Achtergrond: Wat voor sancties kan de EU opleggen?

DEN HAAG (PDC) - De Europese Unie besluit vanmiddag tot het opleggen van nieuwe sancties tegen Rusland. Dit volgt op de Russische erkenning van separatistische regio's in Oost-Oekraïne als onafhankelijke volksrepublieken. De EU-ministers van Buitenlandse Zaken beslissen hoe het sanctiepakket eruit zal zien.

De crisis rondom Oekraïne heeft duidelijk gemaakt dat het opleggen van sancties een belangrijk instrument is van het Gemeenschappelijk Buitenland en Veiligheidbeleid van de EU. De EU kan sancties opleggen tegen regeringen, bedrijven, groeperingen en organisaties, en individuele personen. Het doel van sancties is om het beleid of de activiteiten van de betrokkene te veranderen. Maar wat voor soort sancties kan de EU opleggen?

De algemene procedures voor sancties zijn omschreven in artikel 215 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie¹. Gedetailleerde regels, ook over wat voor soort sancties de EU kan opleggen, zijn omschreven in de Richtsnoeren inzake sancties die de Raad van de Europese Unie² heeft goedgekeurd.

Ten eerste kan de EU diplomatieke sancties opleggen. Dit omvat het onderbreken van de diplomatieke betrekkingen met een land, of het terugroepen van diplomatieke vertegenwoordigers van de EU en haar lidstaten.

Om financiële en economische sancties te kunnen opleggen, is een rechtsgrondslag in de EU-verdragen noodzakelijk. Deze sancties bestaan uit:

• - 

  wapenembargo's. Dit is een internationale sanctie waarbij een partij geen wapens kan aankopen
• - 

  reisverboden voor op een lijst geplaatste personen. De personen aan wie de sanctie is gericht mogen de EU niet binnenkomen.
• - 

  het bevriezen van tegoeden van op een lijst geplaatste personen of bedrijven. Dit wordt ook wel de 'zwarte lijst' genoemd. De financiële tegoeden en vermogens in de EU worden bevroren. Ook mogen personen en bedrijven uit de EU hun geen financiële middelen beschikbaar stellen, of zaken met hen doen.
• - 

  Economische sancties. Dit is de meest verstrekkende maatregel. Hieronder vallen het verbod op invoer naar de EU of uitvoer vanuit de EU van specifieke goederen, diensten, of investeringen.

In het geval van Rusland zou de EU bijvoorbeeld Russische bedrijven of personen op de zwarte lijst kunnen plaatsen. De EU zou ook importverboden voor essentiële goederen in kunnen stellen of restricties op kunnen leggen voor financiering op kapitaalmarkten.

Volgens het ANP zullen zowel personen, organisaties als bedrijven die betrokken zijn bij de Russische erkenning van de volksrepublieken worden geraakt door Europese sancties. De EU-landen zouden werken aan een lijst met honderden personen en entiteiten. Ook denken ze erover de handel in Russische staatsobligaties te verbieden.

De sancties zouden bijvoorbeeld Russische banken kunnen raken die een rol spelen in de separatistenrepublieken. Personen die in aanmerking komen zijn de leden van het Russische parlement, de Doema, die hebben ingestemd met de erkenning van de beide regio's en de rebellenleiders.

Op zondag maakte de voorzitter³ van de Europese Commissie⁴ Ursula von der Leyen⁵ bekend dat grootschalige sancties zullen volgen als Rusland Oekraïne binnenvalt. Rusland zou worden afgesneden van internationale financiële markten en de toegang tot essentiële goederen uit Europa worden ontzegd.

Reglement inzake sancties op de site van de Raad van de Europese Unie

Bron: Raad van de Europese Unie, ANP

• 1. 

  Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) is een gewijzigde versie van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (EG). De gewijzigde versie is in 2009 van kracht geworden. In het VwEU staat wat de bevoegdheden zijn van de Europese Unie, en op welke manier de Europese Unie die bevoegdheden kan uitoefenen. Dit verdrag vormt samen met het Verdrag betreffende de Europese Unie de basis van de Europese Unie.
   
• 2. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 3. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 4. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 5. 

  Dr. Ursula von der Leyen (1958) is vanaf 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Zij is opgeleid tot arts en was werkzaam in een Vrouwenkliniek en als docent. Namens de CDU begon zij haar politieke loopbaan in de Landsdag en regering van Neder-Saksen. In 2009 werd zij Bondsdaglid en minister in het kabinet-Merkel. Achtereenvolgens was zij minister van Gezin en Jeugd, Arbeid en Sociale Zaken, en sinds 2013, van Defensie.