Europa gaat voor zeven magere jaren

Europa verdubbelt de steun aan Griekenland naar het megabedrag van ruwweg 200 miljard euro. Voorwaarde is dat Athene 28 miljard extra bespaart en voor 50 miljard staatsbezit verkoopt. Het dreigend bankroet van Griekenland is aldus uitgesteld. Tegelijk kiest Europa zelf voor zeven magere jaren. De Commissie mikt op een ongekende bijna bevriezing van de uitgaven tot 2020.

De landen met de euro zetten hun gigantische financiële steun aan Griekenland voort. Medio juli komt de vijfde schijf van 12 miljard euro beschikbaar, zo is de verwachting. Zij is onderdeel van de lening van 110 miljard die de EU en het IMF² Griekenland vorig jaar beloofden. Tegelijk begint het beraad over aanvullende steun van nog eens circa 85 tot mogelijk 100 miljard euro. Het gaat om circa 60 miljard uit de landen met de euro en circa 30 miljard uit de verkoop van Grieks staatsbezit.

Er is echter een belangrijk verschil met voorjaar 2010 toen de steunverlening begon. Het is nu onzeker of Griekenland de steun volledig terugbetaalt. Het land is virtueel failliet. Vorig jaar was de verwachting nog dat Griekenland vanaf 2012 weer op eigen benen zou staan. 

De besluiten van de Europese Raad³ van 23 en 24 juni resulteerden in cruciale positieve stemmingen einde juni in het Griekse parlement.  Inzet waren nieuwe bezuinigingen en belastingverhogingen van in totaal ruim 28 miljard. Bij dat pakket hoort bovendien de verkoop van Grieks staatsbezit tot 2015 ter waarde van 50 miljard euro om leningen af te lossen.

Gezien het soms zelfs gewelddadige verzet in de Griekse samenleving bestaat er in Brussel twijfel of Athene de sanering wel voor elkaar krijgt. Het is veelzeggend dat de ‘grote coalitie’ van het linkse Pasok en het rechtse Nieuwe Democratie, waarop Duitsland en Frankrijk aandringen, niet tot stand is gekomen. Ierland en Portugal zijn de andere landen die aan het infuus van EU/IMF hangen. Daar steunt de oppositie de sanering wel. 

Vlak voor de Europese Raad kwam de trojka van IMF, Europese Commissie⁴ en ECB⁵ met de regering in Athene nieuwe bezuinigingen en hervormingen van 28,3 miljard overeen.  Ze gelden voor vijf jaar. waarvan zes miljard nog dit jaar. De trojka vindt overigens dat de Griekse overheid tot nu toe voorbeeldig bezuinigt. Tegelijk slaagt Athene er echter niet in de fiscale ontvangsten voldoende te verhogen. Veel Grieken betalen door de gebrekkige fiscale administratie geen belasting. Bovendien loopt door vakbondsverzet de verkoop van staatsbedrijven, die uiteindelijk 50 miljard moet opbrengen, voor geen meter.

Politici en financiële wereld hielden op 29 juni de adem in bij de cruciale stemming in het Griekse parlement. Een Grieks ‘nee’  had betekend dat Europa en het IMF hun bijstand stoppen. De Griekse overheid kon dan geen salarissen meer betalen. Een Grieks faillissement zou schokgolven veroorzaken en wellicht een wereldwijde recessie uitlokken. Dat komt doordat ook Ierland en Portugal wankelen.

Maandenlange twijfel bij de internationale financiële wereld of de EU de euro wel kan redden was dan omgeslagen in paniek, aldus experts. Athene zit dus op zwart zaad maar moet niettemin binnenkort voor twaalf miljard leningen aflossen. Die taak nemen EU en IMF nu over. Wereldwijd hebben beurzen en beleggers het duidelijke Griekse ja (155 tegen 138 stemmen) beloond met koersstijgingen. De euro staat qua koers weer sterk.  

