Luxemburgs voorzitterschap Europese Unie 2e helft 2015 (EU2015LU)

 

Van 1 juli tot en met 31 december 2015 vervulde Luxemburg voor de twaalfde keer in zijn geschiedenis het voorzitterschap¹ van de Raad van de Europese Unie². Luxemburg nam het stokje over van Letland³. Luxemburg werkte nauw samen in een trojka⁴ met Italië⁵ en Letland, die beide voor Luxemburg voorzitter waren.

Op 1 januari 2016 volgde Nederland⁶ Luxemburg op als voorzitter.

Als één van de medeoprichters van de Europese Unie⁷ wilde Luxemburg zich tijdens haar voorzitterschap richten op het terugwinnen van het vertrouwen van de 500 miljoen burgers die in de Europese Unie wonen. Premier Xavier Bettel⁸ liet in een toespraak weten dat hij het voorzitterschap zag als een unieke mogelijkheid om de inwoners perspectieven te bieden op een betere toekomst. De burger staat centraal in Europa en daarmee ook in het Luxemburgs voorzitterschap. De prioriteiten van het Luxemburgs voorzitterschap waren gebaseerd op zeven pijlers.

Stimuleren van investeringen

Het bevorderen van economische groei en werkgelegenheid vormde een belangrijk onderdeel van het Luxemburgs voorzitterschap. Dit is met name gebeurd door het stimuleren van investeringen aan de hand van het investeringsfonds van de Commissie-Juncker, het Europees Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI). Ook streefde Luxemburg ernaar de kapitaalmarktunie te bevorderen, zodat kapitaalmarkten een grotere rol zou kunnen spelen in het financieren van de economie.

Verdiepen sociale dimensie

Het Luxemburgs voorzitterschap hechtte grote waarde aan het verdiepen van de Europese sociale dimensie en streefde ernaar de jeugdwerkloosheid en ongelijkheden op de arbeidsmarkt aan te pakken, zoals het verbeteren van de verhouding tussen mannen en vrouwen die belangrijke functies innemen. Luxemburg steunde het idee van de president van de Europese Commissie¹⁰, Jean-Claude Juncker¹¹, van een Europa met een 'Triple A status' zette zich daarom in om het sociaal beleid van de Europese Unie te verbeteren.

Migratie, rechtspraak en veiligheid

Een van de prioriteiten die het Luxemburgs voorzitterschap een groot belang toekende, was het asiel- en migratiebeleid. De problematiek met de grote aantallen bootvluchtelingen vroeg om een resolute aanpak op Europees niveau. Het doel was om een effectief en rechtvaardig immigratiebeleid te handhaven en verdere slachtoffers te voorkomen, door onder meer beter met de herkomstlanden van de migranten samen te werken. Verder had Luxemburg zich als prioriteit gesteld het Europees Hof van Justitie¹² te hervormen, met name door het verhogen van het aantal rechters van het Hof. Ook wilde het land een samenhangende aanpak opstellen om terrorisme te bestrijden, wat onder andere de implementatie van het Europees Passagiersnamen Register (EU PNR) inhield. Op het gebied van rechtspraak was het vlaggenschip van het Luxemburgs voorzitterschap het creëren van een Europees Openbaar Ministerie, dat verantwoordelijk is voor het onderzoeken en tegengaan van fraude met Europees geld.

Digitale interne markt

De Europese Unie moet een rol spelen in de globale digitale revolutie. Daarom wilde Luxemburg de focus van het beleid van de interne markt leggen op het digitale aspect.

Europees concurrentievermogen

Het creëren van economische groei en werkgelegenheid nam tijdens het voorzitterschap een belangrijke plaats in. Een onderdeel dat op dit gebied een grote rol speelde was het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP). Luxemburg deed haar best om de onderhandelingen over deze handelsovereenkomst te bevorderen en organiseerde in de herfst een conferentie over TTIP met alle belangrijke partners. Daarnaast besteedde het Luxemburgs voorzitterschap aandacht aan de strijd tegen fraude en belastingontwijking en het bevorderen van meer transparantie in de Europese Unie.

