Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VI) voor het jaar 2017 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 34550 VI - Vaststelling begroting Veiligheid en Justitie 2017.

Officiële titel	Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VI) voor het jaar 2017
Document­datum	20-09-2016
Publicatie­datum	02-05-2018
Kenmerk	34550-VI, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

2

Vergaderjaar 2016-2017

34 550 VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het

Ministerie van Veiligheid en Justitie (VI) voor het jaar 2017

INHOUDSOPGAVE

• A. 

  ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL 3

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING 5

1 Leeswijzer 5

2 Beleidsagenda 7

2.1 De Beleidsagenda 2017 7

2.2 Prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda 18

2.3 De VenJ-begroting op orde: belangrijkste

mutaties 19

2.4 Tabel niet-verplichte uitgaven 23

2.5 Planning beleidsdoorlichtingen 25

2.6 Overzicht garanties en achterborgstellingen 26

3 Beleidsartikelen 28

31 Nationale politie 28

32 Rechtspleging en rechtsbijstand 34

33 Veiligheid en criminaliteitsbestrijding 43

34 Straffen en Beschermen 52

36 Contraterrorisme en nationaal veiligheidsbeleid 63

37 Vreemdelingen 68

4 Niet beleidsartikelen 78

91 Apparaat kerndepartement 78

92 Nominaal en onvoorzien 82

93 Geheim 83

5 Agentschappen 84

1 Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) 84

2 Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) 92

3 Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) 96

kst-34550-VI-2 ISSN 0921 -7371 's-Gravenhage 2016

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

1

4 Nederlands Forensisch Instituut (NFI) 101

5 Justitiële Uitvoeringsdienst Toetsing, Integriteit en Screening (Dienst Justis) 105

6 Raad voor de rechtspraak 110

7 Wetgevingsprogramma 117

8 Bijlagen 123

• I. 

  Overzicht ZBO's en RWT's 123

II. Verdiepingshoofstuk 128

III. Moties en toezeggingen 138

IV. Subsidie overzicht 224

• V. 

  Overzicht evaluaties en overige onderzoeken 230

VI. Voortgangsrapportage VenJ-Verandert 235

VII. Voortgang verbetermaatregelen bedrijfsvoering 242 Begroting Nationale Politie (losse bijlage)

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

2

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat van het Ministerie van Veiligheid en Justitie voor het jaar 2017 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2017. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2017.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2017 vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en de lasten, het saldo van de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de in de staat opgenomen baten-lastenagentschappen. Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), Nederlands Forensisch Instituut (NFI), Justitiële Uitvoeringsdienst, Toetsing, Integriteit, Screening (Justis) en Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) voor het jaar 2017 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de agentschappen.

Wetsartikel 3

Met ingang van 2002 is het stelsel van de rechtspraak ingrijpend gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat de rechtspraak, mede door de instelling van de Raad voor de rechtspraak en de invoering van het principe van integraal management bij het besturen van de gerechten, verantwoordelijk is geworden voor het eigen beheer. Op grond van de nieuwe bevoegdheidsverdeling is de Minister van Veiligheid en Justitie niet verantwoordelijk voor de doelmatigheid van de rechterlijke organisatie, wel heeft de Minister een toezichthoudende verantwoordelijkheid.

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de positie van de Minister van Veiligheid en Justitie ten opzichte van de rechterlijke organisatie verduidelijkt. Dit betekent voorts dat in deel B naast de toelichting op beleidsartikel 32, waarin de beleidsdoelstelling van de Minister van Veiligheid en Justitie ten aanzien van de rechtspleging wordt toegelicht, een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak wordt opgenomen, waarin de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

3

gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten voor het jaar 2017 wordt gegeven.

De Minister van Veiligheid en Justitie, G.A. van der Steur

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

4

Leeswijzer

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING 1. LEESWIJZER

In deze leeswijzer wordt kort ingegaan op de hoofdonderdelen van de begroting en de belangrijkste wijzigingen in de begrotingsindeling ten opzichte van het voorgaande begrotingsjaar.

Groeiparagraaf

Deze begroting is opgesteld op basis van de uitgangspunten van «Verantwoord Begroten». Dit geeft inzicht in de financiële informatie, de rol en verantwoordelijkheid van de Minister en laat een duidelijke splitsing tussen apparaat en programma zien. Nieuw in de begroting 2017 zijn bijlage VI: de voortgangsrapportage over VenJ Verandert en bijlage VII, deze gaat in op de voortgang van de verbetermaatregelen in de bedrijfsvoering van VenJ.

Hoofdstuk 2: Beleidsagenda

In de beleidsagenda wordt ingegaan op de prioriteiten van het Ministerie van Veiligheid en Justitie voor deze kabinetsperiode. In de beleidsagenda is verder een cijfermatig overzicht opgenomen van de belangrijkste beleidsmatige mutaties, een overzicht met de meerjarige planning voor de beleids-doorlichtingen en een overzicht van de garanties vallend onder dit ministerie. Ook vindt u hier, net als vorig jaar, de prestatie-indicatoren behorend bij de Veiligheidsagenda 2015-2018. Daarnaast vindt u na de Beleidsagenda de tabel met de niet-verplichte uitgaven.

Hoofdstuk 3 en 4: Beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen

Met het Ministerie van Financiën is de afspraak gemaakt dat de apparaatsuitgaven van de Hoge Raad (HR), het Openbaar Ministerie (OM) en de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) niet in het centrale apparaatsartikel 91 maar apart in beleidsartikel 32 (HR), 33 (OM) en 34 (RvdK) worden opgenomen.

Hoofdstuk 5: Agentschapsparagrafen

De begrotingen van de agentschappen DJI en IND kennen een afwijkende lastencategorie, namelijk de post «(materiële) programmakosten». Onder deze post zijn met instemming van het Ministerie van Financiën de kosten opgenomen die samenhangen met de primaire taken van de beide agentschappen. Het betreft kosten die geen apparaatskosten zijn.

Hoofdstuk 6: Raad voor de rechtspraak

In het wetslichaam is een apart wetsartikel opgenomen voor de Raad voor de rechtspraak. In de Wet op de Rechterlijke Organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering geattribueerd aan de gerechten en aan de Raad voor de rechtspraak. Per 1 januari 2005 kent de Raad een bekostigingssystematiek die gebaseerd is op outputfinanciering en gelijktijdig is het baten-lastenstelsel ingevoerd. Door VenJ is gekozen voor een «bijdrage-constructie». Dit betekent dat op artikel 32 «Rechtspleging en rechtsbijstand» de bijdrage aan de Raad is opgenomen en de Raad voor de rechtspraak niet in de begrotingsstaat inzake agentschappen is opgenomen. Voor de Raad is in de begroting een apart hoofdstuk opgenomen, met daarin de gevolgen van de verstrekte bijdrage op het gebied van de bedrijfsvoering.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

5

Leeswijzer

Prognosemodel Justitiële Ketens

Voorgaande jaren is afzonderlijk in de memorie van toelichting ingegaan op de uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ). De uitkomsten geven de geraamde capaciteitsbehoeften in meerjarig perspectief binnen de justitiële ketens weer. Aangezien de Tweede Kamer al over deze uitkomsten geïnformeerd is («Prognosemodel Justitiële ketens (PMJ)-ramingen tot en met 2021»¹), is dit hoofdstuk niet in deze begroting opgenomen.