Meteen begint nu het beraad over een aanvullend steunprogramma van circa 85 tot 100 miljard euro. Vorig jaar dachten Athene, de EU en het IMF nog dat 110 miljard wel voldoende was. Griekenland zou vanaf 2012 weer op de kapitaalmarkten kunnen lenen. Maar omdat Athene niet zoveel fiscale inkomsten genereerde als de bedoeling was is tot 2015 forse extra buitenlandse steun nodig.

In het algemeen gaat Europa voor zeven magere jaren. De meeste staatshoofden en regeringsleiders in de Europese Raad zijn vastbesloten hun zwakke broeders hard aan te pakken. Dat blijkt uit het verloop van de bijeenkomst in juni in Brussel en haar nasleep. Commissievoorzitter José Manuel Barroso⁶ heeft de boodschap begrepen.

Hij openbaarde op 28 juni langverwachte voorstellen voor de Meerjarenbegroting 2014-2020. Voor het eerst in het bestaan van de EU mikt de Commissie op vrijwel bevriezing van de uitgaven gedurende zeven jaar. Vergeleken met vandaag wil de Commissie in 2020 vijf procent meer uitgeven. Het Europees Parlement⁷ is teleurgesteld. Daar mikt de overweldigende meerderheid op vijf procent (circa zeven miljard euro) verhoging ieder jaar tot aan 2020. Dit laatste voorstel is in de Europese Raad echter kansloos.

Europese Raad en Commissie gaan aldus voorbij aan de wens van de linkerzijde in het Europees Parlement en de vakbeweging voor een wat meer stimulerend economisch beleid. Genoemd meerjarenprogramma wijst er op dat in Europa de wind naar rechts draait. De Commissie volgt het voorbeeld van o.a. Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Hongarije, Letland, Slowakije en Nederland waar het streven naar een sluitende overheidsbegroting centraal staat. Het failliete Griekenland kreeg pas steun op voorwaarde van forse binnenlandse bezuiniging en de massale verkoop van staatsbedrijven.

Hoewel de media anders suggereerden stelde deze vergadering van de Europese Raad van 23 en 24 juni weinig voor. Beide dagen waren de nationale politieke leiders ongebruikelijk vroeg klaar. Vanwege de eensgezindheid kwamen de problemen rond de euro slechts een half uur aan de orde. Over het met maar liefst 85 tot 100 miljard euro verhogen van de steun aan Griekenland is nauwelijks gesproken. ‘Hieruit blijkt hoezeer de nationale economieën van de EU-landen inmiddels onlosmakelijk met elkaar vergroeid zijn. Dit dwingt tot lotsverbondenheid’, zegt  Janis A. Emmanouilidis, van het European Policy Centre te Brussel in zijn analyse van de bijeenkomst. Het lijkt wel alsof de solidariteit met Griekenland grenzeloos is. De staatshoofden en regeringsleiders herhalen in hun slotverklaring dat zij ‘al het nodige zullen doen om de financiële stabiliteit van de eurozone⁸ in haar geheel te waarborgen’.

Het resolute optreden van de Europese Raad was bedoeld om de financiële markten te tonen dat de EU de euro beslist wil redden. In hun verklaring kiezen de politieke leiders unaniem voor voortgaande sanering van de overheidsuitgaven, voor deregulering en voor versterking van de concurrentiekracht van Europa. Een brochure van voorzitter Herman Van Rompuy⁹ over het toekomstige bouwwerk van de Europese Raad wekte afkeuring op. ‘Ziedaar de spilzucht van Brussel’, aldus  de Britse premier David Cameron¹⁰.

In dit verloop van de bijeenkomst weerspiegelt zich dat in Europa vandaag centrumrechts regeert. De belangrijkste overgebleven sociaal-democratische regeringsleiders, Zapatero¹¹ in Madrid en Papandreou in Athene, zijn in eigen land aangeschoten wild. De samenstelling van de Europese Raad als ‘regering van de EU’ weerspiegelt vandaag die van eind jaren negentig. Toen was de Raad in handen van sociaal-democraten.

