Voorzitter Europese Commissie

Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen¹. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker².

De voorzitter heeft de politieke leiding over de Europese Commissie³ en is verantwoordelijk voor het Secretariaat-generaal⁴ en voor het directoraat-generaal Communicatie⁵ en heeft als taak:

• - 

  het aangeven van de koers en ontwikkeling van de Europese Unie, zowel voor de andere leden van de Commissie als voor de Commissie in haar geheel
• - 

  het bijeenroepen en voorzitten van de vergaderingen van de Commissie
• - 

  het vertegenwoordigen van de Commissie; in die functie neemt de voorzitter bijvoorbeeld deel aan de bijeenkomsten van de Europese Raad⁶ en de belangrijkste debatten in het Europees Parlement⁷ en in de Raad van Ministers⁸ van de Europese Unie
• - 

  het samenstellen, samen met de Raad en de lidstaten, van de rest van een nieuwe Europese Commissie

• - 

  Jean-Claude Juncker² (2014-2019)
• - 

  José Manuel Barroso⁹ (2004-2014)
• - 

  Romano Prodi¹⁰ (1999-2004)
• - 

  Jacques Santer¹¹ (1995-1999)
• - 

  Jacques Delors¹² (1985-1999)
• - 

  Gaston Thorn¹³ (1981-1985)
• - 

  Roy Jenkins¹⁴ (1977-1981)
• - 

  François Xavier Ortoli¹⁵ (1973-1977)
• - 

  Sicco Mansholt¹⁶ (1973)
• - 

  Franco Maria Malfatti¹⁷ (1970-1973)
• - 

  Jean Rey¹⁸ (1967-1970)
• - 

  Walter Hallstein¹⁹ (1958-1967)

De Europese Raad draagt een kandidaat-voorzitter van de Europese Commissie voor aan het Europees Parlement. Formeel besluit de Europese Raad tot de voordracht met gekwalificeerde meerderheid van stemmen²⁰. In de praktijk wordt er lang onderhandeld tot er een kandidaat is die voor alle lidstaten acceptabel is. Volgens het Verdrag van Lissabon²¹ moet de Europese Raad⁶ bij het bepalen van een kandidaat-voorzitter rekening houden met de uitslag van de verkiezingen. Sinds moet daarbij naar de uitslag van de verkiezingen voor het Europees Parlement worden gekeken. In de praktijk komt het erop neer dat de fractie die bij de Europese verkiezingen de grootste is geworden, de voorzitter voordraagt.

Het Europees Parlement kiest de nieuwe voorzitter bij meerderheid van de leden²². Als de kandidaat-voorzitter geen meerderheid behaalt, dan moet de Europese Raad binnen een maand een nieuwe kandidaat voordragen.

Voor 2014 mocht het Europees Parlement de kandidaat-voorzitter van de Europese Commissie alleen goed- of afkeuren.

Termijn

Een voorzitter wordt aangesteld voor een termijn van vijf jaar. Daarna mag hij herkozen worden; er is geen limiet aan het aantal keer dat iemand Commissievoorzitter mag zijn.

De voorzitter van de Europese Commissie vindt zijn basis in het Verdrag betreffende Europese Unie (VEU)²³.

• - 

  algemeen: VEU titel III art. 17²⁴
• - 

  benoeming: VEU titel III art. 15²⁵

• 1. 

  Dr. Ursula von der Leyen (1958) is vanaf 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Zij is opgeleid tot arts en was werkzaam in een Vrouwenkliniek en als docent. Namens de CDU begon zij haar politieke loopbaan in de Landsdag en regering van Neder-Saksen. In 2009 werd zij Bondsdaglid en minister in het kabinet-Merkel. Achtereenvolgens was zij minister van Gezin en Jeugd, Arbeid en Sociale Zaken, en sinds 2013, van Defensie.
   
• 2. 

  Jean-Claude Juncker (1954) was van 1 november 2014 tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Hij werd op 15 juli 2014 gekozen. Juncker was in 1995-2013 minister-president van Luxemburg. Eerder was hij staatssecretaris en minister onder meer van financiën. Hij bekleedde daarnaast functies bij de Wereldbank en het IMF. In 2005-2013 was hij voorzitter van de eurogroep. Juncker is lid van de Christelijke Volkspartij en leidde een coalitie van christendemocraten en sociaaldemocraten. Hij is diverse malen onderscheiden met internationale prijzen, zoals de Walter Hallsteinprijs en de Karelsprijs.
   
• 3. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 4. 

  Het is de taak van het Secretariaat-Generaal de vlotte en doelmatige werking van de Europese Commissie te bevorderen. Het biedt ondersteuning aan de hele Commissie en in het bijzonder aan de 27 leden van de Commissie, door ertoe bij te dragen dat Europa zijn beloften waarmaakt.
   
• 5. 

  Dit directoraat-generaal coördineert de activiteiten van de vertegenwoordigingen in de lidstaten; onderhoudt alle contacten met de media en houdt de samenhang op het gebied van communicatie en voorlichting binnen de Europese Commissie in het oog. Onder de Commissie-Von der Leyen valt dit DG direct onder de Voorzitter van de Commissie.
   