Bijlage VI: Voortgangsrapportage VenJ verandert

Conform de toezegging van de Minister aan de Tweede Kamer is er in deze begroting een extra bijlage toegevoegd. In deze bijlage wordt de voortgang van het VenJ-verandert traject uiteengezet.

Bijlage VII: Voortgang verbetermaatregelen bedrijfsvoering

Deze bijlage gaat in op de voortgang van de verbetermaatregelen bedrijfsvoering. Dit is conform het verzoek van de Kamer zoals verwoord in de motie Van Nispen-Swinkels².

Overzichtsconstructies

Het Ministerie van VenJ levert een bijdrage aan interdepartementale overzichtsconstructies Caribisch Nederland, milieu en de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS). De coördinatie is voor de eerste twee overzichtsconstructies in handen van respectievelijk de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Minister van Infrastructuur en Milieu. De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de coördinatie van de HGIS.

Regeerakkoord

Bij verwijzingen naar «het Regeerakkoord» in deze begroting wordt verwezen naar het Regeerakkoord 2012, dat opgesteld is door het kabinet Rutte-Asscher. Indien er verwezen wordt naar een ander Regeerakkoord wordt dit expliciet vermeld.

¹ Kamerstukken II, 2015-2016, 24 587, nr. 634

² Kamerstukken II, 2015-2016, 34 476-VI, nr 8

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

6

Beleidsagenda

• 2. 

  DE BELEIDSAGENDA

2.1 Beleidsagenda 2017 Investeren in Veiligheid en Justitie

Veiligheid en Justitie zorgt voor de rechtsstaat in Nederland, zodat mensen in vrijheid kunnen samenleven, ongeacht hun levensstijl en opvattingen. Het werk van Veiligheid en Justitie is het werk van velen die samen zorgen voor een veiliger en rechtvaardiger samenleving door mensen rechtsbescherming te bieden en waar nodig in te grijpen. In 2017 blijft het kabinet zich sterk maken voor een veilig Nederland en een sterke rechtsstaat. Daarom heeft het kabinet besloten om vanaf 2017 structureel € 450 min. extra in te zetten voor maatschappelijke prioriteiten en het oplossen van knelpunten. Dit komt bovenop de extra € 250 min. structureel waartoe het kabinet in het najaar van 2015 heeft besloten. Onderstaande tabel geeft een uitsplitsing van deze extra middelen.

Een deel van de totale intensiveringen staat vooralsnog niet op de VenJ-begroting maar op de aanvullende post.

De forse investering in de prestaties van de nationale politie garandeert dat zij haar belangrijke rol in de samenleving beter kan vervullen. Door een grotere beschikbaarheid van wijkagenten en een betere toerusting maakt de politie een kwaliteitsslag in de wijken. De afgelopen jaren is ondermijnende criminaliteit met succes bestreden, in het bijzonder in Zuid-Nederland. Deze aanpak wordt onverkort voortgezet, waarbij een extra investering alle betrokken partijen nog beter in staat stelt effectiever op te treden. Deze succesvolle aanpak leidt tot een groter beroep op het forensisch onderzoek. Daarom komt er meer ruimte voor het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) en de private aanbieders van forensisch onderzoek om aan de toegenomen vraag te voldoen. Omdat criminaliteit niet mag lonen en criminelen in hun portemonnee moeten worden getroffen, wordt extra geïnvesteerd in de capaciteit van het Openbaar Ministerie en de FIOD om meer crimineel geld af te pakken. Het kabinet geeft met een intensivering op de aanpak van mensenhandel uitvoering aan de motie Voordewind. Om terrorisme beter te kunnen bestrijden, wordt ook hierin verder geïnvesteerd. De Dienst Speciale Interventies wordt uitgebreid, zodat zij beter in staat is landelijk te opereren. Verder is geld vrijgemaakt om beter op te treden tegen cybercrime. Dat is belangrijk, want de digitalisering van onze samenleving zorgt niet alleen voor economische groei en menselijk gemak. Ook criminelen benutten

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

7

Beleidsagenda

deze nieuwe mogelijkheden. Daarom geeft het kabinet een impuls aan cybersecurity en de aanpak van cybercrime met een stevige investering, onder meer door versterking en uitbouw van het Nationaal Detectie Netwerk (NDN). In tijden van grote migratiestromen is het belangrijk dat onze grenzen worden gecontroleerd en dat we weten wie zich in ons land bevindt. Daarom wordt het toezicht op onze grenzen en de in Nederland aanwezige vreemdelingen verder versterkt.

Daarnaast krijgt de rechterlijke macht meer financiële ruimte voor een structurele investering in de kwaliteit en vindt een intensivering plaats bij het Openbaar Ministerie voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit en de zorg voor slachtoffers. Niet alleen criminaliteit evolueert, ook de populatie in onze gevangenissen verandert. Dit vereist beter opgeleid gevangenispersoneel. Met extra geld investeert het kabinet in de kwaliteit van onze vakmensen in de penitentiaire inrichtingen.

Tot slot wordt met additionele middelen een oplossing geboden voor knelpunten, zoals tegenvallers en nog in te vullen taakstellingen. Hiermee wordt de begroting verder op orde gebracht. Het resultaat van deze investeringen en maatregelen is dat Nederland veiliger wordt en dat de rechtsstaat verder wordt versterkt. Dat is belangrijk. Want geen veiligheid zonder rechtsstaat. En geen rechtsstaat zonder veiligheid.

Nederland Veiliger

De meeste vormen van geregistreerde criminaliteit dalen in Nederland. Deze daling wordt bevestigd door slachtofferenquêtes. Dat is heel goed nieuws maar het is geen reden tot achteroverleunen. De georganiseerde en financieel-economische criminaliteit moet stevig worden aangepakt evenals de verschuiving van «offline» naar «online» criminaliteit. Ondanks de positieve ontwikkeling van het criminaliteitsbeeld moeten we dus alert blijven en ons blijven inspannen om Nederland veilig te houden en veiliger te maken.

