Europa Vandaag: bij de Europese top wijst het strategisch kompas naar het oosten

Het strategisch kompas wijst naar het oosten

Vandaag begint de laatste Europese top van 2022. De regeringsleiders van de lidstaten komen bijeen in Brussel om voor het kerstreces nog één keer de belangrijkste thema's van dit jaar te bespreken: de oorlog in Oekraïne, energie en economie, migratie en het zuidelijk nabuurschap, externe betrekkingen, de Europese Kiesakte¹ en veiligheid en defensie.

Dat laatste thema vormt al decennia een duivels dilemma binnen de EU. Aan de ene kant zijn veel lidstaten tevreden met de veiligheidsgaranties van de NAVO², terwijl andere lidstaten opperen voor een meer autonome Unie. Frankrijk wil zelfs een Europees leger.

De oorlog in Oekraïne heeft de discussie in een stroomversnelling gebracht, zo werd in maart dit jaar het Strategisch Kompas³ in het leven geroepen. Dit instrument moet richting geven aan het Europese veiligheids- en defensiebeleid voor de komende 5 tot 10 jaar, de belangrijkste prioriteit is zelfredzaamheid. Een van de eerste concrete afspraken is de oprichting van een flitsmacht, met maximaal vijfduizend Europese soldaten. Deze strijdkracht moet in 2025 actief zijn en snel kunnen ingrijpen bij conflict op ons continent.

Voorlopig wijst het Kompas louter naar het oosten, want de intrede van de winter lijkt het strijdtoneel in Oekraïne letterlijk en figuurlijk te hebben bevroren. De EU-leiders⁴ kijken vandaag niet alleen naar het leveren van meer militaire steun voor Oekraïne, maar willen ook besluiten wat voor werk er nodig is om de defensiecapaciteiten van de EU te versterken. De regeringsleiders willen meer verantwoordelijkheid nemen en een eigen strategische koers uitstippelen.

Bron: The Council of the European Union

Blessuretijd of verlenging?

Toen Charles Michel⁶, de voorzitter van de Europese Raad⁴, de regeringsleiders uitnodigde voor de Europese top, zei hij optimistisch dat dit een eendaags evenement zou zijn. Wie de afgelopen toppen van 2022 in ogenschouw neemt, zou bij een toto toch inzetten op een verlenging.

Hoewel, nu de Hongaarse premier Orbán na coulance van de Europese Commissie⁷ heeft toegezegd geen veto meer in te zetten⁸ op belangrijke dossiers, kan het vandaag ineens snel gaan.

Naast veiligheid en defensie bespreken de regeringsleiders ook een ander belangrijk vraagstuk dat voortvloeide uit de oorlog in Oekraïne: de energiecrisis. Tijdens de vorige top kwam de Raad overeen om gezamenlijk gas in te kopen en werd er gesproken over een prijscorrectiemechanisme, de door de EU geprefereerde term voor gasprijsplafond.

Het lukte de ministers van Energie en Economische Zaken van de lidstaten nog niet om tot een compromis te komen, al was Rob Jetten wel optimistisch⁹ gestemd. Wellicht kunnen de regeringsleiders vandaag het dossier sluiten.

Aan wie legt het Europees Parlement verantwoording af?

Terwijl het corruptieschandaal¹¹ binnen het Europees Parlement nog nadreunt, moeten de Europarlementariërs oplossingen bedenken. Eva Kaili¹² is inmiddels uit haar functie als vicevoorzitter gezet en uit haar fractie gezet, maar de druk om door te pakken neemt toe.

Zo stelde¹³ Commissievoorzitter Ursula von der Leyen¹⁴ dat er een ethische instantie moet komen die de gedragsregels en transparantie van de Europese instellingen aan de kaak stelt. Vandaag besluiten de Parlementsleden per stemming of er een bredere behoefte bestaat voor transparantie en verantwoordingsplicht in de Europese instellingen.

De Europese Commissie beargumenteert verder in het Parlement dat de Holomodor, de hongersnood in Oekraïne in 1932 en 1933, als genocide door Sovjetbeleid erkend moet worden. De Europarlementariërs zullen daar later op de dag over stemmen.

Ten slotte staat de agenda vandaag in het teken van mensenrechten. Zo bepaalt het Europees Parlement vandaag welk standpunt het inneemt over het hard optreden van de regeringen van China en Tsjaad tegen vreedzame demonstranten en wordt er gekeken naar de zaak van een mensenrechtenactivist in Bahrein.

