Partij van de Arbeid (PvdA)

De Partij van de Arbeid (PvdA) is een progressieve, sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1946 als een voortzetting van de vooroorlogse Sociaal-Democratische Arbeiders Partij¹ (SDAP), de Vrijzinnig-Democratische Bond² (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie³ (CDU). De PvdA trok samen met GroenLinks op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023⁴. Frans Timmermans⁵ leidt de gezamenlijke fractie⁶ in de Tweede Kamer.

De fractie GroenLinks-PvdA behaalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023⁴ 25 zetels. Dat zijn 8 zetels meer dan GroenLinks (8) en PvdA (9) opgeteld bij de verkiezingen in 2021. De partij behaalde in 2023 zeven zetels in de Eerste Kamer⁷ en vormt samen met GroenLinks een gezamenlijke fractie⁸ in de Eerste Kamer van 14 zetels. Er zitten vier leden namens de PvdA in het Europees Parlement⁹.

In 2012-2017 was de PvdA voor het laatst regeringspartij in het kabinet-Rutte II¹⁰. Sinds 2017 zit zij in de oppositie.

• * 

  GroenLinks en PvdA trokken in 2023 met een gezamenlijke lijst naar de verkiezingen.

De PvdA nam sinds 1946 deel aan de Tweede Kamerverkiezingen²⁵. Hoeveel zetels behaalde de partij per verkiezing en welk kabinet werd vervolgens gevormd?

*Na de verkiezingen van 2023 ging de fractie van de PvdA samen met de fractie van GroenLinks.

De PvdA is sinds 1946 vertegenwoordigd in de Eerste Kamer. Hoeveel zetels behaalde de partij per verkiezing sinds 1983 en wie was de lijsttrekker?

De PvdA is een sociaaldemocratische partij. In haar Beginselmanifest uit 2005 staan het recht op een fatsoenlijk bestaan en volwaardige deelname aan de samenleving centraal.

Belangrijke beginselen zijn verder het streven naar gelijke kansen, spreiding van macht en inkomens en een duurzame ontwikkeling. Ook internationale solidariteit en een democratisch en sterk Europa zijn voorname uitgangspunten.

De PvdA is voor het opnemen van politieke vluchtelingen, maar wil geen onbeperkte instroom van vreemdelingen. Immigranten moeten integreren, maar hebben wel recht op een eigen cultuur.

Het hoogste orgaan is het Congres, bestaande uit afgevaardigden van de afdelingen; een lid is automatisch lid van de lokale afdeling in zijn of haar gemeente. De partij heeft meer dan vijfhonderd afdelingen (gemeenten) en 12 gewesten (provincies).

Partijvoorzitter

Sinds 2 oktober 2021 is Esther-Mirjam Sent¹¹ de voorzitter van de PvdA. Zij volgde Nelleke Vedelaar op.

De Partij van de Arbeid werd op 9 februari 1946 opgericht door J.J. Vorrink³⁰, M. van der Goes van Naters³¹, W. Drees³², A.M. Joekes³³, P.J. Oud³⁴, W. Banning³⁵, W. Schermerhorn³⁶, R. van der Brug³⁷, J.M. Willems³⁸, G. Ruygers³⁹ en G.E. van Walsum⁴⁰. In de nieuwe partij gingen de SDAP¹, VDB² en CDU³ op. Verder traden leden van CHU⁴¹ en RKSP⁴² en partijloze personen toe. De PvdA streefde ernaar een volkspartij te worden, met niet alleen ruimte voor het socialistische gedachtegoed, maar ook voor liberale, gelovige en humanistische ideeën. Dit streven werd de doorbraakgedachte genoemd.

Tot een echte doorbraak⁴³ van het vooroorlogse partijenstelsel kwam het niet: Tot de nieuwe PvdA traden slechts enkele progressieve katholieken en protestanten toe. Naast de nieuwe KVP⁴⁴, bleven ook de confessionele partijen ARP⁴⁵ en CHU⁴¹ bestaan. Bovendien vonden de liberalen dat zij te weinig aan bod kwamen. Zij stapten uit de PvdA en richtten de VVD⁴⁶ op.

De PvdA heeft wortels in de socialistische beweging uit de jaren '70 en '80 van de 19e eeuw. De Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), opgericht in 1894, zette zich volgens de theorie van Engels en Marx in voor de klassenstrijd in Nederland en de 'internationale strijd der arbeidende klasse'. De Vrijzinnig-Democratische Bond was de vooroorlogse progressief liberale partij. De Christelijk-Democratische Unie was een pacifistische en progressieve christelijk-sociale partij.

Willem Drees

In de jaren 1946-1958 waren de PvdA en de katholieke KVP⁴⁴ de grootste politieke partijen en vormden in die periode de zogeheten 'brede-basiskabinetten' (rooms-rode coalitie), vanaf 1948 onder leiding van de PvdA'er Drees³². Deze kabinetten legden de basis voor de sociale voorzieningen van de verzorgingsstaat zoals we die nu kennen. Verder speelden tijdens deze kabinetten de wederopbouw en de dekolonisatie van Indonesië een belangrijk rol.

Nieuw Links

Vanaf het begin van de jaren '60 liep het aantal kiezers voor de PvdA steeds verder terug. Dit leidde eind jaren '60 tot een initiatief van PvdA-jongeren om de koers en de organisatie van de partij te wijzigen. De beweging noemde zich 'Nieuw Links'⁴⁷ en tornde, geheel in de geest van die tijd, aan de gevestigde macht binnen de partij.