De afgelopen jaren hebben we geïntensiveerd in de bestrijding van de georganiseerde misdaad en de ondermijnende effecten daarvan op de samenleving («ondermijnende criminaliteit»). Een voorbeeld is de subsidie voor de Taskforce Brabant Zeeland en het Integraal Afpakteam Brabant Zeeland en de extra investering vanaf 2016 van jaarlijks € 3 min. in de aanpak van ondermijnende criminaliteit in Zuid-Nederland. Vanaf 2017 wordt hiervoor wederom een extra structureel bedrag gereserveerd. De intensieve inzet is niet alleen zichtbaar in het toenemend aantal gestarte strafrechtelijke onderzoeken, maar in toenemende mate ook in de inzet van het lokaal bestuur en de groeiende samenwerking met partijen buiten de strafrechtketen. Een goed voorbeeld van de verscherpte aandacht voor ondermijnende criminaliteit via een brede, integrale overheidsinzet is de aanpak van criminele motorbendes (OMG's). Rijk, gemeenten, politie. Openbaar Ministerie en de Belastingdienst treden daarbij als één overheid op. Dat werpt zijn vruchten af, niet alleen in de vorm van een groeiend aantal opsporingsonderzoeken naar leden van criminele motorbendes, maar vooral ook doordat veel maatregelen worden getroffen die het dit soort clubs steeds moeilijker maakt om te functioneren. Clubhuizen van motorbendes worden gesloten, dan wel de vestiging van nieuwe clubhuizen wordt voorkomen. De samenwerkende partners zijn vastbesloten om in 2017 en daarna door te gaan op deze weg. Onderdeel van het verder versterken van de aanpak is ook dat het

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

8

Beleidsagenda

OM onderzoekt of een criminele motorbende op civielrechtelijke gronden kan worden verboden.

Bovenstaande is eveneens van belang om het hoofd te bieden aan een ander fenomeen dat effectief moet worden aangepakt om Nederland Veiliger te maken: cybercriminaliteit. Ook op dit terrein zoeken ministerie, politie en OM nadrukkelijk de samenwerking met private partners. Technologische ontwikkelingen vereisen niet alleen voortdurende aanpassing van de werkwijzen in de opsporing; ook herijking van het wettelijk kader is noodzakelijk. Zo heeft dit kabinet de straffen voor cybercriminaliteit in 2015 al verhoogd en is de Wet Computercriminaliteit III³ inmiddels ingediend. Deze laatste voorziet in uitbreiding van de opsporingsbevoegdheden. Het kabinet investeert vanaf 2017 structureel in cybersecurity en de aanpak van cybercrime. Waar in 2015 sprake was van het doorzetten van zorgelijke trends op het gebied van de veiligheidssituatie in het digitale domein, kan nu gesproken worden van toenemende en reële cyberdreigingen. Het kabinet zal, in het licht van de toenemende dreiging, het Nationaal Detectie Netwerk (NDN) verder versterken en uitbouwen. Met het NDN worden cyberaanvallen op overheidsnetwerken onderkend, zodat deze aanvallen aangepakt kunnen worden en de effecten ervan beheersbaar worden gemaakt en worden gegevens uitgewisseld met private partijen.

Net als cybercriminaliteit hebben ook delicten als overvallen, straatroven en woninginbraken, de zogenoemde «High Impact Crimes» (HIC) een groot effect op slachtoffers. Na de goede resultaten van de afgelopen jaren streven we in 2017 naar een verdere voortzetting hiervan. We stimuleren actieve betrokkenheid van burgers; dit moet leiden tot een grotere heterdaadkracht van de politie - en uiteindelijk tot hogere ophelderingspercentages. Verder richt de HlC-aanpak zich in 2017 ook op het terugdringen van geweld in uitgaansgebieden en geweld in het openbaar vervoer. De campagnes «Maak het inbrekers niet te makkelijk» en «boefproof» worden gecontinueerd. VenJ investeert circa € 10 min. in HIC, € 11 min. in slachtofferzorg (incl. Slachtoffer in Beeld) en € 2 min. in de integrale aanpak van kindermishandeling en jeugdgroepen. Ook investeert VenJ in 2017 verder in (technische) preventie, zorgvuldige bejegening van slachtoffers en het bieden van perspectief aan risicojongeren. Dit laatste onder meer via het traject «Alleen jij bepaalt wie je bent», waarbij topsporters worden ingezet om kwetsbare jongeren te helpen. Een mooi voorbeeld dat laat zien dat Veiligheid en Justitie samen met partners (o.a. gemeenten en politie) tot goede resultaten kan komen -resultaten die Nederland veiliger maken.

In het verlengde van de aanpak van concrete criminaliteitsfenomenen, gaat VenJ in 2017 hard aan de slag om de kwaliteit van de opsporing fundamenteel te verbeteren. De sterkte/zwakte-analyse «Handelen naar waarheid» en de onderzoeken van de Inspectie VenJ en het WODC op het thema opsporing bieden daarvoor geschikte handvatten. In 2017 wordt hiervoor een aanvullende bijzondere bijdrage beschikbaar gesteld van € 19,7 min. Eerst is het zaak de basis in de opsporing op orde te krijgen, zoals de intake en screening bij de aangifte, de parate kennis van de politiemedewerkers en de kwaliteit van de processen-verbaal.

³ Kamerstukken II, 2015-2016, 34 372, nr. 2.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

9

Beleidsagenda

Eind 2017 moet de nieuwe politie-organisatie er staan, zoals die in de herijking is aangegeven. Dat wil zeggen: inclusief een stabiele ICT en betrouwbare informatievoorziening en met méér aandacht voor het welzijn van het personeel. Doel blijft de versterking van kennis en kunde op basis waarvan de politie zich ontwikkelt tot een slimme, flexibele en adaptieve organisatie op de verschillende facetten van het politiewerk. Met de structurele investering in de nationale politie zorgt het kabinet voor een gedegen meerjarig financieel fundament. Hiermee kan de politie de ontwikkeling van haar organisatie en het presterend vermogen waarmaken, zoals opgenomen in het inrichtingsplan en de herijkingsnota. Bovendien zal de korpschef met voorrang verbeteringen realiseren op het gebied van de financiële governance en interne sturing en beheersing. Behalve de investeringen in de opsporing, wil het kabinet ook een kwaliteitsslag maken in de wijken. Door de noodzakelijke aandacht voor terrorismebestrijding en vreemdelingen is de wijkagent de afgelopen jaren ook op andere gebieden ingezet. De bestaande vacatures voor wijkagenten worden met voorrang ingevuld en de wijkagenten zullen tenminste 80% van hun tijd weer aan de wijk kunnen besteden. Ook komen er voldoende operationele experts voor de complexe taken in de wijken. Het kabinet trekt vanaf 2017 structureel € 10 miljoen extra uit voor een betere toerusting van de medewerkers in de gebiedsgebonden politie. Mobiel werken en verbetering van de (mogelijkheden tot) informatieuitwisseling tussen samenwerkingspartners zijn daarbij prioritaire thema's.

In het politiedomein vindt eveneens meer en betere samenwerking plaats. Zo wordt het gezag in een eerder stadium betrokken bij beleids- en beheersvraagstukken over de politie. Ook wordt op basis van een gemeenschappelijk gedragen visie (gezag, politie, ministerie) in 2017 gewerkt aan een toekomstbestendige opsporing. In deze toekomstvisie krijgen ook relatief nieuwe ontwikkelingen meer aandacht. Bijvoorbeeld internationalisering, digitalisering, big data⁴ en het ontstaan van complexe netwerken. In 2017 wordt dit al zichtbaar - onder meer door het aantrekken van méér hoogopgeleide specialisten (mede ter vervanging van de uitstroom in de recherche) en de verdere ontwikkeling van de intelligence. De verdergaande digitalisering van de samenleving en de toenemende aandacht voor de effectiviteit van het opsporingsonderzoek vragen om een meer fundamentele herbezinning op de vraag wat de forensische opsporing nodig heeft om ook in de toekomst de criminaliteit effectief te kunnen opsporen. Een expertgroep heeft hiervoor aanbevelingen gedaan.