Hoe de sfeer nu is voelde de nieuwe Griekse minister van Financiën Evangelos Venizelos. Bij zijn debuut in de EcoFin¹² op 19 juni smeekte hij de andere ministers van financiën om enig begrip voor zijn penibele startsituatie. De Griek oogstte daarmee van diverse kanten slechts hoon onder andere van minister Jan Kees de Jager¹³. Achterliggende reden is dat de ministers er rekening mee beginnen te houden hun geld voor Griekenland niet terug te zien. ‘Alle 17 eurolanden zitten in dezelfde boot. Zinken de Grieken, dan zinken we allemaal’, aldus een diplomaat in Brussel. 

Dank zij de euro kon Griekenland jarenlang goedkoop lenen en zo doende boven zijn stand leven. De staatsschuld groeit nog steeds en beloopt al meer dan anderhalve keer het totale bnp van het land. Dat is dubbel zo hoog dan het gemiddelde van de andere landen. Om de schuldaangroei te stabiliseren moet Griekenland een overschot hebben op zijn overheidsbudget van zes procent. In werkelijkheid zitten ze op zes procent deficit.

Nederland, Duitsland en Finland henben in de Europese Raad afgedwongen  dat de financiële instellingen (banken, verzekeraars, pensioenfondsen) vrijwillig gaan bijdragen aan het redden van Griekenland. Dat kan bijvoorbeeld doordat zodra een Griekse lening afloopt, de geldschieter meteen een identieke lening geeft. Men spreekt van het doorrollen van de obligaties.

Worden echter de verzekeraars en pensioenfondsen door IMF en EU gedwongen hun beleggingen te verlengen, dan krijgt het land de status van bankroet. Dat laatste hadden de kredietbeoordelaars Moody’s, Standard & Poor’s en Fitch in de aanloop naar de Europese Raad bekend gemaakt. Zij geven Griekenland in dat geval de status D van ‘default’ (wanbetaler, failliet). Dan wil niemand Griekenland nog lenen.

In zijn brieven aan de Tweede Kamer van 6 en 19 juni schetste minister Jan Kees de Jager van Financiën verschillende opties. De zaak op zijn beloop laten was een mogelijkheid. Griekenland zat dan begin juli aan de grond. Na een wanordelijk faillissement van de banken moet het land de euro verlaten. De gigantisch omvangrijke Griekse obligaties in handen van buitenlandse financiers verliezen volgens Standard & Poor’s dan de helft tot zeventig procent van hun waarde. Dit betreft vooral Franse, Belgische en in mindere mate Duitse financiële instellingen.

Opmerkelijk is dat de schade bij Nederlandse banken, pensioenfondsen en verzekeraars relatief meevalt. PVV-leider Geert Wilders¹⁴ propageerde daarom die optie van schuldafboeking. Wilders kreeg daarbij de steun van vooraanstaande economen zoals W. Buiter, B. Eichengreen, M. Feldstein, P. Krugman en Sweder van Wijnbergen. Nederland volgde de optie ‘niks doen’ echter niet omdat dan behalve Griekenland ook Portugal, Ierland en wellicht Spanje zullen omvallen. De Jager voorziet daardoor een recessie met miljardenverliezen en aantasting van onze werkgelegenheid en de pensioenen.

Een tweede zéér belangrijke (maar zelden vermelde) reden om nu (nog) niet aan schuldkwijtschelding te doen is dat de Grieken dan meteen achteroverleunen. Zij stoppen na kwijtschelding met fors te bezuinigen. De andere landen van de eurozone hebben dan tientallen miljarden tevergeefs in een bodemloze Griekse put gestort.

Om dit scenario te vermijden, dan wel uit te stellen, bepleitte premier Marc Rutte in navolging van Duitsland voor voortgezette aanvullende overheidssteun echter met participatie van de financiële wereld, dus banken, pensioenfondsen, verzekeraars. Dat laatste niet dwingend maar vrijwillig. Particuliere financiers verlengen in die formule vrijwillig af te lossen Griekse staatsobligaties.

