Europees financieel stabilisatiemechanisme (EFSM)

Het EFSM is in 2011 in werking getreden met als doel lidstaten in financiële problemen te ondersteunen. Waar het ESM¹ geld leent voor een 'gemeenschappelijke spaarpot' door het uitgeven van obligaties op de markt, sluit het EFSM leningen af op verzoek van lidstaten in financiële problemen. Ditzelfde is het verschil tussen het EFSM en het EFSF² (de voorganger van het ESM). Verder is het EFSM een fonds van de 27 EU-lidstaten³, terwijl het EFSF van de negentien landen van de eurozone⁴ is.

Omdat de Europese Unie⁵ een zogenaamde triple A-status heeft en de markten de EU dus vertrouwen, kan ze goedkoop geld lenen (tegen een lage rente). Wanneer een land in financiële probleem komt krijgt het vaak een lagere status toegewezen omdat markten het vertrouwen verliezen, waardoor het land minder kan lenen en tegelijkertijd een hogere rente betaalt. In het EFSM-programma leent de Europese Unie geld voor deze landen, tegen een lage rente. Het EFSM kan tot maximaal 60 miljard euro lenen.

Om in aanmerking te komen voor een EFSM-lening via de EU hoeft de lidstaat geen lid te zijn van de eurozone⁴. Wanneer een land een verzoek indient bij het EFSM, moet het een beoordeling van zijn economie meesturen naar de Europese Commissie⁶ en de Raad⁷. Verder is het de bedoeling dat ieder land een lijst met maatregelen opstelt, om te verduidelijken hoe de crisis aangepakt zal worden. Als uit de documenten blijkt dat de economie van de lidstaat in zwaar weer verkeert, de lidstaat geen eigen aandeel in de crisis heeft en het plan met maatregelen goed is, dan kan de Raad instemmen met steun via het EFSM. Ook nadat het geld geleend is door de Europese Unie wordt de lidstaat in de gaten gehouden door de EU en de Europese⁸ Rekenkamer⁸, om te garanderen of het geld ook goed terechtkomt.

Gebruik EFSM

In de periode 2011-2014 waren Portugal en Ierland de enige EU-lidstaten die geld leenden uit het EFSM: in totaal 48,5 miljard euro. In juli 2015 werd besloten Griekenland een lening uit het EFSM toe te kennen van ruim 7 miljard euro.

• 1. 

  Het European Stability Mechanism (ESM) is een permanent financieel noodfonds dat leningen verstrekt aan EU-lidstaten die in financiële problemen verkeren. Het fonds bestaat uit een deel direct gestort geld, dat lidstaten zelf hebben ingebracht, en kredietgaranties. Het uiteindelijke doel van deze steun is het bewaken van de economische en financiële stabiliteit van de EU om zo de waarde van de euro te waarborgen.
   
• 2. 

  De Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF) was een tijdelijk noodfonds, dat inmiddels is vervangen door het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). Het EFSF werd opgericht in 2010, toen sprake was van het dieptepunt van de crisis. Het doel was de financiële stabiliteit in de eurozone te bewaren. Eurolanden die in financiële problemen verkeerden, konden bij het EFSF een lening aanvragen. Sinds 1 juli 2013 kan er geen aanspraak meer worden gedaan op het EFSF. Steun loopt sindsdien altijd via het permanente ESM. Het ESM is sinds oktober 2012 operationeel.
   
• 3. 

  Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
   
• 4. 

  De eurozone bestaat uit de 20 EU-lidstaten die de euro hebben ingevoerd als wettig betaalmiddel. Deze lidstaten voeren gezamenlijk het eurobeleid. De landen waar de euro wel als betaalmiddel geaccepteerd wordt maar die geen lid zijn van de EU behoren niet tot de eurozone.
  
   
• 5. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 6. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 7. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 8. 

  Dit orgaan controleert de wettigheid en regelmatigheid van alle inkomsten en uitgaven van de Europese Unie. In bredere zin moet zij de financiële belangen van de burger behartigen. De Europese Rekenkamer gaat na of de Europese middelen zo effectief, efficiënt en spaarzaam mogelijk worden ingezet. In die zin is deze instelling het financiële geweten van Europa dat erop toeziet dat de burgers 'waar voor hun geld krijgen'.