Om aan te sluiten bij de actiegroepen die sinds de tweede helft van de jaren '60 sterk in opkomst waren, werd besloten dat de partij een 'aktiepartij' moest worden. Dat betekende dat er een grotere rol weggelegd werd voor jongeren en vrouwen en dat er meer aandacht kwam voor thema's als milieubescherming, feminisme en solidariteit met de Derde Wereld.

Uit protest tegen de toenemende invloed van Nieuw Links verliet een aantal prominente leden de partij, onder wie Drees jr.⁴⁸, en richtte DS'70⁴⁹ (Democratisch-Socialisten 1970) op. Van een negatief electoraal effect voor de PvdA was echter nauwelijks sprake.

Joop den Uyl

Den Uyl⁵⁰ was één van de weinige van de 'oude garde' die de vernieuwingen van Nieuw Links in de partijtop overleefde. In deze tijd steeg ook het aantal leden van de partij tot ruim 120.000 en domineerde de PvdA het politieke debat.

Er werd tussen 1970 en 1977 nauw samengewerkt met PPR⁵¹ en D66⁵². Met de PvdA kwamen deze 'progressieve drie' voor de verkiezingen van 1971 met een alternatief kabinet⁵³, waarvan Den Uyl de beoogde leider was. Voor de verkiezingen van 1972 werd een ploeg van kandidaat-bewindslieden (deelkabinet) samengesteld. In 1972 brachten de drie partijen een gezamenlijk verkiezingsprogramma uit onder de naam 'Keerpunt 72'.

Na een moeizame formatie werd in 1973 het kabinet-Den Uyl⁵⁴ geformeerd, waarin de progressieve drie de meerderheid hadden (het 'meest linkse kabinet aller tijden').

Traumatisch voor vele PvdA'ers was dat de partij na de verkiezingen van 1977, ondanks 10 zetels winst, in de oppositiebanken terecht kwam en dat Van Agt⁵⁵, van het nieuwgevormde CDA⁵⁶, premier werd.

Wim Kok en de Paarse kabinetten

In een vernieuwde partij werd in de jaren '80 afstand genomen van de vroegere 'akties'. In 1986 volgde oud-FNV-voorzitter Wim Kok⁵⁷ Den Uyl op als politiek leider. Na de val van kabinet-Lubbers II⁵⁸ kwam de PvdA in 1989 weer in de regering.

In 1994 werd de PvdA'er Wim Kok minister-president van het eerste paarse kabinet⁵⁹. Tijdens dit kabinet werd de sociale zekerheid hervormd en werd het asiel- en minderhedenbeleid steeds meer onderwerp van discussie. Veel 'traditionele' PvdA-leden verweten de partij te veel te verrechtsen. In 1998 werd 'Paars II'⁶⁰ gevormd, met opnieuw Kok als minister-president. Onder Koks opvolger Ad Melkert⁶¹ kwam de PvdA na de verkiezingen van 2002 weer in de oppositie.

Wouter Bos en Job Cohen

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006 werd de PvdA de tweede partij van Nederland. Vooraf werd PvdA-leider Wouter Bos⁶² als sterke kanshebber gezien voor het premierschap. De campagne werd in 2006 vooral gevoerd tussen CDA en PvdA, die elk de ander als tegenpool voorstelden. Het CDA slaagde erin Bos neer te zetten als een 'draaier' die zich niet aan zijn woord zou houden. Ondanks de felle campagne zouden CDA en PvdA samen gaan regeren met de ChristenUnie⁶³ als derde partij, nadat de SP tijdens de formatie-onderhandelingen te hoge eisen had gesteld.

De interne verdeeldheid tussen vooral CDA en PvdA in het kabinet-Balkenende IV⁶⁴ leidde er uiteindelijk toe dat de regering in februari 2010 ten val kwam. Partijleider Wouter Bos trad vóór de verkiezingen terug, om plaats te maken voor de nieuwe lijsttrekker, Job Cohen⁶⁵. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni werd de PvdA opnieuw tweede. De partij kwam met een verlies van drie zetels uit op een zetelaantal van dertig, één minder dan winnaar VVD. Na de formatie van 2010 kwam de PvdA in de oppositie terecht. In 2012 concludeerde Job Cohen dat hij er onvoldoende in was geslaagd effectief als politiek leider te opereren.

Rutte II en recordverlies

Cohen werd na een lijsttrekkersverkiezing opgevolgd door Diederik Samsom²³. Met Samsom als lijsttrekker behaalde de PvdA 38 zetels bij de verkiezingen van 2012. Daarmee was de partij opnieuw de tweede partij in de Tweede Kamer. Na een korte formatie vormde de PvdA een coalitie met VVD.

Tijdens de deelname aan het kabinet-Rutte II¹⁰ kreeg de PvdA regelmatig het verwijt onvoldoende zichtbaar te zijn. Ook de snelle formatie werd de partij door velen aangerekend. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 leed de partij zwaar verlies. Zelfs in PvdA bolwerk Amsterdam werd de partij voorbijgestreefd. De samenwerking met de VVD hield echter stand.

In aanloop naar de verkiezingen van 2017 vond opnieuw een lijsttrekkersverkiezing plaats. Lodewijk Asscher²⁰ won deze verkiezing van Samsom. Vanaf 9 december 2016 was hij de politiek leider van de PvdA. Bij de verkiezingen van 2017 leed de partij een recordverlies van 29 zetels.

