Commissie-Delors II (1989-1993)

De Commissie-Delors II trad aan op 6 januari 1989 en bleef in functie tot januari 1993. Voor de tweede keer op een rij werd de Commissie geleid door de Franse eurocommissaris Jacques Delors¹. De christendemocraat Frans Andriessen² was tijdens deze periode de Nederlandse eurocommissaris voor externe betrekkingen, handelspolitiek en samenwerking met andere Europese landen.

Tijdens deze periode werd Duitsland officieel herenigd en namen de gebieden van het voormalige Oost-Duitsland deel aan de Europese Unie. Op Europees niveau kwamen de Economische en Monetaire Unie (EMU) en het Verdrag van Maastricht tot stand. Daarnaast vonden er belangrijke hervormingen plaats in de landbouw om overproductie tegen te gaan. Er werden initiatieven genomen voor verdere harmonisatie van belastingen, maar ook voor het aanleggen van een netwerk van hogesnelheidsspoorlijnen en werden er voorstellen voorbereid voor de invoering van de ecotaks.

De ambtstermijn van Delors werd in 1993 verlengd en werd zo de Commissie-Delors III³.

EMU en Verdrag van Maastricht

De grootste mijlpaal tijdens deze commissie was de totstandkoming van de Economische en Monetaire Unie (EMU)¹⁹ en het Verdrag van Maastricht²⁰. De EMU betekende een verdere stap naar invoering van een gezamenlijke munt. Commissievoorzitter Jacques Delors had hierin een belangrijk aandeel. Ondanks veel scepticisme van onder andere nationale banken, maar ook landen als Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, kreeg Delors het voor elkaar om een raadswerkgroep op te stellen die zo de mogelijkheden voor een EMU zou onderzoeken. Een door hem opgesteld rapport lag aan de basis van de mogelijke EMU. En na concessies van verschillende lidstaten, met name van Frankrijk en Duitsland, vond in 1990 de eerste fase van de oprichting van de EMU plaats. Het Verdrag van Maastricht diende verder als basis voor de EMU en de introductie van de euro. Dit Verdrag legde drie pijlers vast: de Europese Gemeenschappen, het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid (GBVB) en politiële en juridische samenwerking (JBZ).

Landbouwhervormingen

Een andere belangrijke mijlpaal van deze Commissie waren de MacSharry⁹-hervormingen van de landbouw. Hiermee wilde de Ierse eurocommissaris de overproductie in de landbouw tegengaan. Boeren kregen een inkomenssubsidie en het melkquotum werd verlaagd met 5 procent. Daarnaast beperkte de hervormingen de graanproductie en de vleesproductie. In samenhang met dit beleid vonden onderhandelingen plaats met de Verenigde Staten over eerlijkere handel in landbouwproducten. Bij die onderhandelingen, die in 1992 tot resultaat leidden, speelde de Nederlandse commissaris Andriessen² een belangrijke rol.

Oprichting van en toetreding tot organisaties

Tijdens deze commissieperiode werden het Comité van de Regio's²¹ en het Europees Milieuagentschap²² opgericht. Daarnaast trad de EU in november 1991 toe aan de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) en wordt zo de eerste organisatie voor economische integratie die lid wordt van een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties.

• 1. 

  Franse sociaaldemocraat en econoom die als energieke voorzitter van de Europese Commissie belangrijke voortuitgang wist te boeken bij de verdere Europese integratie. Begon zijn loopbaan bij de Banque de France en was later economisch adviseur van de gaullistische premier Chaban-Delmas. Actief in de christelijke vakbond en behorend tot de progressieve vleugel van de katholieke kerk, trad hij in 1974 toe tot de Socialistische Partij. Lid van het Europees Parlement en in 1981-1984 minister van Financiën en Economische Zaken onder presdident Mitterand. Tijdens zijn voorzitterschap van de Europese Commissie kwam de Economische en Monetaire Unie (EMU) tot stand die werd vastgelegd in het Verdrag van Maastricht.
   
• 2. 

  Vooraanstaande christendemocraat van katholieken huize. Kwam in 1967 voor de KVP in de Kamer nadat zijn vader die had verlaten. Als voormalige directeur van een instituut voor de bouw aanvankelijk woordvoerder volkshuisvesting. Volgde in 1971 Veringa op als partijleider toen deze moest aftreden vanwege gezondheidsproblemen. Leidde de KVP-Tweede Kamerfractie tijdens het kabinet-Den Uyl, waaraan hij kritisch, maar ook loyaal steun gaf. In 1977 maakte hij bezwaar tegen het ontwerp-regeerakkoord met de PvdA en werd hij door die partij afgewezen als kandidaat voor Economische Zaken. In het eerste kabinet-Van Agt dat na de mislukte formatie-Den Uyl werd gevormd, was hij minister van Financiën. Trad af, omdat hij vond dat er meer bezuinigd moest worden. Nadien Europees Commissaris voor handelspolitiek en landbouw. Pragmatisch politicus.
   
• 3. 

