Transparantiecoalititie breidt zich uit

Met dank overgenomen van Tweede Kamer der Staten Generaal (Tweede Kamer)1, gepubliceerd op woensdag 21 november 2018.

Dinsdag 20 november hebben zeven parlementen (Ierland, Malta, Tsjechië, Polen, Zweden, Finland en Italië) zich aangesloten bij het Nederlands/Deense initiatief om tot meer transparantie van de Europese besluitvorming te komen. Dit gebeurde tijdens de vergadering van alle commissies Europese Zaken in de Europese Unie2 (COSAC).

Van links naar rechts: Foort van Oosten3 (VVD4 en voorzitter commissie Europese Zaken), Martin van Rooijen5 (50PLUS6), Eerste Kamerlid Bastiaan van Apeldoorn7 (SP), Renske Leijten8 (SP) en Anne Mulder9 (VVD).

Meer openheid

Tijdens de conferentie namen rapporteurs Pieter Omtzigt10 (CDA11) en Renske Leijten (SP) het woord om het belang van transparantie te onderstrepen. De totstandkoming van Europese wetten is nu niet transparant. Meer openheid biedt nationale parlementen de mogelijkheid om hun regeringen beter te controleren.

Successen

De oproep tot meer transparantie is een vervolg op het transparantiepaper ‘Opening up Closed Doors’ dat in 2017 gelanceerd is. Tijdens de twee vorige COSAC-vergaderingen van Sofia, Bulgarije, en Tallinn, Estland is daar door de Nederlandse delegatie (Eerste en Tweede Kamer) veelvuldig en met succes aandacht voor gevraagd. Naast transparantie haalde de Nederlandse delegatie nog een succes binnen in Wenen. In lijn met de aangenomen Tweede Kamer motie-Leijten12 (SP) pleit de COSAC nu ook voor het uitbreiden van de termijn voor een subsidiariteitstoets van acht naar twaalf weken. Het is nu aan Eerste Vicevoorzitter van de Europese Commissie13 Frans Timmermans14 om met een voorstel daartoe te komen.

Juni 2018: COSAC in Sofia

Pieter Omtzigt en Malik Azmani15 presenteren op maandag 18 juni in Sofia hun initiatief voor een transparantere besluitvorming in de EU

Alle nationale parlementen van de Europese Unie en het Europees Parlement16 sloten zich op dinsdag 19 juni 2018 aan bij een Nederlands initiatief voor een meer transparante Europese besluitvorming. Deze brede coalitie van parlementen gaat er bij Europese instellingen op aandringen om te stoppen met het vertrouwelijk houden van documenten over Europese wetgeving.

Amendement voor meer openheid

Samen met het Deense parlement dienden de Nederlandse Eerste en Tweede Kamer op maandag 18 juni 2018 een amendement in tijdens een Europese parlementaire conferentie (COSAC) in Sofia (Bulgarije). Alle Kamers van de nationale parlementen schaarden zich op 19 juni achter het initiatief. In het amendement doen het parlement van Denemarken en de Nederlandse Eerste en Tweede Kamer de oproep om vertegenwoordigers in de Raad van de Europese Unie17 aan te spreken op meer openheid. Al eerder sloot ruim de helft van de parlementen zich aan bij een Nederlandse aanbevelingen voor meer transparantie.

Brede coalitie

De COSAC in Sofia, Bulgarij. Eerste Kamerlid Bastiaan van Apeldoorn (links) met daarnaast VVD-Tweede Kamerlid Malik Azmani, voorzitter van de commissie voor Europese Zaken.

Malik Azmani, op dat moment voorzitter van de commissie Europese Zaken: "‘Met veel diplomatiek werk is het ons gelukt om een nog bredere coalitie van delegaties van nationale parlementen te vinden voor het pleidooi om Europese besluitvorming transparanter te maken. Met dit aangenomen initiatief zorgen we er voor dat het onderwerp in alle nationale parlementen zal worden besproken. En zorgen we er voor dat de Europese instituties een grondige reactie moeten geven aan de nationale parlementen. Daar mogen wij als Staten-Generaal trots op zijn!"

‘Black box’

De commissie Europese Zaken van de Tweede Kamer deed in 2017 onderzoek naar transparantie in Europese wetgeving en concludeert dat parlementariërs op dit moment de EU niet goed kunnen controleren. In de paper ‘Opening up closed doors - paper on EU transparency’ schrijven de rapporteurs Pieter Omtzigt (CDA), Renske Leijten (SP) en Martin van Rooijen (50PLUS) namens de commissie dat instanties zoals de Raad van de Europese Unie een soort ‘black box’ zijn.

