Eurozone

De eurozone bestaat uit de 20 EU-lidstaten die de euro¹ hebben ingevoerd als wettig betaalmiddel. Deze lidstaten voeren gezamenlijk het eurobeleid. De landen waar de euro wel als betaalmiddel geaccepteerd wordt maar die geen lid zijn van de EU behoren niet tot de eurozone.

In 1991 besloten de regeringsleiders van de Europese lidstaten om een Economische Monetaire Unie² te vormen. Elf landen voerden per 4 januari 1999 officieel de euro in als betaalmiddel, hoewel ze pas per 1 januari 2002 ook euromunten en -biljetten zouden gaan uitgeven. Met de invoering van de gezamenlijke munt ontstond ook de eurozone.

De eurozone groeit sinds het ontstaan. Alle EU-lidstaten³ die aan de voorwaarden⁴ voldoen moeten de euro invoeren als wettig betaalmiddel. Alleen Denemarken is hiervan uitgezonderd.

Onderstaande lidstaten behoren tot de eurozone:

Er zijn zeven EU-lidstaten die niet tot de eurozone behoren. Dit zijn Denemarken, Zweden, Hongarije, Polen, Tsjechië, Bulgarije en Roemenië. Al deze landen, op Denemarken na, moeten de euro invoeren zodra zij aan de criteria die hiervoor gelden voldoen.

Denemarken heeft een uitzonderingsclausule afgedwongen. Dat land mag de euro invoeren wanneer het dat zelf wil.

De euro wordt niet alleen gebruikt in de landen van de eurozone, maar is ook een wettig betaalmiddel in Monaco, San Marino, Vaticaanstad en Andorra (die hun eigen euromunten hebben). Daarnaast hebben Kosovo en Montenegro de euro unilateraal, dat wil zeggen eenzijdig, ingevoerd als munteenheid. In de praktijk betekent dit dat de euro de enige valuta is die wordt gebruikt in de landen, maar dat het volgens de ECB geen wettig betaalmiddel is.

Bovendien is de euro een wettig betaalmiddel in meerdere overzeese gebiedsdelen²⁵ of ultraperifere regio's²⁶ van EU-landen uit de eurozone. Dit geldt voor de Azoren, de Canarische Eilanden, Frans-Guyana, Guadeloupe, Madeira, Martinique, Mayotte, Réunion en Saint Pierre et Miquelon.

Aruba, Curaçao en Sint Maarten hebben eigen valuta en behoren daarom niet tot de eurozone. Ook de Nederlandse bijzondere gemeenten Bonaire, St Eustatius en Saba behoren niet tot de eurozone.

• 1. 

  De Euro is de naam van de gemeenschappelijke Europese munt die op 4 januari 1999 is ingevoerd. Vanaf die datum voeren de nationale centrale banken en het gehele bankwezen in de eurozone onderlinge transacties in euro’s uit en worden nieuwe overheidsschulden in euro’s uitgegeven. Vanaf 1 januari 2002 zijn de euromunten en -biljetten in circulatie gebracht en verloopt het geldverkeer nog uitsluitend in euro’s. Er zijn op dit moment 20 landen lid van de Eurozone.
   
• 2. 

  De Economische en Monetaire Unie (EMU) is in 1991 opgericht door de Europese regeringsleiders. Het doel was een gezamenlijk economische politiek op te zetten, de prijsstabiliteit te bevorderen en de werking van de interne markt te verbeteren.
   
• 3. 

  Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
   
• 4. 

  De EU-lidstaten die deelnemen aan de derde fase van de Economische en Monetaire Unie (EMU), en die dus de euro willen invoeren, moeten voldoen aan zogenaamde convergentiecriteria. De convergentiecriteria worden ook wel de criteria van Maastricht genoemd, naar het Verdrag van Maastricht waarin ze voor het eerst werden geformuleerd.
   
• 5. 

  Het Koninkrijk België is een land in het westen van Europa. Het grenst aan Nederland, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk. De hoofdstad, en tevens bestuurlijk centrum van de Europese Unie, is Brussel. Het land kent een federale structuur, waarin het Nederlandstalige Vlaanderen, het Franstalige Wallonië, de Duitssprekende grensstreek en Brussel allen een hoge mate van autonomie bezitten. De huidige premier van België is de liberale Alexander De Croo.
   
• 6. 

