Europese Raad 26 maart 2020 (Videoconferentie)

Bron: The Council of the European Union

Op 26 maart 2020 vond een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter¹, de voorzitter van de Europese Commissie² en de Hoge Vertegenwoordiger³. De bijeenkomst zou eigenlijk plaatsvinden op 26 en 27 maart 2020 in Brussel, maar dit ging niet door vanwege de maatregelen die genomen zijn tegen het coronavirus.

Op de top werd gesproken over manieren om de corona-pandemie in te perken. De onderwerpen die oorspronkelijk op de agenda stonden, zoals het MFK⁴, het uitbreidingsbeleid en de digitale toekomst van de EU, zijn uitgesteld naar een latere top.

Coronavirusuitbraak

De regeringsleiders spraken over de gecoördineerde aanpak van het coronavirus. In deze aanpak staan vier prioriteiten centraal: inperken van de verspreiding van het virus; het verzekeren van de voorziening van medische middelen; het promoten van onderzoek, waaronder naar een vaccin en het aanpakken van socio-economische gevolgen.

Over een van de belangrijkste onderwerpen (het snel inzetten van extra Europese miljarden om de crisis te bestrijden) zijn de EU leiders het niet eens geworden. De inzet van dit Europees Stabiliteitsmechanisme⁵ (ESM) met een leencapaciteit van 410 miljard euro stuitte op verdeeldheid, en de landen vragen aan de Eurogroep⁶ om met een toepasselijke oplossing te komen. De Raad is wel tot andere conclusies gekomen.

De verspreiding van het virus beperken

De lidstaten hebben afzonderlijk al maatregelen getroffen om de verspreiding in te dammen. Deze zijn verder onderbouwd door de richtsnoeren⁷ van het Europees Centrum voor Ziektepreventie en- bestrijding⁸ (ECDC) en zullen blijven worden gevolgd door de EU-regeling politieke crisisrespons (ICPR) dat is opgezet door het Kroatisch voorzitterschap van de EU⁹. Daarnaast hebben de landen grenscontroles ingevoerd. De landen hebben afgesproken zo snel mogelijk met oplossingen te komen voor EU burgers die problemen hebben om terug te keren naar hun land. Verder laten de lidstaten weten dat de doorgang versoepelt wordt voor belangrijke goederen als voedsel en beademingsapparatuur.

Medisch materiaal beschikbaar stellen

De lidstaten moeten nauw samenwerken om voldoende medisch materiaal beschikbaar te stellen. De Europese Commissie¹⁰ is ook gevraagd het budget voor de rescEU¹¹-voorraad aan medisch materiaal verhogen naargelang nodig is. Ook zullen de lidstaten verslag uitbrengen aan de Commissie over het verhogen van de testcapaciteiten van het coronavirus.

Onderzoek bevorderen

De EU zal meer steun verlenen aan Europese onderzoeksteams en ondernemingen om zo snel mogelijk een vaccin te ontwikkelen en deze beschikbaar te stellen voor iedereen die dat nodig heeft.

• 1. 

  De vaste voorzitter van de Europese Raad leidt de werkzaamheden van deze Raad, die bestaat uit Europese regeringsleiders of staatshoofden. Ook treedt de vaste voorzitter op als vertegenwoordiger van de Europese Raad in contacten met andere regeringsleiders en staatshoofden. Deze functie, ook wel (ten onrechte) de 'president van de Europese Unie' genoemd, is in 2009 ingevoerd door het Verdrag van Lissabon.
   
• 2. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 3. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 4. 

  Het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 (MFK) is het akkoord waarin de begroting van de Europese Unie voor een periode van zeven jaar op hoofdlijnen wordt vastgesteld. De EU legt in deze meerjarenbegroting vast wat de hoogte van het budget van de EU is, waar het geld aan uitgegeven wordt en hoeveel iedere lidstaat moet bijdragen. Het MFK voor 2021-2027 komt uit op 1.074,3 miljard euro. Om de economische gevolgen van de coronacrisis op te vangen is afgesproken dat er boven op de normale begroting een coronaherstelfonds komt van 750 miljard euro. In juni 2023 heeft de Commissie de lidstaten gevraagd om 66 miljard euro extra aan de meerjarenbegroting bij te dragen. Dit bedrag zou vooral nodig zijn om Oekraïne de komende jaren financieel te blijven steunen. Daarnaast zou het geld gebruikt worden voor het asiel- en migratiebeleid en voor subsidies aan Europese industrieën en technologieën.
   
• 5. 

  Het European Stability Mechanism (ESM) is een permanent financieel noodfonds dat leningen verstrekt aan EU-lidstaten die in financiële problemen verkeren. Het fonds bestaat uit een deel direct gestort geld, dat lidstaten zelf hebben ingebracht, en kredietgaranties. Het uiteindelijke doel van deze steun is het bewaken van de economische en financiële stabiliteit van de EU om zo de waarde van de euro te waarborgen.
   
• 6. 

  De Eurogroep bestaat uit de ministers van Financiën van de landen die de euro als nationale munteenheid hebben ingevoerd (de eurozone). Dit samenwerkingsverband heeft als doel de coördinatie van economisch beleid binnen de muntunie te versterken en de financiële stabiliteit van de eurolanden te bevorderen. Het is strikt genomen een informeel orgaan en geen formatie van de Raad.
   
• 7. 

  Richtsnoeren zijn niet-bindende besluiten die de grote lijnen op een bepaald beleidsterrein in de Europese Unie uitzetten. Richtsnoeren zijn zelf weliswaar niet bindend, maar zijn vaak het kader waarin vervolgens wel bindende besluiten worden genomen. De EU voorziet in richtsnoeren op de terreinen van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid, het werkgelegenheidsbeleid, macro-economisch beleid, en meer praktisch, trans-Europese netwerken.
   
• 8. 

  Het doel van dit agentschap is de bescherming van de inwoners van EU-lidstaten tegen overdraagbare ziekten als COVID-19, influenza, SARS en hiv/aids te helpen versterken.
   
• 9. 

  Van 1 januari tot en met 30 juni 2020 vervulde Kroatië het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Kroatië volgde hiermee Finland op. Kroatië is voor het eerst voorzitter van de Raad: het land trad in 2013 toe tot de EU en draait sindsdien mee in het roulerend systeem van voorzitterschappen.
   
• 10. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 11. 

  RescEU is een financieringsmechanisme van de Europese Unie dat betrekking heeft op ‘civiele rampen.’ Dit betreft onder andere natuurrampen, rampen door menselijk toedoen of acute noodsituaties. Het mechanisme moet het reactievermogen van lidstaten verbeteren, maar ook moet het initiatieven van de EU-lidstaten in het geval van civiele rampen coördineren, aanvullen en ondersteunen.