In 2017 werken we verder aan een goede aansluiting van de veiligheidsketen op het sociale en lokale domein en aan het bevorderen van informatiedeling. Het gaat erom op het juiste moment de meest geschikte interventie in te zetten en ook de continuïteit van de zorg te waarborgen. Zo voorkomen we dat de doelgroep verstoken blijft van hulp en onnodig weer in het justitiële circuit terecht komt met alle gevolgen voor de maatschappij en de veiligheidsketen van dien. De proeftuinen en experimenten met kleinschalige voorzieningen voor justitiële jeugdzorg -in 2016 gestart, in nauwe samenwerking met het lokaal bestuur en

⁴ Op 28 april jl. heeft de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid een advies uitgebracht onder de titel «Big Data in een vrije en veilige samenleving». Het kabinet zal zijn standpunt over dit advies dit jaar naar de Kamer zenden. In dit verband kan gewezen worden op de proef meteen «broedkamer» voor Big Data analyses (Kamerstukken II, 2015-2016, 29 279, 298, blz. 3).

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

10

Beleidsagenda

zorgaanbieders - worden in 2017 afgerond. Na evaluatie worden ze vertaald naar structurele werkwijzen.

De verbinding van zorg en veiligheid komt ook goed tot uitdrukking in de samenwerking van de veiligheidshuizen met andere netwerken en organisaties, zoals ZSM en Veilig Thuis. In 2017 werkt VenJ verder aan de randvoorwaarden om domeinoverstijgende samenwerking mogelijk te maken via model-werkprocessen, betere informatievoorziening en het faciliteren van informatie-uitwisseling tussen professionals. De uitkomsten van het inspectieonderzoek naar de samenwerking tussen ZSM, het Veiligheidshuis en de hierin participerende justitiepartners zullen we hierbij betrekken. In dit kader levert VenJ in 2017 ook een belangrijke bijdrage aan de uitvoering van het Plan van aanpak verwarde personen, dat de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.

Complementair daaraan hebben we naar aanleiding van de zaak Bart Van U. en het onderzoeksrapport hierover van de Commissie Hoekstra, een groot aantal concrete maatregelen genomen in het kader van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen en het wetsvoorstel verplichte geestelijke gezondheidszorg. Ook zetten we in 2017 de versterking van de uitvoering van de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden voort. Voor de tenuitvoerlegging van vonnissen wordt de in gang gezette procedure voor persoonlijke prioritering verder geïmplementeerd. Voor de uitvoering van het totaal aan maatregelen is een bedrag van jaarlijks € 17 min. gereserveerd. In samenwerking met de betrokken uitvoeringsorganisaties worden concrete plannen uitgewerkt die in 2017 en volgende jaren tot uitvoering komen. De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad, de Inspectie Veiligheid en Justitie en de Inspectie voor de Gezondheidszorg toetsen de implementatie van de maatregelen. De heer mr. R.J. Hoekstra voert een monitor uit.

We zien dat er sprake is van een dalende recidive, een afname van de werkvoorraad van ten uitvoer te leggen straffen en een afnemende populatie in het gevangeniswezen. Dat is natuurlijk positief. Tegelijkertijd vragen veranderingen in aard en grootte van de groep gestraften en maatschappelijke ontwikkelingen om heroriëntatie op de uitvoering van strafrechtelijke sancties. De doelgroep die met sanctie-uitvoering te maken krijgt, is steeds complexer. Een groot deel van de gedetineerden heeft een relatief korte celstraf, waardoor de beschikbare tijd om in detentie een duurzame gedragsverandering tot stand te brengen beperkt is. Daarnaast hebben verwarde personen die te maken hebben met sanctie-uitvoering, licht verstandelijk beperkten en psychiatrische patiënten een eigen en persoonsgerichte aanpak nodig. Deze gevarieerde doelgroep vraagt om een gedifferentieerde aanpak, waarbij genoegdoening voor het slachtoffer en resocialisatie goed samen moeten gaan. Hiertoe moeten nieuwe interventies en flexibiliteit in de voorzieningen worden ingericht. Er wordt extra geld geïnvesteerd in de opleiding van DJI-personeel om met de veranderende populatie om te kunnen gaan. Daarnaast rondt VenJ in 2017 de strategische verkenning Koers en Kansen voor de sanctie-uitvoering af. Daarbij wordt duidelijk de link gelegd met de lokale samenleving; goede terugkeer van de gestrafte in de wijk is een gezamenlijke opgave met justitiepartners, de gemeenten en lokale zorgverleners. Een ander goed voorbeeld van terugkeer in de samenleving zijn de Social Impact Bonds. Hierin werken publieke en private partners nauw samen om ex-gedetineerden aan het werk te helpen en zo de recidive te verlagen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

11

Beleidsagenda

De terroristische aanslagen in bijvoorbeeld Frankrijk, Duitsland en België hebben op pijnlijke wijze bevestigd dat de bestrijding van terrorisme alleen effectief kan zijn als dit gebeurt via een aanpak die internationaal goed is afgestemd. Intensieve samenwerking en snelle actuele informatieuitwisseling zowel nationaal als internationaal staan hierbij centraal. Voor de beleidsmatige en operationele activiteiten van alle diensten in de contraterrorisme-keten blijft het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland leidend. Ook in 2017 zal dit dreigingsbeeld weer drie keer verschijnen. Het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme (2014)⁵ voorziet in maatregelen om de jihadistische beweging in Nederland te bestrijden en te verzwakken en de voedingsbodem voor radicalisering weg te nemen. Kenmerkend voor de Nederlandse aanpak is de integraliteit, waarbij zowel repressieve als preventieve maatregelen worden ingezet. Ook werken we in Nederland persoonsgericht, waardoor het leveren van maatwerk beter mogelijk wordt. In 2017 versterken we de internationale samenwerking verder waar het gaat om informatie-uitwisseling. Daarnaast wordt in 2017 verder ingezet op het versterken van de samenwerking in de nationale contraterrorisme-keten en wordt middels extra investeringen gewerkt aan 24/7 landelijke beschikbaarheid van de Dienst Speciale Interventies. De activiteiten beschreven in het actieprogramma worden in 2017 afgerond of bestendigd. Aan de hand van de medio 2016 verschenen Nationale Contraterrorisme-strategie 2016-2020 wordt de aanpak van jihadisme en de organisatie daarvan geborgd. In nauwe samenwerking met alle betrokken ketenpartners en ministeries werkt VenJ - ook hier weer - aan een brede integrale aanpak. Deze aanpak betreft alle vormen van extremisme en terrorisme die een bedreiging vormen voor onze nationale veiligheid.