De PvdA had sindsdien 9 zetels in de Tweede Kamer. Naar aanleiding van de toeslagenaffaire trad Asscher terug als leider en lijsttrekker voor de verkiezingen van 2021. Lilianne Ploumen¹⁸ werd op 18 januari 2021 zijn opvolger. Het lukte bij de verkiezingen vervolgens niet om het verlies van 2017 om te draaien: de partij behield 9 zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021.

Bij zowel de Eerste Kamerverkiezingen van mei 2023 als bij de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 kwam de PvdA met een gezamenlijke kandidatenlijst met GroenLinks. In beide Kamers kwam er een gezamenlijke fractie.

Meer over

Kijk voor meer informatie over de PvdA op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.

• 1. 

  De Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) was een sociaaldemocratische partij, die lange tijd tevens republikeins en antimilitaristisch was. De SDAP werd in 1894 opgericht en kan als opvolger van de revolutionair-socialistische SDB (Socialistenbond) worden beschouwd. De partij was onderdeel van de socialistische zuil en nauw verbonden met organisaties als het NVV, dagblad Het Volk, de Arbeiderspers en de VARA. In 1946 ging de SDAP met VDB en CDU op in de PvdA.
   
• 2. 

  De Vrijzinnig-Democratische Bond VDB was een links-liberale partij, die in 1901 werd opgericht. In zekere zin is zij als voorloper van D66 te beschouwen. De partij werd gevormd door van de Liberale Unie afgescheiden leden en door voormalige Radicale Bonders. Richtte zich onder meer op internationale ontwapening, emancipatie van de vrouw en invoering van een staatspensioen.
   
• 3. 

  De CDU was een protestants-christelijke, antimilitaristische partij. De partij ontstond in 1926 uit drie kleine christen-socialistische partijen. Na de Tweede Wereldoorlog ging de CDU op in de Partij van de Arbeid.
   
• 4. 

  Op 22 november 2023 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Het ging om een vervroegde verkiezing na de val het kabinet-Rutte IV op 7 juli 2023. Tevens lag een voorstel voor over opneming van het correctief referendum in de Grondwet. Oorspronkelijk stonden de volgende verkiezingen gepland voor het voorjaar van 2025.
   
• 5. 

  Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van dr. M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.
   
• 6. 

  Deze fractie ontstond op 27 oktober 2023 toen de leden van de GroenLinks en PvdA besloten één fractie te vormen. De fractie telde tot 6 december 2023 zeventien leden, negen van de PvdA en zeven van GroenLinks en bestaat nu uit 25 leden. GroenLinks-PvdA maakt deel uit van de oppositie.
   
• 7. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 8. 

  Deze fractie ontstond op 13 juni 2023 toen de op de lijsten van GroenLinks en PvdA gekozen leden besloten één fractie te vormen. De fractie telt veertien leden, zeven van zowel PvdA als GroenLinks. De fractie van de PvdA telde in de periode 2019-2023 zes leden, die van GroenLinks acht.
   
• 9. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 10. 

  Dit kabinet werd door VVD en PvdA gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012. VVD-leider Mark Rutte werd voor de tweede keer premier. Onder leiding van informateurs Wouter Bos en Henk Kamp wisten de coalitiepartijen hun grote onderlinge verschillen te overbruggen. De formatie van het kabinet-Rutte II was één van de snelste kabinetsformaties ooit.
   
• 11. 

  Esther-Mirjam Sent (1967) was van 7 juni 2011 tot 7 oktober 2021 Eerste Kamerlid voor de PvdA. In juli 2018-juni 2019 was zij fractievoorzitter (aanvankelijk als waarnemer). Op 2 oktober 2021 werd zij tot voorzitter van de PvdA gekozen. Mevrouw Sent is hoogleraar economische theorie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij promoveerde in de Verenigde Staten en was in de VS docent en onderzoeker aan een universiteit. Zij was tot zij Eerste Kamerlid werd lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. Mevrouw Sent was in de Eerste Kamer woordvoerster voor onder andere financiën (belastingen), sociale zaken en onderwijs. Zij was voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
   
• 12. 

  Deze organisatie is de onafhankelijke politieke jongerenorganisatie van de PvdA. De Jonge Socialisten in de PvdA (JS) wil jongeren interesseren voor politiek en jongerenparticipatie bevorderen in politieke en maatschappelijke zin. Belangrijke maatschappelijke onderwerpen waar JS zich mee bezighoudt zijn: goed en toegankelijk onderwijs, sociale zekerheid, werkgelegenheid, duurzame ontwikkeling en milieu.
   
• 13. 

  De PvdA is met vier leden vertegenwoordigd in het Europees Parlement (EP). De PvdA-leden maken deel uit van de fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D).
   
• 14. 

  Mohammed Chahim (1985) is sinds 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement. Namens de PvdA maakt hij deel uit van de fractie van Socialisten & Democraten. De heer Chahim was gemeenteraadslid in Helmond en wetenschappelijk onderzoeker bij TNO. In het Europees Parlement houdt hij zich bezig met duurzaamheid (klimaat), energie en digitale infrastructuur.
   
• 15. 

  GroenLinks en PvdA namen met een gezamenlijke lijst deel aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 en behaalden 25 zetels. De fractie van GroenLinks heeft momenteel 8 zetels in de Tweede Kamer. De fractie van PvdA heeft momenteel 9 zetels in de Tweede Kamer. Frans Timmermans was de lijsttrekker van de gezamenlijke lijst van de partijen.
   
• 16. 

  Hieronder een overzicht van de kansrijke kandidaten en zittende Kamerleden op de lijst
   
• 17. 

