Werkprogramma Europese Commissie 2021 - Hoofdinhoud

Bron: European Commission

De Commissie-Von der Leyen presenteerde op 19 oktober 2020 haar werkprogramma voor het jaar 2021. Met het werkprogramma wilde de Commissie invulling geven aan 'de overgang naar een eerlijk, digitaal en klimaatneutraal Europa'.

De zes grote ambities van de Commissie voor 2021 waren in eerste aanzet dezelfde als in 2020:

• - 

  een Europese Green Deal
• - 

  een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk
• - 

  een economie die werkt voor de mensen
• - 

  een sterker Europa in de wereld
• - 

  bevordering van onze Europese leefwijze en
• - 

  een nieuwe impuls voor Europese democratie

En in lijn met eerdere jaren wilde de Europese Commissie i ook in 2021 bij al deze doelen inzetten op betere Europese regelgeving.

De aanpak van de coronacrisis was nog een bijkomende ambitie: een sterkere Europese gezondheidsunie. Daar is in het werkprogramma echter niet speciaal invulling aan gegeven. Wel gaf Von der Leyen aan dat de Commissie ervoor wilde zorgen dat een eventueel vaccin zo snel mogelijk voor alle Europese burgers beschikbaar zou komen.

In 2020 werd een reeks aan programma's, plannen en initiatieven uitgesteld vanwege de uitbraak van corona. Initiatieven die essentieel werden geacht voor het herstel van de EU kregen veel prioriteit. Hierbij ging het onder meer om strategieën voor duurzame mobiliteit en renovatie, initiatieven ter versterking van digitale diensten en ter ondersteuning van jongeren, en een white paper over buitenlandse financiering in de interne markt.

Binnen alle plannen rond economie, digitalisering en vergroening benadrukte de Commissie dat er gebruikgemaakt kon en moest worden van het speciale herstelfonds i, juist als extra impuls om uit de door corona ontstane economische problemen te komen.

Initiatieven uit 2020 die werden doorgeschoven naar 2021 omvatten onder meer twee vernieuwde strategieën voor de aanpassing aan klimaatverandering en bebossing, een tweede white paper over kunstmatige intelligentie en een strategie tegen mensenhandel.

Halverwege december 2019 presenteerde de Commissie al de Green Deal, een plan voor een klimaatneutraal Europa. Om de overgang naar een klimaatneutraal Europa te voltooien in 2050, werd een bindende Europese Klimaatwet aangekondigd. Hierin is opgenomen dat de CO2-uitstoot in 2030 met 55 procent moet zijn afgenomen ten opzichte van 1990. Daarnaast kwam de Commissie met initiatieven voor een duurzame en circulaire economie en met een strategie om de transportsector te moderniseren en te vergroenen. Ook wilde de Commissie het verlies aan biodiversiteit in Europa tegengaan en boeren steunen in hun overgang naar duurzame voedselvoorziening.

Deze maatregelen werden gefinancierd door een Europees Investeringsplan. Hierbij wilde de Commissie garanderen dat de overgang eerlijk verloopt, door lidstaten en sectoren te ondersteunen met een Europees Overgangsmechanisme en Overgangsfonds. De transitie is een collectieve verantwoordelijkheid, wat de Commissie benadrukte door een klimaatpact aan te gaan met alle EU-burgers.

Om een digitale transitie te bewerkstelligen, introduceerde de Commissie een Europese Datastrategie, waarin gebruik wordt gemaakt van de waarde van (niet-persoonsgebonden) gegevens voor de digitale economie. Daarbij publiceerde ze ook een white paper over kunstmatige intelligentie om de Datastrategie te ondersteunen en om respect voor Europese waarden en fundamentele rechten te garanderen. Ook kwam de Commissie met initiatieven ter versterking van de markt voor digitale diensten en van de cybersecurity van de EU.

De Commissie zette in op een sterk en sociaal Europa met eerlijke maatregelen op de gebieden van duurzaamheid en digitale ontwikkeling. Daarom kwam ze met voorstellen voor Europese minimumlonen en een Europees werkloosheids­herverzekeringsstelsel. Daarnaast werden maatregelen versterkt die gericht zijn op de basisvoorzieningen van kinderen en jongeren.

Ook heeft de Commissie het economisch bestuur van de EU en de fiscale regels geëvalueerd, om in overleg met de lidstaten uit te zoeken hoe het stelsel verbeterd kan worden. Bovendien zijn er maatregelen genomen om nationale kapitaalmarkten beter te integreren in de Europese Kapitaalmarktunie i. Tenslotte wilde de Commissie ook de douane-unie i versterken door grensbescherming te verbeteren en navolging van regels te bevorderen.

