Europese Raad 19 juni 2020 (Videoconferentie)

Bron: The Council of the European Union

Op 19 juni 2020 vond een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter, de voorzitter van de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger. Dit was de vijfde Europese Raad¹ die via videoconferentie plaatsvond sinds begin maart 2020. Op deze top stond de bestrijding van de coronacrisis opnieuw centraal, waarbij de focus lag op de EU-meerjarenbegroting² (MFK) voor 2021-2027 en op het economisch herstelfonds.

EU-meerjarenbegroting en herstelfonds

In februari 2020 werd de laatste top over het MFK 2021-2027³ afgebroken omdat de lidstaten niet tot overeenstemming konden komen over de hoogte van het nieuwe budget. Daarna verdween het MFK tijdelijk van de agenda van de Europese Raad, doordat de prioriteit werd gegeven aan het bestrijden van het coronavirus. Eind mei 2020 heeft de Commissie een nieuw voorstel voor de meerjarenbegroting gepresenteerd, dat samenhangt met een herstelplan⁴ voor de Europese economie na de coronacrisis.

Het herstelplan van de Commissie bedraagt €750 miljard, waarvan een deel in leningen en een deel in giften zal worden uitgegeven. Het daaraan verbonden nieuwe MFK-voorstel van de Commissie is hoger dan 1 procent van het bbp van de lidstaten. Over beide voorstellen werd op deze top gedebatteerd. Met name Nederland, Denemarken, Zweden en Oostenrijk zijn tegen het verstrekken van giften aan lidstaten en tegen een MFK dat meer bedraagt dan 1 procent van het bbp. Veel andere lidstaten zijn echter wel voor het uitgeven van giften en willen een meerjarenbudget dat boven de 1 procent uitkomt.

Charles Michel⁵, voorzitter van de Europese Raad, maakte bekend dat deze vergadering dient als voorbereiding voor een volgende Europese top, waarop de regeringsleiders elkaar als het mogelijk is niet via videoconferentie maar in Brussel zullen ontmoeten.

Oriëntatie volgende top

Tijdens deze 'oriënterende' top hebben de lidstaten met name hun standpunten en bezwaren over het herstelplan en de meerjarenbegroting gepresenteerd en besproken. Op 17 en 18 juli⁶ zal een fysieke top plaatsvinden, waarop de regeringsleiders naar verwachting meer concrete resultaten zullen behalen. In de tussentijd zal voorzitter Charles Michel de verschillende standpunten analyseren en met een onderhandelingsvoorstel komen.

Nederland

Premier Rutte heeft na de top benadrukt dat Nederland de korting op haar afdracht aan de EU-begroting wil behouden. Hij presenteerde dit als een rode lijn voor Nederland om een overeenkomst te bereiken. Daarnaast blijft Nederland, samen met Zweden, Oostenrijk en Denemarken, erbij dat het geld uit het herstelfonds uit leningen moet bestaan, in plaats van giften.

Green Deal en digitalisering

In het herstelfonds dat de Commissie heeft gepresenteerd ligt de focus op de groene en digitale transities die de Commissie wil bereiken. Veel regeringsleiders spraken op de top hun steun uit voor deze achterliggende doelen van het herstelfonds.

Sancties Rusland

Op de top is besloten dat economische sancties tegen Rusland worden verlengd tot eind januari 2021. Deze sancties werden in 2014 al ingesteld na de Russische annexatie van de Krim.

De eerste videoconferentie van de regeringsleiders over het coronavirus vond plaats op 10 maart⁷. Hierin werd afgesproken dat de ministers van Volksgezondheid van de lidstaten dagelijks met elkaar in contact zouden staan, om een gecoördineerde response mogelijk te maken. Ook besloten de regeringsleiders dat de Commissie de verantwoordelijkheid kreeg om in medisch materiaal te voorzien. Daarnaast kwamen zij overeen dat de Europese begrotingsregels van het Stabiliteits- en Groeipact⁸ flexibel zullen worden toegepast.