Ook de dreigingen in het digitale domein nemen toe, niet alleen in aantallen, maar ook in omvang en complexiteit. Juist in het zich snel ontwikkelende digitale domein is het zaak om consequent te investeren om het tempo van de toenemende dreigingen het hoofd te bieden. Nauwe publiek private samenwerking is op dit dossier onmisbaar. Aan de hand van de opeenvolgende Nationale Cyber Security Strategieën werkt VenJ aan het vergroten van de digitale weerbaarheid van ons land. Ook in 2017 zal dit raamwerk leidend zijn in de aanpak en doorontwikkeling van de integrale cybersecurity-aanpak. Een belangrijke mijlpaal hierin is de implementatie in 2018 van de Netwerk en Informatie Beveiligingsrichtlijn (NIB-richtlijn). Dit vergt in 2017 nog veel voorbereidingen. De nieuwe meldplicht cybersecurity, die naar verwachting in 2017 in werking treedt, zal in belangrijke mate bijdragen aan onze kennis over cyberincidenten en de ontwikkeling van mogelijkheden om deze te vermijden. Met de intensivering in cybersecurity kan het Nationaal Detectie Netwerk verder worden versterkt.

2017 is ook het jaar van de implementatie van de Nationale Veiligheidsstrategie. Op basis van een capaciteitenanalyse werken we aan versterking van de meest prioritaire (generieke) capaciteiten van o.a. de veiligheidsregio's. Met de verantwoordelijke ministers en vitale (private) organisaties monitoren we zorgvuldig of de continuïteit van de vitale infrastructuur is gewaarborgd, dan wel moet worden versterkt. Hierbij betrekken we de bevindingen uit de Staat van de Rampenbestrijding 2016 van de Inspectie VenJ die in de tweede helft van 2016 uitkomt. Waar nodig voeren we (extra) maatregelen door om de weerbaarheid van vitale processen te vergroten. Het ministerie, de veiligheidsregio's en het

⁵ Kamerstukken II, 2013-2014, 29 754, nr. 253.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

12

Beleidsagenda

Veiligheidsberaad ronden in 2017 de implementatie af van de gezamenlijke doelstellingen voor rampenbestrijding en crisisbeheersing. Ook zal VenJ aandacht blijven houden voor de eventuele gevolgen voor de nationale veiligheid in Nederland van (onder meer) buitenlandse overnames en investeringen in het Nederlandse bedrijfsleven. De conclusies van de recente interdepartementale verkenning van de specifieke veiligheidsrisico's die samenhangen met inhuur en aanbesteding, worden in 2017 uitgevoerd.

Bestendiging en versterking rechtsstaat

Voor de democratische rechtsstaat is een goed werkende juridische infrastructuur essentieel. Die infrastructuur vergt voortdurend onderhoud om aansluiting te houden bij maatschappelijke ontwikkelingen en zo de rechtsstaat te bestendigen en te verstevigen. Dit draagt bij aan vertrouwen van burgers en bedrijfsleven in de rechtsstaat. Bij de versterking van de rechtsstaat gaat het ook om de bewaking van rechtvaardigheid, ordening van de markt en de handhaving van rechtsstatelijke kernwaarden op andere terreinen. De organisaties die in het rechtsbestel werken moeten ieder voor zich en in onderlinge samenwerking ervoor zorgen dat burgers en bedrijven conflicten kunnen oplossen en, waar nodig, elkaar kunnen aanspreken op hun rechten en plichten. De versterking van de rechtsstaat krijgt concreet gestalte over de hele linie: het civiel recht, het bestuursrecht, het strafrecht, maar ook ten aanzien van de rechtsbijstand en de aandacht voor slachtoffers.

In het civiele recht werkt Veiligheid en Justitie onder meer aan het programma KEI (Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak) en modernisering van het faillissementsrecht. Samen met de rechtspraak werkt het departement aan vereenvoudiging, uniformering en digitalisering van het procesrecht voor civiele en bestuursrechtelijke zaken. KEI moet voor een ieder leiden tot een beter toegankelijke rechtspraak, die sneller kan werken en beter in staat is «maatwerk» te leveren. Dat alles met behoud van de huidige, hoge vakinhoudelijke kwaliteit. De benodigde wetgeving is dit jaar afgerond en de uitrol van het digitaal procederen vindt vanaf 2017 plaats.

Het bestuursrecht wordt beter afgestemd op de behoeften van de burger. In zijn contacten met de overheid moet de burger - nog duidelijker dan nu - ervaren dat er sprake is van een meer responsieve rechtsstaat, waarin de overheid open en interactief contact heeft met de burger. Dit versterkt het vertrouwen van de burger in de overheid, en biedt ook voor de overheid voordelen doordat beleid sneller en goedkoper gerealiseerd kan worden. Het wetsvoorstel tot aanpassing van de Algemene wet bestuursrecht om te komen tot integrale geschilbeslechting in het sociaal domein wordt verder vorm gegeven.

De wet Kansspelen op afstand (Koa) treedt naar verwachting in 2017 in werking. Deze wet biedt de honderdduizenden Nederlanders die deelnemen aan online kansspelen bescherming tegen kansspelverslaving. Ook maakt de wet beter toezicht mogelijk: op eerlijk spel, maar ook om fraude en witwassen te voorkomen. In 2017 wordt het loterijstelsel herijkt. De modernisering van het kansspelbeleid betreft ook de casinomarkt. De wet voor de herinrichting van de casinomarkt treedt indien de Tweede Kamer instemt in 2017 in werking. Het huidige monopolie op speelca-sino's wordt losgelaten en het staatsaandeelhouderschap van Holland Casino wordt op termijn opgeheven.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

13

Beleidsagenda

De robuustheid van de rechtsstaat wordt verder versterkt door een eigentijds en toegankelijk wetboek van Strafvordering. Daarnaast wordt de samenwerking in de strafrechtketen verder verbeterd. Het Bestuurlijk Ketenberaad (BKB) is van start gegaan. Hieraan nemen politie, OM, rechtspraak, executie-organisaties en departement deel. Samen met ketenorganisaties, professionals en de samenleving wordt antwoord gegeven op vragen zoals: Hoe dienen de taken van de strafrechtketen in de samenleving te worden uitgevoerd en wat verwacht de samenleving? Wat willen de ketenorganisaties gezamenlijk bereiken? Dit proces leidt in 2017 tot vaststelling van de maatschappelijke ambities van de strafrechtketen, het stellen van prioriteiten en aansluitende doelstellingen en prestatie-indicatoren.

Succesvolle ketensamenwerking komt tot stand door een gezamenlijke inzet. Deze gezamenlijke inzet komt mede tot uiting door duidelijke afspraken over de wijze waarop de betrokken organisaties ketenvoorzieningen bekostigen en eventuele baten verdelen (zogenaamde ketenfinanciering). Het Bestuurlijk Ketenberaad onderzoekt de verschillende modellen voor deze vorm van financiering, die bijvoorbeeld al wordt toegepast bij de getroffen maatregelen naar aanleiding van het rapport van de commissie Hoekstra.