  De Republiek Cyprus ligt op een eiland in het oosten van de Middellandse zee. Op het eiland ligt ook de Turkse republiek van Noord-Cyprus. Het land werd in 1960 onafhankelijk, nadat het in 1925 een Britse kroonkolonie was geworden. De Republiek Cyprus is sinds 1 mei 2004 lid van de Europese Unie.
   
• 7. 

  De Bondsrepubliek Duitsland is een land in Centraal-Europa. Het grenst aan Denemarken, Polen, Tsjechië, Oostenrijk, Zwisterland, Frankrijk, Luxemburg, België en Nederland. De huidige bondskanselier van Duitsland is de sociaaldemocraat Olaf Scholz.
   
• 8. 

  Estland is het kleinste en meest noordelijke van de drie Baltische staten in noordoost-Europa. Het land heeft ongeveer 1.500 eilanden, waarvan de twee grootste, Saaremaa en Hiiumaa, gelegen zijn in de Baltische zee ten westen van het Estlandse vasteland. Ten oosten grenst Estland aan Rusland en ten zuiden aan Letland. Het land is een republiek met een parlementair stelsel, met een president als staatshoofd en een premier, die aan het hoofd staat van de regering. De huidige president van Estland is Kersti Kaljulaid, die in oktober 2016 verkozen werd door het Estse parlement, de Riigikogu. In datzelfde jaar werd de sociaal-liberale Jüri Ratas premier van Estland. Hij werd in maart 2019 opnieuw benoemd.
   
• 9. 

  De Republiek Finland is een dunbevolkt land in het noorden van Europa. Het land grenst aan Noorwegen, Zweden en Rusland. De huidige minister-president van Finland is de sociaaldemocraat Sanna Marin.
   
• 10. 

  De Franse Republiek is een land in het westen van Europa. Het land grenst aan België, Luxemburg, Duitsland, Zwitserland, Italië, Spanje, Andorra en Monaco. Qua oppervlakte is Frankrijk het op twee na grootste land van Europa. De progressief-liberale Emmanuel Macron is sinds 2017 president van Frankrijk.
   
• 11. 

  De Republiek Griekenland is een overwegend agrarisch land dat honderden eilanden omvat. Sinds 1981 is het lid van de Europese Unie. Griekenland wordt beschouwd als de bakermat van de democratie en heeft een rijke culturele historie. De huidige minister-president is Kyriakos Mitsotakis van de centrumrechtse partij Néa Dimokratía.
   
• 12. 

  Ierland, officieel de Ierse Republiek, ontstond in 1921 toen het land onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk. Het overwegend protestantse en Britsgezinde Noord-Ierland bleef tot het Verenigd Koninkrijk behoren. In 1973 trad Ierland toe tot de Europese Economische Gemeenschap. De hoofdstad van het land is Dublin. Het overwegend katholieke Ierland was lange tijd een arm land, maar maakt nu een economisch gunstiger ontwikkeling door.
   
• 13. 

  Italië is een land in het zuiden van Europa. Het grenst aan Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Slovenië. De huidige premier is Giorgia Meloni. De regering bestaat uit drie (extreem-)rechtse partijen: Fratelli d'Italia, Lega en Forza Italia
   
• 14. 

  Kroatië is een land in het noordwesten van de Balkan. Het land grenst aan Slovenië, Hongarije, Servië, Montenegro en Bosnië en Herzegovina. Het land heeft een grote kustgebied, wat erg populair is bij toeristen. Kroatië onderderging na de onafhankelijkheid in 1991 een gestage opmars naar een stabiele democratie en geldt daarmee als voorbeeld voor andere landen in de Balkan. Op 1 juli 2013 trad Kroatië toe tot de Europese Unie.
   
• 15. 

  De republiek Letland is een land in Noordoost-Europa. Het land grenst aan Estland, Litouwen, Rusland en Wit-Rusland. Letland ligt aan de Oostzee, als middelste van de drie Baltische staten.
   
• 16. 

  De Republiek Litouwen is een land in Noordoost-Europa, het maakt deel uit van de Baltische staten. Het land grenst aan Rusland, Letland, Polen en Wit-Rusland. Op 1 mei 2004 werd Litouwen lid van de Europese Unie. De hoofdstad van het land is Vilnius. Het geografische centrum van het continent Europa ligt in het Litouwse dorp Bernotai.
   