En verder...

Proberen Europarlementariërs met de Raad van de EU¹⁶ een akkoord te bereiken over een wetsontwerp dat ervoor moet zorgen dat vrouwen en mannen hetzelfde verdienen voor hetzelfde werk.

Houdt de tijdelijke EP-commissie PEGASUS¹⁸ onder leiding van Jeroen Lenaers¹⁹ conclaaf over de inzet van spyware door derden landen in de EU. Wat zijn de gevolgen hiervan voor het buitenlands beleid?

Laat het Hof van Justitie van de EU zich informeren over de Europese Super League. Deze exclusieve voetbalcompetitie wil voetbalbond UEFA buitenspel zetten. Volgens de bedenkers van de Super League heeft de UEFA een onterecht monopolie op het organiseren van voetbalwedstrijden in Europa.

Vergadert de Europese Centrale Bank in Frankfurt over het monetaire beleid, naar verwachting worden er besluiten genomen over renteverhogingen. Voorzitter Lagarde²⁰ brengt na afloop verslag uit.

Europa in een oogopslag

• 1. 

  Democratie is één van de kernwaarden van de Europese Unie. Toch leeft bij veel burgers leeft het gevoel dat ze geen invloed kunnen uitoefenen op wat er gebeurt in 'Brussel' en dat er sprake is van een kloof tussen de Europese instellingen en de inwoners. Om dit te verbeteren heeft het Europees Parlement een reeks wijzigingen van de Europese Kiesakte voorgesteld om de Europese verkiezingen te versterken en betrokkenheid van de kiezer te vergroten.
   
• 2. 

  De Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) werd in 1949 opgericht met als doel de veiligheid en vrijheid van de aangesloten landen te garanderen en wereldwijd stabiliteit te bevorderen. De organisatie realiseert deze doelstelling door de inzet van politieke en militaire middelen. De NAVO bestaat uit 1 landen uit Europa en Noord-Amerika. Ieder lid van de NAVO draagt bij met mankracht, materieel en andere middelen.
   
• 3. 

  Het Strategisch Kompas geeft richting aan het Europese veiligheid- en defensiebeleid voor een periode van 5 tot 10 jaar. De belangrijkste prioriteit van het Strategisch Kompas is de zelfredzaamheid van de Europese Unie.
   
• 4. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 5. 

  Op donderdag 15 december 2022 kwamen de 27 regeringsleiders en staatshoofden bijeen in Brussel voor de laatste bijeenkomst van de Europese Raad in 2022. De voorzitter van de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid waren ook aanwezig. Mark Rutte vertegenwoordigde Nederland. De Raad zou oorspronkelijk tot vrijdag 16 december duren, deze dag werd echter geschrapt.
   
• 6. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.
   
• 7. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 8. 

  BRUSSEL (ANP) - Hongarije geeft zijn verzet tegen miljardenhulp voor Oekraïne en andere belangrijke EU-plannen op in ruil voor een lagere strafkorting op zijn EU-subsidies. Boedapest en Brussel laten daarmee een ruzie die de afgelopen maanden hoog opliep voorlopig achter zich.
   
• 9. 

  BRUSSEL (ANP) - Energieminister Rob Jetten is optimistisch dat volgende week een EU-akkoord kan worden gesloten over een maximumprijs voor gas. Na een dag onderhandelen in Brussel met zijn Europese collega's zei hij dat er "enorme vooruitgang" is geboekt om tegemoet te komen aan de zorgen van Nederland over leveringszekerheid. De 27 landen werden het dinsdag nog niet eens, maar volgens Jetten worden de komende dagen benut om achter de schermen een compromis te smeden.
   
• 10. 

  De energieprijzen in de Europese Unie schoten begin 2022 omhoog na de Russische invasie van Oekraïne en de daaropvolgende spanningen met Rusland, waar een flink deel van de Europese energie vandaan komt. Dit zorgde voor enorme onzekerheid op de energiemarkt, vooral wat betreft gas, en dat zorgde voor snel oplopende prijzen voor burgers en bedrijven.
   
• 11. 