• 6. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 7. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 8. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 9. 

  De Portugees José Manuel Durao Barroso (1956) was van 18 november 2004 tot 1 november 2014 voorzitter van de Europese Commissie. Hij leidde twee periodes de Europese Commissie. Daarvoor was Barroso staatssecretaris, minister van Buitenlandse Zaken (1992-1995), en ten slotte premier van Portugal (2000-2004). Hij is doctor in de politieke wetenschappen en werkte als wetenschapper. Barrosso is lid van de centrumrechtse PSD (Partido Social Democrata), een partij die is aangesloten bij de Europese Volkspartij. Sinds 2016 is hij non-executive president van de bank Goldman Sachs.
   
• 10. 

  Romano Prodi (1939) was van 1999 tot 2004 voorzitter van de Europese Commissie. Hij is van huis uit wetenschapper en was onder meer hoogleraar in Bologna, Trento en Harvard. In 1995 werd hij voorman van de centrumlinkse Olijf-coalitie, waarna hij in 1996-1998 premier was. Ook in 2006-2008 was hij minister-president van Italië. Prodi is nu voorzitter van de centrumlinkse Democratische Partij van Italië. Behalve met de invoering van de euro kreeg hij als commissievoorzitter te maken met onder meer de dienstenrichtlijn, de onderhandelingen over toetreding van Turkije en de aanpak van de klimaatproblematiek.
   
• 11. 

  Jacques Santer (1937) is een Luxemburgse jurist en econoom, die in 1995 voorzitter van de Europese Commissie werd. Na enige tijd ambtenaar en partijfunctionaris van de christendemocratische partij te zijn geweest, werd hij staatssecretaris en europarlementariër. In 1979-1989 was hij minister van Financiën en vanaf 1984 tevens minister-president. Tijdens zijn voorzitterschap werd de euro geïntroduceerd en kwam het Verdrag van Amsterdam tot stand. Zijn Commissie moest in 1999 voortijdig aftreden na diverse beschuldigingen over corruptie, waarbij vooral een affaire rond de Franse Commissaris Cresson centraal stond.
   
• 12. 

  Franse sociaaldemocraat en econoom die als energieke voorzitter van de Europese Commissie belangrijke voortuitgang wist te boeken bij de verdere Europese integratie. Begon zijn loopbaan bij de Banque de France en was later economisch adviseur van de gaullistische premier Chaban-Delmas. Actief in de christelijke vakbond en behorend tot de progressieve vleugel van de katholieke kerk, trad hij in 1974 toe tot de Socialistische Partij. Lid van het Europees Parlement en in 1981-1984 minister van Financiën en Economische Zaken onder presdident Mitterand. Tijdens zijn voorzitterschap van de Europese Commissie kwam de Economische en Monetaire Unie (EMU) tot stand die werd vastgelegd in het Verdrag van Maastricht.
   
• 13. 

  Gaston Thorn (1928-2007) was in 1981-1985 voorzitter van de Europese Commissie. De Luxemburgse liberaal Thorn was zijn leven lang een pleitbezorger van Europese samenwerking. Hij begon zijn loopbaan als advocaat en was daarna Kamerlid. In 1969 werd hij minister van Buitenlandse Zaken. Tussen 1974 en 1979 leidde hij enkele kabinetten en daarna werd hij opnieuw minister van Buitenlandse Zaken (en tevens van Justitie en Economische Zaken). In de periode dat Thorn de Europese Commissie leidde, kwam de Europese Akte tot stand. Daarmee werd de aanzet gegeven tot de interne Europese markt.
   
• 14. 

  Roy Jenkins (1920-2003) was voorzitter van de Europese Commissie in 1977-1981. Hij was een vooraanstaand Labour-politicus, die bijna dertig jaar zitting in het Lagerhuis had. In het kabinet-Wilson (1964-1970) was Jenkins onder meer minister van Binnenlandse Zaken en van financiën. In het tweede kabinet-Wilson (1974-1976) was hij opnieuw 'Home Secretary'. Tijdens de door hem geleide Commissie kwam het Europees Monetair Stelsel tot stand. Als eerste EC-voorzitter woonde hij de G8-top bij. Na zijn voorzitterschap speelde Jenkins een belangrijke rol bij de vorming van de SDP, een rechtse afsplitsing van Labour.
   
• 15. 

  François-Xavier Ortoli (1925-2007) was voorzitter van de Europese Commissie in de periode 1973-1977. Daarna was hij nog vier jaar Europees Commissaris voor Economische Zaken en financiën. De uit Corsica afkomstige Gaullist Ortoli was voor hij voorzitter van de Commissie werd onder meer minister in diverse kabinetten. Tijdens zijn voorzitter- en lidmaatschap van de EC had de Europese Gemeenschap te maken met een ernstige recessie ten gevolge van de oliecrisis. Hij had een belangrijk aandeel in de totstandkoming van het Europees Monetaire Stelsel en van de introductie van de ecu.
   
• 16. 