Bevorderen duurzame ontwikkeling

Een andere prioriteit in het programma van het Luxemburgs voorzitterschap was het bevorderen van duurzame ontwikkeling. Luxemburg wilde de overgang naar een groene en duurzame economie versnellen. In het kader van het Europees Jaar van Ontwikkelingshulp en de klimaatconferentie¹⁴ die in december 2015 in Parijs plaatsvond, heeft Luxemburg zich ingespannen voor de doelstellingen die door Europa zijn vastgesteld, zoals op het gebied van luchtkwaliteit en CO₂-reductie.

Europese Unie op het wereldtoneel

Het Luxemburgs voorzitterschap stelde zichzelf het doel de aanwezigheid van de Europese Unie in de wereld te versterken, met name in het buurlanden- en uitbreidingsbeleid en op het gebied van ontwikkelingssamenwerking en het bieden van humanitaire hulp.

De tweede helft van 2015 stond in het teken van de aanhoudende stroom vluchtelingen en migranten naar Europa, en, na 13 november, de aanslagen in Parijs en de nasleep daarvan. Het Luxemburgse voorzitterschap was nauw betrokken bij alle extra toppen en ministeriële vergaderingen die in het teken stonden van migratie en de aanpak van terrorisme. Op het terrein van terrorismebestrijding zijn Luxemburgse voorstellen over het uitwisselen van informatie en de betere samenwerking met derde landen aangenomen.

Op wetgevend gebied zijn er tijdens het Luxemburgs voorzitterschap enkele belangrijke dossiers helemaal afgerond of is er een politiek akkoord met het EP¹⁶ bereikt. Het gaat om onder anderen het pakket rond data en de bescherming van persoonsgegevens, onderdelen van het spoorwegpakket, het Europese PNR (de database waar reisgegevens in worden opgeslagen), meer rechten voor slachtoffers en verdachten en regels die belastingontwijking moeten tegengaan.

Daarnaast is vooruitgang geboekt op het TTIP-dossier wat betreft de clausule over Investeerderbescherming (ISDS) en is een akkoord tussen de instellingen bereikt over hoe de Europese Unie wetten en regels maakt. Ook zijn de toetredingsonderhandelingen met Turkije heropend, en die met Servië van start gegaan.

Tot slot heeft Luxemburg in de werkwijze van de Raad opgenomen dat er meer aandacht moet zijn voor de sociale dimensie in het op groei gerichte beleid, en dat het begrip concurrentievermogen breed moet worden opgevat.

Evaluatie Luxemburgs voorzitterschap

Op 19 januari vond in het Europees Parlement¹⁶ een debat plaats over de evaluatie van het Luxemburgse voorzitterschap. Premier Xavier Bettel⁸ wees vooral op twee "moeilijke, dramatische omstandigheden": de migratiecrisis en de opkomst van het terrorisme. Bettel gaf toe dat Europa aanvankelijk niet snel genoeg gereageerd heeft op de opkomst van het terrorisme en hij benadrukte het belang om migratie en terrorisme niet op één hoop te gooien. Daarnaast werd ook een aantal successen van het Luxemburgse voorzitterschap opgesomd, zoals de akkoorden over het investeringsmechanisme in TTIP, de algemene verordening over de bescherming van persoonsgegevens, de liberalisering van het spoor en de richtlijn informatieverschaffing. Bettel noemde ook het internationale klimaatakkoord dat in Parijs¹⁴ werd bereikt. De Luxemburgse premier besloot zijn verhaal met een advies voor diegenen die kritiek hebben op het Europese project: blijf het oorspronkelijke idee achter de Europese samenwerking benadrukken, namelijk vrede tussen landen.

• 1. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 2. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 3. 

  Van 1 januari tot en met 30 juni 2015 vervulde Letland voor de eerste keer in zijn geschiedenis het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Letland nam het stokje over van Italië. Letland werkt nauw samen in een trojka met Italië en Luxemburg, dat op 1 juli 2015 het voorzitterschap van Letland overnam.
   
• 4. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Italië, Letland en Luxemburg werkten van 1 juli 2014 tot en met 31 december 2015 samen als trojka voor de duur van 18 maanden. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma opgesteld waar zij als voorzittende landen aan werkten.
   
• 5. 

  Van 1 juli tot en met 31 december 2014 vervulde Italië voor de twaalfde keer in haar geschiedenis het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Italië nam het stokje over van Griekenland. Italië werkte nauw samen in een trojka met Letland en Luxemburg.
   