Hoe groot het aandeel van de financiële wereld in de vereiste aanvullende totaalsom van minstens 85 miljard wordt is nog niet duidelijk. Men spreekt van 30 miljard. Duitsland en Frankrijk hebben al een principeakkoord bereikt met de betrokken particuliere geldschieters. Zij zouden ruwweg 70 procent van hun aflopende leningen ‘vrijwillig’ herinvesteren. De andere landen met de euro onderhandelen hierover nog.

Vorig jaar deed De Jager alsof overheidsleningen aan Griekenland lucratief zijn omdat Nederland een hoge rentevergoeding ontvangt. Nu schrijft de minister de Tweede Kamer ‘alle genoemde scenario’s  brengen risico’s voor de Nederlandse  belastingbetaler met zich mee’. Maar het veelgehoorde ‘wij kunnen fluiten naar onze centen’ vindt De Jager overdreven. Nog nooit heeft een welvarend land zijn schulden niet afbetaald, aldus de minister. Maar de volgende alinea schrijft hij dat het ‘absoluut geen aantrekkelijk vooruitzicht is om verdere steun aan Griekenland te  verstrekken’. Conclusie: Nederland doet noodgedwongen mee ‘op hoop van zegen’.

De aanpak van de Europee Raad was voorbereid in de Eurogroep¹⁵ van 19 juni onder leiding van de Luxemburgse premier en minister van Financiën Jean-Claude Juncker¹⁶. In werkelijkheid berust de gekozen formule (opnieuw!) op een op 17 juni gesloten compromis tussen president Nicolas Sarkozy¹⁷ en kanselier Angela Merkel¹⁸.

Duitsland en Nederland hadden eigenlijk verplichte deelname van de particuliere financiers gewild. De publieke opinie vindt dat eerlijker. Anders ligt de rekening als Griekenland kapseist volledig bij de belastingbetaler. Toch haalde die benadering het niet. Dat kwam door genoemde vrees voor verlies van vertrouwen bij het internationale bankwezen, vervolgens paniek en uiteindelijk een recessie.

President Jean-Claude Trichet¹⁹ van de ECB is om nog andere redenen mordicus tegen. De ECB puilt uit van ter steunverlening opgekochte ‘waardeloze’ Griekse obligaties. De ECB zou als Griekenland omvalt, een megaverlies lijden.

Na maandenlange discussie hebben de Europese leiders samengevat kordaat voor een middenkoers gekozen. ‘Europa traag? Dat lijkt maar zo’, concludeerde de Volkskrant terecht.

Europa blijft Griekenland steunen, maar op strikte condities. De sanering gaat lang duren en verloopt stap voor stap, aldus premier Rutte in Brussel. Tegelijk begint op vrijwillige basis nu het onvermijdelijke proces van schuldkwijtschelding in de vorm van het doorrollen van de obligaties. Aan de horizon verschijnt de zogenaamde ‘haircut’, dat is het ten dele afstempelen van de leningen omdat Griekenland niet kan aflossen.

Tenslotte krijgt Griekenland van de Commissie onmiddellijk toegang tot een miljard euro uit de Europese fondsen. Dat geld hoeft Athene niet terug te betalen. Het is bedoeld voor gerichte investeringen in economische groei en banen. Dit gebaar moet de vrees wegnemen dat het land zijn zwakke economie momenteel ‘kapot bezuinigt’.

Tussen de Europese Raad en het Europees Parlement is een ernstig conflict ontstaan over het toekomstig voorkomen van een Griekse crisis. Er liggen daartoe zes uitvoerige wettelijke maatregelen onder de naam ‘Sixpack’. Inzet is het toezicht op regeringen die de limiet van drie procent overheidstekort en de maximale staatsschuld van 60 procent van het BNP overschrijden. Er geldt dan een afschrikwekkende boete voor het betrokken land, maar wie legt die straf op?

