Spaans voorzitterschap Europese Unie 2e helft 2023

Van 1 juli tot en met 31 december 2023 vervult Spanje het voorzitterschap¹ van de Raad van de Europese Unie². Spanje trapt een nieuwe trojka³ af die gevormd wordt door Spanje, België en Hongarije. In 2024 is eerst België aan de beurt en vervolgens zal Hongarije de trojka afsluiten.

De Spaanse regering presenteerde in juni 2023 de prioriteiten van het Spaanse voorzitterschap. Deze bevatten de volgende vier pijlers: het reïndustrialiseren van de EU en het verzekeren van haar strategische autonomie, vooruitgang boeken in de groene transitie, het promoten van sociale en economische rechtvaardigheid en het versterken van de Europese eenheid.

Met deze speerpunten lijkt Spanje in sterke mate beïnvloed te zijn door de huidige internationale omstandigheden. Zo verwijzen meerdere prioriteiten naar het belang van strategische onafhankelijkheid van derde landen en de noodzaak van een verenigd Europa in tijden van geopolitieke spanningen. Dit lijkt grotendeels gemotiveerd te zijn door de oorlog in Oekraïne en de spanningen tussen China en het Westen.

In juni 2023 presenteerde de Spaanse overheid een overzicht van prioriteiten die het land wil nastreven tijdens het voorzitterschap in de tweede helft van 2023.

Verzekeren strategische autonomie

De Spaanse overheid constateert dat de openheid van internationale handel niet alleen heeft geleid tot welvaart. Het heeft de EU ook sterk afhankelijk gemaakt van derde landen, omdat veel strategisch belangrijke sectoren zich buiten de EU zijn gaan vestigen. Dit maakt de EU kwetsbaar in de huidige politieke omstandigheden. Het Spaans voorzitterschap zal zich daarom focussen op:

• - 

  Het promoten van projecten die de ontwikkeling van strategische industrieën en technologieën in Europa faciliteren en zorgen voor de uitbreiding en diversificatie van de handelsrelaties van de EU. Spanje denkt hierbij vooral aan handelsrelaties met Latijns-Amerikaanse en Caraïbische landen.
• - 

  Het voorstellen van een strategie om economische veiligheid en mondiaal leiderschap van de EU te bereiken in het jaar 2030.

Vooruitgang groene transitie

Spanje ziet de aanpak van klimaatverandering als een kans om onafhankelijker te worden van energiebronnen en grondstoffen. Door een lagere elektriciteitsrekening zouden Europese bedrijven ook competitiever kunnen worden, wat voor meer banen zou kunnen zorgen. Tijdens het Spaanse voorzitterschap zal het land zich inzetten voor:

• - 

  Het promoten van een hervorming van de elektriciteitsmarkt, waardoor hernieuwbare energiebronnen sneller worden ingezet, electriciteitsprijzen omlaag gaan en het systeem stabieler wordt.
• - 

  Het versnellen van de wetgevende dossiers gerelateerd aan Fit for 55.
• - 

  Het promoten van duurzame producten, groene brandstoffen en maatregelen om afval en microplastics te verminderen.

Promoten sociale en economische rechtvaardigheid

De Spaanse regering wil zich in de tweede helft van 2023 inzetten voor een eerlijkere verdeling van de welvaart. Spanje stelt op dit gebied de volgende prioriteiten:

• - 

  Het instellen van minimale gemeenschappelijke standaarden voor vennootschapsbelasting en het bestrijden van belastingontduiking door multinationals.
• - 

  Het aanpassen van het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027⁴. Ook moet fiscale regelgeving aangepast worden om meer transparantie te bereiken, het sobere economische beleid te boven te komen en gepaste financiering van de digitale en groene transitie mogelijk te maken.
• - 

  Het uitbreiden van de rechten van werknemers en kwetsbare groepen, waaronder kinderen en mensen met een beperking.

Versterken Europese eenheid

De Spaanse regering zegt zich te willen inzetten voor het versterken van de Europese eenheid om de uitdagingen in tijden van geopolitieke spanning het hoofd te kunnen bieden. Daarom zal het Spaanse voorzitterschap zich focussen op:

• - 

  Het verdiepen van de interne markt en het voltooien van de kapitaalmarktenunie en de bankenunie.
• - 

  Steun voor Oekraïne en buurlanden.
• - 

  Het creëren van een beter afgestemd en efficiënter migratiebeleid.
• - 

  Het werken aan de ontwikkeling van een gedeelde Europese identiteit en gedeelde Europese waarden.

• 1. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 2. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 3. 

  De trojka is het samenwerkingsverband tussen drie lidstaten die aaneengesloten het voorzitterschap van de Europese Unie bekleden. Ieder voorzitterschap geldt voor een periode van zes maanden, een trojka beslaat dus een periode van anderhalf jaar. Op die manier moet er meer samenhang komen in het beleid van de Europese Unie. Er worden afspraken gemaakt over het inhoudelijke (wetgevings)programma dat de landen willen volgen. Er wordt ook wel gesproken van 'trio' in plaats van trojka.
   
• 4. 

  Het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 (MFK) is het akkoord waarin de begroting van de Europese Unie voor een periode van zeven jaar op hoofdlijnen wordt vastgesteld. De EU legt in deze meerjarenbegroting vast wat de hoogte van het budget van de EU is, waar het geld aan uitgegeven wordt en hoeveel iedere lidstaat moet bijdragen. Het MFK voor 2021-2027 komt uit op 1.074,3 miljard euro. Om de economische gevolgen van de coronacrisis op te vangen is afgesproken dat er boven op de normale begroting een coronaherstelfonds komt van 750 miljard euro. In juni 2023 heeft de Commissie de lidstaten gevraagd om 66 miljard euro extra aan de meerjarenbegroting bij te dragen. Dit bedrag zou vooral nodig zijn om Oekraïne de komende jaren financieel te blijven steunen. Daarnaast zou het geld gebruikt worden voor het asiel- en migratiebeleid en voor subsidies aan Europese industrieën en technologieën.
   
• 5. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen van Spanje, België en Hongarije werken van juli 2023 tot en met december 2024 samen als trojka. Ze stellen een gezamenlijk beleidsprogramma op met punten waaraan zij als voorzittende landen gaan werken.