Een week later, op 17 maart⁹, vond de tweede videotop over het coronavirus plaats. Tijdens deze videoconferentie spraken de regeringsleiders af dat lidstaten in grote mate zelf mogen bepalen hoe zij de aanpak van het coronavirus in hun land vormgeven. Ook bepaalden zij dat de buitengrens van de EU dicht zou gaan voor 30 dagen, uitgezonderd voor essentiële reizen en vrachtverkeer. De regeringsleiders werden het echter niet eens over de aanpak van de economische gevolgen van het coronavirus.

Dat onderwerp stond daarom opnieuw centraal op de derde videoconferentie over het coronavirus, op 26 maart¹⁰. De Europese Raad probeerde overeenstemming te bereiken over de economische instrumenten die moeten worden ingezet, waarbij mogelijkheden als het ESM of 'eurobonds¹¹' de revue passeerden. Door de blijvende onenigheid vroegen de regeringsleiders naar aanleiding van deze top aan de Eurogroep¹² om een economisch antwoord te formuleren op de coronacrisis. Dit resulteerde in het akkoord dat de ministers van Financiėn van de eurozone sloten op 9 april.

Op de vierde top die via videoconferentie plaatsvond, op 23 april¹³, ging de Europese Raad akkoord met het noodpakket¹⁴ van de Eurogroep van €540 miljoen. Ook werd besloten dat er een herstelfonds opgezet moet worden voor het economisch herstel van de economie van de eurozone. Dit herstelfonds zou bovendien moeten samenhangen met een nieuw voorstel van de Commissie voor het meerjarenbudget voor 2021-2027². De Commissie presenteerde haar voorstellen voor het herstelfonds en het MFK¹⁵ op 27 mei.

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  Het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 (MFK) is het akkoord waarin de begroting van de Europese Unie voor een periode van zeven jaar op hoofdlijnen wordt vastgesteld. De EU legt in deze meerjarenbegroting vast wat de hoogte van het budget van de EU is, waar het geld aan uitgegeven wordt en hoeveel iedere lidstaat moet bijdragen. Het MFK voor 2021-2027 komt uit op 1.074,3 miljard euro. Om de economische gevolgen van de coronacrisis op te vangen is afgesproken dat er boven op de normale begroting een coronaherstelfonds komt van 750 miljard euro. In juni 2023 heeft de Commissie de lidstaten gevraagd om 66 miljard euro extra aan de meerjarenbegroting bij te dragen. Dit bedrag zou vooral nodig zijn om Oekraïne de komende jaren financieel te blijven steunen. Daarnaast zou het geld gebruikt worden voor het asiel- en migratiebeleid en voor subsidies aan Europese industrieën en technologieën.
   
• 3. 

  Op 20 en 21 februari 2020 was er een extra bijeenkomst van de Europese Raad. Deze stond in het teken van de meerjarenbegroting van de Europese Unie voor de periode 2021-2027. De Top eindigde in een teleurstelling: voorzitter Michel brak de Top voortijdig af omdat de verschillen tussen standpunten van EU-landen te groot zijn. Een akkoord over het meerjarig financieel kader is nog zeer ver weg.
   
• 4. 

  Met het Europees Herstelfonds - door de Europese Commissie 'NextGenerationEU' genoemd - wil de Europese Unie de economische klap van de uitbraak van het COVID-19-virus opvangen. Het herstelfonds heeft een omvang van 807 miljard euro (prijspeil 2022, onderhevig aan inflatie), bestaande uit 338 miljard euro aan subsidies, 386 miljard aan leningen en 83 miljard voorzien voor andere Europese steunprogramma's. Italië en Spanje, de zwaarst getroffen lidstaten, ontvangen het meeste geld uit het herstelfonds.
   
• 5. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.
   
• 6. 