  De PvdA had bij de verkiezingen van 17 maart 2021 Lilianne Ploumen als lijsttrekker. De titel van het verkiezingsprogramma luidde 'Ons plan voor een eerlijker en fatsoenlijker Nederland'. De partij haalde bij deze verkiezingen 9 zetels, evenveel als bij de verkiezingen van 2017.
   
• 18. 

  Lilianne Ploumen (1962) was van 23 maart 2017 tot 22 april 2022 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Van 14 januari 2021 tot en met 12 april 2022 was zij fractievoorzitter en bij de verkiezingen van 2021 lijsttrekker. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was mevrouw Ploumen minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Rutte II. Eerder was zij van 6 oktober 2007 tot 22 januari 2011 voorzitter van de PvdA. Daarvoor was mevrouw Ploumen onder meer werkzaam bij Plan International, Mama Cash en Cordaid. Bij laatstgenoemde organisatie was zij directeur in de periode 2004-2007. In de Tweede Kamer was zij tevens woordvoerster buitenlandse zaken en zorg (cure).
   
• 19. 

  De Partij van de Arbeid (PvdA) ging de verkiezingen van 15 maart 2017 in met het verkiezingsprogramma 'Een verbonden samenleving'. De lijsttrekker voor de Partij van de Arbeid was Lodewijk Asscher. Bij de verkiezingen in 2017 behaalde de partij 9 zetels. Vóór de verkiezingen had de partij 38 zetels in de Tweede Kamer.
   
• 20. 

  Lodewijk Asscher (1974) was van 23 maart 2017 tot 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Tot 14 januari 2021 was hij tevens fractievoorzitter, totdat hij die functie neerlegde vanwege zijn vertrek als beoogd lijsttrekker. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was de heer Asscher vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet-Rutte II. Hij was in 2006-2012 wethouder van Amsterdam (sinds 2010 was hij belast met financiën, onderwijs en jeugdbeleid). Eerder deed hij onderzoek naar communicatiegrondrechten. In 2010 was hij enige maanden waarnemend burgemeester van Amsterdam. Sinds maart 2022 is hij consultant bij organisatiebureau Van der Bunt.
   
• 21. 

  De Partij van de Arbeid (PvdA) ging de verkiezingen van 15 maart 2017 in met het verkiezingsprogramma 'Een verbonden samenleving'. De lijsttrekker voor de Partij van de Arbeid was Lodewijk Asscher. Bij de verkiezingen in 2017 behaalde de partij 9 zetels. Vóór de verkiezingen had de partij 38 zetels in de Tweede Kamer.
   
• 22. 

  De Partij van de Arbeid had bij de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012 Diederik Samsom als lijsttrekker. Het verkiezingsprogramma was getiteld 'Nederland sterker en socialer'. Bij de verkiezingen in 2012 behaalde de partij 38 zetels. Vóór de verkiezingen had de partij 30 zetels in de Tweede Kamer.
   
• 23. 

  Uit de milieubeweging afkomstige politiek leider van de PvdA in de periode 2012-2017. Was campagneleider bij Greenpeace en directeur van een 'groen' energiebedrijf en stapte in 2003 over naar de politiek. Met Dijsselbloem en Depla één van de drie 'rode' ingenieurs in de fractie. Als Kamerlid woordvoerder duurzaamheid en later asielbeleid. Nadat hij begin 2012 via een interne verkiezing Job Cohen was opgevolgd, leidde hij zijn partij naar nieuwe regeringsdeelname in het kabinet-Rutte II. Werkte goed samen met premier Rutte en droeg sterk bij aan veel beleidsresultaten van dat kabinet, maar kon neergang van zijn partij niet keren. Nadat hij eind 2016 de strijd om het lijsttrekkerschap van Lodewijk Asscher had verloren, verliet hij de Nederlandse politiek. Stond bekend als slim, inventief, dossiertijger en vasthoudend debater. In 2019-2024 was hij kabinetschef van de Nederlandse eurocommissaris en nu voorzitter van de Raad van Commissarissen van de Gasunie.
   
• 24. 

  De Partij van de Arbeid had bij de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012 Diederik Samsom als lijsttrekker. Het verkiezingsprogramma was getiteld 'Nederland sterker en socialer'. Bij de verkiezingen in 2012 behaalde de partij 38 zetels. Vóór de verkiezingen had de partij 30 zetels in de Tweede Kamer.
   
• 25. 

  De leden van de Tweede Kamer worden in principe eens in de vier jaar gekozen op basis van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Ook na de val van een kabinet worden bijna altijd verkiezingen gehouden. Kiesgerechtigd zijn alle Nederlanders die op de dag van de kandidaatstelling 18 jaar of ouder zijn, mits niet het kiesrecht vanwege een veroordeling is ontnomen.
   
• 26. 

  De PvdA behaalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 30 mei 2023 7 zetels. Mei Li Vos was lijsttrekker bij deze verkiezingen. De PvdA had voor de verkiezingen 6 zetels in de Eerste Kamer. In de Eerste Kamer zal de PvdA een gezamenlijke fractie vormen met GroenLinks.
   
• 27. 

  De PvdA haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 27 mei 2019 6 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Mei Li Vos. De PvdA had voor de verkiezingen 8 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 28. 

  De PvdA haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 26 mei 2015 8 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Marleen Barth. De PvdA had voor de verkiezingen 14 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 29. 

  De PvdA haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 14 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Marleen Barth. De PvdA had voor de verkiezingen ook 14 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 30. 