  Deze Europese Commissie trad aan op 6 januari 1993 en bleef in functie tot januari 1995. Het was de derde Commissie onder leiding van de Fransman Jacques Delors. De Nederlandse eurocommissaris Hans van den Broek was verantwoordelijk voor de portefeuilles externe betrekkingen, gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid en uitbreiding.
   
• 4. 

  Martin Bangemann (1934) is een Duitse liberaal, die minister van Economische Zaken (1984-1989) was in het kabinet-Kohl en tien jaar deel uitmaakte van drie opvolgende Europese Commissies. Was secretaris en voorzitter van de FDP en werd in 1972 lid van de Bondsdag. In de Commissie-Delors II had hij de portefeuille interne markt. Daarna was hij in de commissies-Delors III en -Santer belast met industriebeleid en telecommunicatie. In die functie had Bangemann onder meer bemoeienis met de sanering van de staalindustrie en met de liberalisering van de telecom-markt.
   
• 5. 

  Leon Brittan (1939) is een conservatieve Britse politicus uit een oorspronkelijk Joods-Litouwse familie. Hij was in de Commissies-Delors II en III europees commissaris voor mededinging en in de commissie-Santer commissaris voor buitenlandse betrekkingen. Brittan was advocaat en kreeg in 1974 zitting in het Lagerhuis. Vanaf 1981 behoorde hij tot de vooraanstaande leden van het kabinet-Thatcher, maar in 1986 moest hij aftreden vanwege een affaire rond een helikopterbedrijf. Als lid van de Europese Commissie zette hij zich in voor een Europees-Amerikaanse Vrijhandelszone. Sinds 2000 is Brittan lid van het Hogerhuis.
   
• 6. 

  António Cardosa e Cunha (1933) is een Portugese christendemocraat die deel uitmaakte van de Europese Commissie. In de Commissie-Delors I had hij de portefeuille visserij. In de Commissie-Delors II was hij belast met onder meer energie, ondernemingen en toerisme. Cardosa e Cunha was lid van het Portugese parlement en daarna staatssecretaris van onder andere industriële vernieuwing en minister van Landbouw en Visserij.
   
• 7. 

  De Deense liberaal Henning Christophersen (1939) had tien jaar zitting in de drie Europese Commissies onder leiding van Jacques Delors. Hij werd op 31-jarige leeftijd lid van het Deense parlement en was minister van Buitenlandse Zaken en van financiën. Christophersen was als commissaris vier jaar belast met begroting en daarna met economische zaken en financiën.
   
• 8. 

  De Luxemburger Jean Dondelinger (1931-2004) was vier jaar Europees Commissaris voor media en cultuur. Hij studeerde onder meer in Oxford en was advocaat, diplomaat en ambtenaar. Na zijn lidmaatschap van de Europese Commissie was de partijloze Dondelinger ambassadeur van Luxemburg in Griekenland.
   
• 9. 

  Ray MacSharry (1938) was vier jaar Landbouwcommissaris in de Commissie-Delors II (1989-1993). MacSharry was vervoersondernemer en werd in 1969 voor Fianna Fáil (conservatief-liberaal) lid van het Ierse parlement. Nadien vervulde hij diverse kabinetsposten en was hij viceminister-president en minister van Financiën. MacSharry wist in 1992 een belangrijke stap te zetten naar hervorming van het Europese landbouwbeleid.
   
• 10. 

  Manuel (1949) is een Spaanse sociaaldemocraat, die dertien jaar lid was van de Europese Commissie. Nadat het Europees Parlement het vertrouwen in de Commissie-Santer had opgezegd, werd hij interim-voorzitter van de Commissie. Maron werd in 1977 lid van de Cortes, de Spaanse Tweede Kamer. In het eerste kabinet-Gonzalez was hij staatssecretaris van Europese zaken en speelde hij een belangrijke rol bij de onderhandelingen over toetreding van Spanje tot de Europese Gemeenschap. In de Europese Commissies was hij onder meer belast met de portefeuilles sociale zaken, visserij en ontwikkelingssamenwerking. Na zijn vertrek uit Brussel was hij vier jaar Kamervoorzitter.
   
• 11. 

  Abel Matutes Juan (1941) is een van Ibiza afkomstige Spaanse conservatief die acht jaar deel uitmaakte van de Europese Commissie. In de Commissie-Delors I was hij belast met investeringen en midden- en kleinbedrijf, in de Commissie-Delors II met Noord-Zuid-betrekkingen en in de Commissie-Delors III met vervoer en energie. Matutes was eigenaar van hotels in Ibiza en zat in de Spaanse Senaat en Cortes. Na zijn periode als EG-commissaris was hij Europarlementariër en vier jaar minister van Buitenlandse Zaken.
   
• 12. 

  De Schot Bruce Millan (1927) was zes jaar Europees Commissaris belast met regionaal beleid. Op 32-jarige leeftijd werd Millan lid van het Britse Lagerhuis voor de Labour Partij. Hij was verder drie jaar minister voor Schotland.
   
• 13. 