De Commissie ziet een geopolitieke rol voor Europa, dat internationale partnerschappen moet aangaan om Europese waarden en belangen te bevorderen. Met dit doel ontwikkelde de Commissie een nieuwe Afrika-strategie en is zij gaan onderhandelen over een Partnerschapsovereenkomst met Afrika, de Caraïben en Pacifische landen. Ook wilde de Commissie het partnerschap tussen de EU en de westelijke Balkanlanden verdiepen, onder meer door het toetredingsproces i te verbeteren.

Naast deze initiatieven richtte de Commissie zich op het versterken van de economische en financiële soevereiniteit van de EU en op het verstevigen van Europa's leiderschapspositie op het gebied van mensenrechten en gendergelijkheid.

Om de Europese levenswijze te bevorderen en sterke Europese samenlevingen te bouwen, heeft de Commissie ten eerste ingezet op gezondheidsbeleid. Hiervoor kwam zij met een initiatief om kanker te bestrijden en met een farmaceutische strategie om de kwaliteit en veiligheid van medicijnen te verzekeren.

Om grensoverschrijdende bedreigingen te bestrijden, publiceerde de Commissie een nieuwe strategie voor een EU-Veiligheidsunie, gericht tegen terrorisme, georganiseerde misdaad en cybermisdaad. Bovendien kwam de Commissie met een nieuw migratie- en asielpact.

De Commissie wilde interne en externe bedreigingen voor de Europese democratie aanpakken. Daarom presenteerde zij een democratie-actieplan, met als doel de weerbaarheid van de Europese democratieën te verhogen en buitenlandse bemoeienis met Europese verkiezingen tegen te gaan. Om hierover in debat te gaan met alle EU-burgers en -instituties, heeft de Commissie een Conferentie over de Toekomst van Europa i georganiseerd.

Daarnaast kwam de Commissie met meerdere strategieën om gelijkheid te bevorderen en geweld tegen minderheden te bestrijden. Ook heeft de Commissie gekeken naar demografische veranderingen en de invloed daarvan op sociaal beleid, gezondheid en economie.

In het nastreven van bovenstaande doelen zette de Commissie zich in voor betere regelgeving. Hiervoor ontwikkelde de Commissie een nieuw instrument, de 'One In, One Out'-benadering. Deze benadering houdt in dat nieuwe regelgeving over bepaald beleid gepaard gaat met een vermindering van administratieve lasten in datzelfde beleidsgebied. Met hetzelfde doel heeft de Commissie ook een 'Fit-for-future platform' opgezet, waarbinnen experts van gedachten kunnen wisselen over versimpeling en lastenverlichting bij Europese regelgeving.

Reactie kabinet: Staat van de Europese Unie 2021

In december 2020 verscheen de Staat van de Europese Unie i 2021. Hierin presenteerde minister Stef Blok i namens het kabinet Rutte-III i de Nederlandse reactie op het werkprogramma van de Commissie-von der Leyen. Het kabinet geeft in de Staat van de Europese Unie aan welke beleidsvoornemens van de Europese Commissie het steunt. Het kabinet gaf aan zich in grote lijnen te kunnen vinden in de plannen van de Commissie.

Positief

Concreet gaf het het kabinet aan dat de versterkte samenwerking op het gebied van de volksgezondheid - in het licht van de coronacrisis - voor Nederland een welkome aanvulling is op eerdere prioriteiten. Alle plannen op het gebied van digitalisering kregen steun van het kabinet, behalve de voorgenomen digitaks. Dat zou volgens de regering beter op internationaal niveau geregeld kunnen worden.

Verder was het kabinet op enkele details na positief over de plannen over handel en het creëren van een eerlijke concurrentie, cyberveiligheid, de circulaire economie, de kapitaalmarktunie, de aanpak van witwassen, terrorisme en de georganiseerde criminaliteit, het beter in banen leiden van immigratie en de samenwerking met derde landen.

Negatief

Het kabinet was veel terughoudender op het vlak van maatregelen met betrekking tot de sociale zekerheid. Het kabinet wilde niet dat sluipenderwijs bevoegdheden naar 'Brussel' worden overgeheveld. Dat gold ook voor de plannen voor levenslang leren. Ook was het kabinet bezorgd over mogelijke extra lasten die alle klimaatmaatregelen met zich mee brengen, en wilde het zelf meer de regie kunnen voeren over de juiste mix van maatregelen op het gebied van energie.

Het kabinet stelde 'in afwachting te zijn van de juridische grondslag' voor het voorstel over het financieren van politieke partijen en politieke advertenties. Dat betekent dat Nederland er niet op voorhand mee instemt dat dit op Europees niveau afgestemd wordt.

Reactie Tweede Kamer: Staat van de Europese Unie 2021

Op 17 juni 2021 ging de Tweede Kamer in debat met de regering over de Staat van de Unie. De stemming hierbij was overwegend pro-Europees.