  Charismatische en dominante sociaaldemocratische voorman in het interbellum en in de eerste naoorlogse jaren. Aanvankelijk onderwijzer. Leidde met veel bezieling de socialistische jeugdbeweging AJC en was voorzitter van de SDAP en na de oorlog van de PvdA. Was actief in het verzet, onder andere bij Het Parool. In 1945-1946 regeringscommissaris voor het toezicht op politieke delinkwenten. Fel anticommunistisch en daarom ook onderwerp van een communistische lastercampagne. In de Tweede Kamer defensiewoordvoerder van de PvdA. Goed organisator maar met een autoritaire stijl.
   
• 31. 

  'Rode advocaat' uit Nijmegen. Voor de oorlog justitie-woordvoerder van de SDAP en al snel vooraanstaand fractielid. Volgde in 1945 Drees op als fractievoorzitter en leidde in 1946 ook de eerste PvdA-fractie. Opereerde in die functie nogal solistisch. Kwam in 1951 in conflict met zijn partij over het beleid ten aanzien van Nieuw-Guinea en moest toen opstappen als fractievoorzitter. Pleitbezorger van Europese integratie, zorg voor het milieu, natuurbehoud en ontwikkelingssamenwerking. Was actief in het EGKS-parlement en het Europees Parlement. Kleurrijke, wat geaffecteerd sprekende, rebelse, maar ook vooruitziende figuur in sociaaldemocratische kring.
   
• 32. 

  'Vadertje Drees'. Eén van de grootste twintigste-eeuwse politici, onder wiens leiding na de Bevrijding zowel de dekolonisatie als de wederopbouw plaatsvonden. Overtuigd sociaaldemocraat, maar wel zeer pragmatisch ingesteld ('niet alles kan, en zeker niet alles tegelijk'). Groeide op in Amsterdam en klom op van stenograaf, SDAP-wethouder van Den Haag en Kamerlid, tot minister en minister-president. Had als wethouder van Den Haag al voor 1940 een goede naam als bestuurder. In de oorlog enige tijd gijzelaar en centrale figuur in het politieke verzet. Bracht in 1947 als minister van Sociale Zaken de Noodwet Ouderdomsvoorziening tot stand, de voorloper van de AOW. Werd zowel daardoor, als door zijn leiderschap en soberheid een populair staatsman, ook buiten zijn eigen kring. Tien jaar premier van brede coalities waarvan PvdA en KVP de kern vormden. Had goede contacten met Beel. Brak in de jaren '70 met zijn partij, de PvdA, uit onvrede over de koers. Sober levende en altijd eenvoudig gebleven man, die een zeer hoge leeftijd bereikte.
   
• 33. 

  Vooraanstaande VDB- en later PvdA-politicus. Geboren in Nederlands-Indië waar hij bij een spoorwegmaatschappij werkte. Kwam in 1925 in de Kamer en was vanaf 1933 fractievoorzitter tijdens het de kabinetten-Colijn waaraan ook de VDB met Oud op financiën deelnam. Na de oorlog kozen Joekes en Oud wel voor de stap naar de PvdA, maar bedankte Oud daarvoor al spoedig. In de PvdA-fractie steunde Joekes de Indië-politiek hoewel hij altijd gematigd voorstander van zelfstandigheid van Indië was geweest. Als minister van Sociale Zaken in de kabinetten-Drees I en Drees II bracht hij belangrijke wetten tot stand zoals de Wet op de ondernemingsraden en de Werkloosheidswet. Stond bekend als een innemende gentleman, maar kropte gevoelens van onvrede soms te veel op.
   
• 34. 

  Staatsman, geschiedschrijver, staatsrechtgeleerde en voorman van de VDB en de VVD. Begon zijn loopbaan als kandidaat-notaris en belastingontvanger en was al op jonge leeftijd een vooraanstaand en veelzijdig Tweede Kamerlid. Trad in 1933 met Marchant toe tot het crisiskabinet-Colijn en voerde als minister van Financiën een strak bezuinigingsbeleid. In 1938 burgemeester van Rotterdam (tot 1952). Na de oorlog korte tijd lid van de PvdA, maar voelde zich daarin toch niet thuis en richtte met Stikker in 1948 de VVD op. Werd daarvan de onbetwiste politieke leider. Sprak met een wat hoge, zachte stem, maar had in de Kamer veel gezag door zijn kennis van het staats- en parlementsrecht. Kon overigens ook vilein uit de hoek komen en gold als autoritair. Schreef standaardwerken over de parlementaire geschiedenis.
   
• 35. 

  Gezaghebbend religieus-socialist, partijbestuurder en medeoprichter van de PvdA. Was aanvankelijk onderwijzer, maar kreeg later gelegenheid om theologie te gaan studeren. Kwam toen in aanraking met het marxisme. Na zijn studie vrijzinnig-hervormd predikant en vanaf eind jaren'20 voorman van de religieus-socialistische beweging in Nederland. Tevens hoogleraar in Leiden. Partijbestuurder van de SDAP en vooraanstaand pacifist. Na de bevrijding actief in de Nederlandse Volksbeweging en voorzitter van het oprichtingscongres van de PvdA.
   
• 36. 