Het is volgens de rapporteurs onduidelijk hoe onderhandelingen verlopen en hoe beleid over bijvoorbeeld landbouw, pensioenen of migratiebeleid precies tot stand komt. Te veel documenten zijn als vertrouwelijk aangemerkt. Dit zorgt ervoor dat nationale volksvertegenwoordigers de regeringen niet goed kunnen controleren. Ook inwoners van Europa kunnen weinig informatie vinden. De afstand voor burgers tot Europa wordt door het niet transparant maken van (het proces van) wetgeving groter.

  • - 
    Het rapport is eerder aangeboden aan de voorzitter van de eurogroep18, Mario Centeno19 en aan Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie Lees meer over de campagne voor een transparanter Europa.

Ook de Europese Ombudsman20 heeft onderzoek gedaan naar de transparantie van EU-wetgeving. Het Europees Parlement is onlangs zelf ook een onderzoek gestart.

COSAC

Elk parlement binnen de Europese Unie heeft een commissie die zich bezighoudt met Europese Zaken. Deze parlementaire commissies komen twee keer per jaar bijeen in de COSAC: de Conferentie van commissies voor Europese aangelegenheden. Ook het Europees Parlement is hierin vertegenwoordigd en is met het amendement akkoord gegaan.


  • origineel bericht: 'Transparantiecoalititie breidt zich uit'

Meer over ...

  • Transparantie van de Europese Unie
  • Subsidiariteit en proportionaliteit
  • Subsidiariteitsbeginsel

  • 1. 
    Tweede Kamer
     
  • 2. 
    De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
     
  • 3. 
    Foort van Oosten (1977) was van 20 september 2012 tot 20 februari 2019 VVD-Tweede Kamerlid. Hij was in 2011-2012 wethouder van Schiedam en daarvoor advocaat en voorzitter van de Rekenkamer in de gemeente Leiderdorp. De heer Van Oosten was als Kamerlid woordvoerder justitie (onder meer aanpak criminaliteit, strafrecht, justitieel jeugdbeleid, rechterlijke organisatie, rechtsbijstand, uitvoeringsketen), alsmede koninklijk huis. Sinds september 2018 was hij voorzitter van de vaste commissie voor Europese zaken.
     
  • 4. 
    De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
     
  • 5. 
    Martin van Rooijen (1942) is sinds 11 juni 2019 lid van 50PLUS-fractie in de Eerste Kamer. Eerder was hij dat in 2015-2017. Hij werd in 1973 als 31-jarige voor de KVP staatssecretaris voor fiscale zaken in het kabinet-Den Uyl. In maart 2017 was de heer Van Rooijen op bijna 74-jarige leeftijd voor de tweede keer Tweede Kamerlid geworden. Eerder, in 1977, kwam via een opvolgersplaats voor het CDA in de Tweede Kamer, maar hij stapte toen na drie jaar over naar het bedrijfsleven. Daarna bekleedde hij diverse managementsfuncties, onder andere bij Shell Nederland, de NAM en NUON, en was partner en consultant bij Coopers & Lybrand. Hij is fractievoorzitter van 50PLUS en sinds 17 juni 2021 politiek leider.
     
  • 6. 
    50PLUS is een politieke partij die zich met name richt op de belangen van 50-plussers. De partij vindt dat deze groep onvoldoende is vertegenwoordigd in de Nederlandse politiek. De partij is opgericht in 2011 en kwam in 2012 voor het eerst in de Tweede Kamer. Op dit moment is senator Martin van Rooijen politiek leider van de partij.
     
  • 7. 
    Bastiaan van Apeldoorn (1970) is sinds 9 juni 2015 Eerste Kamerlid voor de SP. Hij is sinds 2018 hoogleraar mondiale politieke economie en geopolitiek aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Eerder was de heer Van Apeldorn wetenschappelijk onderzoeker in onder meer Florence en Keulen. Hij doet onder meer onderzoek naar internationale politieke elites en globalisering. De heer Van Apeldoorn houdt zich in de Eerste Kamer onder meer bezig met financiën, onderwijs, Europese Zaken, defensie en buitenlandse zaken. Hij is voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken.
     