  Vooraanstaande sociaaldemocratische minister en Europeaan. Afkomstig uit een rijke, sociaal betrokken Groningse landbouwfamilie. Was - na een korte tijd in de Oost - boer en verzetsman in de Wieringermeer en werd op zijn 36ste minister van Landbouw in het kabinet-Schermerhorn/Drees. Zorgde tijdens zijn tienjarige ministerschap voor herstel van de voedselvoorziening en bevorderde de modernisering van de Nederlandse landbouw. Als Europees landbouwcommissaris speelde hij vanaf 1958 eveneens een belangrijke rol bij de schaalvergroting in de landbouw en bij het ontwikkelen van een Europees landbouwbeleid. In 1972 negen maanden voorzitter van de Europese Commissie. Dynamische en sportieve man met groot nationaal en internationaal gezag en met duidelijk omlijnde visies over internationale economische en ecologische vraagstukken.
   
• 17. 

  Franco Maria Malfatti (1927-1991) was in de jaren 1970-1972 voorzitter van de Europese Commissie. De christendemocraat Malfatti was Kamerlid en een jaar minister in twee opvolgende kabinetten. Tijdens zijn voorzitterschap werden verdere stappen gezet naar vorming van een interne Europese markt en werden onderhandelingen gevoerd over toetreding van Denemarken, Noorwegen, Ierland en het Verenigd Koninkrijk. Na zijn voorzitterschap werd Malfatti opnieuw minister.
   
• 18. 

  Waals liberaal politicus, die tot de grondleggers van de Europese Unie behoorde. Domineeszoon en vrijmetselaar. Werd na in de advocatuur te hebben gewerkt Kamerlid. Was toen voorstander van een federaal België en tegenstander van de Belgische neutraliteit. Na de oorlog minister van wederopbouw en van economische zaken en vooral in laatste functie betrokken bij de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap en van Euratom. Was in de commissies-Hallstein belast met handelspolitiek en leidde zelf na de fusie in 1967 van de Europese instellingen de Europese Commissie. Sloot zijn loopbaan af als gekozen Europarlementariër. Constructief en vastberaden Europeaan.
   
• 19. 

  Begaafde en scherpzinnige jurist, die bijna tien jaar leiding gaf aan de Europese Commissie. Was in de jaren dertig en veertig hoogleraar in Rostock en Frankfurt am Main. Adenauer benoemde hem in 1950 tot staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken. Lanceerde in die tijd een doctrine die zich keerde tegen de erkenning van de DDR. Als voorzitter van de eerste Europese Commissie betoonde hij zich een uitstekend organisator, die met veel ijver werkte aan de Europese eenwording. Stond bekend als een gesloten, wat stijve man, zonder hobby's, die vooral zeer nauwgezet was. Werd echter vanwege zijn gedrevenheid, intellect en werklust hoog geacht door zijn medecommissieleden.
   
• 20. 

  De Europese Raad neemt een voorstel aan wanneer 55% van het aantal lidstaten, met een minimum van vijftien, vóór stemt. Ook moet in de lidstaten die voor zijn, ten minste 65% van de totale bevolking van de Europese Unie wonen.
   
• 21. 

  Dit Europese verdrag voerde een aantal hervormingen door om de Europese Unie democratischer en beter bestuurbaar te maken nadat in 2004 en 2007 twaalf nieuwe landen lid zijn geworden van de Europese Unie. Het Verdrag van Lissabon is op 1 december 2009 in werking getreden.
   
• 22. 

  Het Europees Parlement neemt een voorstel aan wanneer de helft plus één van het totaal aantal Europarlementariërs vóór het voorstel stemt. Dat betekent dat elk voorstel minimaal 353 stemmen vóór moet halen. Dat houdt ook in dat tenminste de helft plus één van het aantal leden van het Europees Parlement een stem uit moet brengen, wil een voorstel aangenomen kunnen worden.
   
• 23. 

  In dit verdrag staan de waarden waar de Europese Unie en alle lidstaten zich aan moeten houden, en de belangrijkste doelstellingen van de Europese Unie. Dit verdrag vormt samen met het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie de basis van de Europese Unie.
   
• 24. 

  1. De Commissie bevordert het algemeen belang van de Unie en neemt daartoe passende initiatieven. Zij ziet toe op de toepassing van zowel de Verdragen als de maatregelen die de instellingen krachtens deze Verdragen vaststellen. Onder de controle van het Hof van Justitie van de Europese Unie ziet zij toe op de toepassing van het recht van de Unie. Zij voert de begroting uit en beheert de programma's. Zij oefent onder de bij de Verdragen bepaalde voorwaarden coördinerende, uitvoerende en beheerstaken uit. Zij zorgt voor de externe vertegenwoordiging van de Unie, behalve wat betreft het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en de andere bij de Verdragen bepaalde gevallen. Zij neemt de initiatieven tot de jaarlijkse en meerjarige programmering van de Unie om interinstitutionele akkoorden tot stand te brengen.
   
• 25. 

  1. De Europese Raad geeft de nodige impulsen voor de ontwikkeling van de Unie en bepaalt de algemene politieke beleidslijnen en prioriteiten. Hij oefent geen wetgevingstaak uit.