Achtergrond: veel lijsten, maar verdere versplintering nog onzeker - Hoofdinhoud

Hoewel er zich vooralsnog 40 partijen/lijsten hebben aangemeld i voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 is uiteraard nog niet zeker of ook de Tweede Kamer na 17 maart meer 'versplinterd' zal zijn. Sterker nog: tussen 1982 en 2017 laat het aantal daadwerkelijk in de Tweede Kamer gekozen partijen een vrij stabiel beeld zien, hoezeer het aantal deelnemende partijen aan de verkiezingen ook schommelt.

In 2017 deden er voor het eerst sinds 1986 maarliefst 28 partijen mee aan de Kamerverkiezingen. Het resultaat was dat er 13 partijen daadwerkelijk werden gekozen, meer dan in de jaren daarvoor, maar dat was zeker geen significante stijging.

Het is dan ook maar de vraag of een hoeveelheid van 40 deelnemende partijen hier voor veel verschuivingen zal gaan zorgen. Natuurlijk, in recente peilingen staan soms wel 16 partijen genoemd als kanshebber voor een zetel, maar die peilingen hebben ook te maken met foutmarges. De geschiedenis van de afgelopen decennia wijst uit dat er altijd tussen de 9 en 13 partijen in de Kamer gekozen worden.

Recordaantal partijen in 2021? In 1933 waren het er nog veel meer

In 1933 waren er bij de verkiezingen 54 partijen/lijsten, maar werden er 'slechts' 14 gekozen (in een Kamer met 100 leden). Het principe dat 40 deelnemende partijen als record wordt gezien, geldt dus alleen als we kijken naar de naoorlogse geschiedenis van de Kamerverkiezingen.

Dat hoge aantal lijsten in 1933 had overigens als direct gevolg om voortaan betaling van een waarborgsom te gaan eisen. Dat werkte, want in 1937 waren er nog maar 20 partijen die deelnamen. Het hoge aantal van 28, dat er in 2017 was, werd eerder behaald in 1971, 1981 en 1986.

Hoogste aantal partijen in de Kamer

Het hoogste aantal partijen dat een zetel behaalde, was 17. Dat was in 1918. Daarbij dient de belangrijke kanttekening te worden gemaakt, dat er toen feitelijk geen kiesdrempel bestond. Bovendien vormden enkele gekozen partijen direct bij intrede in de Kamer een gezamenlijke fractie.

Na 1918 was het hoogste aantal fracties direct na de verkiezingen 14 (in 1933, 1971 en 1972). In de periode 1972-1977 zorgden afsplitsingen overigens voor een toename tot 16 fracties. Momenteel zijn er 15 fracties die zitting hebben in de Kamer, ook voor een deel door afsplitsingen.

Tabel: aantal partijen tussen 1982 en heden