Om de toegang tot het recht te garanderen, kunnen sommige groepen in de samenleving een beroep doen op het stelsel van de rechtsbijstand. De commissie-Wolfsen heeft eind 2015 haar rapport «Herijking rechtsbijstand - Naar een duurzaam stelsel voor de gesubsidieerde rechtsbijstand» opgeleverd. In de kabinetsreactie hierop van mei 2016 zijn maatregelen gepresenteerd om het stelsel van de gesubsidieerde rechtsbijstand beheersbaar en toekomstbestendig te maken. Deze maatregelen garanderen de toegang tot de gesubsidieerde rechtsbijstand voor min- en onvermogenden. In het najaar van 2016 start het daarvoor benodigde wetgevingstraject. In 2017 zullen verschillende voorbereidingen voor de implementatie van de maatregelen worden getroffen, zoals verbetering van de dienstverlening en de samenwerking in de eerste lijn en versterking van de regierol van de Raad voor Rechtsbijstand. Verder zal in 2017 de evaluatie van de forfaitaire puntentoekenning worden afgerond.

Bij een rechtsstaat past ook dat recht wordt gedaan aan slachtoffers van strafbare feiten: zij moeten de hulp en ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. Ook hiermee draagt de overheid bij aan een rechtvaardige samenleving. De afgelopen jaren is al veel nieuw beleid, wet- en regelgeving tot stand gebracht om de positie van slachtoffers te versterken. In 2017 ligt de nadruk op een goede uitvoering in de praktijk. In nauw overleg met de ketenorganisaties en maatschappelijke partners zijn prioriteiten voor de komende vier jaar. Dat heeft geleid tot een meerjaren-programmering voor het slachtofferbeleid; deze wordt parallel aan de begroting aan uw Kamer aangeboden. De Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) kan een rol spelen bij het voorkomen van slachtofferschap. De VOG is een instrument dat de integriteit in kwetsbare sectoren en situaties kan waarborgen. Daarom zet VenJ in 2017 in op versterking van het VOG-instrument. Dit gebeurt in lijn met de brief «de Toekomst van de VOG», die begin 2016 naar uw Kamer is gestuurd. Speerpunten voor 2017 zijn onder meer: communicatie over de VOG voor jongeren, het afwijzen van een VOG op basis van politiegegevens en verbeterde internationale samenwerking op het gebied van preventieve informatie-uitwisseling. Ook wordt in 2017 de gratis VOG-regeling verduurzaamd, voor vrijwilligers die werken met kinderen of verstandelijk beperkten.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

14

Beleidsagenda

Bij een goed functionerende rechtsstaat hoort ook een voortvarende en juiste tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen. Hiervoor is het essentieel dat ketenpartners beschikken over actuele en kwalitatief goede informatie. Via het programma Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen (USB) leggen we voor deze informatie-uitwisseling ketenbrede kwaliteitscriteria vast. Dit programma zorgt ervoor dat er in 2017 éénduidige keten afspraken komen over de vorm, tijdigheid en kwaliteit van aanlevering, zodat de datakwaliteit kan worden geborgd. Het Administratie- en Informatiecentrum voor de Executieketen (AICE) coördineert de feitelijke tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen en zorgt voor een goede afstemming van de verschillende uit te voeren straffen en maatregelen.

Om de vitaliteit van de justitiële ketens te behouden en te kunnen blijven inspelen op de behoeften van een veranderende maatschappij zijn de komende jaren verdere moderniserings- en beheersmaatregelen noodzakelijk. VenJ kan de vitaliteit van de justitiële ketens niet alleen waarborgen. Daarvoor is nodig dat in gevallen waarin andere interventies doeltreffender kunnen zijn, justitiële interventies slimmer worden ingezet. In specifieke situaties is het bijvoorbeeld redelijk dat degene die gebruik maakt van de juridische infrastructuur ook daaraan een zekere bijdrage levert aan de instandhouding hiervan. Gelet op bovenstaande is een reeks maatregelen in voorbereiding die daarop aansluiten. Dit pakket, dat dient ter invulling van de eerder in de begroting opgenomen taakstelling strafrechtketen, leidt tot structurele besparingen op de VenJ-begroting, oplopend tot € 52,5 min. in 2021.

Migratie en Asiel

Onder het Nederlandse voorzitterschap zijn er in EU-verband belangrijke stappen gezet om te komen tot betere beheersbaarheid van de asielproblematiek. De afspraken tussen de EU en Turkije hebben er direct aan bijgedragen dat het cynische verdienmodel van smokkelaars een grote klap is toegebracht; het aantal migranten dat zijn leven waagt op de Egeïsche Zee is drastisch gedaald, en belangrijker nog, daarmee ook het aantal verdrinkingen. In combinatie met het sluiten van de zogenoemde Westelijke Balkanroute is ook de ongecontroleerde stroom migranten door het Europese continent tegengegaan De EU heeft maatregelen genomen om de spontane asielinstroom te beperken en te komen tot een meer billijke verdeling van asielaanvragen die worden ingediend in de EU. Nederland is voorstander van dergelijke maatregelen. Ze kunnen immers bijdragen aan een meer gereguleerde asielinstroom naar ons land. Opvang in de regio in combinatie met hervestiging blijft uitgangspunt van het beleid.

Zowel het belang van het beheersen en controleren van de migratiestromen als van de bestrijding van terrorisme is de afgelopen periode toegenomen. Voor 2017 vraagt dit om versterking van het toegangsbeleid: bewaking van de buitengrenzen via een effectief en efficiënt grenstoezicht. Dit beleid moet migratiecriminaliteit en illegale migratie tegengaan en maximaal bijdragen aan de veiligheid in Nederland en het Schengen-gebied. En tegelijkertijd niet overbodig hinderlijk zijn voor de bonafide reiziger. Dit vraagt om een continue balans tussen mobiliteit en veiligheid. Op nationaal en Europees niveau wordt hiertoe al nauw samengewerkt, bijvoorbeeld in het kader van het EU-Turkije Actieplan. Een intensievere samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de uitvoeringsorganisaties in de vreemdelingen- en strafrechtketen is ook

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

15

Beleidsagenda

voor het toezicht van belang. In de loop van 2016 is de asielinstroom door de Europese en nationale maatregelen fors gedaald. Het kabinet verwacht dat de ingezette daling zich in 2017 zal voortzetten.

