RAAD VAN DE EUROPESE UNIE (Onderwijs, Jeugdzaken, Cultuur en Sport), Brussel

© Kevin Bergenhenegouwen

datum	15 mei 2023 - 16 mei 2023
plaats	Brussel, België
locatie	Brussels, Belgium
organisatie	Raad Onderwijs, Jeugdzaken, Cultuur en Sport (EJCS)1, Zweeds voorzitterschap Europese Unie 1e helft 20232

De raadsformatie⁵ Onderwijszaken, Jeugd, Cultuur en Sport (EJCS) bestaat uit de ministers (of staatssecretarissen) van onderwijs, jeugdbeleid en/of cultuur. Deze raad vergadert formeel vier keer per jaar, waarvan twee keer in de volledige samenstelling. Ook informele bijeenkomsten zijn mogelijk. Namens Nederland sluit doorgaans minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Eppo Bruins⁴ (NSC) aan.

De EU wil met haar acties op het gebied van onderwijs, jeugdzaken, cultuur en sport Europa's cultureel erfgoed helpen bewaren, de culturele en creatieve sectoren van Europa steunen, de mobiliteit van studenten en docenten aanmoedigen en lichaams­beweging en sociale inclusie door middel van sport bevorderen.

Van 1 januari tot en met 30 juni 2023 vervult Zweden het voorzitterschap⁶ van de Raad van de Europese Unie. Zweden is onderdeel van een trojka⁷, waarin Frankrijk⁸ aftrapte, Tsjechië⁹ volgde en Zweden afsluit.

In december 2022 presenteerde de Zweedse overheid de prioriteiten van het Zweeds voorzitterschap. De gevolgen van de oorlog met Oekraïne overheersen een groot deel van deze agenda. Zo staat steun voor Oekraïne en het versterken van het veiligheids- en defensiebeleid van de EU bovenaan.

• 1. 

  De raadsformatie Onderwijszaken, Jeugd, Cultuur en Sport (EJCS) bestaat uit de ministers (of staatssecretarissen) van onderwijs, jeugdbeleid en/of cultuur. Deze raad vergadert formeel vier keer per jaar, waarvan twee keer in de volledige samenstelling. Ook informele bijeenkomsten zijn mogelijk. Namens Nederland sluit doorgaans minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Eppo Bruins (NSC) aan.
   
• 2. 

  Van 1 januari tot en met 30 juni 2023 vervult Zweden het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Zweden is onderdeel van een trojka, waarin Frankrijk aftrapte, Tsjechië volgde en Zweden afsluit.
   
• 3. 

  De Raad van de Europese Unie vergadert in wisselende samenstelling, afhankelijk van het beleidsterrein waarover vergaderd wordt. De Raad bestaat uit één vertegenwoordiger per lidstaat op ministerieel niveau, die gemachtigd is om namens zijn regering bindende afspraken te maken. Niet op alle beleidsterreinen vergadert de Raad even frequent. De Raden voor Algemene zaken, Economische en Financiële zaken en Landbouw vergaderen maandelijks, terwijl de overige formaties twee tot vier keer per jaar bijeenkomen.
  
  Agenda
  
  Het voorzitterschap is verantwoordelijk voor het opstellen van de voorlopige agenda. Deze wordt voorbesproken in het Comité van Permanente Vertegenwoordigers (Coreper). De voorlopige agenda wordt de ministers minimaal twee weken van tevoren toegezonden. Ieder agendapunt moet van documentatie zijn vergezeld. Als die documentatie niet klaar is, wordt het punt niet in de voorlopige agenda opgenomen. De agenda wordt aan het begin van elke zitting door de Raad definitief vastgesteld.
  
  De agenda wordt verdeeld in een deel A en een deel B. Onder deel A worden de punten opgenomen die de Raad zonder debat kan goedkeuren (A-punten), onder deel B staan punten waarover discussie kan worden gevoerd (B-punten). Het is zowel bij A- als B-punten mogelijk om verklaringen van een lidstaat in de notulen te laten opnemen. Indien een standpuntbepaling over een A-punt aanleiding kan geven tot een nieuw debat of indien een lid van de Raad of van de Commissie hierom verzoekt, wordt dit punt van de agenda afgevoerd. De punten waarover kan worden gestemd, worden met een sterretje aangeduid.
  
  Agendapunten op het gebied van politiële en justitiële samenwerking in strafzaken kunnen alleen op de agenda worden geplaatst als de parlementen uit de lidstaten zes weken eerder zijn ingelicht.
  
