geven’, klaagde Prodi. Dus bleef hij maar liever weg.

Ruzies?

Het blijven meestal ‘heren onder elkaar’. In 2003 liep kanselier Gerhard Schröder weg, zonder een woord te zeggen. Hij was des duivels over de steun van sommige leiders aan de Amerikaanse inval in Irak. Daaronder de Portugees Barroso¹⁵, later werd hij niettemin Commissievoorzitter.

Pesterijen?

Zij was bij haar collega’s niet geliefd, Margaret Thatcher met haar slagzin ‘I want my money back’. In de pauze van een top wil de Iron Lady kanselier Helmut Kohl spreken. Maar die had nauwelijks tijd. Even later zat Kohl wel in een Konditorei doodrustig te smullen van een stapel Mozartkugeln (gevulde chocolade).

Geheimen?

In Dublin in 1996 gebruikt president Chirac de plaspauze om vanaf het toilet per mobieltje bij zijn adviseur te checken hoeveel schuld Frankrijk maximaal mag maken. Een Duitse plassende diplomaat kan dat goed horen. Hij informeert kanselier Kohl, die nu precies weet hoever hij tot het uiterste kan gaan…

Grappen?

In 2003 maakt Silvio Berlusconi om het ijs te breken grapjes over kanselier Schröder die vier keer is getrouwd. Hij kreeg de bijnaam Audi-man wegens de vier ringen in dat autologo. Diens buitenlandminister Joschka Fisher trouwde zelfs vijf keer. Die werd volgens Berlusconi zo doende een Olympic-man, met vijf ringen…

De kortste top ooit?

Zomer 1995 mag de Benelux de Commissievoorzitter leveren. Eerst valt Ruud Lubbers¹⁰ af wegens ‘kritisch over Duitse hereniging’, aldus Kohl. Dan sneuvelt de Belgische eerste minister Jean-Luc Dehaene¹⁶. ‘Te ongeremd pro-Europa’, vindt de Britse leider Major. In een extra vergadering die nog geen twintig minuten duurt kronen de leiders tenslotte hun Luxemburgse collega Jacques Santer¹⁷ tot voorzitter.

De belangrijkste topconferentie uit die 225?

Ik noem er drie: Den Haag, 1969; Maastricht 1991 en Kopenhagen 1993. Den Haag bracht de toetreding van de Britten. Maastricht bracht de euro en Schengen. De regels voor de aansluiting van tien landen van het vroegere Oostblok volgden in Kopenhagen.

‘Merkel drukt de pauzeknop in’, luidde je analyse van juni 2016. Maar je hebt nooit gemeld dat de pauze over is?

Qua besluiten van belang ligt de EU al drie jaar stil. De herstart was voorzien zodra in Parijs president Macron aan de macht kwam. Maar Duitsland doet niet mee. De kanselier leidt de EU al jaren. Zij moest wel vanwege de eurocrisis en de vluchtelingen. Merkel wil dat leiderschap niet verder oprekken. Begrijpelijk, gezien het Duitse verleden.

Is dat erg?

Nee. Nederland is (met Duitsland) tegen zowat alles wat aan plannen op de plank ligt. Dus geen duur ‘schokfonds’ voor tegenvallers in de zwakkere eurolanden. De helft van de EU-begroting gaat (terecht) al naar die landen. Geen extra Europese belastingen, noch spreiding van asielzoekers, zolang niet alle landen meedoen. En samen met Duitsland die Brexit uitstellen in de hoop op alsnog afstel.

Wie is de absolute ‘topper’ van die 225 toppen?

President Giscard d’Estaing. Hij was in 1974 de ‘vader’ van de Europese Raad. Dertig jaar later wist Giscard die Raad op te waarderen tot de officieel leidende instantie met een vaste voorzitter. Nummer twee is Angela Merkel, de ‘Kanselier van Europa’. Geen andere leider heeft ooit zó zijn stempel gezet.

Zijn er ook landen en leiders die amper meetellen?

Ja en nee. Twee derde van de leiders voert bij dat beraad amper het woord. Maar vergis je niet. Als de Prime Minister van Malta, waar minder mensen wonen dan in Zeeland, luidop gaat klagen over de migrantenstroom wordt er geluisterd. Zij hebben ook hem uiteindelijk nodig. De Europese Raad kan namelijk alleen met algemene stemmen iets besluiten.

Een piepklein land kan zo maar heel Europa blokkeren?

‘Luxemburg kan maar eens per tien jaar zijn veto stellen. Wij doen dat zo nodig maandelijks’, zei een Britse politicus ooit.

