Europese Raad 23-24 oktober 2014

Bron: Raad van de Europese Unie, 2014

Op 23 en 24 oktober kwam de Europese Raad¹ bijeen om te praten over de aanpak van de klimaatverandering, economische groei en de meest recente ontwikkelingen op het terrein van buitenlands beleid.

De Europese regeringsleiders werden het eens over de klimaatdoelstellingen voor 2030. Afgesproken werd een speciale coördinator voor de ebolacrisis te benoemen en extra geld en hulp voor de door ebola getroffen landen beschikbaar te stellen. Ook kwam er meer duidelijkheid over de economische voortgang. De Europese Raad gaf groen licht aan de nieuwe Europese Commissie² zodat die op 1 november 2014 van start kon gaan.

Klimaat

Op deze top werd een besluit genomen over een nieuw kader voor klimaat- en energiebeleid en de daarbij behorende klimaatdoelstellingen. De uitstoot van broeikasgassen moet in 2030 met 40 procent (ten opzichte van het ijkjaar 1990) zijn verminderd. Het aandeel dat duurzame energie moet innemen in de Europese energievoorziening in 2030 is 27 procent; de lidstaten kiezen zelf hoe ze dat percentage behalen. Ook moeten de lidstaten de energie-efficiëntie met 27 procent verbeteren ten opzicht van de huidige trend. Deze laatste 27 procent is een streefcijfer, dus niet bindend.

Opvallend is dat deze cijfers niet vertaald werden in nationale bindende doelstellingen. De vrijheid van de lidstaten om zelf te bepalen hoe ze deze doelstellingen zouden verwezenlijken bleef gehandhaafd.

Daarnaast werd besloten het emissiehandelssysteem te hervormen met een instrument dat de markt moet stabiliseren. Vanaf 2021 zal het maximale aantal emissierechten langzaam verminderd worden. Het percentage waarmee de hoeveelheid uitstootrechten jaarlijks moet dalen wordt vanaf dat jaar verhoogd van 1,74 naar 2,2 procent.

Ook benadrukte de raad het belang van een goed werkende interne energiemarkt. De Europese Commissie sprak zich uit voor een verdere integratie van de energiemarkt. Het Europese netwerk voor elektriciteitstransport zou minimaal tien procent moeten groeien. Landen die nog niet het minimale niveau van integratie in de energiemarkt bereikt hebben, moeten dit per 2020 realiseren. Deze landen zijn Portugal, Spanje en de Baltische Staten.

Economie en groei

De Europese regeringsleiders bespraken ook de meest recente economische ontwikkelingen. De plannen en werkzaamheden van de Commissie en Raad op dit terrein waren het uitgangspunt van de besprekingen.

Met name de tegenvallende macro-economische ontwikkelingen werden besproken. Het lage BBP, de lage inflatie en de hoge werkloosheid maakten maatregelen noodzakelijk die groei, werkgelegenheid en concurrentie moesten aanzwengelen.

Om dit te realiseren steunde de Raad het voorstel van de Commissie om 300 miljard euro te investeren in de periode van 2015 tot 2017. Dit geld zou zowel uit private als publieke bronnen moeten komen.

Daarnaast concludeerden de leiders dat het noodzakelijk was om de coördinatie van het economisch beleid tussen de lidstaten van de eurozone te versterken. Nieuwe mechanismen zouden moeten moeten leiden tot verdere economische convergentie en meer solidariteit.

Buitenlands beleid

Zoals op iedere eurotop werden de belangrijkste internationale kwesties besproken. Tijdens deze bijeenkomst kwamen de bestrijding van Ebola en de situatie rond Oekraïne aan de orde. Over de strijd tegen IS werden tijdens deze top geen besluiten genomen.

Bij de bestrijding van ebola werd aanhoudende coördinatie nodig geacht om de verspreiding van de ziekte te beperken. De EU had daar in samenwerking met de lidstaten al 600 miljoen euro ingestoken en deze financiële bijdrage werd verhoogd met nog eens 400 miljoen. De nieuwe eurocommissaris voor humanitaire hulp Christos Stylianides⁵ werd benoemd tot speciale coördinator voor de ebolacrisis.

