Expertgroep [EU]

Dit type werkgroepen van de Europese Unie¹ adviseert de Europese Commissie² bij het opstellen van nieuwe wetgeving en nieuw beleid. Daarnaast houden ze zich bezig met controle, coördinatie en samenwerking met de lidstaten. Expertgroepen kunnen tijdelijk of permanent zijn ingesteld. De deskundigen worden niet betaald, maar krijgen een onkostenvergoeding. Expertgroepen zijn samengesteld uit deskundigen van nationale overheden, vertegenwoordigers van belangenorganisaties en/of experts uit het bedrijfsleven.

De Europese Commissie is vanwege de soms zeer gespecialiseerde vraagstukken aangewezen op adviezen van vakdeskundigen. Deskundigheid kan zowel voortkomen uit wetenschappelijke beroepsuitoefening als uit praktijkervaring. De vraagstukken kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op onderwerpen als luchtkwaliteit, cosmetica, verkeersveiligheid, visvangst of volksgezondheid. Naast expertgroepen kan de Commissie ook gebruik maken van expertise binnen de Europese agentschappen³ en onderzoeksgroepen.

Een lijst van expertgroepen is beschikbaar in een online register van de Europese Commissie. Gedetailleerde gegevens van de expertgroepen worden door ieder directoraat-generaal afzonderlijk bijgehouden.

De expertgroepen spelen voornamelijk een rol in de voorbereidingsfase⁴ van wetgevingsvoorstellen. Ze signaleren relevante ontwikkelingen en ze adviseren de Commissie bij het formuleren van wetsvoorstellen. In de onderhandelings- en besluitvormingsfase komen de raadswerkgroepen⁵ aan zet. Voordat de concept-implementatiemaatregelen echter naar een zogenaamd comitologie-comité⁶ gaan, brengt een expertgroep nogmaals advies uit aan de Commissie. Tenslotte zijn er expertgroepen die toezicht houden op de uitvoering van de wetgeving op nationaal niveau en expertgroepen die bestaande wetgeving evalueren.

Expertgroepen worden in het algemeen door de Europese Commissie zelf ingesteld. We kennen twee soorten expertgroepen: formele expertgroepen⁷ en informele expertgroepen. Aan formele expertgroepen wordt de voorkeur gegeven wanneer het om implementatiemaatregelen op politiek gevoelige terreinen gaat, omdat deze groepen meer geïnstitutionaliseerd zijn en daardoor beter kunnen worden gecontroleerd.

De samenstelling van een expertgroep is afhankelijk van de benodigde deskundigheid. Leden worden benoemd uit ofwel overheden (landelijk, regionaal of lokaal), vanuit maatschappelijke organisaties en belangenorganisaties of op persoonlijke titel. Grofweg zijn er drie soorten samenstellingen:

• 1. 

  Overheids-expertgroepen
• 2. 

  Wetenschappelijke expertgroepen
• 3. 

  Gemengde expertgroepen

Zoals de naam al aangeeft, hebben in gemengde expertgroepen zowel overheidsexperts als wetenschappers en belangenvertegenwoordigers zitting.

Leden worden door de Europese Commissie benoemd of door een directoraat-generaal⁸. Ook kunnen overheden of organisaties iemand afvaardigen. Expertgroepen kunnen daarnaast personen uitnodigen om deel te nemen vanwege bepaalde vakkennis.

Expertgroepen worden ondersteund door het betreffende directoraat-generaal. Veelal zit de Europese Commissie de expertgroep voor, maar een expertgroep kan ook een voorzitter aanwijzen. De Commissie draagt in de meeste gevallen zorg voor de agenda, notulen en voorbereidende stukken. Expertgroepen kunnen subgroepen oprichten om specifieke onderwerpen te behandelen.

De bijeenkomsten vinden meestal plaats in de vergaderruimten van de Europese Commissie in Brussel of Luxemburg. De frequentie waarmee een expertgroep vergadert, wisselt van maandelijks tot eenmaal per jaar. Op het intranet van de Europese Commissie is een overzicht van de vergaderingen beschikbaar.