  Deelnemers
  
  Tijdens plenaire vergaderingen van de Raad worden de in aanmerking komende vakministers bijgestaan door soms uitgebreide ambtelijke delegaties. Iedere vakminister kan zich in de zaal laten vergezellen door twee ambtenaren die achter hem of haar kunnen plaatsnemen. Vooraf kunnen voorbesprekingen plaatsvinden. Van de delegaties kunnen ook vertegenwoordigers van andere betrokken ministers deel uitmaken, bijvoorbeeld van Buitenlandse Zaken. De Europese Commissie wordt uitgenodigd ook deel te nemen aan de zittingen. De Raad kan echter beslissen zonder de Commissie te vergaderen.
  
  Vergaderdata
  
  De Raad wordt door het voorzitterschap bijeengeroepen. Het voorzitterschap deelt zeven maanden vóór het begin van zijn werkzaamheden de geplande data voor de zittingen mee.
  
  Vergaderlocatie
  
  De Raad van de Europese Unie vergadert in Brussel, behalve in april, juni en oktober; dan worden de vergaderingen in Luxemburg gehouden.
  De Raad of het Coreper kan met eenparigheid van stemmen besluiten dat een zitting op een andere plaats wordt gehouden.
  
  Stemprocedure
  
  Voordat tot stemming wordt overgegaan, moet worden nagegaan of er een quorum is. Het quorum is bereikt als de meerderheid van de leden aanwezig is.
  
  De meest gebruikelijke stemprocedure over voorstellen is de stemming met gekwalificeerde meerderheid. Op bepaalde gevoelige terreinen zoals het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid en belastingen moeten de beslissingen met eenparigheid van stemmen worden genomen. Met andere woorden, elke lidstaat heeft het vetorecht op deze terreinen. Over dringende aangelegenheden kan de Raad bij schriftelijke stemming besluiten nemen.
  
  De Raad gaat tot stemming over op initiatief van zijn voorzitter. Die is verplicht een stemming te laten plaatsvinden op voorstel van een lid van de Raad of van de Commissie, voor zover de meerderheid van de leden hiermee instemt. De stemming gebeurt in de volgorde die door de Raad met eenparigheid van stemmen is vastgesteld, te beginnen met het lid dat in die volgorde volgt op het lid dat het voorzitterschap uitoefent.
  
  Indien de Raad niet tot overeenstemming kan komen, komt het voor dat zaken worden doorgesluisd naar het intensievere overleg van de Europese Raad.
  
  Openbaarheid van vergaderingen
  
  De vergaderingen van de Raad zijn in principe niet openbaar, maar soms is een deel van de vergadering dat wel. Dat geldt bijvoorbeeld bij besluiten die volgens de medebeslissingsprocedure worden aangenomen in de volgende gevallen:
  
  - de Europese Commissie stelt haar voornaamste wetgevingsvoorstellen voor en daar volgt een debat in de Raad uit
  - de laatste beraadslagingen van de Raad die tot de stemming leiden (ook de stemming en de stemverklaringen die ermee gepaard gaan, zijn openbaar)
  
  Daarnaast houdt de RAZEB, bijeen in de zitting Algemene Zaken, ten minste eenmaal per jaar een openbaar debat over het operationele jaarprogramma van de Raad of het jaarlijkse werkprogramma van de Commissie. Deze openbare beraadslagingen worden tevens uitgezonden. De Raad houdt verder ten minste één keer per jaar een openbaar debat over belangrijke nieuwe wetgevingsvoorstellen.
  
  Openbaarheid van stemmingen, stemverklaringen en besluiten
  
  De uitslag van de stemmingen, de stemverklaringen van de leden en verklaringen van de Raad worden openbaar gemaakt als ze gaan over:
  - Europese wetgeving
  - aanneming van gemeenschappelijke standpunten
  - de vergadering van een bemiddelingscomité
  - de vaststelling van een overeenkomst op het gebied van politiële en justitiële samenwerking in strafzaken
  
  Daarentegen wordt slechts de uitslag van de stemmingen openbaar gemaakt in de volgende gevallen:
  - als de Raad optreedt in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB), en de Raad of het Coreper daartoe bij eenparigheid beslissen
  - als de Raad een gemeenschappelijk standpunt vaststelt op het gebied van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken en de Raad of het Coreper daartoe bij eenparigheid beslissen
  - in de andere gevallen als de Raad of het Coreper daartoe beslissen
  