Waarom was Nederland tientallen jaren tegen topconferenties?

Al in 1961 wilde president Charles de Gaulle¹⁸ een Europese Raad oprichten. Nederland en België hielden dat tot 1974 tegen. Onze minister Joseph Luns¹⁹ voorzag dat Frankrijk en Duitsland daar de baas zouden spelen. Dat doen ze ook. Toch accepteren de kleinere landen de Raad vandaag volledig. Iedere top wordt minutieus geprepareerd, waaraan zij volop meedoen. Verder ligt de leiding bij voorkeur bij de ex-premier van een kleiner land, zoals binnenkort de Belg Charles Michel²⁰. Bovendien telt de EU binnenkort maar vijf grote landen en intussen 22 kleinere. Daar kunnen ze in Berlijn en Parijs niet zomaar omheen.

Tegenwoordig zijn alle toppen in Brussel. Liep het in Athene, Dublin, Wenen of Stuttgart anders?

Alles ging destijds nog op z’n janboerenfluitjes. Had je na middernacht jouw verslag doorgegeven dan relaxte je met een stadswandeling of cafébezoek. Op een nacht zie ik vanuit mijn ooghoeken ineens enkele veiligheidsagenten. Wat doen die hier? Ik zie een grote corpulente man met zijn armen op de rug staan te kletsen met enkele straatjochies. Even kijken en ik weet het zeker. Ook Helmut Kohl moet wat uitblazen alvorens onder de lakens te kruipen.

Bron: The Council of the European Union

Bijeenkomst van de Europese Raad

Heb je nog iets van belang geleerd alles overziende?

Ik heb geleerd dat historische projecten niet van de Commissie komen, noch van het Europees Parlement. De EU is gebouwd door vooruitziende leiders als de presidenten De Gaulle, Giscard en Mitterrand. Door bondskanseliers als Schmidt, Kohl en Merkel. Volop scorend Commissievoorzitter Delors was de uitzondering. De kleinere landen kunnen geen belangrijk initiatief claimen. Premier Van Agt²¹ sprak daarom graag van ‘de Grote Jongens’, een mix van spot en respect.

Als het niet de Commissievoorzitter is, wie is dan de belangrijkste figuur?

Moeilijk te zeggen. Wel weet ik wie in de EU de zwaarste en lastigste functie heeft. Ooit werkte ik mee aan een boek daarover en mocht de titel bedenken: An Impossible Job – The President of the European Commission.

Zit de EU in een existentiële crisis zoals je vaak hoort?

Dat heb ook ik wel eens geschreven. Vandaag zie ik alleen een migrantencrisis, én de lekke grenzen van Schengen. Rusland, China, Amerika vormen nu een andere uitdaging. Het risico is dat de nieuwe Commissie, opgejaagd door een wereldvreemd Europees Parlement, fonkelnieuwe plannen lanceert. Die dan weer niet uitkomen. Twintig jaar geleden was er wel werk aan de winkel. Er heerste massale werkloosheid. De regeringen worstelden met megagrote tekorten.

De jaren negentig: het begin van de euroscepsis…

Zeker. Maar, let op, dan volgen twee decennia vol versnelling. Eerst de afschaffing van de eeuwenoude nationale grenzen (Schengen²²). Dan de wonderbaarlijk geslaagde verdubbeling naar maar liefst 28 EU-landen. De rijke en arme landen van Europa wonen voortaan samen. Tegelijk de riskante omwisseling van negentien nationale munten in een euro. Dan het onder de knie krijgen van een wereldwijde economische meltdown én tegelijk de eurocrises in Griekenland en elders.

Vijf kwantumsprongen!

Het is met de EU wel héél snel gegaan. Alle cilinders daar werken nu fullspeed. Dit is hét succes van Europa. Niettemin hebben veel burgers vandaag een anti-EU-sentiment. Daarom: eerst nu consolideren. ‘Wie nu alweer met visionaire plannen komt, moet naar de dokter’, zegt Rutte. Hij heeft gelijk. De burgerij wil geen nieuwe forse overdracht van nationale zeggenschap aan ‘Brussel’.

Wilt u dit soort artikelen maandelijks gratis in uw mailbox ontvangen? Meldt u dan aan voor de Hofvijver van het Montesquieu Instituut via onderstaande link.

• 1. 

  Het Montesquieu Instituut is het kenniscentrum voor parlementaire democratie en begeeft zich op het snijvlak van democratie, politiek en parlementaire besluitvorming in zowel Nederland als Europa
   
• 2. 