• 6. 

  Van 1 januari tot en met 30 juni 2016 vervulde Nederland voor de twaalfde keer het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Prioriteiten waren: een strategische agenda voor de EU in tijden van verandering, banen scheppen door innovatieve groei, en verbinding zoeken met maatschappelijke actoren. Nederland kreeg als voorzitter verder te maken met de migratiecrisis en het Britse referendum over het lidmaatschap van de EU.
   
• 7. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 8. 

  Xavier Bettel (1973) is sinds 4 december 2013 minister-president van Luxemburg. Hij werd in 2011 leider van de Luxemburgse liberalen (Democratische Partij). Xavier Bettel was lange tijd advocaat en werd als 26-jarige in 1999 parlementslid. In november 2011 werd hij tot burgemeester van Luxemburg gekozen. Hij vormde na de verkiezingen van 2013 een regering met de sociaaldemocraten.
   
• 9. 

  Het InvestEU Programma of InvestEU Programme is een zevenjarig investeringsprogramma van de Europese Commissie, dat van 2021 tot 2027 loopt en een verscheidenheid aan Europese financieringsinstrumenten samenbrengt. Door middel van een EU-begrotingsgarantie van 26,2 miljard euro die investeringsprojecten ondersteunt van financiële partners als de Europese Investeringsbank (EIB), nationale stimuleringsbanken (zoals het Nederlandse Invest-NL) en internationale instellingen creëert InvestEU een aantrekkelijke investeringsklimaat voor publieke en private partijen. Het uiteindelijke doel van de Europese Commissie is daarbij dat structurele economische groei binnen de EU aangewakkerd wordt.
   
• 10. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 11. 

  Jean-Claude Juncker (1954) was van 1 november 2014 tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Hij werd op 15 juli 2014 gekozen. Juncker was in 1995-2013 minister-president van Luxemburg. Eerder was hij staatssecretaris en minister onder meer van financiën. Hij bekleedde daarnaast functies bij de Wereldbank en het IMF. In 2005-2013 was hij voorzitter van de eurogroep. Juncker is lid van de Christelijke Volkspartij en leidde een coalitie van christendemocraten en sociaaldemocraten. Hij is diverse malen onderscheiden met internationale prijzen, zoals de Walter Hallsteinprijs en de Karelsprijs.
   
• 12. 

  Het in 1952 opgerichte Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) moet ervoor zorgen dat de wetten en regels die in Europa gemaakt worden, goed worden toegepast. De Europese wetten - het gemeenschapsrecht - moeten in alle lidstaten hetzelfde worden uitgevoerd. Het Hof van Justitie ziet er verder op toe dat het EU-recht in alle lidstaten op dezelfde manier wordt toegepast.
   
• 13. 

  In 2017 besloten 22 EU-lidstaten nauwer te gaan samenwerken in een Europees Openbaar Ministerie (EOM). Het Europees Openbaar Ministerie is in de deelnemende lidstaten verantwoordelijk voor de bestrijding van fraude en corruptie met EU-gelden. Nederland koos er aanvankelijk voor om niet aan het EOM deel te nemen, maar besloot uiteindelijk toch aan te sluiten.
   
• 14. 

  Om de klimaatverandering tegen te gaan worden er regelmatig internationale conferenties georganiseerd. Tijdens de eenentwintigste klimaatconferentie (COP21) van de Verenigde Naties in Parijs, eind 2015, bereikten de bijna 200 deelnemende landen overeenstemming over een bindend klimaatakkoord. Daarmee moet de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO₂, worden teruggedrongen en de opwarming van de aarde worden beperkt tot maximaal 2 graden, met 1,5 graad als streefwaarde.
   
• 15. 

  De meeste wetenschappers zijn het er over eens dat de aarde door de uitstoot van broeikasgassen opwarmt en dat extreme weersomstandigheden vaker voorkomen. Deze klimaatverandering zet de leefbaarheid van veel gebieden op aarde onder druk en heeft grote gevolgen voor onder andere natuur en landbouw. Om de gevolgen te beperken is internationaal afgesproken de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 2°C ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Ook de Europese Unie spant zich zowel op Europees niveau als op mondiaal niveau in om klimaatverandering tegen te gaan.
   
• 16. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.