Het Europees Parlement wil dat de onafhankelijke Europese Commissie dat voortaan doet. Alleen een gekwalificeerde (ruwweg driekwart) meerderheid van de EcoFin ministers mag zo’n besluit tot beboeting nog tegenhouden. Nederland en ook Duitsland steunen die benadering. Maar Frankrijk, Italië en Spanje staan er op dat de boete alleen doorgaat als de ministers met grote meerderheid daarmee instemmen.  Het verleden heeft echter geleerd dat er dan nooit een boete komt. Nationale regeringen sanctioneren elkaar niet gauw. Het overleg hierover gaat deze zomer door.

Komt er geen akkoord dan verdwijnen alle zes beoogde wettelijke maatregelen automatisch in de prullenbak. Zo zijn de spelregels. Verwacht wordt dat het Europees Parlement om dit laatste te vermijden alsnog inbindt. Dit laatste betekent dan wel een forse verzwakking van het ‘Sixpack’. Het was de bedoeling de qua economisch beleid onontwikkelde eMU om te bouwen tot een volwassen EMU²⁰. Maar zoals het nu gaat valt het beoogde gezamenlijk gedragen economisch beleid alsnog in het water.

Na het ‘Sixpack’ wordt de veelbesproken ontwikkeling van een Europees Semester een tweede anticlimax. Als reactie op de crises in Griekenland, Ierland en Portugal leggen alle EU-landen voortaan hun conceptbegrotingsplannen aan de Commissie voor. Zij beoordeelt vervolgens die plannen en geeft onafhankelijk advies. Eerder hadden politici bezwaar aangetekend tegen dergelijke ‘Europese inmenging’ in hun begrotingspolitiek.

Het was namelijk de bedoeling de kritische opmerkingen van de Commissie onderling te bespreken (peer pressure). De Europese Raad heeft echter deze 27 landenspecifieke adviezen zonder veel discussie overgenomen. ‘Dat zijn slechts Commissie-ideeën. Ik denk niet dat wij die een voor een gaan overnemen’, zei kanselier Angela Merkel op haar persconferentie. Het ooit veelbelovende Europees Semester wordt aldus een bla bla project.

De president van de Italiaanse Centrale Bank, Mario Draghi²¹ (63), volgt per 1 november Jean-Claude Trichet op als president van de ECB. Trichet gaat met pensioen. Na Wim Duisenberg²² (1998-2003) en Trichet (sedert 2003) wordt Draghi de derde president. De Europese Raad en Europees Parlement hebben de benoeming zonder problemen afgewikkeld.

Draghi wordt gezien als een bekwaam en ervaren bankier met veel internationale ervaring. Het hoofddoel van de EMU, een stabiele euro met hoogstens twee procent inflatie, is hem wel toevertrouwd, zo menen alle deskundigen. In vergelijking met de diplomatieke en sympathieke Duisenberg en Trichet treedt Draghi echter eerder bot op. Dat bleek bij zijn hoorzitting voor het Europees Parlement waar Draghi zijn intellectuele kwaliteiten overigens overtuigend toonde.

Er was nog wel even een probleem met Frankrijk. Hoewel dit land na het vertrek van Trichet geen zetel kan claimen, accepteerde president Sarkozy het niet als zijn land niet meer vertegenwoordigd was in de zeskoppige directie van de ECB. De Italiaan Lorenzo Bini Smaghi, momenteel directielid, maakt onder druk nu plaats voor een Fransman

De Europese Raad zette het licht op groen voor Kroatië (4,4 miljoen inwoners) als 28e Lidstaat. De onderhandelaars hebben vervolgens op 30 juni de onderhandelingen na bijna zes jaar afgesloten. Nu gaan de 27 EU-landen ratificeren. Gemikt wordt op 1 juli 2013 als toetredingsdatum.

Op verzoek van Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk  worden ‘passende maatregelen’ genomen als Kroatië zijn verplichtingen niet naleeft. Nederland wil voorkomen dat na Roemenië en Bulgarije weer een land bij de EU komt dat daarvoor niet klaar is, aldus Rutte in Brussel.

