Finland - Hoofdinhoud

De Republiek Finland is een dunbevolkt land in het noorden van Europa. Het land grenst aan Noorwegen, Zweden en Rusland. De huidige minister-president van Finland is de sociaaldemocraat Sanna Marin.

Finland was van de twaalfde tot de achttiende eeuw een Zweedse provincie, en was van 1809 tot de onafhankelijkheid in 1917 een groothertogdom in het Russische keizerrijk. De Finnen onderscheiden zich door hun taal, het Fins, dat behoort tot de Finoegrische taalfamilie waartoe ook het Estisch en het Hongaars behoren.

Bekende Finse persoonlijkheden zijn de componist Jean Sibelius en de computerprogrammeur en Linux-voorman Linus Torvalds. Voormalig VN-diplomaat en oud-president Martti Ahtisaari kreeg in 2008 de Nobelprijs voor de vrede omdat hij bemiddelde bij diverse conflicten. Belangrijke sportprestaties werden geleverd door de schansspringers Matti Nykanen en Toni Nieminen, de Formule 1-coureurs Mikka Hakkinen en Kimi Raikkonen, en het nationale ijshockeyteam. De voetballer Jari Litmanen scoorde namens Ajax een doelpunt in de (verloren) Champions League-finale van 1996. Finland heeft een rijke atletiektraditie met grote namen als Paavo Nurmi en Lasse Viren. In 2008 werd op de Olympische Spelen goud behaald bij het schieten voor vrouwen en bij de winterspelen in Sotsji was er goud bij de cross country.

Op 2 april 2023 waren er parlementsverkiezingen in Finland. Hierbij werd de partij van zittend premier Sanna Marin de derde partij. De conservatief-liberale partij KOK won de verkiezingen. Op 20 juni 2023 trad het centrumrechtse kabinet van Petteri Orpo aan.

Finland heeft een vrij stabiel politiek stelsel, waarin coalitiekabinetten regeren. De sociaaldemocratische SDP leidde van 1987 tot 2003 centrumlinkse kabinetten. Een uitzondering is het centrumrechtse kabinet Aho van de liberale partij Kesk van 1991 tot 1995. Van 2003 tot 2007 leidde de liberaal Vanhanen een centrumlinks kabinet, waaraan ook de sociaaldemocraten (SDP) deelnamen. In 2007 vormde hij een kabinet van liberalen, conservatief-liberalen, Groenen en de Zweedse Volkspartij. Het premierschap werd in 2010 overgenomen door zijn partijgenote Mari Kiviniemi. Vanaf 2011 wisselen centrumlinkse en centrumrechtse kabinetten elkaar af.

Finland is sinds 1995 lid van de Europese Unie. Het land was drie keer voorzitter van de Raad van de Europese Unie. De Finse politica Jutta Urpilainen is Eurocommissaris voor Internationale Partnerschappen.

Finland is een parlementaire republiek, waarin de president het staatshoofd is. De president benoemt formeel de ministers, heeft de uitvoerende macht en voert samen met het kabinet het buitenlandse beleid. Feitelijk heeft de president geen politieke macht, maar hij/zij tekent wel de wetten en kan aan een constitutionele commissie het oordeel vragen over wetsvoorstellen. Finland kent ministeriële verantwoordelijkheid en een kabinet.

Tot het van kracht worden van een nieuwe Grondwet in 2000 was de macht van de president groter dan tegenwoordig, met name op het gebied van de buitenlandse politiek en bij de benoeming van ministers.

Het uit één Kamer bestaande parlement (Eduskunta) telt 200 leden. Parlementsleden hebben, net als de regering, het recht wetsvoorstellen in te dienen. Bij behandeling van een wetsvoorstel kan advies worden gevraagd van een constitutionele commissie. Wetsvoorstellen worden in twee lezingen behandeld. De Eduskunta heeft verder controlerende taken (vragenrecht, recht van interpellatie).

kiesstelsel

De Eduskunta wordt via evenredige vertegenwoordiging gekozen in zestien kiesdistricten. Het aantal afgevaardigden per district hangt af van het aantal inwoners. Åland, het kleinste district, heeft één afgevaardigde, het grootste (Uusimaa) 35.

De president wordt sinds 1991 voor zes jaar rechtstreeks gekozen (waarbij eventueel een tweede ronde wordt gehouden).

partijen

De Finse politiek wordt beheerst door drie grote partijen: de sociaaldemocratische SDP (Suomen Sosialidemokraattinen Puolue), de liberale Kesk (Suomen Keskusta) en de conservatief-liberale Kok (Kansallinen Kokoomustaal). Kleinere partijen zijn de ecologische partij, de Groene Liga (Vihreä liitto), de Christendemocratische KD (Kristillisdemokraati) en de Zweedse minderheidspartij SFP (Svenska folkpartiet i Finland). Sinds 2003 heeft de nationalistische partij PS (Perussuomalaiset) flink aan terrein gewonnen.