  Medeinitiatiefnemer van de Nederlandse Volksbeweging en medeoprichter van de PvdA, die in opdracht van Wilhelmina in 1945 met Drees een kabinet formeerde waarvan hij minister-president werd. Na de verkiezingen van 1946 benoemd tot voorzitter van de Commissie-Generaal voor Nederlands-Indië om met de Indonesiërs te onderhandelen; een functie die hem veel smaad opleverde. Enige jaren Tweede Kamerlid en daarna teruggekeerd in de wetenschap. Als Eerste Kamerlid een gezaghebbend woordvoerder onderwijs en ontwikkelingssamenwerking. Nuchtere Noord-Hollandse boerenzoon die als Delfts geodetisch ingenieur een wereldvermaard geleerde werd door de introductie van fotogrammetrie in de luchtkartering. Was in de jaren dertig actief als voorzitter van 'Eenheid door Democratie'. In de bezettingstijd betrokken bij het hooglerarenverzet en gijzelaar in Sint-Michielsgestel. Pas tegen het eind van zijn leven kreeg hij de waardering die hij verdiende.
   
• 37. 

  PvdA-Tweede Kamerlid uit de kring van christensocialisten. Geboren in een eenvoudig Fries boerengezin, maar zelf werkzaam in Gouda als typograaf. Was daar ook raadslid. Werd in november 1945 als vertegenwoordiger van de protestantse CDU benoemd in het nood-parlement en 'brak door' naar de PvdA. Was eerder actief in de Christelijk-Sociale Partij, de Protestantse Volkspartij, bij de geheelonthoudersbond en in de christelijke vakbeweging. Vooral deskundig op het gebied van de volkshuisvesting. Matig spreker, maar een goed organisator.
   
• 38. 

  Vooraanstaande Brabantse 'doorbraak'-socialist en voorman van de Katholieke Werkgemeenschap in de PvdA. Vicevoorzitter van de PvdA-Tweede Kamerfractie en in 1959 en 1963 PvdA-lijsttrekker in de zuidelijke provincies. Was in 1954 de voornaamste woordvoerder van de katholieken in de PvdA die zich keerden tegen het 'Mandement'. Hield zich als Kamerlid vooral bezig met culturele zaken en Koninkrijksaangelegenheden. Had grote belangstelling voor monumentenzorg. Verliet in 1970 de Kamer, omdat hij lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant was geworden.
   
• 39. 

  Bijna vijfentwintig jaar buitenland-woordvoerder van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Katholieke leraar en journalist bij het corporatische en 'groot-Nederlands'-gezinde blad Brabantia Nostra. Werd in het begin van de bezetting actief bij de Nederlandse Unie als exponent van de vleugel die weinig op had met de parlementaire democratie. Schoof door de Nazi-terreur echter op in democratische richting, werd journalist bij illegale bladen en brak in 1945 via de Nederlandse Volksbeweging door naar de PvdA. Was in die partij één van de leidende figuren van de Katholieke Werkgemeenschap. In de Kamer een belangrijk woordvoerder over Europese eenwording, vrede en veilgheid en vooral ontwikkelingssamenwerking, waarvoor hij zich als één van de eersten sterk maakte.
   
• 40. 

  Bestuurder van christelijk-historischen huize, die na de bevrijding 'doorbrak' naar de PvdA. Voor de oorlog secretaris van de Rotterdamse Kamer van Koophandel en lid van de hoofdredactie van het CH-dagblad De Nederlander. In 1946 wethouder van Rotterdam. Werd na een korte periode Tweede Kamerlid te zijn geweest in 1948 burgemeester; eerst van Delft en daarna van Rotterdam. Combineerde dat met het Eerste Kamerlidmaatschap. Stond bekend als een regent met gevoel voor decorum. Door zijn integriteit, toewijding en bestuurskracht was hij echter zeer gezien bij de Rotterdamse bevolking.
   
• 41. 

  De CHU was een christendemocratische politieke partij, die vooral aanhang had onder Nederlands-Hervormden. De CHU kende een los partijverband en daarom was er sprake van een unie. De CHU ontstond in 1908 door samengaan van de Christelijk-Historische Partij en de Friese Bond van christelijk-historischen. In 1980 fuseerde de CHU met ARP en KVP tot het CDA.
   
• 42. 

  De RKSP werd formeel op 3 juni 1926 opgericht als katholieke partij en was de voorloper van de KVP. Daarvoor waren de katholieken georganiseerd in de Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen, die informeel ook al RKSP werd genoemd. Deze bond was in mei 1904 ontstaan. In de Tweede Kamer was in 1893 voor het eerst sprake van een RK-Kamerclub. Vanaf 1918 was er een RKSP-fractie. In Eerste Kamer kwamer er omstreeks 1922 een fractie.
   
• 43. 

  Na de Tweede Wereldoorlog streefden progressieven naar een zogenaamde 'doorbraak': niet langer moest het 'geloof' bepalend zijn voor de politieke keuze. Progressieve katholieken en protestanten dienden zich aan te sluiten bij sociaaldemocraten en vrijzinnig-democraten in één progressieve partij.
   
• 44. 

  De KVP was een christendemocratische partij, die, hoewel zij voor iedereen openstond, vrijwel uitsluitend aanhang had onder de katholieken. De partij was in 1945 de opvolger van de vooroorlogse RKSP. In 1980 fuseerde zij met ARP en CHU tot het CDA. De KVP had met name in sommige streken (Limburg, Noord-Brabant, delen van Gelderland, Twente) een sterke machtspositie.
   
• 45. 

  De ARP werd op 3 april 1879 opgericht door Abraham Kuyper. Daarmee kwam er een partijverband voor politieke stroming, de antirevolutionairen, die reeds sinds het begin van de 19e eeuw bestond. Zij was de eerste nationale politieke partij. De ARP was een christendemocratische, protestantse partij. In 1980 ging de ARP met KVP en CHU op in het CDA.
   
• 46. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 47. 