Het afgelopen jaar is onder druk van de hoge instroom in een kort tijdsbestek door middel van Bestuursakkoorden een nieuwe basis gelegd tussen lokaal, provinciaal en landelijk bestuur met als doel de opvangpro-blematiek het hoofd te bieden en een snelle doorstroming te bewerkstelligen van vergunningshouders naar huisvesting, mede met het oog op een snelle integratie. De onderlinge samenwerking in het vreemdelingendomein heeft hiermee een forse impuls gekregen. Aan vreemdelingen, die op grond van het asielbeleid daarvoor in aanmerking komen, biedt Nederland bescherming. Met het oog daarop blijven de zorg voor een snelle doch zorgvuldige asielprocedure en een humane opvang inclusief adequate medische zorg ook in 2017 belangrijke uitgangspunten. Tegelijkertijd onderkennen we ook dat de asielprocedure ook kan worden misbruikt. Het toezicht op de grenzen en op de vreemdelingen wordt daarom versterkt.

Vreemdelingen die niet in Nederland mogen blijven, moeten terug naar het land van herkomst of een veilig derde land waar de toegang is gewaarborgd. Nederland biedt hierbij op zorgvuldige en humane wijze hulp aan. De Inspectie Veiligheid en Justitie houdt toezicht op de begeleide gedwongen terugkeer van vreemdelingen en vreemdelingenbewaring. Zij ziet er op toe dat alle betrokken instanties hun taken bij het terugkeerproces humaan en zorgvuldig uitvoeren. De Wet Terugkeer en Vreemdelingenbewaring treedt, afhankelijk van de parlementaire behandeling, naar verwachting het eerste kwartaal van 2017 in werking. Deze wet verankert de alternatieven voor bewaring en het ultimum remedium-karakter van bewaring. Ook voert deze wet een bestuursrechtelijk regime in voor vreemdelingenbewaring en grensdetentie.

Voor vreemdelingen die wel (tijdelijk) in Nederland mogen blijven is het ook in 2017 belangrijk dat er steeds voldoende opvang is en dat vergunninghouders snel een woning krijgen toegewezen in de gemeente. Dat stelt vergunninghouders in staat snel te beginnen aan de integratie en het zoeken van werk.

VenJ Verandert

Eind vorig jaar is onder externe leiding een taskforce beleidsalternatieven aan de slag gegaan. Deze taskforce heeft voorstellen gedaan die de beleidsdomeinen overstijgen. De voorstellen die het meest kunnen bijdragen aan verbetering van de effectiviteit en efficiency worden op dit moment uitgewerkt. Het ministerie bereidt ook een nieuwe sturingsstructuur voor die in 2017 zal worden ingevoerd. Deze structuur kenmerkt zich door een steviger op concern-niveau gepositioneerde financiële control-functie en de aanwezigheid van meer «checks and balances» in de aansturing van de uitvoeringsorganisaties. In 2017 zal Veiligheid en Justitie blijven inzetten op het verbeteren van de onvolkomenheden in de bedrijfsvoering van het departement, zoals geconstateerd door de Algemene Rekenkamer. Bijlage VII gaat in op de voortgang van de verbetermaatregelen.

Het ministerie zal in 2017 verder gaan met het programma «VenJ verandert». Het verbeteren van de openheid en transparantie, het tegengaan van verkokering en de versterking van de financiële sturing

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

16

Beleidsagenda

wordt in het komend begrotingsjaar met kracht voortgezet. Op deze manier komt VenJ tegemoet aan de aanbeveling van de Algemene Rekenkamer om de controlfunctie binnen het departement te verbeteren. Met ingang van 2017 kent het ministerie een controlmodel met twee in plaats van drie lagen.

Bedrijven en kennisinstellingen worden betrokken bij de uitdagingen van het ministerie en het ontwikkelen van innovaties. De wijze waarop het ministerie communiceert met de samenleving verandert blijvend. We hervormen onze omgang met WOB-verzoeken en maken onderzoeksrapporten van het WODC eerder openbaar. Elk half jaar wordt eveneens een overzicht van rapporten van de Auditdienst Rijk gepubliceerd. Het succes van het werk van alle betrokken mensen die bij het ministerie en de daaronder vallende organisaties werken, wordt niet alleen bepaald door de vraag of er voldoende geld voorhanden is. Het gaat vooral ook om de manier waarop het werk wordt gedaan. In 2017 versterken we de samenwerking binnen en tussen de afdelingen van het ministerie en met de vele partners verder. De veranderingen in het beheer van de beleidsagenda's en de financiële sturing moeten leiden tot een transparant ministerie dat de spil is in het netwerk van alle organisaties die samen de veiligheid en de rechtsstaat vorm geven. Van ons ministerie wordt verwacht dat wij altijd zoeken naar wegen om ons werk sneller, beter, efficiënter en zo mogelijk meer voor hetzelfde of liefst minder geld te kunnen doen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

17

Beleidsagenda

2.2 Prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda

In de Veiligheidsagenda hebben de Minister van Veiligheid en Justitie, het college van procureurs-generaal en de regioburgemeesters doelstellingen geformuleerd voor de periode 2015-2018. Deze Veiligheidsagenda is complementair aan de lokale veiligheidsagenda's. In onderstaande tabel worden de prestatie-indicatoren omtrent de belangrijkste thema's gepresenteerd. Een uitgebreide toelichting evenals de definities zijn te vinden in de Veiligheidsagenda 2015-2018.⁶

¹ Bron: Veiligheidsagenda 2015-2018. De nulwaardes betreffen waarden uit 2013. In de Veiligheidsagenda zijn naast de streefwaarden voor de aantallen ook ophelderingspercentages voor High Impact Crimes te vinden.

² Voor meer informatie omtrent de doelstellingen in 2017 en 2018 zie de Veiligheidsagenda 2015-2018, pi 1-13.

³ Bron: Jaarbericht OM en politie. Genoemde aantallen zijn een minimum streefwaarde van het aantal criminele samenwerkingsverbanden dat middels strafrechtelijk onderzoek wordt aangepakt (zij het projectmatig onderzoek of TGO-onderzoek). Handhaving van het aantal onderzoeken gaat gepaard met kwalitatieve versterking van de strafrechtelijke aanpak, waarbij deze meer gericht wordt op kopstukken en sleutelfiguren. Sturing op het aantal onderzoeken betreft een wijziging ten opzichte van de voor 2013 en 2014 gehanteerde indicator «percentage bekende csv's dat wordt aangepakt».

⁴ Bron: OM, Monitor Afpakken.

⁵ Bron: Jaarbericht Landelijke Eenheid nationale politie. In de Veiligheidsagenda 2015-2018 is overeengekomen dat het aantal complexe onderzoeken stijgt tot 50, en het totaal aantal onderzoeken tot 360. Het aantal complexe onderzoeken is inclusief tenminste 20 grote internationale zaken dat wordt opgepakt door het Team High Tech Crime. De geformuleerde doelstelling betreft een wijziging ten opzichte van de jaren 2013 en 2014, waarin enkel de complexe onderzoeken door het Team High Tech Crime werden geregistreerd.