De Europese Raad hield het Minsk Protocol en het Minsk Memorandum (waarin afspraken werden gemaakt tussen de betrokken partijen zoals EU, Rusland en Oekraïne) aan als stappen op weg naar een duurzame oplossing voor de politieke crisis in Oekraïne. Hierbij werd volledige medewerking verwacht van alle betrokken partijen. Dit ging met name over het staakt-het-vuren en het opzetten van een duidelijke grenscontrole. De EU verwachtte hierbij dat Rusland het territorium en de soevereiniteit van Oekraïne zou respecteren.

De EU gaf aan volledig betrokken te willen blijven bij het realiseren van een politieke oplossing voor de crisis in Oekraïne.

Nieuwe Europese Commissie

De Europese Raad keurde de Commissie-Juncker⁶ goed. De dag voor de top had het Europees Parlement de Commissie ook al goedgekeurd. De nieuwe Europese Commissie kon daardoor op 1 november 2014 aantreden.

Afscheid Van Rompuy

Het is de laatste Europese Raad die werd voorgezeten door Herman Van Rompuy⁸. De top in december zou door zijn opvolger Donald Tusk⁹ worden geleid.

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  De meeste wetenschappers zijn het er over eens dat de aarde door de uitstoot van broeikasgassen opwarmt en dat extreme weersomstandigheden vaker voorkomen. Deze klimaatverandering zet de leefbaarheid van veel gebieden op aarde onder druk en heeft grote gevolgen voor onder andere natuur en landbouw. Om de gevolgen te beperken is internationaal afgesproken de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 2°C ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Ook de Europese Unie spant zich zowel op Europees niveau als op mondiaal niveau in om klimaatverandering tegen te gaan.
   
• 4. 

  De Europese Unie heeft sinds het uitbreken van de eurocrisis in 2009 verschillende maatregelen genomen om eurolanden met financiële problemen bij te staan en om toekomstige problemen te voorkomen. Een belangrijk aspect is het beperken van het begrotingstekort en de staatsschuld van de eurolanden, ter uitvoering van de afspraken uit het Stabiliteits- en Groeipact.
   
• 5. 

  De Cyprioot Christos Stylianides (1958) was lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij belast met humanitaire hulp. Stylianides is lid van het Cypriotische parlement voor DISY, de centrumrechtse partij van Cyprus. Als partijfunctionaris hield hij zich bezig met Europese zaken. Van huis uit is hij kaakchirurg.
   
• 6. 

  Deze Europese Commissie was in functie van 1 november 2014 tot 1 december 2019 en volgde de Commissie-Barroso II op. Voorzitter was de Luxemburgse oud-premier Jean-Claude Juncker. De Nederlandse Frans Timmermans was één van de vicevoorzitters en was belast met betere regelgeving, relaties met de Europese instellingen, rechtsregels, fundamentele rechten en duurzame ontwikkeling.
   
• 7. 

  Tussen 29 september en 7 oktober hield het Europees Parlement een reeks hoorzittingen om de 27 kandidaateurocommissarissen voor de nieuwe Europese Commissie, de Commissie-Juncker, te beoordelen. Traditiegetrouw verhoort het EP de beoogde eurocommissarissen drie uur lang over hun bekwaamheid en kennis van zaken. Tijdens de hoorzittingen wordt gekeken of de persoon geschikt is als commissaris en zo ja, ook voor de beoogde post. De hoorzittingen leidden tot het terugtreden van de Sloveense Alenka Bratušek als kandidaat voor de post van vicevoorzitter en eurocommissaris Energie Unie.
   
• 8. 

  Herman Van Rompuy (1947) was van 1 december 2009 tot 1 december 2014 vaste voorzitter van de Europese Raad. Hij begon zijn werkzaamheden op 1 januari 2010. Hij werd op 19 november 2009 in die functie voor tweeënhalf jaar gekozen door de Europese Raad en op 1 maart 2012 herbenoemd. Van 30 december 2008 tot 25 november 2009 was Van Rompuy minister-president van België. Hij begon zijn loopbaan bij de Nationale Bank en vervulde daarna diverse politieke functies. Zo was hij staatssecretaris, senator, voorzitter van de CVP, viceminister-president en minister van Begroting, en Kamervoorzitter. Van Rompuy is lid van de Vlaamse christendemocratische partij CD&V. Hij leidde in 2008-2009 een kabinet van christendemocraten, liberalen en Waalse socialisten. Sinds 1 september 2015 is hij voorzitter van het European Policy Centre.
   
• 9. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.