  In 1965 ontstond onder de naam 'Nieuw Links' een vernieuwingsbeweging in de PvdA. Deze groep vernieuwers streefde naar verbetering van de interne partijdemocratie en wilde door een radicaler programma de duidelijkheid in de politiek vergroten.
   
• 48. 

  Voorman van DS'70 en Rekenkamerlid. Maakte carrière als ambtenaar op Financiën en hoogleraar openbare financiën. Stapte in 1971 de politiek in als aanvoerder van DS'70, een rechtse afsplitsing van de PvdA. Bekend als 'de jonge Drees' en als 'zoon van' verwierf hij een zekere populariteit. Zijn partij kwam de Kamer binnen met acht zetels en werd regeringspartij in het kabinet-Biesheuvel. Drees zelf werd minister van Verkeer en Waterstaat. Zette zich in voor bevordering van het openbaar vervoer. Was feitelijk meer ambtenaar en hoogleraar dan politicus. Beschikte over 'droge' humor, vriendelijk en overtuigd van eigen gelijk (wat hij overigens soms ook had). Vanaf 1973 fractieleider in de Tweede Kamer, die met veel interne verdeeldheid te maken kreeg. Besloot zijn bestuurlijke loopbaan als lid van de Algemene Rekenkamer, een functie waarvoor hij geknipt was.
   
• 49. 

  DS'70 was een centrumrechtse sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1970 als afsplitsing van de Partij van de Arbeid, door leden die ontevreden waren over de koers van die partij, zowel op financieel-economisch gebied als bij het buitenlands beleid. De partij was tot juli 1972 vertegenwoordigd in het kabinet-Biesheuvel I.
   
• 50. 

  Gedreven PvdA-ideoloog en -politicus en econoom. Voor sommigen 'ome Joop', voor anderen de verpersoonlijking van verfoeilijk socialisme. Kwam vanuit de journalistiek in de 'denktank' van de PvdA en werd in 1956 Tweede Kamerlid. Stapte in 1962 over het wethouderschap van economische zaken in Amsterdam en stimuleerde onder andere de industrievestiging. In 1965 minister van Economische Zaken in het kabinet-Cals. Volgde in 1966 Vondeling op als partijleider. Zou tot 1986 het gezicht van de PvdA zijn. Het door hem geleide kabinet ging als het meest linkse de geschiedenis in. Kon het succes bij de verkiezingen van 1977 niet omzetten in hernieuwde regeermacht. Zijn derde optreden als minister (ditmaal van Sociale Zaken onder Van Agt) verliep teleurstellend. Ondanks herstel in 1982 bleef zijn partij buiten het kabinet. Erudiet analyticus en scherp debater, die door zijn gedrevenheid echter soms drammerig overkwam.
   
• 51. 

  De Politieke Partij Radikalen (PPR) was een radicaal-christelijke partij. De partij werd op 27 april 1968 opgericht door christenradicalen die zich hadden afgesplitst van vooral de Katholieke Volkspartij (KVP) en in mindere mate de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). In 1991 fuseerde de PPR met CPN, EVP en PSP tot GroenLinks.
   
• 52. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 53. 

  Kort voor de Tweede Kamerverkiezingen van 28 april 1971 presenteerden PvdA, D'66 en PPR een gezamenlijk, alternatief kabinet. In het najaar van 1972 vormden de drie partijen voor de vervroegde verkiezingen een zogenaamd deelkabinet, een lijst van mogelijke kandidaten voor een kabinetspost. Hiermee wilden de drie progressieve partijen aangeven dat zij in staat waren om na de verkiezingen direct een kabinet te vormen.
   
• 54. 

  Dit kabinet wordt beschouwd als het meest links-progressieve kabinet uit de parlementaire geschiedenis. Het kwam tot stand na de moeizame formatie die volgde op de verkiezingen van 1972 en was de opvolger van de kabinetten-Biesheuvel I en II. Het bestond uit bewindslieden van de PvdA, D'66, PPR, KVP en ARP onder leiding van PvdA'er Joop den Uyl.
   
• 55. 

  CDA-voorman, jurist en premier van KVP-huize. Stond als hoogleraar strafrecht bekend als vernieuwingsgezind en bracht als minister van Justitie belangrijke wetten tot stand. Vicepremier in het kabinet-Den Uyl. Kwam in de kabinetten-Biesheuvel en -Den Uyl diverse malen in politieke problemen, onder meer door discussies over de vrijlating van de Drie van Breda, de abortuskwestie en de affaire-Menten. Werd in 1977 de eerste leider van het CDA en was daarna vijf jaar premier. Was toen de politieke tegenvoeter van PvdA-leider Den Uyl; even populair bij zijn achterban als verguisd door zijn tegenstanders. Stapte na de verkiezingen van 1982 op als politiek leider. Nadien Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant en EG-ambassadeur. Relativeerde de politiek en zichzelf, maar was tactisch sterk. Formuleerde zorgvuldig en viel op door zijn kleurrijke en soms archaïsche taalgebruik.
   
• 56. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 57. 

  Minister-president die acht jaar lang een coalitie leidde met daarin de politieke tegenvoeters PvdA en VVD (de paarse kabinetten). Was van betrekkelijk eenvoudige komaf en klom via de vakbond op tot minister. Volgde in 1986 Den Uyl op als partijleider en was minister van Financiën in het derde kabinet-Lubbers. Voerde een stringent ombuigingsbeleid. Dat beleid werd onder zijn premierschap (Paars I) voortgezet en leidde tot groei van de werkgelegenheid. Kreeg als minister-president te maken met het debacle in Srebrenica en de bijna-crisis rond het huwelijk van de kroonprins. Zijn tweede kabinet was vooral in de laatste periode minder succesvol door problemen in de zorg en het onderwijs en dat leidde mede tot een verkiezingsnederlaag van de PvdA. Werd in 2003 minister van staat. Integere, resultaatgerichte en meer op samenbinden dan op bezielen ingestelde rasbestuurder. Internationaal gerespecteerd. Kon soms wat nors zijn als er in zijn ogen onterechte kritiek was.
   
