Europese Raad 23 april 2020 (Videoconferentie) - Hoofdinhoud

Bron: The Council of the European Union

Op 23 april 2020 vond er een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, om de Europese reactie op de coronacrisis te bespreken. Dit was de vierde top in korte tijd waarop de aanpak van de coronacrisis centraal stond. De regeringsleiders spraken onder meer over de economische gevolgen van de crisis, mede naar aanleiding van het noodpakket i waarover de Eurogroep het is eens geworden op 9 april.

De belangrijkste uitkomst van de Top is dat de regeringsleiders zich aansluiten bij het besluit van de Eurogroep over het noodpakket van 540 miljard euro. Daarnaast werden de eerste stappen gezet naar een verhoogd budget van het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 i. Er is wellicht meer dan 1000 miljard extra nodig om het plafond van het MFK te verhogen, zodat de crisis bezworen kan worden. Voor hier verdere onderhandelingen over plaatsvinden, zal de Europese Commissie eerst verschillende economische analyses presenteren. Dit zal op een later moment verder besproken worden.

Coronavirusuitbraak

In de Europese strijd tegen het coronavirus staan vijf elementen centraal: het beperken van de verspreiding van het virus, het voorzien in medisch materiaal, het promoten van en investeren in onderzoek, het aanpakken van socio-economische gevolgen en het ondersteunen van burgers die vastzitten in derde landen. De regeringsleiders zullen opnieuw bespreken hoe zij deze doelen gaan bereiken.

De belangrijkste focus lag tijdens deze top op het noodpakket aan economische maatregelen waarover de Eurogroep op 9 april een akkoord bereikte. Hierin is afgesproken dat het ESM i, de EIB i en een werkloosheidsfonds (SURE) zullen worden ingezet om de economische gevolgen van de crisis te ondervangen. Op de EU-Top is deze overeenkomst bekrachtigd.

Stappenplan naar opheffing coronamaatregelen

Op 15 april presenteerden Von der Leyen en Michel een Europees stappenplan om op een gecoördineerde en geleidelijke wijze de coronamaatregelen te kunnen opheffen in de lidstaten. De regeringsleiders hebben dit plan verwelkomd. In het plan wordt benadrukt dat de timing van het verlichten van maatregelen gebaseerd moet zijn op drie belangrijke criteria:

• - 

  epidemologische criteria, waarbij het aantal nieuwe besmettingen moet teruglopen over een langere tijdsperiode;
• - 

  capaciteitscriteria, waarbij het zorgsysteem in de lidstaten voldoende materiaal en menskracht moet hebben;
• - 

  monotoringscriteria, waarbij de lidstaten in staat moeten zijn om op grote schaal patiënten te kunnen testen en monitoren.

Gemeenschappelijke routekaart naar herstel

Ook staan de regeringsleiders achter een omvangrijk herstelplan, dat eveneens is opgesteld door de voorzitters van de Commissie en de Europese Raad, in samenwerking met andere instituties en partners. In dit plan staan vier elementen centraal:

• - 

  een goed functionerende interne markt;
• - 

  een investeringsinspanning van ongekende omvang;
• - 

  mondiaal optreden;
• - 

  een goed functionerend governance-systeem.

Het herstelplan moet bovendien gebaseerd zijn op Europese fundamentele rechten en principes, zoals solidariteit, cohesie en convergentie.

Steunpakket van de Eurogroep

De Europese Raad is akkoord gegaan met het economisch steunpakket van €540 miljard i, waarover de Eurogroep i op 9 april een overeenkomst bereikte. De regeringsleiders willen dat het noodpakket op 1 juni 2020 kan worden ingezet.

Herstelfonds en MFK

Er is overeengekomen dat een herstelfonds opgericht moet worden, dat steun biedt aan de zwaarst getroffen gebieden van Europa. Het fonds moet zorgen dat de Europese economie na de crisis weer op gang komt. De regeringsleiders hebben echter geen afspraken gemaakt over de praktische uitwerking van dit fonds maar hebben de Commissie gevraagd te analyseren waar behoefte aan is en op basis daarvan een voorstel te presenteren.

Het voorstel van de Commissie over een herstelfonds zal samenhangen met een verhoogd budget voor het Meerjarig financieel kader voor 2021-2027 i. In het voorstel moet het verband tussen het herstelfonds en een aangepast MFK worden verduidelijkt. Vermoedelijk zal het plafond van het MFK verhoogd worden, wat zal dienen als een garantie voor leningen die de Commissie zal kunnen uitlenen aan lidstaten. De lidstaten zijn het echter nog niet eens over de vraag of deze steun inderdaad de vorm zal aannemen van leningen, of dat het ook mogelijk is om het als giften aan te bieden aan de zwaarst getroffen lidstaten. Ook is nog niet duidelijk om welk geldbedrag het gaat, maar er wordt gesproken over honderden miljarden en mogelijk zelfs een een biljoen euro.

De eerste videoconferentie van de regeringsleiders over het coronavirus vond plaats op 10 maart i. Hierin werd afgesproken dat de ministers van Volksgezondheid van de lidstaten dagelijks met elkaar in contact zouden staan, om een gecoördineerde response mogelijk te maken. Ook besloten de regeringsleiders dat de Commissie i de verantwoordelijkheid kreeg om in medisch materiaal te voorzien. Daarnaast kwamen zij overeen dat de Europese begrotingsregels van het Stabiliteits- en Groeipact i flexibel zullen worden toegepast.

Een week later, op 17 maart i, vond de tweede videotop over het coronavirus plaats. Tijdens deze videoconferentie spraken de regeringsleiders af dat lidstaten in grote mate zelf mogen bepalen hoe zij de aanpak van het coronavirus in hun land vormgeven. Ook bepaalden zij dat de buitengrens van de EU dicht zou gaan voor 30 dagen, uitgezonderd voor essentiële reizen en vrachtverkeer. De regeringsleiders werden het echter niet eens over de aanpak van de economische gevolgen van het coronavirus.

Dat onderwerp stond daarom opnieuw centraal op de derde videoconferentie over het coronavirus, op 26 maart i. De Europese Raad probeerde overeenstemming te bereiken over de economische instrumenten die moeten worden ingezet, waarbij mogelijkheden als het ESM of 'eurobonds i' de revue passeerden. Door de blijvende onenigheid vroegen de regeringsleiders naar aanleiding van deze top aan de Eurogroep i om een economisch antwoord te formuleren op de coronacrisis. Dit resulteerde in het akkoord dat de ministers van Financiën van de eurozone sloten op 9 april.