Europa Vandaag: begrotingsspook, EP in de bres voor Poolse vrouwen en de deadline van Orbán

Bron: European Commission

Begrotingsspook waart rond en overstromingen opgerakeld

Nadat het onderwerp nog maar een paar dagen van tafel was, blijkt het begrotingsspook toch nog rond te waren in de Brusselse vergaderzalen en commissiekamers. De Raadsformatie¹ ECOFIN² en leden van het Europees Parlement³ kwamen maandag via het bemiddelingscomité⁴ tot een compromis over de EU-begroting van 2023. Het Parlement en de Raad hebben nu veertien dagen de tijd om de begroting formeel goed te keuren.

Vandaag is het de beurt aan de begrotingscommissie⁵ van het Europees Parlement om zich over het gesloten compromis te buigen. De commissieleden stemmen daarbij over nog eens een zestal andere onderwerpen. Van aanvullende maatregelen voor Oekraïne tot het Europese ecosysteem voor halfgeleiders, voor ieder wat wils.

Saillant: er wordt ook gestemd over de inzet van middelen uit het Solidariteitsfonds van de EU voor bijstand aan landen die in 2021 te maken hadden met natuurrampen. Zo mogen Limburgse bewoners en bedrijven hopen op extra gelden na de nietsontziende overstromingen van vorig jaar.

Bron: The Council of the European Union

Parlementscommissies in de bres voor Poolse vrouwen?

Sinds januari 2021 is er een zeer strenge abortuswet van kracht in Polen⁸. Zo is abortus niet meer toegestaan bij ernstige afwijkingen van de foetus, waardoor vrouwen verplicht worden om te bevallen van baby's zonder overlevingskans.

De Poolse regering trok zich niets aan van massale straatprotesten, waarin ook voormalig voorzitter van de Europese Raad⁹, Donald Tusk¹⁰, meeliep. Hoewel de EU niet de bevoegdheid heeft om zich te bemoeien met abortuswetgeving in lidstaten sprak het Europees Parlement zich fel uit tegen de wetgeving.

Ook mensenrechtenorganisaties als Amnesty International spraken hun bezorgdheid uit over de gevaren voor de rechten en gezondheid van vrouwen. D66¹¹-Europarlementariër Samira Rafaela¹² riep de Europese Commissie¹³ eerder op om vrouwenorganisaties in Polen te steunen.

Rafaela zal vandaag aanwezig zijn bij een gezamenlijke vergadering van de commissies LIBE¹⁴ (burgerlijke vrijheden) en FEMM¹⁵ (vrouwenrechten), die debatteren over het feitelijke verbod op abortus in Polen. Springen de Europarlementariërs in de bres voor Poolse vrouwen?

Bron: The Council of the European Union

Haalt Orbán zijn deadline?

Van het ene stoute jongetje van de klas naar de andere: Hongarije. De Europese Commissie maakte in september bekend 7,5 miljard euro aan subsidies voor Hongarije op te schorten. De regering van premier Viktor Orbán¹⁸ wordt op die manier gedwongen maatregelen te treffen tegen corruptie en fraude in het land met EU-geld. De Hongaren kregen drie maanden de tijd om schoon schip te maken om nog kans te maken op de miljardenklapper.

De Hongaren beloofden uiterlijk 19 november met resultaten over de brug te komen. In aanloop naar de evaluatie van de Commissie houden vandaag een aantal rapporteurs van het Europees Parlement een persconferentie waarin ze hun blik werpen op de Hongaarse vooruitgang.

Het Parlement was eerder niet mals in zijn kritiek en verklaarde dat Hongarije niet langer kan worden beschouwd als volwaardige democratie. Europarlementariër Jeroen Lenaers¹⁹ (CDA²⁰) zei dat Orbán jarenlang "democratische instellingen en de rechtsstaat heeft ontmanteld".

En verder...

Spreekt klimaatkoning Frans Timmermans²² een mondiale verzameling van burgemeesters bij klimaattop²³ COP27 toe over klimaat en de energietransitie.

