Europese gemeenschappelijke onderneming voor ITER en de ontwikkeling van fusie-energie (Fusion for Energy)

Dit agentschap¹ van de Europese Unie² is verantwoordelijk voor de inbreng van de EU in het ITER internationale fusie-energieproject. Dit project is een samenwerking van China, de EU, India, Japan, Rusland, de Verenigde Staten en Zuid-Korea op het gebied van onderzoek naar energiewinning uit kernfusie. De EU draagt hierin ongeveer 45 procent van de kosten en treedt op als 'gastheer': het ITER-project wordt uitgevoerd in het Cadarache-onderzoekscentrum in Zuid-Frankrijk.

Het agentschap is opgericht op 27 maart 2007 door de Raad van Ministers³ voor een periode van 35 jaar. Voor de eerste tien jaar heeft de Europese Unie een bedrag van circa vier miljard euro ter beschikking gesteld voor dit agentschap. Het agentschap moet Europese kennis en deskundigheid bundelen met het doel Europa een leidinggevende positie te geven op het gebied van de bouw van model-fusiereactoren voor elektriciteitsproductie.

Basiskenmerken

De taken van dit agentschap zijn:

• - 

  leveren van een Europese bijdrage aan het ITER International Fusion Energy Project te Cadarache in Frankrijk
• - 

  uitvoeren van de overeenkomst betreffende de bredere aanpak tussen Euratom en Japan
• - 

  voorbereiden van de bouw van model-fusiecentrales (DEMO)

Het agentschap bestaat uit een:

• - 

  raad van bestuur: belast met het dagelijkse beheer van Fusion for Energy
• - 

  algemeen directeur: belast met de dagelijkse leiding van Fusion for Energy
• - 

  uitvoerend comité: staat de raad van bestuur bij, voornamelijk bij het goedkeuren van de vergunningen en contracten
• - 

  wetenschappelijke programmaraad: adviseert de raad van bestuur op technisch en wetenschappelijk gebied

Verder kent het agentschap Fusion for Energy drie 'aandeelhouders': EURATOM⁴ (vertegenwoordigd door de Europese Commissie⁵), de EURATOM-lidstaten en Zwitserland.

Elke EU-lidstaat⁶ is in dit agentschap vertegenwoordigd door één of meerdere vertegenwoordigers.

Nederland is in dit agentschap vertegenwoordigd door een ambtenaar het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap⁷ (OCW).

• 1. 

  Een Europees agentschap is een instantie die zich bezighoudt met de ondersteuning en uitvoering van specifieke juridische, technische of wetenschappelijke overheidstaken. Hierbij werken zij nauw samen met de Europese Commissie en de nationale overheden van de EU-lidstaten, zonder direct deel uit te maken van nationale ministeries of de Europese instellingen. Daarnaast onderhouden zij ook banden met maatschappelijke organisaties en onderzoeksinstituten uit de lidstaten.
   
• 2. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 3. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 4. 

  De Europese gemeenschap voor Atoomenergie (EGA) of Euratom is opgericht om de onderzoeksprogramma's voor ontwikkeling en vreedzaam gebruik van kernenergie van de lidstaten op elkaar af te stemmen. Tegenwoordig ligt het accent vooral op het verzamelen van de benodigde kennis, infrastructuur en financiering, zodat de continuïteit van de energievoorziening en de veiligheid voor de bevolking zijn gewaarborgd.
   
• 5. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 6. 

  Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
   
• 7. 

  Dit ministerie draagt de zorg voor het scheppen van een wettelijk kader voor het onderwijs, voor het uitvoeren van onderwijswetten en het verstrekken van financiële middelen daarvoor. Daarnaast heeft het ministerie de zorg voor de bevordering van wetenschappelijk onderwijs en wetenschapsbeleid en voor het cultuur- en mediabeleid. 'OCW' is sinds 2012 ook verantwoordelijk voor het emancipatiebeleid en sinds 2017 voor het 'groen onderwijs'.