  • 8. 
    Renske Leijten (1979) was van 30 november 2006 tot 5 juli 2023 Tweede Kamerlid voor de SP. Mevrouw Leijten was voorzitter van ROOD, de jongerenorganisatie van de SP. Zij was geruime tijd woordvoerder jeugdbeleid, gezondheidszorg, welzijn en sport van de SP-fractie en later woordvoerder Europa/EU, financiën, binnenlandse zaken en de toekomst van de euro. Verdedigde enkele keren initiatiefwetsvoorstellen, onder meer over het invoeren van een correctief referendum.
     
  • 9. 
    Haagse VVD-politicus die ruim tien jaar Tweede Kamerlid was. Werd daarna wethouder van 's-Gravenhage. Was eerder gemeenteraadslid (tevens fractievoorzitter) in Den Haag. Was onder meer ambtenaar bij Financiën en BZK en medewerker van de VVD-Tweede Kamerfractie en daarna adviseur public affairs bij een Haags adviesbureau. Verder diende hij als 'blauwhelm' bij de VN-vredesmacht in Bosnië. Als Kamerlid lid van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties en voorts onder meer woordvoerder zorg en Europese zaken, rapporteur over de Brexit en voorzitter van de vaste commissies voor Financiën. Beschikte over droge humor en leidde met soepele hand commissievergaderingen.
     
  • 10. 
    Pieter Omtzigt (1974) was met korte onderbreking vanaf 3 juni 2003 tot en met 13 mei 2025 lid van de Tweede Kamer. Vanaf 2023 was hij partijleider van het door hem opgerichte Nieuw Sociaal Contract, waarmee hij twintig zetels haalde. Voordien was hij lid van de CDA-fractie, die hij verliet na langdurig aanhoudende frictie. Stond bekend als 'dossiervreter', vooral in de toeslagenaffaire. Zette zich als econometrist verder veel in voor onderwerpen als pensioenen en belastingen. Was daarnaast actief in de Raad van Europa, namens welke hij een schandaal in Malta blootlegde. Trad in 2025 terug, nadat het na meerdere pauzes niet gelukt was te herstellen van een burn-out.
     
  • 11. 
    Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
     
  • 12. 
    verzoekt de regering, zich in te zetten om de tijdsperiode voor de gelekaartprocedure te verlengen van acht naar twaalf weken.
     
  • 13. 
    Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
     
  • 14. 
    Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van dr. M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.
     
  • 15. 
    Malik Azmani (1976) is sinds 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement voor de VVD, waarvoor hij lijsttrekker was. Hij maakt deel uit van de fractie Renew Europe. De heer Azmani was van 17 juni 2010 tot 7 juni 2019 Tweede Kamerlid voor de VVD. Hij werkte als procesvertegenwoordiger bij de IND in Zwolle en was lid van de directie van de IND in Rijswijk. Hij was gemeenteraadslid in Ommen van 2010 tot 2014. Van 2013 tot 2016 was hij tevens lid van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa. De heer Azmani was als Kamerlid onder meer woordvoerder asiel, migratie. In 2014-2018 was hij voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken. In het Europees Parlement houdt hij zich bezig met justitie en veiligheid, migratie en buitenlandse zaken.
     
  • 16. 
    Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
     
  • 17. 
    In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
     
  • 18. 
    De Eurogroep bestaat uit de ministers van Financiën van de landen die de euro als nationale munteenheid hebben ingevoerd (de eurozone). Dit samenwerkingsverband heeft als doel de coördinatie van economisch beleid binnen de muntunie te versterken en de financiële stabiliteit van de eurolanden te bevorderen. Het is strikt genomen een informeel orgaan en geen formatie van de Raad.
     
  • 19. 
    Mário Centeno (1966) was minister van Financiën van Portugal. Hij was van 13 januari 2018 tot 13 juli 2020 tevens voorzitter van de Eurogroep. Na studies economie en wiskunde aan de Technische Universiteit van Lissabon vertrok Centeno naar Harvard, waar hij een doctoraat haalde in de economie. Hij ging daarna aan de slag bij de centrale bank van Portugal. In 2015 werd hij minister van financiën in het kabinet-Costa, in juni 2020 trad hij af.
     
  • 20. 
    Europese burgers, bedrijven of instellingen kunnen een klacht over wanbeheer van een Europese instelling indienen bij de Europese Ombudsman. Deze stelt naar aanleiding van de klacht een onderzoek in. De meeste klachten betreffen onnodige vertraging bij procedures, weigering om informatie te verstrekken, discriminatie en machtsmisbruik. De Ombudsman kan ook op eigen initiatief een onderzoek instellen.