  Niet alle besluiten van de Raad zijn openbaar. In het Publicatieblad worden bekendgemaakt:
  - verordeningen, richtlijnen en besluiten
  - gemeenschappelijke standpunten van de Raad en hun motivering
  - kaderbesluiten en besluiten die met eenparigheid zijn genomen op het gebied van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken
  - overeenkomsten op het gebied van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken waarvan de Raad de aanneming door de lidstaten overeenkomstig hun grondwettelijke bepalingen aanbeveelt. In het Publicatieblad wordt melding gemaakt van hun inwerkingtreding
  - tussen lidstaten gesloten overeenkomsten
  - door de Gemeenschap gesloten internationale overeenkomsten. In het Publicatieblad wordt melding gemaakt van hun inwerkingtreding
  - internationale overeenkomsten die gesloten zijn op het gebied van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB), met vermelding van hun inwerkingtreding
  
  Onder voorbehoud van de Raad of het Coreper, worden in het publicatieblad tevens bekendgemaakt:
  - door een lidstaat bij de raad ingediende initiatieven op het gebied van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken
  - gemeenschappelijke standpunten op het gebied van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken
  - richtlijnen en besluiten die niet volgens de medebeslissingsprocedure zijn aangenomen; aanbevelingen en adviezen
  
  Er wordt per geval met eenparigheid van stemmen beslist door de Raad of het Coreper over de bekendmaking van:
  - gemeenschappelijke strategieën, gemeenschappelijke optredens en gemeenschappelijke standpunten op het gebied van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB)
  - maatregelen ter uitvoering van de gemeenschappelijke optredens op het gebied van het GBVB;
  - gemeenschappelijke optredens, gemeenschappelijke standpunten of andere besluiten die op basis van een gemeenschappelijke strategie zijn aangenomen (GBVB);
  - eventuele maatregelen ter uitvoering van de besluiten en overeenkomsten op het gebied van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken;
  - overige besluiten van de Raad, zoals besluiten sui generis of resoluties.
  
  Van besluiten die niet in het Publicatieblad worden bekendgemaakt, wordt door de secretaris-generaal of plaatsvervangend secretaris-generaal kennisgegeven aan de geadresseerden. Het gaat daarbij om:
  - aanbevelingen;
  - gemeenschappelijke strategieën, optredens en standpunten op het gebied van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB);
  - gemeenschappelijke standpunten op het gebied van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken;
  - maatregelen ter uitvoering van de besluiten op het gebied van het GBVB en van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken.
   
• 4. 

  Eppo Bruins (1969) is sinds 2 juli 2024 namens NSC minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Schoof. Hij maakte vijf jaar deel uit van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Was voor hij Kamerlid werd directeur van de Technologiestichting STW, voorzitter van ForumC, het christelijk forum voor geloof, wetenschap en samenleving, en tot 2016, hoofdredacteur van het blad van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. In de Kamer was de heer Bruins woordvoerder financiën, economische zaken, sociale zaken, onderwijs en luchtvaart. Na zijn Kamerlidmaatschap onder meer zelfstandig adviseur en voorzitter van Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie.
   
• 5. 

  Er bestaat maar één Raad van de Europese Unie. Afhankelijk van de behandelde onderwerpen komt de Raad echter bijeen in verschillende samenstellingen (formaties) waaraan wordt deel­genomen door de ministers van de lidstaten en de eurocommissarissen die bevoegd zijn voor de behandelde onderwerpen.
   
• 6. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 7. 

  De trojka is het samenwerkingsverband tussen drie lidstaten die aaneengesloten het voorzitterschap van de Europese Unie bekleden. Ieder voorzitterschap geldt voor een periode van zes maanden, een trojka beslaat dus een periode van anderhalf jaar. Op die manier moet er meer samenhang komen in het beleid van de Europese Unie. Er worden afspraken gemaakt over het inhoudelijke (wetgevings)programma dat de landen willen volgen. Er wordt ook wel gesproken van 'trio' in plaats van trojka.
   
• 8. 

  Van 1 januari tot en met 30 juni 2022 vervulde Frankrijk het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Hiermee volgde het land Slovenië op. Met het Franse voorzitterschap begon ook een nieuwe trojka. Frankrijk werd op 1 juli opgevolgd door Tsjechië, waarna aansluitend Zweden aan de beurt is.
   
• 9. 

  Van 1 juli tot en 31 december 2022 vervulde Tsjechië het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Tsjechië is onderdeel van een trojka, waarin Frankrijk aftrapte en Tsjechië werd opgevolgd door Zweden.