Premier Rutte verwacht dat Nederland in de toekomst zijn grenzen kan sluiten voor mensen die elders de EU op ondeugdelijke gronden zijn binnengekomen. ‘Er komt een nieuw evaluatiesysteem voor het hele Schengen gebied. Dit is echt een doorbraak’, aldus Rutte. De conclusies van de top openen de optie waarbij een land ‘geconfronteerd met zware druk’ aan zijn grenzen tijdelijk ‘opnieuw controles aan de binnengrenzen’ kan starten.

Een ander aanknopingspunt voor grenssluiting is de situatie waarbij een EU-land dat de buitengrenzen controleert (b.v. Roemenië) dat niet naar behoren doet. Volgens Rutte betekent dit een duidelijke verscherping van Schengen dat destijds het paspoortvrije reizen binnen Europa introduceerde. Frankrijk sloot onlangs zijn grens met Italië teneinde gevluchte Tunesiërs en Libiërs te weren. Ook Denemarken stelde al grenscontroles in.

De Europese Commissie komt in september met voorstellen voor een meer uniforme aanpak. Beperking van het vrije personenverkeer ligt politiek (en emotioneel) zéér gevoelig. Het is daarom zeer de vraag of Ministerraad EU en Europees Parlement hierover tot overeenstemming komen. Zolang dat niet gebeurt geldt de bestaande Schengenregeling. 

Tegelijk worden de personencontroles aan de buitengrenzen van de EU aangescherpt. Frontex²³ krijgt meer eigen materiaal zoals boten en vliegtuigen. Rutte: ‘Het gaat niet om het aantal grenspalen of het aantal rechters, maar of degenen die Schengen uitvoeren bekwaam en niet corrupt zijn’

• 1. 

  Jan Werts is sinds 1976 journalist en publicist in Brussel, waar hij eerder onder meer werkte als correspondent van de Haagsche Courant. Verder was hij zes jaar als journalist werkzaam in Washington. Hij promoveerde in 1991 aan de Vrije Universiteit Brussel in het Europees en internationaal recht op een dissertatie over de Europese Raad. In 2008 verscheen hiervan een herziene versie. Schrijft analyses over Europese Toppen, gebundeld in het document Hoe Europa al tien jaar lang crises bevecht - 100 plus analyses van Jan Werts (link opent in nieuw venster).
   
• 2. 

  Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is de VN-organisatie, dat de stabiliteit van het internationale monetaire systeem in de gaten houdt. Om deze stabiliteit te behouden en financiële crises te voorkomen, analyseert het IMF nationale, regionale en mondiale economische en financiële ontwikkelingen. Ook biedt het IMF hulp bij het beteugelen van economische crises.
   
• 3. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 4. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 5. 

  De Europese Centrale Bank (ECB) is verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de Unie. De basisdoelstelling van de ECB is het handhaven van de prijsstabiliteit binnen de eurozone en daarmee het bewaken van de koopkracht en het beheersen van de inflatie.
   
• 6. 

  De Portugees José Manuel Durao Barroso (1956) was van 18 november 2004 tot 1 november 2014 voorzitter van de Europese Commissie. Hij leidde twee periodes de Europese Commissie. Daarvoor was Barroso staatssecretaris, minister van Buitenlandse Zaken (1992-1995), en ten slotte premier van Portugal (2000-2004). Hij is doctor in de politieke wetenschappen en werkte als wetenschapper. Barrosso is lid van de centrumrechtse PSD (Partido Social Democrata), een partij die is aangesloten bij de Europese Volkspartij. Sinds 2016 is hij non-executive president van de bank Goldman Sachs.
   
• 7. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 8. 

  De eurozone bestaat uit de 20 EU-lidstaten die de euro hebben ingevoerd als wettig betaalmiddel. Deze lidstaten voeren gezamenlijk het eurobeleid. De landen waar de euro wel als betaalmiddel geaccepteerd wordt maar die geen lid zijn van de EU behoren niet tot de eurozone.
  
   
• 9. 