  BRUSSEL (ANP/Belga/AFP) - Een van de vicevoorzitters van het Europees Parlement is opgepakt wegens een onderzoek naar pogingen van Qatar om invloed te kopen in het parlement. Het gaat om de Griekse sociaaldemocrate Eva Kaili, bevestigt het Belgische Openbaar Ministerie. Haar partij heeft haar meteen geroyeerd.
   
• 12. 

  Eva Kaili () is sinds 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement. Kaili maakt namens "Independent" deel uit van de Niet-ingeschrevenen en komt uit Griekenland.
   
• 13. 

  BRUSSEL (ANP) - De beschuldiging dat een vicevoorzitter van het Europees Parlement zich zou hebben laten omkopen door Qatar is van de "grootste zorg, heel ernstig", vindt de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen. Volgens de Duitse zou er een ethische instantie moeten komen voor alle EU-instellingen, met uniforme gedragsregels en transparantie hoog in het vaandel. Ze benadrukte tijdens een persconferentie in Brussel dat de commissie die zelf al heeft.
   
• 14. 

  Dr. Ursula von der Leyen (1958) is vanaf 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Zij is opgeleid tot arts en was werkzaam in een Vrouwenkliniek en als docent. Namens de CDU begon zij haar politieke loopbaan in de Landsdag en regering van Neder-Saksen. In 2009 werd zij Bondsdaglid en minister in het kabinet-Merkel. Achtereenvolgens was zij minister van Gezin en Jeugd, Arbeid en Sociale Zaken, en sinds 2013, van Defensie.
   
• 15. 

  Europarlementariërs moeten zich aan een aantal regels houden bij de uitoefening van hun taak. De gedragsregels voor Europarlementariërs staan genoemd in het Reglement Europees Parlement (REGL)
   
• 16. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 17. 

  Gelijkheid en het tegengaan van discriminatie nemen een belangrijke plek in op de agenda van de Europese Unie. Door middel van wetgeving zorgt de EU ervoor dat burgers overal in de Europese Unie dezelfde mate van bescherming tegen discriminatie genieten.
   
• 18. 

  Deze onderzoekscommissie van het Europees Parlement doet onderzoek naar vermeende schendingen van EU-wetgeving door het gebruik van Pegasus en soortgelijke spionagesoftware door onder andere Hongarije en Polen. De commissie gaat zich richten op bestaande nationale wetten over surveillance op burgers, en of Pegasus-spyware gebruikt is voor politieke doeleinden tegen bijvoorbeeld journalisten, politici en advocaten.
   
• 19. 

  Jeroen Lenaers (1984) is sinds 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement voor het CDA. Hij maakt deel uit van de fractie van de Europese Volkspartij. De heer Lenaers is lid van de commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. Hij was politiek assistent van CDA-Europarlementariër Ria Oomen. De heer Lenaers komt uit Stramproy bij Weert.
   
• 20. 

  Christine Lagarde (1956) is sinds 1 november 2019 president van de ECB. Daarvoor was zij van 2011 tot 2019 directeur van het IMF. In Frankrijk diende zij van 2007-2011 als minister van Economische Zaken, financiën en Industrie in het centrumrechtse kabinet-Fillon. In 2005-2007 was zij onderminister voor Buitenlandse Handel. Eerder was zij lange tijd advocaat bij het internationale advocatenkantoor Baker & McKenzie.
   
• 21. 

  De Europese Centrale Bank (ECB) is verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de Unie. De basisdoelstelling van de ECB is het handhaven van de prijsstabiliteit binnen de eurozone en daarmee het bewaken van de koopkracht en het beheersen van de inflatie.
   
• 22. 

  De EU-leiders zullen in Brussel spreken over de Russische oorlog tegen Oekraïne, energie en economie, veiligheid en defensie, en het zuidelijk nabuurschap en de externe betrekkingen van de EU.
   
• 23. 

  Hof van Justitie - Grote kamer
   
• 24. 

  Thursday, 15 December 2022
  Event: Governing Council of the ECB: monetary policy meeting in Frankfurt
   
• 25. 

  Thursday, 15 December 2022
  Board member: Christine Lagarde
  Event: The ECB Podcast: President Lagarde presents the latest monetary policy decisions
  Time: 16:15 CET
  Contact number: Lena-Sophie Demuth - ECB Newsroom - Tel: +49 69 1344 5423 - Mob: +49 162 2952316
  E-mail address: Lena-Sophie.Demuth@ecb.europa.eu