  Jan Werts is sinds 1976 journalist en publicist in Brussel, waar hij eerder onder meer werkte als correspondent van de Haagsche Courant. Verder was hij zes jaar als journalist werkzaam in Washington. Hij promoveerde in 1991 aan de Vrije Universiteit Brussel in het Europees en internationaal recht op een dissertatie over de Europese Raad. In 2008 verscheen hiervan een herziene versie. Schrijft analyses over Europese Toppen, gebundeld in het document Hoe Europa al tien jaar lang crises bevecht - 100 plus analyses van Jan Werts (link opent in nieuw venster).
   
• 3. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 4. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 5. 

  De Groep van Zeven (G7) is een intergouvernementeel forum van zeven rijke industrielanden. Binnen de G7 worden voornamelijk economische en financiële onderwerpen besproken. Ten tijde van de kredietcrisis en de eurocrisis werd er bijvoorbeeld binnen de G7 overleg gevoerd over de aanpak van die crises.
   
• 6. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 7. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 8. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 9. 

  Dit kabinet wordt beschouwd als het meest links-progressieve kabinet uit de parlementaire geschiedenis. Het kwam tot stand na de moeizame formatie die volgde op de verkiezingen van 1972 en was de opvolger van de kabinetten-Biesheuvel I en II. Het bestond uit bewindslieden van de PvdA, D'66, PPR, KVP en ARP onder leiding van PvdA'er Joop den Uyl.
   
• 10. 

  Christendemocraat die twaalf jaar minister-president was. Werd in 1973 als jonge ondernemer minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl. Na zijn ministerschap en een jaar 'gewoon' Kamerlid voorzitter van de CDA-fractie. Was vier jaar steunpilaar van het kabinet-Van Agt/Wiegel. Na het mislukte kabinet-Van Agt/Den Uyl werd hij in 1982 premier en CDA-leider. Voerde in kabinetten met de VVD een 'no-nonsense'-beleid dat zorgde voor economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. Leidde het CDA in 1986 naar verkiezingswinst en wist die in 1989 te consolideren. Werd daarna premier van een kabinet met de PvdA. Een meester in het vinden van compromisteksten, die vaak tot stand kwamen op zijn werkkamer, het torentje. Na zijn premierschap ontging hem het voorzitterschap van de Europese Commissie en de functie secretaris-generaal van de NAVO. Werd later wel onverwacht Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, maar trad in 2005 voortijdig terug. Harde werker, manager.
   
• 11. 

  Charismatische ARP-voorman, minister van Landbouw en premier. Afkomstig uit Haarlemmerliede en net als Colijn een boerenzoon. Kwam via de Christelijke boeren- en tuindersbond in de Kamer, waarvan hij al snel een gerespecteerd lid was. Werd in 1963 minister van Landbouw en vicepremier. Na een mislukte poging een kabinet te vormen in 1967 fractievoorzitter. Was zowel criticaster als steunpilaar van het kabinet-De Jong. Pleitbezorger van christendemocratische samenwerking. In 1971 alsnog premier van een instabiel kabinet, dat na een jaar ten val kwam. Behaalde in november 1972 met zijn partij een goed verkiezingsresultaat, maar verdween korte tijd later vrij geruisloos uit de politiek toen zijn partij aanstuurde op een kabinet met de PvdA. Populair in eigen kring. Harde werker, pragmatisch maar ook soms erg rechtlijnig. Werd vanwege zijn lange gestalte (bijna twee meter) 'mooie Barend' genoemd.
   
• 12. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 13. 

  Romano Prodi (1939) was van 1999 tot 2004 voorzitter van de Europese Commissie. Hij is van huis uit wetenschapper en was onder meer hoogleraar in Bologna, Trento en Harvard. In 1995 werd hij voorman van de centrumlinkse Olijf-coalitie, waarna hij in 1996-1998 premier was. Ook in 2006-2008 was hij minister-president van Italië. Prodi is nu voorzitter van de centrumlinkse Democratische Partij van Italië. Behalve met de invoering van de euro kreeg hij als commissievoorzitter te maken met onder meer de dienstenrichtlijn, de onderhandelingen over toetreding van Turkije en de aanpak van de klimaatproblematiek.
   
• 14. 

  Guy Verhofstadt (1953) is voorzitter van de Liberale fractie in het Europees Parlement. Hij was onder meer raadslid in Gent, voorzitter van de Partij voor de Vrijheid en later van Open VLD, de Vlaamse liberale partij. Voorts was Verhofstadt vice-eerste minister en minister van Begroting. In 1999-2008 leidde hij drie kabinetten; de eerste twee daarvan waren 'paarse' kabinetten van liberalen, sociaaldemocraten en groenen. Na de verkiezingen van 2007 leidde hij een half jaar een interim-kabinet.
   
