Debat over de Staat van de Europese Unie

In de Staat van de Europese Unie 2019 geeft de regering haar visie op de EU². Daarin is ook aandacht voor de Nederlandse inzet op verschillende beleidsterreinen. De Jong³ (EP/SP) had graag gezien dat er in de Staat van de Europese Unie een apart hoofdstuk was gewijd aan de rol van het Europees Parlement⁴.

Prioriteiten

Waar moet de Europese Unie zich de komende jaren vooral op richten? Woordvoerders denken verschillend over de prioriteiten.

• - 

  Mulder⁵ (VVD): economische groei en grensoverschrijdende problemen als migratie
• - 

  Van Baalen⁶ (EP/VVD): snelle en effectieve besluitvorming en uitvoering
• - 

  Omtzigt⁷ (CDA): transparantie en reductie van financiële risico's
• - 

  Van Rooijen (50PLUS): herijking van de geopolitieke positie
• - 

  Asscher⁸ (PvdA): een eerlijke economie als middel voor sociale vooruitgang
• - 

  Eickhout⁹ (EP/GroenLinks): sociale aspecten en belastingbetaling door multinationals

De EU is vooral bezig met het oplossen van problemen die zij zelf heeft gecreëerd, betoogt Maeijer¹⁰ (PVV). Nederland moet er volgens haar dan ook zo snel mogelijk uit stappen. Maar In 't Veld¹¹ (EP/D66) beschouwt het streven naar nationale soevereiniteit als gevaarlijke, wereldvreemde dagdromerij, die leidt tot desastreuze keuzes.

Leijten¹² (SP) wil dat de Unie flexibeler wordt: laat landen zelf kiezen waar ze aan meedoen. De Nederlandse regering moet vaker op de rem trappen, zegt Bisschop¹³ (SGP), bijvoorbeeld bij het vormen van een Europees (grens)leger.

Rol Europese Commissie

Er is een minder politieke Europese Commissie¹⁴ nodig, zo schrijft minister Blok¹⁵ in een opiniestuk in de Financial Times. Leijten (SP) is het daarmee eens en wil daarom dat de Commissie niet meer het initiatief neemt voor nieuw beleid. Maar Asscher (PvdA) ziet weinig in een technocratische Commissie.

De EU moet oplossingen zoeken voor de grote uitdagingen van deze tijd, benadrukt Jetten¹⁶ (D66). Daarin moet de Europese Commissie volgens hem politiek richting kunnen geven. De Lange¹⁷ (EP/CDA) is het daarmee eens. Zij vreest dat een ambtelijke Commissie naar binnen gericht zal zijn, terwijl politieke en strategische beslissingen genomen moeten worden.

Het is goed dat de Europese Commissie nepnieuws wil bestrijden, stelt Van Raan¹⁸ (PvdD). Maar dan is het volgens hem vreemd dat zij zelf ook het nodige nepnieuws naar buiten brengt.

Rechtsstaat

Veel woordvoerders maken zich zorgen over de rechtsstaat in landen als Polen en Hongarije. De scheiding der machten en de mediavrijheid staan in Hongarije bij het grofvuil, zegt Buitenweg¹⁹ (GroenLinks). Daar sluit Tang²⁰ (EP/PvdA) zich bij aan: wees minder terughoudend bij inbreuk op burgerlijke vrijheden.

EU-lidstaten moeten elkaar meer aanspreken op mensenrechten, betoogt Van der Graaf²¹ (ChristenUnie). Dat kan volgens haar via een systeem van peerreview. Nederland zet in op de invoering van zo'n instrument, antwoordt minister Blok.

In de Europese samenleving is geen plek voor racisme, uitsluiting en xenofobie, vindt Azarkan²² (DENK). Daarom pleit hij voor een Europese aanpak van rechtsextremisme.

Begrotingsregels

Italië houdt zich al jaren niet aan de Europese begrotingsregels, en ook Frankrijk heeft die regelmatig overtreden. Dit kan zo niet, zegt Van Dalen²³ (EP/CU/SGP). Ook Mulder (VVD), Omtzigt (CDA) en Van Rooijen²⁴ (50PLUS) zijn kritisch.

De Europese Commissie moet afgesproken regels strikt toepassen, vindt premier Rutte²⁵. Hij betreurt het dat dit, vooral bij de grote landen, om politieke redenen niet altijd gebeurt. Dit ondergraaft het draagvlak in landen als Nederland.

