Partijprogramma's doorgerekend door het CPB en PBL

DEN HAAG (PDC) - Bijna alle partijen willen in de komende regeringsperiode meer geld uitgeven, waardoor het begrotingstekort oploopt. Dat blijkt uit de doorrekening van de verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau (CPB). Bij de VVD¹ en het CDA² stijgt de schaatsschuld boven de EU³-grens van 60 procent⁴; andere partijen blijven daar onder, vooral door lastenverzwaring voor bedrijven.

Ook het Planbureau voor de Leefomgeving⁵ (PBL) bekeek de programma's; daaruit blijkt dat de partijen zich sterk richten op een afname in het aantal autokilometers en vliegbewegingen, terwijl het OV-gebruik gestimuleerd wordt. Alle partijen willen de uitstoot van broeikasgassen voor 2030 verminderen. Ook streven ze naar een forse vermindering van de stikstofuitstoot en een verbetering van de biodiversiteit.

Niet alle partijen hebben hun programma door laten rekenen. De PVV⁶, FVD⁷ en de PvdD⁸ hebben hun plannen niet voorgelegd aan het CPB; de VVD heeft zijn beleidsvoorstellen niet door het PBL laten doorrekenen, omdat die partij inzet op kernenergie, wat niet meegenomen wordt bij de doorrekening. Ook worden Europese maatregelen niet meegenomen, waardoor partijen die op een aanscherping van de Europese emissiehandel⁹ focussen, kritiek leveren op het model van het PBL.

Bron: CPB, PBL

• 1. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 2. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 3. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 4. 

  In het Stabiliteits- en Groeipact spreken de landen die lid zijn van de Europese Unie af dat hun begrotingen in evenwicht zijn of een overschot hebben. Dat betekent dat de regeringen niet meer geld uitgeven dan ze ontvangen. Dat doel hoeft nog niet meteen bereikt te worden, maar de EU-landen moeten er wel naartoe werken. De afspraken zijn gemaakt in 1997.
   
• 5. 

  Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is het kennisinstituut voor beleid op het terrein van milieu, natuur en ruimte.
   
• 6. 

  De Partij voor de Vrijheid (PVV) is een populistische partij, met zowel conservatieve, 'rechtse' als 'linkse' standpunten. De PVV is op 22 februari 2006 geregistreerd bij de Kiesraad door Geert Wilders, na zijn vertrek bij de VVD. Hij is sindsdien ook de politiek leider.
   
• 7. 

  Forum voor Democratie (FVD) werd op 25 september 2016 een politieke partij, na eerder, in februari 2015, te zijn opgericht als denktank. Kern van het programma is het invoeren van diverse vormen van directe democratie zoals referenda en gekozen bestuurders, en het versterken en/of terugwinnen van de nationale soevereiniteit. De partij keert zich tegen een gesloten bestuurscultuur. Politiek leider is Thierry Baudet.
   
• 8. 

  De Partij voor de Dieren (PvdD) beschouwt dieren als de allerzwaksten in de samenleving en wil dierenwelzijn terugbrengen op de politieke agenda. Politiek leider van de Partij voor de Dieren is Esther Ouwehand . De partij werd opgericht in 2002.
   
• 9. 

  Bij veel grote fabrieken en energiebedrijven komen broeikasgassen, zoals CO₂, uit de schoorsteen. Die gassen zijn mede oorzaak van de klimaatverandering. De Europese Unie kan bepalen dat bedrijven maximaal een bepaalde hoeveelheid broeikasgassen mogen uitstoten (ook wel 'emissie' genoemd). Wanneer bedrijven dan meer uitstoten moeten ze voor alle extra uitstoot van CO₂ betalen. Bedrijven die weinig broeikasgassen uitstoten kunnen hun rechten verkopen aan bedrijven die meer uitstoten dan waar zij recht op hebben. Dit wordt emissiehandel genoemd.