Europese Raad

Bron: European Commission

De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie¹, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.

De 27 leiders uit de Europese Raad kunnen de positie van hun land ten opzichte van de EU vaststellen. Bijeenkomsten van de Europese Raad zijn daarom belangrijk en worden ook vaak 'Europese top' genoemd: de leiders stellen dan de prioriteiten vast die voor de Europese Commissie² vaak het startpunt zijn bij het formuleren van nieuwe initiatieven.

De Europese Raad moet niet verward worden met de Raad van Europa³ (een internationale organisatie) noch met de Raad van de Europese Unie (ook wel Raad van Ministers genoemd). De Europese Raad komt minstens vier keer per jaar bijeen om de algemene politieke beleidslijnen vast te stellen. De huidige vaste voorzitter van de Europese Raad is Charles Michel⁴ (België).

Bijeenkomsten van de Europese Raad vormen mijlpalen in de politieke ontwikkeling van de Europese Unie. De besluiten tijdens de bijeenkomsten van de Europese Raad zijn een belangrijke stimulans bij het bepalen van de algemene politieke richtsnoeren. De vaste voorzitter kan hierbij accenten leggen, door bepaalde onderwerpen te agenderen.

In de meeste gevallen besluit de Europese Raad met consensus. Dat betekent dat een voorstel alleen aangenomen kan worden wanneer alle lidstaten het eens zijn. Er wordt niet gestemd, maar overlegd tot iedereen het met het voorstel eens is.

Fundamentele hervormingen: aanpassing van de Europese Verdragen

De Europese Raad mag als enig orgaan van de Europese Unie besluiten dat de EU-verdragen moeten worden herzien. De EU-leiders roepen dan een Conventie bijeen.

In die Conventie zitten de Europese Raad en vertegenwoordigers van de Europese Commissie en het Europees Parlement. Elk land heeft hier een vetorecht. Er wordt besloten met unanimiteit, dat wil zeggen dat er pas besluiten worden genomen als alle landen het met elkaar eens zijn.

In de Europese Raad komen staatshoofden en regeringsleiders van alle EU-lidstaten bijeen. In de praktijk zijn dat de premiers, maar Frankrijk, Litouwen, Roemenië en Cyprus sturen hun president.

In de Europese Raad wordt Nederland vertegenwoordigd door de minister-president. Sinds 2 juli 2024 is dat Dick Schoof⁵.

De premier krijgt tijdens de Europese Raad assistentie van de minister van Buitenlandse Zaken, Caspar Veldkamp⁶ (NSC). Met de invoering van het Verdrag van Lissabon is de toegang van andere bewindslieden beperkt.

• 1. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  Na de verwoestende Tweede Wereldoorlog was er in Europa grote behoefte aan een organisatie die zich zou richten op het bevorderen van mensenrechten en democratie. In 1949 richtten Europese landen daarom de Raad van Europa op. Dit orgaan is géén onderdeel van de Europese Unie en moet niet verward worden met de Raad van de Europese Unie of de Europese Raad. Vrijwel alle Europese landen zijn lid.
   
• 4. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.
   
• 5. 

  Dick Schoof (1957) is sinds 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Hij is partijloos. De heer Schoof was van 1 maart 2020 tot 29 juni 2024 secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Eerder werkte hij onder meer als ambtenaar op het ministerie van Onderwijs en was directeur Politie, hoofddirecteur van de IND, directeur-generaal Openbare Orde en Veiligheid en Politie, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en directeur-generaal van de AIVD.
   
• 6. 

  Casper Veldkamp (1964) is sinds 2 juli 2024 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Schoof. Van 6 december 2023 tot 2 juli 2024 was hij Tweede Kamerlid voor NSC. De heer Veldkamp was bewindvoerder bij de Europese Bank voor Wederopbouw in Londen. Daarvoor was hij onder andere ambassadeur in Griekenland en Israël en plaatsvervangend directeur voor VN en Internationale Financiële Instellingen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Als Kamerlid was de heer Veldkamp woordvoerder buitenlands beleid, vreemdelingenzaken en migratie.