  Herman Van Rompuy (1947) was van 1 december 2009 tot 1 december 2014 vaste voorzitter van de Europese Raad. Hij begon zijn werkzaamheden op 1 januari 2010. Hij werd op 19 november 2009 in die functie voor tweeënhalf jaar gekozen door de Europese Raad en op 1 maart 2012 herbenoemd. Van 30 december 2008 tot 25 november 2009 was Van Rompuy minister-president van België. Hij begon zijn loopbaan bij de Nationale Bank en vervulde daarna diverse politieke functies. Zo was hij staatssecretaris, senator, voorzitter van de CVP, viceminister-president en minister van Begroting, en Kamervoorzitter. Van Rompuy is lid van de Vlaamse christendemocratische partij CD&V. Hij leidde in 2008-2009 een kabinet van christendemocraten, liberalen en Waalse socialisten. Sinds 1 september 2015 is hij voorzitter van het European Policy Centre.
   
• 10. 

  David Cameron (1966) was van 11 mei 2010 tot 13 juli 2016 minister-president van het Verenigd Koninkrijk. Hij was sinds 2005 leider van de Conservatieven. De heer Cameron studeerde in Oxford en werkte enige tijd bij de Conservatieve Partij, onder meer als adviseur van de ministers van financiën en Binnenlandse Zaken. Later werkte hij bij een mediaconcern. In 2001 werd de heer Cameron lid van het Lagerhuis en in 2004 kwam hij in het schaduwkabinet. Hij leidde in 2010-2015 een coalitie van Conservatieven en Liberaal-Democraten. Na het verloren Brexit-referendum maakte hij zijn vertrek bekend.
   
• 11. 

  José Luis Rodriguez Zapatero (1960) was van 17 april 2004 tot 20 december 2011 minister-president van Spanje. Hij werkte als wetenschapper en is sinds 1986 lid van de Spaanse Volksvertegenwoordiging. In 2000 werd Zapatero partijleider van de sociaaldemocratische PSOE.
   
• 12. 

  De raadsformatie Economische en Financiële Zaken (ECOFIN) bestaat uit de ministers (of staatssecretarissen) van economische zaken en/of financiën. Deze raad vergadert formeel één keer per maand, ook informele bijeenkomsten zijn mogelijk. Namens Nederland sluit doorgaans minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) aan.
   
• 13. 

  Uit de ICT-wereld afkomstige CDA-bewindspersoon, die als plaatsgenoot van premier Balkenende tot diens getrouwen behoorde. Werd, na penningmeester van het CDA te zijn geweest, in 2007 staatssecretaris van fiscale zaken in het kabinet-Balkenende IV. Toen de PvdA-bewindslieden in 2010 opstapten, werd hij minister van Financiën en hij bleef dat tot november 2012 in het kabinet-Rutte I. Had veel bemoeienis met de grote problemen in de eurozone en met name de Griekse schuldenkwestie. Stelde zich pragmatisch op. In het voorjaar van 2012 bracht hij, na de val van het kabinet het Lenteakkoord tot stand, zodat ons land aan EU-begrotingsregels voldeed. Van augustus 2014 tot maart 2020 bekleedde hij een topfunctie bij KPN. Zakelijke, nuchtere en populaire minister. Liefhebber van mooie auto's.
   
• 14. 

  Geert Wilders (1963) is sinds november 2006 politiek leider van de PVV. Hij is sinds 25 augustus 1998 (met een korte onderbreking in 2002) Tweede Kamerlid. Aanvankelijk was hij dat voor de VVD, maar op 2 september 2004 werd hij een onafhankelijk Kamerlid. In 2023 was hij voor de zesde keer lijsttrekker. De heer Wilders was medewerker van de afdeling Verdragen bij de Ziekenfondsraad, wetstechnisch medewerker van de Sociale Verzekeringsraad en beleidsmedewerker en speechschrijver van de VVD-Tweede Kamerfractie. In 2010 zat hij enige tijd in de gemeenteraad van Den Haag.
   
• 15. 