Brexit

Gaat het Britse Lagerhuis alsnog akkoord met het gesloten uittredingsverdrag, komt er een harde brexit of gaat het misschien allemaal wel niet door? Het is onzeker wat de uitkomst van het proces zal zijn. We moeten alles doen om een harde brexit te voorkomen, zegt Van der Graaf (ChristenUnie).

Diertransporten

Hazekamp²⁶ (EP/PvdD) beschrijft grote misstanden bij het vervoer van dieren naar landen buiten de EU. Daar moet wat haar betreft zo snel mogelijk een einde aan worden gemaakt.

De Kamer stemt op 12 februari over de ingediende moties.

• 1. 

  Tweede Kamer
   
• 2. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 3. 

  Dennis de Jong (1955) was van 14 juli 2009 tot 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement. Namens de SP maakte de heer De Jong deel uit van de Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links. Hij was lid van de commissies interne markt en consumentenbescherming en begrotingscontrole. De heer De Jong promoveerde in 2000 op een proefschrift over vrijheid van godsdienst en levensovertuiging en was bijna zeven jaar adviseur op Buitenlandse Zaken voor mensenrechten en 'goed bestuur'. Hij was eerder onder meer diplomaat, ambtenaar op diverse ministeries en medewerker van zowel de Europese Commissie als van de Nederlandse vertegenwoordiging bij de EU in Brussel. In 2009 en 2014 was hij lijsttrekker van de SP bij de Europese verkiezingen.
   
• 4. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 5. 

  Haagse VVD-politicus die ruim tien jaar Tweede Kamerlid was. Werd daarna wethouder van 's-Gravenhage. Was eerder gemeenteraadslid (tevens fractievoorzitter) in Den Haag. Was onder meer ambtenaar bij Financiën en BZK en medewerker van de VVD-Tweede Kamerfractie en daarna adviseur public affairs bij een Haags adviesbureau. Verder diende hij als 'blauwhelm' bij de VN-vredesmacht in Bosnië. Als Kamerlid lid van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties en voorts onder meer woordvoerder zorg en Europese zaken, rapporteur over de Brexit en voorzitter van de vaste commissies voor Financiën. Beschikte over droge humor en leidde met soepele hand commissievergaderingen.
   
• 6. 

  Internationaal georiënteerde liberaal, die namens de VVD negen jaar Tweede Kamerlid en tien jaar lid van het Europees Parlement was. Voor zijn Kamerlidmaatschap directeur van Public Affairs Consultants bij Deloitte en internationaal secretaris van de VVD. Zijn komst in de Kamer werd vertraagd vanwege geruchten over extreemrechtse sympathieën als student, die echter onbewezen bleven. Ontwikkelde zich snel tot een gedegen Kamerlid, dat helder en scherp formuleerde. Woordvoerder Europese zaken en als voorzitter van de commissie voor Defensie nauw betrokken bij de krijgsmacht. Was in 2009 en 2014 lijsttrekker bij de Europese verkiezingen. Baarde opzien met zijn steun aan de Oekraïense democratiseringsbeweging. Aimabele, toegankelijke volksvertegenwoordiger, die grossierde in buitenlandse onderscheidingen.
   
• 7. 

  Pieter Omtzigt (1974) was met korte onderbreking vanaf 3 juni 2003 tot en met 13 mei 2025 lid van de Tweede Kamer. Vanaf 2023 was hij partijleider van het door hem opgerichte Nieuw Sociaal Contract, waarmee hij twintig zetels haalde. Voordien was hij lid van de CDA-fractie, die hij verliet na langdurig aanhoudende frictie. Stond bekend als 'dossiervreter', vooral in de toeslagenaffaire. Zette zich als econometrist verder veel in voor onderwerpen als pensioenen en belastingen. Was daarnaast actief in de Raad van Europa, namens welke hij een schandaal in Malta blootlegde. Trad in 2025 terug, nadat het na meerdere pauzes niet gelukt was te herstellen van een burn-out.
   
• 8. 

  Lodewijk Asscher (1974) was van 23 maart 2017 tot 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Tot 14 januari 2021 was hij tevens fractievoorzitter, totdat hij die functie neerlegde vanwege zijn vertrek als beoogd lijsttrekker. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was de heer Asscher vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet-Rutte II. Hij was in 2006-2012 wethouder van Amsterdam (sinds 2010 was hij belast met financiën, onderwijs en jeugdbeleid). Eerder deed hij onderzoek naar communicatiegrondrechten. In 2010 was hij enige maanden waarnemend burgemeester van Amsterdam. Sinds maart 2022 is hij consultant bij organisatiebureau Van der Bunt.
   