• 58. 

  Dit kabinet was qua politieke samenstelling een voortzetting van het eerste kabinet-Lubbers. De coalitiepartijen CDA en VVD hadden bij de verkiezingen van 1986 hun gezamenlijke meerderheid in de Tweede Kamer behouden.
   
• 59. 

  Aan dit eerste 'paarse' kabinet namen PvdA, VVD en D66 deel. Het werd op 22 augustus 1994 gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 1994. De kleur paars refereerde aan de vermenging van het rood van de PvdA en het blauw van de VVD. PvdA-leider Wim Kok, minister van financiën en vicepremier in het voorgaande kabinet-Lubbers III, werd premier.
   
• 60. 

  Dit kabinet, in de wandelgangen veelal 'Paars II' genoemd, was een voortzetting van het kabinet-Kok I. Hoewel het kabinet het bijna de volle vier jaar uithield, verliep de samenwerking tussen PvdA, VVD en D66 minder soepel dan in de vorige kabinetsperiode. PvdA-leider Wim Kok werd voor de tweede keer premier.
   
• 61. 

  Gewiekste en ambitieuze PvdA-politicus die in 2002 Wim Kok opvolgde als partijleider, maar direct na de verkiezingsnederlaag aftrad. Aanvankelijk actief in de PPR en begin jaren tachtig secretaris van een jeugdforum. Stapte in 1982 over naar de PvdA en kwam voor die partij in 1986 in de Tweede Kamer. Spoedig een vooraanstaand lid en vanaf 1989 financieel woordvoerder. Kruiste in het eerste kabinet-Kok als minister van Sociale Zaken regelmatig de degens met minister van Financiën Zalm. Als fractievoorzitter hield hij strak de hand aan de fractiediscipline. Had het imago van carrièrepoliticus en bond daardoor moeilijk kiezers aan zich. Bète noire voor de aanhangers van Fortuyn. Na zijn vertrek uit de Haagse politiek werkzaam bij de Wereldbank, vicepresident van het Ontwikkelingsprogramma van de VN en in 2009-2011 VN-gezant voor Irak. Maakte in 2016-2022 deel uit van de Afdeling advisering van de Raad van State.
   
• 62. 

  Uit het bedrijfsleven afkomstige partijleider van de PvdA in de jaren 2002-2010. Werkte na zijn studie economie en politicologie ruim negen jaar in binnen- en buitenland voor Shell. Werd daarna Tweede Kamerlid en spoedig staatssecretaris van Financiën. In 2002 de eerste direct gekozen lijsttrekker van de PvdA. Leidde in 2003 zijn partij naar electoraal herstel, maar zag onderhandelingen met het CDA mislukken. Na vier jaar oppositie in 2007 vicepremier en minister van Financiën. Oogstte waardering voor de wijze waarop hij de gevolgen van de internationale financiële crisis aanpakte. Niet lang na de breuk in het kabinet-Balkenende IV koos hij voor zijn jonge gezin en verliet hij de politiek. Goed debater, die echter soms aarzelde over de koers van zijn partij. Tegenstanders betichtten hem daarom wel van 'draaien'. Was bestuursvoorzitter van VU Medisch Centrum en is nu voorzitter van het bestuur van Menzis.
   
• 63. 

  De ChristenUnie is een christelijke partij, met op sociaal en ecologisch gebied progressieve en op ethisch gebied behoudender standpunten. Politiek leider van de ChristenUnie is sinds januari 2023 Mirjam Bikker. De partij ontstond in januari 2000 als samenwerkingsverband tussen het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en de Reformatorische Politieke Federatie (RPF). Per 22 januari 2000 zijn de partijen gefuseerd.
   
• 64. 

  Dit kabinet werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006. Het was tot 23 februari 2010 een coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie en daarna van CDA en CU. Het trad op 22 februari 2007 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende III. Motto van het kabinet was 'Samen werken, samen leven'.
   
• 65. 

  Beminnelijke bestuurder die als 'verbinder' populair werd als burgemeester van Amsterdam, maar die als politiek leider van de PvdA minder goed uit de verf kwam. Was hoogleraar in Maastricht en stapte vanuit de wetenschap over naar het kabinet-Lubbers III waarin hij staatssecretaris voor het hoger onderwijs werd. Was daarna lid en fractievoorzitter in de Eerste Kamer. In het tweede kabinet-Kok als staatssecretaris belast met asielbeleid. Wist toen een strengere Vreemdelingenwet door het parlement te loodsen. Was bij de verkiezingen van 2003 PvdA-kandidaat voor het premierschap. Toen hij begin 2010 Wouter Bos opvolgde als PvdA-leider leidde dat tot enthousiasme in eigen kring, maar zijn kwaliteiten lagen meer op bestuurlijk terrein dan in de (harde) Haagse politiek. In 2012 trok hijzelf de conclusie dat hij de hoge verwachtingen niet had waargemaakt. Hij was daarna onder meer voorzitter van Cedris, landelijke vereniging voor sociale werkgelegenheid en reïntegratie.
   
• 66. 

  PDC, februari 2021