  De Eurogroep bestaat uit de ministers van Financiën van de landen die de euro als nationale munteenheid hebben ingevoerd (de eurozone). Dit samenwerkingsverband heeft als doel de coördinatie van economisch beleid binnen de muntunie te versterken en de financiële stabiliteit van de eurolanden te bevorderen. Het is strikt genomen een informeel orgaan en geen formatie van de Raad.
   
• 16. 

  Jean-Claude Juncker (1954) was van 1 november 2014 tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Hij werd op 15 juli 2014 gekozen. Juncker was in 1995-2013 minister-president van Luxemburg. Eerder was hij staatssecretaris en minister onder meer van financiën. Hij bekleedde daarnaast functies bij de Wereldbank en het IMF. In 2005-2013 was hij voorzitter van de eurogroep. Juncker is lid van de Christelijke Volkspartij en leidde een coalitie van christendemocraten en sociaaldemocraten. Hij is diverse malen onderscheiden met internationale prijzen, zoals de Walter Hallsteinprijs en de Karelsprijs.
   
• 17. 

  Nicolas Sarkozy (1955) was in 2007-2012 president van Frankrijk. Hij was advocaat, burgemeester en Kamerlid en onder president Chirac enkele keren minister (van Binnenlandse Zaken en van financiën en Economische Zaken). Hij was politiek leider van de conservatief-liberale partij UMP.
   
• 18. 

  Angela Merkel (1954) was van 22 november 2005 tot 8 december 2021 bondskanselier van Duitsland. Zij leidde sinds 2018 een coalitie van CDU/CSU met de SPD. Zij is scheikundige en werkte als wetenschapper in de DDR. In 1990 werd zij voor de CDU lid van de Bondsdag. In 1991-1994 was Angela Merkel minister voor vrouwen- en jeugdzaken en in 1994-1998 minister van milieu. In 2000 volgde zij Helmut Kohl op als voorzitter van de CDU.
   
• 19. 

  Jean-Claude Trichet (1942) was in 2003-2011 president van de Europese Centrale Bank. Eerder was hij onder meer kabinetschef van minister Balladur van Economische en financiële Zaken en Gouverneur van de Franse Centrale Bank.
   
• 20. 

  De Economische en Monetaire Unie (EMU) is in 1991 opgericht door de Europese regeringsleiders. Het doel was een gezamenlijk economische politiek op te zetten, de prijsstabiliteit te bevorderen en de werking van de interne markt te verbeteren.
   
• 21. 

  De Italiaan Mario Draghi (1947) was van 13 februari 2021 tot 22 oktober 2022 minister-president van Italië. Hij was van 1 november 2011 tot 1 november 2019 president van de Europese Centrale Bank. De heer Draghi was in 2006-2011 lid van de directie van Nationale Bank van Italië. Eerder was hij onder meer hoogleraar aan diverse Italiaanse universiteiten, lid van de directie van de Wereldbank, thesaurier-generaal en voorzitter van het Economisch en Financieel Comité van de EU. Sinds 2009 is hij president van de Financial Stability Board.
   
• 22. 

  Friese PvdA-econoom met een grote staat van dienst als bankpresident, zowel nationaal als Europees. Werd betrekkelijk jong minister van Financiën in het kabinet-Den Uyl. Ontwikkelde in 1975 een beleid waarbij voor het eerst de sterke groei van de overheidsuitgaven wat werd beperkt (1%-norm). Stapte kort na zijn ministerschap over naar het bankwezen en werd later president van De Nederlandsche Bank. Pleitte toen steeds voor het op orde brengen van de overheidsuitgaven. Speelde als president van de Europese Centrale Bank een voorname rol bij introductie van de euro, de gezamenlijke Europese munt. Kalme, realistische man, die als minister progressieve wensen en een verantwoord financieel beleid moest zien te verenigen.
   
• 23. 

  Het Europees Grenswachtagentschap (Frontex) ondersteunt en coördineert de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie. Lidstaten zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de bewaking van buitengrenzen. Het agentschap vult de lidstaten waar nodig aan.