Vindt er in Praag een economisch forum plaats om samenwerking tussen steden in de Westelijke Balkan en de EU te bevorderen.

Europa in een oogopslag

• 1. 

  Er bestaat maar één Raad van de Europese Unie. Afhankelijk van de behandelde onderwerpen komt de Raad echter bijeen in verschillende samenstellingen (formaties) waaraan wordt deel­genomen door de ministers van de lidstaten en de eurocommissarissen die bevoegd zijn voor de behandelde onderwerpen.
   
• 2. 

  De raadsformatie Economische en Financiële Zaken (ECOFIN) bestaat uit de ministers (of staatssecretarissen) van economische zaken en/of financiën. Deze raad vergadert formeel één keer per maand, ook informele bijeenkomsten zijn mogelijk. Namens Nederland sluit doorgaans minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) aan.
   
• 3. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 4. 

  In het kader van de gewone wetgevingsprocedure waarbij de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement samen besluiten nemen, voorziet artikel 294 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) in een bemiddelingscomité. Het comité kan na de tweede lezing van een wetsvoorstel bijeengeroepen worden om in geval van meningsverschillen tussen de beide instellingen tot een oplossing te komen.
   
• 5. 

  Deze parlementaire commissie houdt zich bezig met de begroting van inkomsten en uitgaven van de Europese Unie. De commissie komt regelmatig bijeen om te debatteren over de jaarlijkse begroting en de financiële meerjarenplanning van de EU.
   
• 6. 

  De Europese Commissie presenteert elk jaar een ontwerpbegroting van de EU voor het volgende jaar aan de Raad van Ministers en het Europees Parlement (EP). In de begroting staan de maximale bedragen die de EU mag besteden aan verschillende posten. Zowel de Raad als het EP beslissen mee over de begroting.
   
• 7. 

  Het Solidariteitsfonds van de Europese Unie is een financieringsinstrument om doeltreffend en soepel op noodsituaties in de EU te kunnen reageren. In geval van een ramp in één of meerdere lidstaten van de Unie kan dit fonds steun verlenen aan getroffen gebieden. Zo kan de EU de gevolgen van overstromingen, extreme droogte, bosbranden, orkanen en andere rampen bestrijden.
   
• 8. 

  De Republiek Polen maakte sinds de val van het communisme in Oost-Europa in 1989 een democratische ontwikkeling door. Het overwegend katholieke land trad per 1 mei 2004 toe tot de Europese Unie. Van 2007 tot 2015 regeerde een coalitie met twee katholieke (conservatief-liberale) partijen. Sinds 2015 regeert een conservatief-nationalistisch kabinet. De partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) won in oktober van dat jaar de verkiezingen en nam de macht over. Sinds december 2017 is Mateusz Morawiecki minister-president. Ook de president, Andrzej Duda, komt uit deze partij. Bij de parlementsverkiezingen van oktober 2019 behield PiS de meerderheid.
   
• 9. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 10. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.
   
• 11. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 12. 

  Samira Rafaela (1989) was van 2 juli 2019 tot 16 juli 2024 lid van het Europees Parlement namens D66. Zij maakte deel uit van de fractie van Renew Europe. In haar werk bij de Nationale Politie en eerder de gemeente Amsterdam én bij haar activiteiten voor D66 en de Jonge Democraten hield zij zich steeds bezig met inclusie en participatie. In het Europees Parlement zat mevrouw Rafaela in de commissies internationale handel en rechten van de vrouw en gendergelijkheid.
   
• 13. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 14. 

  Deze parlementaire commissie houdt zich onder meer bezig met de rechten van de burgers van de EU, bestrijding van discriminatie, vrij verkeer van personen, asiel en migratie en de samenwerking bij de rechtsgang.
   
• 15. 

  Deze parlementaire commissie houdt zich bezig met de bevordering van de rechten van vrouwen, gelijke kansen van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt en het tegengaan van discriminatie op grond van geslacht.
   
• 16. 