• 9. 

  Bas Eickhout (1976) is sinds 14 juli 2009 lid van het Europees Parlement. Hij is covoorzitter van de fractie van De Groenen/Vrije Europese Alliantie. Bij de Europese verkiezingen in 2014 en 2019 was hij lijsttrekker van GroenLinks. In 2024 leidde hij de lijst van GroenLinks-PvdA. Eerder was hij senior beleidsonderzoeker bij het Planbureau voor de leefomgeving. Hij houdt zich in het Europees Parlement voornamelijk bezig met milieu- en klimaatbeleid.
   
• 10. 

  Vicky Maeijer (1986) was van 2 juli 2024 tot en met 3 juni 2025 staatssecretaris voor langdurige en maatschappelijke zorg. Zij was van 23 maart 2017 tot 2 juli 2024 Tweede Kamerlid voor de PVV. In 2014 -2017 was zij lid van het Europees Parlement. Mevrouw Maeijer was in het EP lid van de commissies burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken en rechten van de vrouw en gendergelijkheid. Eerder was zij beleidsmedewerker bij de PVV-fractie in de Tweede Kamer en fractievoorzitter van de PVV in de Staten van Zuid-Holland. Mevrouw Maeijer hield zich als Tweede Kamerlid bezig met medisch-ethische kwesties, sport en oorlogsgetroffenen.
   
• 11. 

  Sophie in 't Veld (1963) was van 20 juli 2004 tot 16 juli 2024 lid van het Europees Parlement. Tot juni 2023 was dat voor D66, daarna stapte zij over naar Volt. Zij maakte deel uit van de fractie Renew Europe. Mevrouw In 't Veld was lijsttrekker van D66 bij de Europese verkiezingen 2004, 2009, 2014 en 2019. Zij was voor Volt België één van de lijsttrekkers bij de Europese verkiezingen in 2024. Mevrouw In 't Veld is historica en was sinds 1994 werkzaam in Brussel, eerst als medewerker van een Europarlementariër en vanaf 1996 als secretaris van de Europese Liberaal-Democratische fractie bij het Comité van de Regio's. Mevrouw In't Veld hield zich in het Europees Parlement bezig met burgerlijke vrijheden en mensenrechten.
   
• 12. 

  Renske Leijten (1979) was van 30 november 2006 tot 5 juli 2023 Tweede Kamerlid voor de SP. Mevrouw Leijten was voorzitter van ROOD, de jongerenorganisatie van de SP. Zij was geruime tijd woordvoerder jeugdbeleid, gezondheidszorg, welzijn en sport van de SP-fractie en later woordvoerder Europa/EU, financiën, binnenlandse zaken en de toekomst van de euro. Verdedigde enkele keren initiatiefwetsvoorstellen, onder meer over het invoeren van een correctief referendum.
   
• 13. 

  Bedachtzame SGP-afgevaardigde met een onderwijskundige achtergrond. Sprak in de ruim elf jaar dat hij Tweede Kamerlid was dan ook geregeld over onderwijs en was betrokken bij diverse parlementaire initiatieven op dat gebied. Was voor zijn Kamerlidmaatschap onder meer leraar geschiedenis en sectordirecteur op een school en directeur van het Wartburg College, locatie Revius in Rotterdam. Had geruime tijd zitting in zowel de gemeenteraad van Veenendaal als Provinciale Staten van Utrecht. In de Tweede Kamer hield hij zich ook bezig met binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, politie, waterstaat, landbouw, wonen, cultuur en Europese zaken. Belangenbehartiger van de landbouwsector.
   
• 14. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 15. 

  Stef Blok (1964) was van 25 mei 2021 tot 10 januari 2022 minister van Economische Zaken en Klimaat. Hij verving minister Van 't Wout. Zijn taken als minister van Buitenlandse Zaken, wat hij sinds 7 maart 2018 was, werden overgenomen door minister Kaag. In het kabinet-Rutte II was de heer Blok van 5 november 2012 tot 27 januari 2017 minister voor Wonen en Rijksdienst en van 27 januari tot 26 oktober 2017 minister van Veiligheid en Justitie. Van 25 augustus 1998 tot 5 november 2012 was de heer Blok Tweede Kamerlid. Hij was in de periode 2010-2012 fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Daarvoor was hij kredietanalist-secretaris Concern Krediet College en accountmanager Corporate Banking bij ABN/Amro. In de Tweede Kamer was hij woordvoerder sociale zekerheid, AOW, pensioenen en financiën. De heer Blok is sinds 2022 lid van de Europese Rekenkamer.
   