• 17. 

  Luxemburg is een klein land in het Westen van Europa. Het grenst aan België, Duitsland en Frankrijk. Op Malta na is Luxemburg het kleinste land binnen de Europese Unie. Als deel van de Benelux behoorde het in 1951 tot de zes landen die in 1951 de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), de voorloper van de Europese Unie, vormden. De huidige premier van Luxemburg is de liberaal Xavier Bettel van de partij DP.
   
• 18. 

  De Republiek Malta, dat het gelijknamige eiland en de eilanden Gozo en Comino in de Middellandse Zee omvat, behoort sinds 1 mei 2004 tot de Europese Unie. Malta wordt sinds 2013 bestuurd door de centrumlinkse Partit Laburista (de arbeiderspartij). In 2020 trad premier Joseph Muscat af vanwege een politieke crisis naar aanleiding van de moord op een journaliste. Hij werd opgevolgd door Robert Abela.
   
• 19. 

  Het Koninkrijk der Nederlanden is een land in West-Europa. Het grenst aan België in het zuiden en aan Duitsland in het oosten. De huidige minister-president van Nederland is Mark Rutte. Het kabinet Rutte-IV bestaat uit de partijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
   
• 20. 

  De Republiek Oostenrijk is een neutrale staat in Midden-Europa. Het land is sinds 1995 lid van de Europese Unie, maar maakt geen deel uit van de NAVO. In Wenen is het Internationaal Atoomagentschap gevestigd.
   
• 21. 

  De Republiek Portugal op het Iberisch schiereiland werd in 1974 weer een democratie. Lange tijd ging het land gebukt onder een (militaire) dictatuur onder Salazar en Caetano. Portugal zit in de middenmoot van welvarende landen in de Europese Unie. De Portugese economie was sterk agrarisch gericht, maar de industrie en vooral de dienstensector hebben die plek overgenomen.
   
• 22. 

  Slovenië ligt aan de zuidrand van de Alpen. Op 1 mei 2004 trad Slovenië toe tot de Europese Unie. Bij de parlementsverkiezingen van 25 april 2022 verloor de partij van minister-president Janez Jansa veel stemmen en werd de partij van een politieke nieuwkomer, Robert Golob, de grootste in het parlement. Op 25 mei 2022 werd Robert Golob door het parlement verkozen tot nieuwe minister-president van Slovenië.
   
• 23. 

  De Republiek Slowakije is één van de jongste landen ter wereld. Het is gesticht in 1993 toen het zich afscheidde van Tsjecho-Slowakije. Sinds 1 mei 2004 maakt het land deel uit van de Europese Unie. Tot 1989 was Tsjecho-Slowakije een communistische staat in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. Sinds mei 2023 is Ludovit Ódor de interim-premier van Slowakije. Hij volgt Eduard Heger op die premier werd in april 2021, maar twee jaar later aftrad nadat meerdere ministers waren opgestapt. Vanaf december 2022 was dit kabinet na een aangenomen motie van wantrouwen al een interim-kabinet met beperkte bevoegdheden.
   
• 24. 

  Het koninkrijk Spanje kent een lange en bewogen geschiedenis. Sinds de dood van dictator Franco in 1975 maakte het land echter een democratische en economisch gunstige ontwikkeling door. Spanje werd in 1986 lid van de Europese Unie.
   
• 25. 

  De LGO’s (Landen en Gebieden Overzee) zijn niet-Europese landen en gebieden die bijzondere betrekkingen hebben met de EU-lidstaten Denemarken, Frankrijk en Nederland.
   
• 26. 

  Ultraperifere regio's bevinden zich geografisch ver weg van de Europese Unie, maar behoren tot de EU. Dit heeft als gevolg dat in deze regio's de Europese wetten, rechten en plichten gelden. De EU kan maatregelen nemen voor deze gebieden, maar onderhoudt vaak een ingewikkelde relatie met deze, grotendeels overzeese, landsdelen.
   
• 27. 

  De Eurogroep bestaat uit de ministers van Financiën van de landen die de euro als nationale munteenheid hebben ingevoerd (de eurozone). Dit samenwerkingsverband heeft als doel de coördinatie van economisch beleid binnen de muntunie te versterken en de financiële stabiliteit van de eurolanden te bevorderen. Het is strikt genomen een informeel orgaan en geen formatie van de Raad.