Juncker na twee jaar voorzitter van de Europese Commissie

Niet de voorzitter van de Europese Commissie², Jean-Claude Juncker³, noch een van zijn collega-commissarissen, maar de 46-jarige Duitse kabinetschef Martin Selmayr is de machtigste man van de Commissie. Onze Brussel-correspondent Jan Werts¹ is heel stellig: ‘Selmayr heeft zich de afgelopen tijd ontpopt als ‘het monster van Berlaymont’. Niemand, zelfs niet zijn naaste collega’s, krijgen Juncker te spreken zonder tussenkomst van ‘het monster’, zoals ook Juncker zelf soms zijn rechterhand gekscherend noemt. De kleinste details wil Selmayr weten voordat hij belet geeft bij de toch tot voor kort bekend staande ‘belangrijkste man van de Europese Unie’ - Jean Claude Juncker - zo onthulde het politieke vakblad Politico onlangs.'

Over de mogelijk tanende vitaliteit en de ijver van de inmiddels 62-jarige Juncker zegt Werts: ’Op 9 december bij de herdenking van 25 jaar Verdrag van Maastricht⁴ zag ik hoe Juncker op precies zijn 62e verjaardag voor een overvolle zaal zijn officiële speech deels terzijde schoof en iedereen meeslepend wist te boeien. Wát een verschil met Herman van Rompuy⁵, de voormalige voorzitter van de Europese Raad. Die draaide in Maastricht weer die versleten plaat af met dat typisch Belgische pleidooi voor méér Europa op echt álle gebied.’

Jan Werts vindt het moeilijk de voorzitter van de Europese Commissie te beoordelen zonder te bekijken hoe de Commissie functioneert. Die doet het op zich goed, aldus Werts, dus kan je concluderen dat Juncker zich ook als een kundig voorzitter heeft ontpopt. De problemen binnen Europa liggen volgens Werts dan ook niet bij de Commissie maar vooral bij de lidstaten die in Brussel gemaakte afspraken niet nakomen. Als voorbeelden haalt hij aan: het door de zuidelijke landen totaal negeren van de Maastrichtnormen voor de euro, het zonder onderling beraad laten wegvallen van de open grenzen volgens Schengen, of het uitblijven van de uitvoering van de overeengekomen spreiding van de vluchtelingen.

Wel is het zo dat het plan van Juncker om van de Europese Commissie een politiek orgaan te maken, dus een tegenhanger van de Europese Raad van regeringsleiders⁶, is mislukt. Geen enkele regering zit daarop te wachten. Daat hoor je Juncker dan ook niet meer over. Verder ontwijkt Juncker het beraad met lastige dwarsliggers als de Polen of de Hongaren, dan wel schuift dit door naar zijn adjunct Frans Timmermans⁷. Het initiëren en ontwikkelen van de politieke projecten had de Europese Raad in het verleden al van de Commissievoorzitter overgenomen’, zo besluit Werts.

• 1. 

  Jan Werts is sinds 1976 journalist en publicist in Brussel, waar hij eerder onder meer werkte als correspondent van de Haagsche Courant. Verder was hij zes jaar als journalist werkzaam in Washington. Hij promoveerde in 1991 aan de Vrije Universiteit Brussel in het Europees en internationaal recht op een dissertatie over de Europese Raad. In 2008 verscheen hiervan een herziene versie. Schrijft analyses over Europese Toppen, gebundeld in het document Hoe Europa al tien jaar lang crises bevecht - 100 plus analyses van Jan Werts.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  Jean-Claude Juncker (1954) was van 1 november 2014 tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Hij werd op 15 juli 2014 gekozen. Juncker was in 1995-2013 minister-president van Luxemburg. Eerder was hij staatssecretaris en minister onder meer van financiën. Hij bekleedde daarnaast functies bij de Wereldbank en het IMF. In 2005-2013 was hij voorzitter van de eurogroep. Juncker is lid van de Christelijke Volkspartij en leidde een coalitie van christendemocraten en sociaaldemocraten. Hij is diverse malen onderscheiden met internationale prijzen, zoals de Walter Hallsteinprijs en de Karelsprijs.
   
• 4. 

  Dit Europese verdrag vormde in 1993 de Europese Gemeenschap om tot Europese Unie. Het Verdrag (formeel: Verdrag betreffende de Europese Unie) legde verder de basis voor de Economische en Monetaire Unie (EMU) en van de invoering van een gemeenschappelijke munt (de euro).
   
• 5. 

  Herman Van Rompuy (1947) was van 1 december 2009 tot 1 december 2014 vaste voorzitter van de Europese Raad. Hij begon zijn werkzaamheden op 1 januari 2010. Hij werd op 19 november 2009 in die functie voor tweeënhalf jaar gekozen door de Europese Raad en op 1 maart 2012 herbenoemd. Van 30 december 2008 tot 25 november 2009 was Van Rompuy minister-president van België. Hij begon zijn loopbaan bij de Nationale Bank en vervulde daarna diverse politieke functies. Zo was hij staatssecretaris, senator, voorzitter van de CVP, viceminister-president en minister van Begroting, en Kamervoorzitter. Van Rompuy is lid van de Vlaamse christendemocratische partij CD&V. Hij leidde in 2008-2009 een kabinet van christendemocraten, liberalen en Waalse socialisten. Sinds 1 september 2015 is hij voorzitter van het European Policy Centre.
   
• 6. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 7. 

  Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van dr. M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.