• 16. 

  Rob Jetten (1987) is sinds 23 november 2023 voorzitter van de D66-fractie in de Tweede Kamer. Hij is sinds 6 december 2023 Tweede Kamerlid. Daarvoor was hij dat van 23 maart 2017 tot 10 januari 2022. Van 9 oktober 2018 tot 8 maart 2021 en van 25 mei tot 28 september 2021 was hij eveneens voorzitter van D66 in de Tweede Kamer. Van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 was de heer Jetten minister voor Klimaat en Energie in het kabinet-Rutte IV en van 12 januari tot 2 juli 2024 tevens vicepremier. Eerder was de heer Jetten gemeenteraadslid (fractievoorzitter) in Nijmegen en voorzitter van de Jonge Democraten. Hij werkte bij ProRail als regiomanager bouwmanagement in Noord-Oost Nederland. Bij de verkiezingen van 2017 en 2023 was hij lijsttrekker.
   
• 17. 

  Esther de Lange (1975) was van 12 april 2007 tot 16 februari 2024 lid van het Europees Parlement. Mevrouw De Lange maakte daar deel uit van de fractie van de Europese Volkspartij (EVP). Bij de Europese verkiezingen van 2014 en 2019 was zij lijsttrekker van het CDA. Eerder was zij werkzaam als medewerker van de CDA-eurofractie, onder meer voor Europarlementariër Albert Jan Maat. In het Europees Parlement hield mevrouw De Lange zich bezig met economische en monetaire zaken. Zij was vicevoorzitter van de EVP-fractie. In 2024 was zij hoofd van het kabinet van Eurocommissaris Wopke Hoekstra en nu is zij dat van landbouwcommissaris Christophe Hansen.
   
• 18. 

  Lammert van Raan (1962) was van 23 maart 2017 tot 6 december 2023 lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdD (Partij voor de Dieren). Hij was werkzaam op het gebied van ICT en docent economie en management en organisatiekunde. De heer Van Raan was verder duo-raadslid in Amsterdam, bestuurslid van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht en lid van Provinciale Staten van Noord-Holland. De heer Van Raan hield zich in de Tweede Kamer onder andere bezig met financiën, klimaat, energie, luchtvaart en ICT en privacy. Verder was hij lid van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening.
   
• 19. 

  Kathalijne Buitenweg (1970) is sinds 1 juni 2021 staatsraad in de Afdeling advisering van de Raad van State. Zij was van in 2017-2021 Tweede Kamerlid voor GroenLinks en toen vicefractievoorzitter en woordvoerster justitie, politie en veiligheid. Van 1999 tot 2009 was mevrouw Buitenweg lid van het Europees Parlement. Daar zette zij zich met name in voor het tegengaan van discriminatie en een sterkere Europese justitiesamenwerking. In 2004 was zij lijsttrekker bij de Europese verkiezingen. Eerder was mevrouw Buitenweg actief in internationale jongerenorganisaties. Verder is zij medewerkster geweest van de fracties in Europees Parlement en Tweede Kamer. In de jaren 2010-2016 was zij docent en promovenda aan de Universiteit van Amsterdam. Zij was voorts lid van het College voor de Rechten van de Mens.
   
• 20. 

  Paul Tang (1967) was van 1 juli 2014 tot 30 mei 2024 id van het Europees Parlement voor de PvdA. De heer Tang is lid van de commissies begroting en economische en monetaire zaken. In 2014 was hij lijsttrekker bij de Europese verkiezingen. Hij houdt zich als EP-lid bezig met belastingen en bescherming van digitale rechten en datarechten. De heer Tang was in 2007-2010 financieel en fiscaal woordvoerder van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Daarvoor verrichtte hij onderzoek bij het Centraal Planbureau en was hij plaatsvervangend directeur van de directie Algemene Economische Politiek van het ministerie van Economische Zaken. In 2010 werd hij zelfstandig adviseur en daarna was hij econoom bij 'Boer & Croon'. Sinds 30 mei 2024 is het wethouder van Almere.
   
