Deens voorzitterschap Europese Unie 1e helft 2012

Van 1 januari tot en met 30 juni 2012 vervulde Denemarken het voorzitterschap¹ van de Raad van de Europese Unie². Denemarken had het stokje overgenomen van Polen³. Tijdens het voorzitterschap werkte Denemarken nauw samen in een trojka⁴ met Polen en Cyprus, die voor en respectievelijk na Denemarken het voorzitterschap bekleedden.

Cyprus⁵ nam op 1 juli 2012 het voorzitterschap over.

Het Deens voorzitterschap richtte zich, onder het thema 'de weg naar Europese groei' vooral op economische groei, milieu en veiligheid. Centraal tijdens het Deens voorzitterschap stond het tegengaan van de economische crisis en het hechter en sterker maken van Europa dat met grote problemen te kampen heeft.

Een verantwoordelijk Europa

Volgens de Denen was een gebrek aan economische verantwoordelijkheid een van de oorzaken van de economische crisis. Daardoor was de economische groei in de Europese Unie erg laag en kon de EU niet goed concurreren met de rest van de wereld. Hervormingen en betere begrotingsdiscipline waren noodzakelijk.

De Denen hadden de benodigde hervormingen concreet in plannen beschreven. Zo wilden zij zorgen dat het idee van de Europese Commissie⁶ om de kapitaal- en liquiditeitseisen voor financiële instellingen te hervormen, in de Europese Raad⁷ overeenstemming kreeg. Dit zou betekenen dat de Basel III-regels⁸ EU-wetgeving werden. Daarnaast werkten de Denen aan een betere manier van crisismanagement in de financiële sector.

Denemarken wilde verder de meerjarenbegroting 2014-2020⁹ zo ver mogelijk voorbereiden, zodat daar in de tweede helft van 2012 een akkoord over kon worden bereikt.

Een dynamisch Europa

Een beter functioneren van de interne markt, versterking van onderzoek en ontwikkeling en internationale handelsakkoorden moesten bijdragen aan economische groei en werkgelegenheid.

Het Deense voorzitterschap wilde zich met verschillende initiatieven richten op het verder ontwikkelen van de interne markt. Zo hadden de Denen zich vooral gefocust op:

• - 

  een digitale interne markt
• - 

  lagere prijzen voor mobiel internet over de grens
• - 

  meer rechten voor arbeiders over de grens
• - 

  betere bekendmaking van Europese aanbestedingen
• - 

  meer concurrentie tussen Europese energiebedrijven

Een groen Europa

Efficiënter gebruik van energie en grondstoffen moest de Europese Unie een leidende positie in de wereld geven. Milieu en duurzaamheid kregen een belangrijke rol bij andere beleidsterreinen, zoals landbouw-, visserij- en vervoersbeleid en de interne markt. Daarnaast vond het Deens voorzitterschap dat de EU leiderschap moest tonen in internationale klimaatonderhandelingen.

De Denen waren ervan overtuigd dat de verandering naar een groenere economie vooral gefinancierd en gestuurd moest worden door de private sector. De beste manier om deze sector te motiveren was om een goede samenwerking aan te gaan met bedrijven en hen extra te stimuleren.

Een veilig Europa

Om in een tijdperk van globalisering de veiligheid van Europese burgers te waarborgen, is meer samenwerking nodig. De Denen kozen daarom voor een gemeenschappelijk Europees asielsysteem en sterkere samenwerking in het kader van Schengen¹⁰, in combinatie met betere controle aan de buitengrenzen van de EU.

Binnen dit thema viel ook de veiligheid op het gebied van voedsel, en wereldwijde gezondheidsbedreigingen. Zo wilde het Deense voorzitterschap zich bezighouden met een modern Europees systeem waarin de inspecties op vlees werd bijgehouden.

Het Deens voorzitterschap werkte nauw samen met de Poolse en Cypriotische voorzitterschappen, die voor en respectievelijk na Denemarken het voorzitterschap bekleedden. Deze drie landen vormden samen een 'trojka¹¹' (of trio) van voorzittende landen. Ze hadden samen een beleidsprogramma voor de hele periode opgesteld.

Het hoofddoel van het gezamenlijk beleidsprogramma van de landen was de invulling van de meerjarenbegroting 2014-2020⁹. Hiernaast had het trio zich tot doel gesteld om uiterlijk in 2012 een gezamenlijk Europees asielbeleid tot stand te brengen en de bescherming van de Europese buitengrenzen te versterken.

Het voorzitterschap kreeg kritiek uit het Europees Parlement¹²; bij de onderhandelingen over het meerjarig financieel kader zou er te weinig aandacht zijn voor de gelden voor regionale ontwikkeling.

Ook rond Schengen is Deense voorzitterschap bekritiseerd. Toen lidstaten besloten om het Europees Parlement via een verandering in de wetgeving buiten te sluiten bij het controleren van de paspoortvrije zone in de EU, beschouwden veel Europarlementariërs¹³ dit als een smet op de gehele voorzittersperiode van de Denen. De Deense minister van Justitie Morten Bødskov is daarop ondervraagd door de parlementaire commissie voor juridische zaken.

