Europa Vandaag: een Nederlandse 'Staat van de Unie'

Bron: The Council of the European Union

Raad behandelt Rechtsstaat

De ministers van Algemene Zaken worden verwacht in Brussel, om de Europese Raad¹ van 20-21 oktober voor te bereiden. De Europese Raad zal voornamelijk gaan over Oekraïne, energie, economische vraagstukken en de externe betrekkingen van de EU.

Verder zal de Raad haar jaarlijkse dialoog over de rechtsstaat houden. Zo behandelt ze een rapport van de Europese Commissie² over de rechtsstaat in 2022. De Commissie heeft zich voorgenomen om 7,5 miljard euro aan subsidies aan Hongarije af te sluiten. Zal dit de Raad aansporen om ook sneller maatregelen te nemen?

Over erbarmelijke situaties gesproken, ook de relatie EU-Verenigd Koninkrijk komt aan bod. Hoe staat het met de betrekkingen met het VK, nu de herboren brexitbejubelaar Liz Truss³ premier is geworden? Eerder riep Ursula von der Leyen⁴ Truss al op om de brexitakkoorden te respecteren, maar het is de vraag of zij hiernaar zal luisteren. De Britten kwamen allerlei bepalingen uit het Noord-Ierse protocol al niet na.

Bron: Wikimedia / Hannolans

Vergeet-mEU-nietje

Het is weer de derde dinsdag van de maand, en dat betekent Prinsjesdag⁶. De glazen koets is opgepoetst, het strand is vol met oefenende paarden, en de politici hebben hun mooiste outfit klaarliggen. De eerste plannen van de Miljoenennota zijn al uitgelekt, wat eigenlijk nét zo'n traditie is als Prinsjesdag zelf.

De vraag is natuurlijk, hoeveel aandacht krijgt Europa in de troonrede? Vorig jaar werden er drie alinea's besteed aan Europese onderwerpen. De verwachtingen van de redactie van Europa-Nu: meer steun naar Oekraïne, sterkere Europese samenwerking op gebied van de energiecrisis en verduurzaming in Europees verband.

Nu alle kabinetsleden aanwezig zijn bij Prinsjesdag, is de vraag wel, wie gaat er naar de eerdergenoemde Raad Algemene Zaken? Normaal zou Wopke Hoekstra⁷ of Liesje Schreinemacher⁸ gaan, maar die hebben andere verplichtingen. Wie-o-wie zal de Nederlandse stem vertegenwoordigen bij deze Raad?

Bron: © European Union, 2018

Frans timmert aan het klimaat

Vandaag geeft Frans Timmermans¹⁰ tijdens een werkbezoek aan de Verenigde Staten een speech aan Columbia University. Later op de dag ontmoet hij ook de president van Colombia. Als voorbereiding kan hij wellicht de 2011 film Colombiana kijken, om er een mooie drieparing van te maken.

Daarnaast is hij bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. De landen toespreken laat hij echter over aan Charles Michel¹¹ die de landen namens de EU mag toespreken. Als klimaatchef van de EC neemt Timmermans wel deel aan de klimaatgerelateerde evenementen die georganiseerd worden.

Europa in een oogopslag

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  Liz Truss (1975) was van 6 september tot 25 oktober 2022 premier van het Verenigd Koninkrijk. Truss bekleedde in de tien jaar ervoor een reeks aan posten in de kabinetten van Cameron, May en Johnson. Ze heeft op onderwijs, mileu & landbouw, justitie, financiën, internationale handel en buitenlandse zaken gediend. Voor haar verkiezing tot het Britse Lagerhuis in 2010 was ze onder andere bestuurder bij de denktank Reform. Truss staat bekend als economisch libertair. Opvallend was haar draai van tegenstander van Brexit naar hardline Brexiteer.
   
• 4. 

  Dr. Ursula von der Leyen (1958) is vanaf 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Zij is opgeleid tot arts en was werkzaam in een Vrouwenkliniek en als docent. Namens de CDU begon zij haar politieke loopbaan in de Landsdag en regering van Neder-Saksen. In 2009 werd zij Bondsdaglid en minister in het kabinet-Merkel. Achtereenvolgens was zij minister van Gezin en Jeugd, Arbeid en Sociale Zaken, en sinds 2013, van Defensie.
   
• 5. 

  De Europese Commissie en het Europees Parlement zijn bezorgd over de staat van de rechtsstaat in Hongarije. Premier Viktor Orbán (Fidesz) bracht de media steeds meer onder zijn controle, legde de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht steeds verder aan banden, versterkte zijn grip op de centrale bank en liet na corruptie aan te pakken. Daarnaast nam hij de rechten van de lhbti-gemeenschap regelmatig onder vuur. Vanuit de Commissie is een aantal keer actie ondernomen om omstreden voorstellen van tafel te krijgen of besluiten terug te draaien, maar de Commissie boekte hierin weinig echte successen.
   
• 6. 

  Op dinsdag 19 september 2023 was het Prinsjesdag. Prinsjesdag vond vanwege de renovatie van het Binnenhof niet in de Ridderzaal plaats, maar, net als in 2022, in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Koning Willem-Alexander heeft daar de troonrede voorgelezen. De troonrede symboliseert de start van het nieuwe werkjaar van de Eerste en Tweede Kamer.
   
• 7. 

  Wopke Hoekstra (1975) is sinds 9 oktober 2023 lid van de Europese Commissie, belast met klimaatactie. In de Commissie-Von der Leyen zijn klimaat en duurzame groei zijn portefeuilles. Hij was van 10 januari 2022 tot 1 september 2023 minister van Buitenlandse Zaken en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was hij vanaf 26 oktober 2017 minister van Financiën. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 was de heer Hoekstra lijsttrekker van het CDA. Hij was van 7 juni 2011 tot 26 oktober 2017 Eerste Kamerlid. De heer Hoekstra was consultant bij adviesbureau McKinsey en bestuurslid van het CDA-Amsterdam. Hij was voorts voorzitter van de commissie CDA-verkiezingsprogramma 2017.
   
• 8. 

  Liesje Schreinemacher (1983) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Rutte IV. Van 4 december 2023 tot 15 april 2024 werd zij vervangen wegens zwangerschap en bevalling. Zij was daarvoor van 2 juli 2019 tot 10 januari 2022 lid van het Europees Parlement. Namens de VVD maakte zij deel uit van de fractie Renew Europe. Mevrouw Schreinemacher was onder meer politiek assistent van minister Hennis en was advocaat, gespecialiseerd op het gebied van bouw- en aanbestedingsrecht. Zij had zitting in de commissies internationale handel en juridische zaken van het Europees Parlement.
   
• 9. 

  De Algemene Vergadering is het belangrijkste overlegorgaan van de Verenigde Naties. Dit forum voor internationaal overleg is opgericht in 1945 en is tevens de enige vergadering waarin alle circa 200 lidstaten zijn vertegenwoordigd.
   
• 10. 

  Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van dr. M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.
   
• 11. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.