• 15. 

  De Portugees José Manuel Durao Barroso (1956) was van 18 november 2004 tot 1 november 2014 voorzitter van de Europese Commissie. Hij leidde twee periodes de Europese Commissie. Daarvoor was Barroso staatssecretaris, minister van Buitenlandse Zaken (1992-1995), en ten slotte premier van Portugal (2000-2004). Hij is doctor in de politieke wetenschappen en werkte als wetenschapper. Barrosso is lid van de centrumrechtse PSD (Partido Social Democrata), een partij die is aangesloten bij de Europese Volkspartij. Sinds 2016 is hij non-executive president van de bank Goldman Sachs.
   
• 16. 

  Jean-Luc Dehaene () was van 20 juli 2004 tot 15 mei 2014 lid van het Europees Parlement. Dehaene maakte deel uit van de Fractie Europese Volkspartij en komt uit België.
   
• 17. 

  Jacques Santer (1937) is een Luxemburgse jurist en econoom, die in 1995 voorzitter van de Europese Commissie werd. Na enige tijd ambtenaar en partijfunctionaris van de christendemocratische partij te zijn geweest, werd hij staatssecretaris en europarlementariër. In 1979-1989 was hij minister van Financiën en vanaf 1984 tevens minister-president. Tijdens zijn voorzitterschap werd de euro geïntroduceerd en kwam het Verdrag van Amsterdam tot stand. Zijn Commissie moest in 1999 voortijdig aftreden na diverse beschuldigingen over corruptie, waarbij vooral een affaire rond de Franse Commissaris Cresson centraal stond.
   
• 18. 

  Charles de Gaulle () was van 17 april 1993 tot 19 juli 2004 lid van het Europees Parlement. Gaulle maakte deel uit van de Niet-ingeschrevenen en komt uit Frankrijk.
   
• 19. 

  Bijna twintig jaar, mede door zijn lange gestalte, een markante minister van Buitenlandse Zaken. Actief bij de marine, waarvoor hij altijd belangstelling behield, en daarna werkzaam in de diplomatieke dienst. Vormde in 1952 (als minister zonder portefeuille) met Beyen een ministersduo, maar vanaf 1956 was hij de enige minister op dat departement. Genoot in brede kring grote populariteit door zijn humor en de wijze waarop hij opkwam voor het Nederlandse belang, maar werd door anderen bekritiseerd vanwege onder meer zijn Nieuw-Guineapolitiek en pro-Amerikaanse opstelling. Steunde de pogingen van Groot-Brittannië om toe te treden tot de Europese Gemeenschappen en was tegenspeler van president De Gaulle. Had weinig genoegen in het politieke debat. Na zijn ministerschap secretaris-generaal van de NAVO. Stond rechts in de KVP en brak in 1972 met die partij. Conservatief, streng katholiek, autoritair, charmant en op-en-top diplomaat. Had een uitstekend gevoel voor p.r.
   
• 20. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.
   
• 21. 

  CDA-voorman, jurist en premier van KVP-huize. Stond als hoogleraar strafrecht bekend als vernieuwingsgezind en bracht als minister van Justitie belangrijke wetten tot stand. Vicepremier in het kabinet-Den Uyl. Kwam in de kabinetten-Biesheuvel en -Den Uyl diverse malen in politieke problemen, onder meer door discussies over de vrijlating van de Drie van Breda, de abortuskwestie en de affaire-Menten. Werd in 1977 de eerste leider van het CDA en was daarna vijf jaar premier. Was toen de politieke tegenvoeter van PvdA-leider Den Uyl; even populair bij zijn achterban als verguisd door zijn tegenstanders. Stapte na de verkiezingen van 1982 op als politiek leider. Nadien Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant en EG-ambassadeur. Relativeerde de politiek en zichzelf, maar was tactisch sterk. Formuleerde zorgvuldig en viel op door zijn kleurrijke en soms archaïsche taalgebruik.
   
• 22. 

  Het Akkoord van Schengen heeft tot doel de geleidelijke afschaffing van controles aan de gemeenschappelijke grenzen tussen de 26 deelnemende landen. Daarnaast voorziet het akkoord in de instelling van een regeling voor vrij verkeer van alle burgers uit de deelnemende staten, de overige staten van de Europese Unie en een aantal derde landen. De naam komt van het Luxemburgse plaatsje Schengen waar het akkoord op 14 juni 1985 is ondertekend.