In 2014 heeft de Europese Ombudsman Emily O'Reilly⁹ naar aanleiding van klachten onderzoek gedaan naar expertgroepen. Op basis van het onderzoek adviseerde de Ombudsman om de werving en werking van de expertgroepen transparanter te maken. Als reactie hierop stelde de Commissie nieuwe selectie-eisen op. De afspraak is nu dat experts zich registreren in het Europese transparantieregister.

• 1. 

  Al naar gelang de fase van besluitvorming kent de Europese Unie (EU) verschillende advies- en werkgroepen. Sommige adviesgroepen zijn permanent van aard, terwijl andere op tijdelijke basis ingesteld worden als daar aanleiding toe is.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  Een Europees agentschap is een instantie die zich bezighoudt met de ondersteuning en uitvoering van specifieke juridische, technische of wetenschappelijke overheidstaken. Hierbij werken zij nauw samen met de Europese Commissie en de nationale overheden van de EU-lidstaten, zonder direct deel uit te maken van nationale ministeries of de Europese instellingen. Daarnaast onderhouden zij ook banden met maatschappelijke organisaties en onderzoeksinstituten uit de lidstaten.
   
• 4. 

  Vrijwel alle voorstellen voor nieuwe Europese regels worden door de Europese Commissie ontwikkeld. De ontwikkeling van een voorstel neemt enige maanden tot verscheidene jaren in beslag, waarbij eerst onderzoek wordt gedaan en vaak inspraak plaatsvindt van regeringen, instellingen, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, deskundigen en burgers. Dit is hierdoor de beste fase om te helpen het beleid van de Europese Unie vorm te geven.
   
• 5. 

  Raadswerkgroepen maken onderdeel uit van het besluitvormingsproces over nieuwe regelgevende voorstellen in de Europese Unie. In raadswerkgroepen buigen ambtenaren uit de verschillende EU-lidstaten zich over de voorstellen die de Europese Commissie naar de Raad van Ministers stuurt. De raadswerkgroepen doen het voorbereidende werk alvorens voorstellen in het comité van permanente vertegenwoordigers (Coreper), de ambassadeurs van de lidstaten bij de EU, en uiteindelijk in de Raad ter sprake komen.
   
• 6. 

  Dit type comités van de Europese Unie worden in het leven geroepen om de Europese Commissie bij te staan bij de implementatie van Europese regelgeving. De comitologie-comités bestaan uit nationale overheidsexperts. Dat kunnen ambtenaren zijn, of experts afgevaardigd namens een lidstaat. Ze worden voorgezeten door een ambtenaar van de Europese Commissie. Als we het over deze groep van comités hebben, spreken we ook wel van 'comitologie'.
   
• 7. 

  Anders dan informele expertgroepen, wordt dit type expertgroep opgericht door middel van een formeel besluit van de Europese Commissie of middels een andere wettelijke handeling.
   
• 8. 

  Directoraten-generaal (DG's) zijn de grootste zelfstandige eenheden binnen het ondersteunend apparaat van de Europese Commissie. De directoraten-generaal zijn onderverdeeld in directoraten, die weer zijn onderverdeeld in administratieve eenheden. Daarnaast zijn er nog een aantal diensten, zoals de Juridische dienst.
   
• 9. 

  Emily O'Reilly (1957) is sinds 1 oktober 2013 Europees Ombudsman. Zij begon haar loopbaan als journaliste en werkte later ook bij de Ierse staatsomroep. Zij schreef verdere enkele boeken. In 2003 werd zij Nationaal Ombudsman van Ierland. Daarnaast was mevrouw O'Reilly voorzitter van de Brits-Ierse Ombudsman Association. In 2008 kreeg zij een eredoctoraat vanwege haar werkzaamheden als Ombudsman en als commissaris voor informatie.