Op 2 juli 2012 presenteerden de Denen de resultaten van hun voorzitterschap. Minister van Europese Zaken Nicolai Wammen verklaarde het volgende: "We hebben een 'kraanwater voorzitterschap' zonder grote gebaren gevoerd, maar met veel spierballen en hard werken in samenwerking met iedereen. (Hij verwees daarbij naar de gewoonte van de Denen om bij bijeenkomsten geen mineraalwater maar kraanwater te serveren – redactie Europa Nu). En dat is wat er nodig is om Europa in werking te krijgen aangezien er geen simpele, miraculeuze oplossingen zijn voor de Europese crisis. Het Deense voorzitterschap heeft aangetoond dat de EU blijft functioneren, nieuwe resultaten kan boeken en nieuwe banen kan creëren ondanks de moeilijke tijden van crisis."

Commissievoorzitter José Manuel Barroso¹⁴ sprak zich lovend uit over het Deense voorzitterschap. Hij noemde het "een rots in de branding in deze moeilijke tijden". Vooral de inzet voor groei en concurrentievermogen werd geprezen door Barroso. Ook was hij positief over de stimulering van 'groene groei' en de persoonlijke betrokkenheid van de Deense premier.

• 1. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 2. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 3. 

  Van 1 juli tot en met 31 december 2011 vervulde Polen het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Polen nam het stokje over van Hongarije. Tijdens het voorzitterschap werkte Polen nauw samen in trojka met Denemarken en Cyprus, die na Polen het voorzitterschap van de EU bekleedden.
   
• 4. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Polen, Denemarken en Cyprus werkten samen als Trojka. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma opgesteld waar zij als voorzittende landen aan werkten.
   
• 5. 

  De Republiek Cyprus ligt op een eiland in het oosten van de Middellandse zee. Op het eiland ligt ook de Turkse republiek van Noord-Cyprus. Het land werd in 1960 onafhankelijk, nadat het in 1925 een Britse kroonkolonie was geworden. De Republiek Cyprus is sinds 1 mei 2004 lid van de Europese Unie.
   
• 6. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 7. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 8. 

  In reactie op de financiële en economische crisis hebben vertegenwoordigers van centrale banken en toezichthouders van de 27 grootste economieën ter wereld, waaronder de Europese Unie en de Verenigde Staten, in september 2010 besloten dat banken grotere reserves kapitaal in kas moeten houden. Op deze manier moeten zij beter bestand zijn tegen toekomstige crises en moet voorkomen worden dat overheden moeten ingrijpen. Deze regels heten de Basel III-regels.
   
• 9. 

  Het Europees financieel kader 2014-2020 is het akkoord waarin de maxima voor de begrotingen van de Europese Unie zijn vastgelegd voor de periode 2014-2020. In het meerjarig financieel kader worden eisen vastgelegd waaraan de Europese begroting moet voldoen, om ervoor te zorgen dat de begroting van de EU op orde blijft. Daarnaast zorgt het vaststellen van deze kaders voor een soepeler verloop van de EU-begrotingsprocedure en sterkere samenwerking tussen EU-instellingen op budgettair gebied. De meerjarenbegroting wordt uitgewerkt in jaarlijkse begrotingen. Voor de volledige zeven jaar kwam de meerjarenbegroting uit op een bedrag van 960 miljard euro. Dat is 1 procent van het BNP van alle EU-lidstaten bij elkaar. Daar is nog 10 miljard euro bijgekomen vanwege de toetreding van Kroatië tot de Europese Unie op 1 juli 2013.
   
• 10. 

  Het Akkoord van Schengen heeft tot doel de geleidelijke afschaffing van controles aan de gemeenschappelijke grenzen tussen de 26 deelnemende landen. Daarnaast voorziet het akkoord in de instelling van een regeling voor vrij verkeer van alle burgers uit de deelnemende staten, de overige staten van de Europese Unie en een aantal derde landen. De naam komt van het Luxemburgse plaatsje Schengen waar het akkoord op 14 juni 1985 is ondertekend.
   
• 11. 

  De trojka is het samenwerkingsverband tussen drie lidstaten die aaneengesloten het voorzitterschap van de Europese Unie bekleden. Ieder voorzitterschap geldt voor een periode van zes maanden, een trojka beslaat dus een periode van anderhalf jaar. Op die manier moet er meer samenhang komen in het beleid van de Europese Unie. Er worden afspraken gemaakt over het inhoudelijke (wetgevings)programma dat de landen willen volgen. Er wordt ook wel gesproken van 'trio' in plaats van trojka.
   
• 12. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 13. 

  De leden van het Europees Parlement zijn rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordigers die de belangen behartigen van de bevolking van de 27 lidstaten van de Unie. Het Europees Parlement telt 720 leden, onder wie de voorzitter.
   
• 14. 

  De Portugees José Manuel Durao Barroso (1956) was van 18 november 2004 tot 1 november 2014 voorzitter van de Europese Commissie. Hij leidde twee periodes de Europese Commissie. Daarvoor was Barroso staatssecretaris, minister van Buitenlandse Zaken (1992-1995), en ten slotte premier van Portugal (2000-2004). Hij is doctor in de politieke wetenschappen en werkte als wetenschapper. Barrosso is lid van de centrumrechtse PSD (Partido Social Democrata), een partij die is aangesloten bij de Europese Volkspartij. Sinds 2016 is hij non-executive president van de bank Goldman Sachs.