Europese Raad 16 december 2021

Bron: The Council of the European Union

Op 16 december 2021 kwamen de 27 Europese regeringsleiders en staatshoofden fysiek bijeen in Brussel voor een bijeenkomst van de Europese Raad¹. De voorzitters van de Europese Raad en de Europese Commissie² en de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid³ waren hierbij aanwezig. Op deze Europese Top liet premier Rutte⁴ zich voor het grootste gedeelte van de top vervangen door de Belgische premier Alexander de Croo⁵ vanwege het Tweede Kamerdebat over het coalitieakkoord.

Op deze EU-Top⁶ werd gedebatteerd over een aantal urgente kwesties. Op de formele agenda stond het bespreken van de aanpak van COVID-19, hoge energieprijzen, veiligheids- en defensiebeleid, en het Europese buitenlandbeleid.

COVID-19

De regeringsleiders bespraken de verslechterde situatie rondom het coronavirus en de gevolgen van de opkomst van omikron, een nieuwe coronavariant. De EU-leiders benadrukten nogmaals het belang van vaccinatie voor iedereen en de inzet van boosterdoses. Naast vaccinatie moet verder werk worden gemaakt van de uitvoering van de EU-strategie voor COVID-19-geneesmiddelen, met inbegrip van gezamenlijke aanbestedingen.

Als reactie op het oplopend aantal besmettingen hebben verschillende Europese landen vliegverboden ingesteld. De Europese Raad heeft het belang van een gecoördineerde aanpak met betrekking tot de geldigheid van de Europese coronapas benadrukt om het vrije verkeer tussen de lidstaten of reizen naar de EU niet onevenredig te belemmeren. De aanstaande nieuwe regels voor de Europese coronapas zouden een einde moeten maken aan de extra eisen die sommige EU-landen stellen aan EU-burgers uit andere landen.

Om de belemmeringen voor de wereldwijde inzet van vaccins snel weg te nemen, roept de Europese Raad de Commissie op de steun aan de lidstaten en derde landen verder op te voeren, de samenwerking met de fabrikanten voort te zetten en de coördinatie met de Wereldgezondheidsorganisatie, Covax en andere partners te versterken.

Energieprijzen

De EU-leiders hebben op de top geen overeenstemming kunnen bereiken over de aanpak van de hoge energieprijzen. De discussies liepen zo hoog op dat ze het ook niet eens konden worden over een gezamenlijke eindtekst over het onderwerp, wat uitzonderlijk is voor een top. Bij de volgende bijeenkomst in maart 2022 zal hier verder over gepraat worden.

Veiligheid en defensiebeleid

Op de top is ook gesproken over het Europese defensiebeleid. In het licht van de grotere wereldwijde instabiliteit, toenemende strategische concurrentie en complexe veiligheidsdreigingen willen de EU-leiders dat de EU meer verantwoordelijkheid zal nemen voor haar eigen veiligheid alsook op het gebied van defensie en ervoor zorgen dat ze autonomer kan optreden. De EU-leiders willen het strategisch partnerschap tussen de EU en de NAVO versterken. Ook is het strategisch kompas kort besproken, dat een strategische visie voor het Europese veiligsheids- en defensiebeleid voor de komende jaren uitstippelt.

Tijdens de volgende bijeenkomst in maart 2022 zullen de EU-leiders terugkomen op het thema veiligheid en defensie, wanneer ook de bekrachtiging van het strategisch kompas op het programma zal staan.

Buitenlands beleid

Als laatste op de agenda stond het Europese buitenlandbeleid. Er werd gesproken over de spanningen met Belarus. De EU zal de door Belarus gestarte hybride aanval blijven bestrijden met een vastberaden reactie, en de Europese Raad herhaalde zijn eis dat alle politieke gevangenen onmiddellijk en onvoorwaardelijk worden vrijgelaten. De regeringsleiders roepen nogmaals ertoe op een einde te maken aan de onderdrukking van het maatschappelijk middenveld en de onafhankelijke media.

Ook hebben de EU-leiders nogmaals volledige steun uitgesproken voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne. Ze waarschuwden ook dat elke verdere militaire agressie tegen Oekraïne enorme gevolgen zal hebben en zware kosten met zich mee zal brengen. Deze strafmaatregelen, waarover de EU-leiders nu nog niets kwijt willen om het effect te vergroten, zullen worden afstemmen met gelijkgezinde landen.

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 4. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 5. 

  Alexander De Croo (1975) is sinds 1 oktober 2020 minister-president van België. Hij lid een coalitie van liberalen, christendemocraten, sociaaldemocraten en Groenen. De Croo was voorzitter van de liberale partij OpenVLD en viceminister-president in de kabinetten-Di Rupo, -Michel I en II en -Wilmès I en II. Ook was hij minister van Pensioenen, Ontwikkelingssamenwerking en senator.
   
• 6. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.
   
• 7. 

  De Europese Unie was in 2013 voor ruim de helft van haar energiebehoeften afhankelijk van import uit landen waarmee de relatie moeizaam is (Rusland) en/of uit instabiele regio's (het Midden-Oosten). Dat maakt de economie en veiligheid van de EU kwetsbaar. In het kader van het Europees milieubeleid wordt er ook nadruk gelegd op het investeren in duurzame energie. In 2050 moet de EU volledig klimaatneutraal zijn.