  Gelijkheid en het tegengaan van discriminatie nemen een belangrijke plek in op de agenda van de Europese Unie. Door middel van wetgeving zorgt de EU ervoor dat burgers overal in de Europese Unie dezelfde mate van bescherming tegen discriminatie genieten.
   
• 17. 

  De Europese Commissie en het Europees Parlement maken zich zorgen over de rechtsstaat in EU-lidstaat Polen. De Poolse regering heeft een reeks aan hervormingen doorgevoerd die volgens de Commissie de onafhankelijkheid van de media en van de rechterlijke macht aantasten. Dit zou in strijd zijn met de Europese waarden van vrijheid en democratie. De EU wijst Polen daarom op de EU-verdragen, die voorschrijven dat lidstaten een behoorlijke rechtsstaat moeten hebben.
   
• 18. 

  Viktor Orbán (1963) is sinds 29 mei 2010 minister-president van Hongarije. Hij is leider van de centrumrechtse/christendemocratische partij Fidesz. Orbán speelde een belangrijke rol bij de overgang van Hongarije van het communisme naar de democratie. Hij was oprichter van Fidesz, aanvankelijk een liberale jongerenbeweging. In 1990 werd hij lid van het Hongaarse parlement. Als leider van Fidesz-Hongaarse Volksparij werd hij in 1998 premier, tot 2002. Daarna was hij tot 2010 oppositieleider.
   
• 19. 

  Jeroen Lenaers (1984) is sinds 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement voor het CDA. Hij maakt deel uit van de fractie van de Europese Volkspartij. De heer Lenaers is lid van de commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. Hij was politiek assistent van CDA-Europarlementariër Ria Oomen. De heer Lenaers komt uit Stramproy bij Weert.
   
• 20. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 21. 

  De Europese Commissie en het Europees Parlement zijn bezorgd over de staat van de rechtsstaat in Hongarije. Premier Viktor Orbán (Fidesz) bracht de media steeds meer onder zijn controle, legde de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht steeds verder aan banden, versterkte zijn grip op de centrale bank en liet na corruptie aan te pakken. Daarnaast nam hij de rechten van de lhbti-gemeenschap regelmatig onder vuur. Vanuit de Commissie is een aantal keer actie ondernomen om omstreden voorstellen van tafel te krijgen of besluiten terug te draaien, maar de Commissie boekte hierin weinig echte successen.
   
• 22. 

  Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van dr. M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.
   
• 23. 

  Met enige regelmaat komen staten bijeen om met elkaar te spreken over de internationale klimaatproblematiek. Een agentschap van de Verenigde Naties, de UNFCCC, coördineert het internationale klimaatbeleid door elk jaar een Conference of Parties (COP) te organiseren. Tijdens deze conferenties vergaderen ministers en hoge ambtenaren uit vrijwel alle landen ter wereld over het klimaat. Samen bespreken zij de laatste wetenschappelijke informatie en manieren waarop men de uitstoot van broeikasgassen kan verminderen om zo de verandering van het klimaat te beperken.
   
• 24. 

  Deze functie werd sinds december 2019 vervuld door Frans Timmermans, maar is in het najaar van 2023 toegevoegd aan de portefeuille van Maroš Sefčovič (Green Deal) en Wopke Hoekstra (klimaatbeleid). Deze functie is nieuw in de Commissie-Von der Leyen en neemt een deel van de taken van de Eurocommissaris voor Betere regulering, interinstitutionele verhoudingen, duurzame ontwikkeling en fundamentele rechten uit de Commissie-Juncker over. Timmermans vervulde in de Commissie-Juncker deze functie.
   
• 25. 

  Petri SARVAMAA (EPP,FI), Eider GARDIAZABAL RUBIAL (S&D, ES), co-rapporteurs, and Moritz KÖRNER (Renew, DE), Daniel FREUND (Greens/EFA, DE)
   
• 26. 

  Mr Frans Timmermans in Sharm el-Sheikh, Egypt, at COP27 (14-18/11): delivers opening remarks at the Global Covenant of Mayors for Climate & Energy side event on energy transition; and participates in the Global Methane Pledge ministerial.
   
• 27. 

  Practical information