  De Europese regeringsleiders hebben een akkoord bereikt over het herstelfonds en de nieuwe meerjarenbegroting. Vanaf 17 juli werd er dagenlang vergaderd om tot een akkoord te komen. Op 21 juli werd uiteindelijk een akkoord bereikt. Het herstelfonds om de economische klap van de coronacrisis op te vangen bestaat uit 750 miljard euro, dat wordt geleend op de financiële markten door de Europese Commissie. van die 750 miljard kunnen lidstaten 360 miljard lenen en is het andere deel van 390 miljard beschikbaar voor subsidies.
   
• 7. 

  Op 10 maart 2020 vond een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter, de voorzitter van de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger.
   
• 8. 

  In het Stabiliteits- en Groeipact spreken de landen die lid zijn van de Europese Unie af dat hun begrotingen in evenwicht zijn of een overschot hebben. Dat betekent dat de regeringen niet meer geld uitgeven dan ze ontvangen. Dat doel hoeft nog niet meteen bereikt te worden, maar de EU-landen moeten er wel naartoe werken. De afspraken zijn gemaakt in 1997.
   
• 9. 

  Op 17 maart 2020 vond een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter, de voorzitter van de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger. Onderwerp was de Europese respons op de coronacrisis en op de economische gevolgen. Het was de tweede in een reeks van drie snel opvolgende videoconferenties tussen de Europese leiders.
   
• 10. 

  Op 26 maart 2020 vond een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter, de voorzitter van de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger. De bijeenkomst zou eigenlijk plaatsvinden op 26 en 27 maart 2020 in Brussel, maar dit ging niet door vanwege de maatregelen die genomen zijn tegen het coronavirus.
   
• 11. 

  Eurobonds zijn voorgestelde obligaties (dat wil zeggen leningen) die voor de gezamenlijke rekening van de 20 lidstaten van de eurozone - alle landen die de euro als valuta gebruiken - worden gebracht. De groep lidstaten brengt dan schuldpapieren uit, waarmee ze geld leent tegen een vooraf afgesproken rente. De opbrengsten kunnen belanden in een algemeen fonds, of voor een speciaal doeleinde worden gebruikt. De discussie rond eurobonds wordt sinds de introductie van de term al fel gevoerd, omdat vooral de relatief welvarende eurolanden zich er niet in kunnen vinden.
   
• 12. 

  De Eurogroep bestaat uit de ministers van Financiën van de landen die de euro als nationale munteenheid hebben ingevoerd (de eurozone). Dit samenwerkingsverband heeft als doel de coördinatie van economisch beleid binnen de muntunie te versterken en de financiële stabiliteit van de eurolanden te bevorderen. Het is strikt genomen een informeel orgaan en geen formatie van de Raad.
   
• 13. 

  Op 23 april 2020 vond er een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, om de Europese reactie op de coronacrisis te bespreken. Dit was de vierde top in korte tijd waarop de aanpak van de coronacrisis centraal stond. De regeringsleiders spraken onder meer over de economische gevolgen van de crisis, mede naar aanleiding van het noodpakket waarover de Eurogroep het is eens geworden op 9 april.
   
• 14. 

  BRUSSEL (ANP) - De EU-ministers van Financiën zijn het eens geworden over een steunpakket van 540 miljard euro om de economische klappen van de coronacrisis in de EU te beperken. Dat is bekendgemaakt na afloop van een videoconferentie. Het pakket kwam volgens EU-bronnen tot stand na stevige onderhandelingen tussen de hoofdrolspelers Italië, Nederland, Spanje, Frankrijk en Duitsland.
   
• 15. 

  BRUSSEL (ANP) - De Europese Commissie wil 750 miljard euro voor een herstelfonds voor zwaar door het coronavirus getroffen lidstaten. Dat heeft commissaris Paolo Gentiloni (Economie) getwitterd. Voorzitter Ursula von der Leyen brengt de cijfers over het beoogde herstelfonds, dat unaniem door de 27 lidstaten moet worden goedgekeurd, later in het Europees Parlement officieel naar buiten.