  Filippo Maria Pandolfi (1927) is een Italiaanse christendemocraat, die in de tweede Commissie-Delors de portefeuilles wetenschap, onderzoek, telecommunicatie en informatiemaatschappij beheerde. Pandolfi was lange tijd lid van het Italiaanse parlement en bekleedde diverse kabinetsposten. Zo was hij minister van Financiën in de kabinetten-Moro IV en V en minister van Land- en Bosbouw in de kabinetten-Craxi, -Fanfani VI en -Goria.
   
• 14. 

  Vassa Papandrÿou (1944) was lid van de Commissie-Delors II belast met onder meer sociale zaken, werkgelegenheid en onderwijs. Zij speelde een belangrijke rol bij de komst van een nieuw Europees Sociaal Handvest. Na studie in Athene, Londen en Reading werd mevrouw Papandrÿou hoogleraar economie in Exeter. In 1974 behoorde zij tot de medeoprichters van PASOK, de Griekse socialistische partij. Na directeur van een bank te zijn geweest werd zij onderminister van het kabinet-Papandrÿou II. Na haar aftreden was zij diverse keren minister.
   
• 15. 

  Carlo Ripa di Meana (1929) is een Italiaanse linkse politicus, die in 1985 EG-commissaris voor onder meer institutionele vraagstukken en media werd. In 1989 kreeg hij de portefeuille milieu. Ripa di Meana was weekbladjournalist en daarna directeur van de Biennale van Venetië. Nam als commissaris belangrijke milieumaatregelen, zoals een verbod op Cfk's. Trad in 1992 echter voortijdig af om socialistisch minister van Milieu in Italië te worden. Zat later voor de Groenen in het Europees Parlement.
   
• 16. 

  Peter Schmidhuber (1931) was in de periode 1987-1995 lid van de drie Europese Commissies onder leiding van Jacques Delors. Aanvankelijk was hij belast met economische zaken en regionaal beleid. Vanaf 1989 had hij de portefeuille begroting en financieel toezicht. Schmidhuber zat namens de Beierse CSU in de Duitse Bondsdag en was medewerker van Franz-Josef Strauss. Hij was tevens minister in de deelstaatregering van Beieren.
   
• 17. 

  Christiane Scrivener (1925) was in 1989-1995 lid van de Europese Commissie, belast met consumentenbescherming en fiscale zaken. Zij werkte bij organisaties op het gebied van stages en van technische samenwerking. In 1976-1978 was zij staatssecretaris in drie centrumrechtse kabinetten. Zij kreeg in Frankrijk bekendheid door de Loi Scrivener, een wet over consumentenbescherming en kreeg als bijnaam 'Madame consommation'.
   
• 18. 

  Karel Van Miert (1942-2009) was een vooraanstaande Vlaamse sociaaldemocratische politicus. Hij werd op 35-jarige leeftijd voorzitter van de Vlaamse Socialistische Partij (SP), nadat de Belgische Socialistische Partij was gesplitst in een Vlaamse en Waalse partij. In de periode 1989-1999 was Van Miert lid van de Europese Commissie. Aanvankelijk had hij de portefeuille verkeer (in 1992 tevens milieu) en vanaf 1993 die van mededinging. Als eurocommissaris vervoer stond hij mede aan de wieg van het Europese systeem van Hogesnelheidsspoorlijnen. Als commissaris belast met mededinging was hij een krachtig bestrijder van concurrentievervalsing en ongeoorloofde staatssteun. Hij bond onder meer de strijd aan tegen de hoge tarieven voor mobiele telefonie.
   
• 19. 

  De Economische en Monetaire Unie (EMU) is in 1991 opgericht door de Europese regeringsleiders. Het doel was een gezamenlijk economische politiek op te zetten, de prijsstabiliteit te bevorderen en de werking van de interne markt te verbeteren.
   
• 20. 

  Dit Europese verdrag vormde in 1993 de Europese Gemeenschap om tot Europese Unie. Het Verdrag (formeel: Verdrag betreffende de Europese Unie) legde verder de basis voor de Economische en Monetaire Unie (EMU) en van de invoering van een gemeenschappelijke munt (de euro).
   
• 21. 

  Dit orgaan is de spreekbuis voor lokale en regionale overheden binnen de Europese Unie. De Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie zijn in bepaalde gevallen verplicht advies te vragen aan het Comité van de Regio's (CvdR), voordat zij een besluit kunnen nemen.
   
• 22. 

  Dit agentschap heeft als taak tijdige, doelgerichte, relevante en betrouwbare informatie over het milieu te verstrekken aan iedereen die betrokken is bij de ontwikkeling en invoering van Europees en nationaal milieubeleid, en aan het grote publiek.
   
• 23. 

  Deze Europese Commissie trad aan op 6 januari 1985, als opvolger van de Commissie-Thorn, en bleef in functie tot januari 1989. Voorzitter was de Fransman Jacques Delors, die wordt gezien als een van de invloedrijkste voorzitters in de geschiedenis van de Europese Commissie. Voor Nederland nam de christendemocraat Frans Andriessen deel aan de Commissie als eurocommissaris voor land- en bosbouw.
   
• 24. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.