• 21. 

  Veelzijdig en vasthoudend Tweede Kamerlid van de ChristenUnie in de jaren 2017-2021 en 2022-2023. Zette zich als Groningse onder meer in voor de gedupeerden van de aardbevingen en zat in de parlementaire enquêtecommissie naar de aardgaswinning. Was voor zij Kamerlid werd Statenlid (fractievoorzitter) in Groningen en juridisch adviseur bij Capital Tool Company, een bedrijf dat zich richt op financiering van kleine en middelgrote bedrijven in o.a. ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Eerder deed zij onderzoek bij Kenniscentrum Europa Decentraal. Woordvoerder op diverse terreinen, zoals regiobeleid, infrastructuur, milieu, mediabeleid, binnenlandse zaken (constitutionele zaken), Koninkrijksrelaties, justitie en veiligheid en Europa. Sinds mei 2025 is zij waarnemend burgemeester van Weststellingwerf.
   
• 22. 

  Drie jaar de voorman van DENK en zes jaar Tweede Kamerlid. Was, zelf van Marokkaanse afkomst, acht jaar actief voor het Samenwerkingsverband van Marokkanen in Nederland. Bekleedde verder managementfuncties bij de directie Vastgoed, bij de Rijksgebouwendienst en bij de Rijksdienst Cultureel Erfgoed en werkte daarvoor bij de gemeente Amersfoort en in het bedrijfsleven. Hield zich als Kamerlid behalve met algemeen beleid bezig met economische zaken en klimaat, wonen, justitie en financiën en was lid van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Eén van de aanjagers van genoegdoening voor de slachtoffers van de toeslagenaffaire en spreekvaardig strijder tegen discriminatie.
   
• 23. 

  Peter van Dalen (1958) was van 14 juli 2009 tot 4 september 2023 lid van het Europees Parlement. Hij maakte deel uit van de fractie van de Europese Volkspartij. De heer Van Dalen was lijsttrekker van ChristenUnie/SGP bij de Europese verkiezingen van 2009, 2014 en 2019. Hij was hoofdinspecteur-directeur bij de Toezichtseenheid Binnenvaart van de Inspectie Verkeer en Waterstaat. Daarvoor was hij onder meer medewerker van Europarlementariër Van der Waal en lid van de gemeenteraad van Houten. De heer Van Dalen hield zich in het Europees Parlement met name bezig met vervoer, godsdienstvrijheid in het EU buitenland beleid, de euro(crisis) en het visserijbeleid. Hij was vicevoorzitter van de Visserijcommissie.
   
• 24. 

  Martin van Rooijen (1942) is sinds 11 juni 2019 lid van 50PLUS-fractie in de Eerste Kamer. Eerder was hij dat in 2015-2017. Hij werd in 1973 als 31-jarige voor de KVP staatssecretaris voor fiscale zaken in het kabinet-Den Uyl. In maart 2017 was de heer Van Rooijen op bijna 74-jarige leeftijd voor de tweede keer Tweede Kamerlid geworden. Eerder, in 1977, kwam via een opvolgersplaats voor het CDA in de Tweede Kamer, maar hij stapte toen na drie jaar over naar het bedrijfsleven. Daarna bekleedde hij diverse managementsfuncties, onder andere bij Shell Nederland, de NAM en NUON, en was partner en consultant bij Coopers & Lybrand. Hij is fractievoorzitter van 50PLUS en sinds 17 juni 2021 politiek leider.
   
• 25. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 26. 

  Anja Hazekamp (1968) is sinds 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement. Zij maakt deel uit van de Confederale fractie Europees Unitair Links/Noord Groen Links. Mevrouw Hazekamp was lid en vicevoorzitter van de commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid. Zij was lijsttrekker van de Partij voor de Dieren bij de Europese verkiezingen. In 2012 verving zij in de Tweede Kamer enkele weken Marianne Thieme die met zwangerschapsverlof was. Mevrouw Hazekamp is biologe en werkte bij diverse organisaties op het gebied van dierenbescherming, zoals de Dierenbescherming en de Zeehondencrèche Lenie 't Hart. Sinds 2009 was zij senior beleidsadviseur bij Stichting AAP. Van 2007 tot 2014 was mevrouw Hazekamp Statenlid in Groningen.