^s Bron: Jaarbericht OM. In de gemeenschappelijke Veiligheidsagenda 2015-2018 is overeengekomen dat de aanpak van kinderporno wordt versterkt. Concreet is afgesproken dat het aantal interventies zal stijgen tot 700, waarvan tenminste 265 complexe en grootschalige onderzoeken in 2018. Dit betekent een wijziging van de doelstelling ten opzichte van 2013 en 2014, waarin werd gekeken naar het aantal ingestroomde verdachten. Door middel van de nieuwe prestatie-indicator kan effectiever op de aanpak worden gestuurd.

⁷ Bron: Jaarbericht OM. In de Veiligheidsagenda is overeengekomen dat het aantal strafzaken horizontale fraude zal stijgen van 1.500 tot 2.300.

Kamerstukken II, 2014-2015, 28 684, nr. 412.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

18

Beleidsagenda

2.3 De VenJ-begroting op orde: belangrijkste mutaties

Onderstaand worden de belangrijkste mutaties die het afgelopen jaar op de begroting van VenJ plaatsvonden uitgelicht. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen mutaties bij nota van wijziging, bij Voorjaarsnota en bij Miljoenennota. Op die manier is duidelijkte zien dat op drie momenten forse intensiveringen hebben plaatsgevonden en hoe de begroting op die manier stapsgewijs verder op orde is gebracht.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

19

Beleidsagenda

Toelichting op de tabel

• 7. 

  Intensiveringen nota van wijziging

Voorafgaand aan de begrotingsbehandeling 2016 heeft een aanpassing van de begroting plaatsgevonden die is verwerkt middels een nota van wijziging. Met deze aanpassingen is een eerste stap gezet naar een meer solide begroting. Hiervoor hebben intensiveringen plaatsgevonden bij onder meer de Nationale Politie, de rechtspraak, het OM, NFI en de reclassering. Voor een volledig overzicht van de intensiveringen wordt verwezen naar de kamerbrief uit november 2015.⁷

• 2. 

  Dekkingsmaatregelen uitgavenkant

Ter dekking van de bovengenoemde intensiveringen is in belangrijke mate gebruik gemaakt van een huurverlaging van het Rijksvastgoedbedrijf en is een kasschuif toegepast. Dekking vindt ook deels plaats aan de ontvangstenkant (zie volgende tabel). Voor een volledig overzicht van de dekkingsmaatregelen wordt verwezen naar de kamerbrief uit november 2015.⁸

• 3. 

  Intensiveringen asiel

Bij Voorjaarsnota is de begroting verder op orde gebracht, in het bijzonder op het terrein van asiel. Vanwege de hoge asielinstroom stond de vreemdelingenketen onder druk. Om hier adequaat op in te kunnen spelen en voldoende capaciteit te kunnen waarborgen is fors geïnvesteerd in de IND, het COA en Nidos, en zijn ook middelen vrijgemaakt voor onder meer de politie, de rechtspraak en de rechtsbijstand. Nadere toelichting op deze mutaties is terug te vinden in de Voorjaarsnota en de eerste suppletoire begrotingswet van Veiligheid en Justitie.⁹

• 4. 

  Overig Voorjaarsnota

Bij Voorjaarsnota zijn de reguliere loon- en prijsbijstelling 2016 aangevuld met extra middelen ten behoeve van het cao-akkoord overgeboekt naar de begroting van VenJ. De overige mutaties zijn het gevolg van diverse overboekingen en desalderingen.

• 5. 

  Intensiveringen Miljoenennota

Het kabinet heeft € 450 min. beschikbaar gesteld voor maatschappelijke prioriteiten. Hiervan wordt een groot bedrag beschikbaar gesteld aan de Nationale Politie. Met de extra middelen wordt volledig tegemoet gekomen aan het door PwC geconstateerde tekort bij de politie. De reeks is inclusief enkele besparingsmaatregelen. Daarnaast wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van de rechtspraak. Verder wordt extra budget toegekend aan diverse organisaties in het kader van de hoge asielinstroom. Voor 2017 is de asielinstroom bijgesteld naar 42.000. Nadere toelichtingen bij de intensiveringen zijn te vinden in de betreffende beleidsartikelen.

• 6. 

  Maatregelen

Om binnen de beschikbare financiële ruimte de vitaliteit van de justitiële ketens te behouden en te kunnen blijven inspelen op de behoeften van een veranderende maatschappij treft VenJ onderstaande maatregelen. De besparing die hierdoor wordt gerealiseerd telt op tot een bedrag van € 52,5 min. in 2021 en dient ter invulling van de vorige jaar ingeboekte taakstelling strafrechtketen.

⁷ Kamerstukken II, 2015-2016, 34 300-VI-23

⁸ Kamerstukken II, 2015-2016,34 300-VI-23

⁹ Kamerstukken II, 2015-2016, 34 485-VI

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

20

Beleidsagenda

' Vermindering druk bestuursrechtelijke keten door een minder bureaucratische bezwaarschriftprocedure (€ 5 min. besparing uitgaven)

Houdbaar (administratief) beroep WAHV-zaken (€ 6 min. extra ontvangsten)

Bezuiniging Instituut Fysieke veiligheid (€ 1 min.)

• • 

  Verhogen taakstelling bedrijfsvoering (€ 2 min.) Efficiënter werken in de strafrechtketen (€ 5 min.)

• • 

  Slagvaardige moderne civiele rechtspleging (€ 14 min.) Doeltreffender aanpak zeer jeugdige daders (€ 5 min.)

Het kind centraal in een efficiëntere en effectievere jeugdbeschermingsketen (€ 3 min.)

Effectiever (digitaal) oproepen en betekenen (€ 6 min.)

Houdbaar toezicht door de rechterlijke macht (€ 6 min. ontvangsten)

De maatregelen worden nader toegelicht in de betreffende beleidsarti-kelen. Daarnaast is besloten de prijsbijstelling in te houden ter dekking van problematiek op de begroting.

• 7. 

  Overig Miljoenennota

Ter dekking van diverse kleinere problematiek (tegenvallers en taakstellingen) is vanuit de intensivering van € 450 min. een bedrag toegevoegd aan de begroting. Vanuit de aanvullende post heeft daarnaast de laatste tranche met intensiveringsmiddelen voor de politie uit het regeerakkoord overgeboekt naar VenJ (€ 77 min. vanaf 2018). De egalisatieschuld bij het Rijksvastgoedbedrijf wordt in 2016 afgelost, om die reden vindt een kasschuif plaats. In 2016 worden twee grote terugontvangsten van het COA (€ 65 min.) en het Rijksvastgoedbedrijf (€ 130 min.) via een desaldering toegevoegd aan het uitgavenbudget, dit zijn dus mutaties van technische aard. Deze worden verder toegelicht in de Najaarsnota. Op de meerjarenbegroting heeft een extrapolatie plaatsgevonden naar 2021.

• 8. 

  Reservering Aanvullende post

Op de Aanvullende post van de Rijksbegroting is een deel van het bedrag dat het kabinet uittrekt voor maatschappelijke prioriteiten (€ 450 min.) gereserveerd. Deze middelen zijn bestemd voor investeringen in onder meer het Openbaar Ministerie, versterking van de gebiedsgerichte aanpak bij de politie, bestrijding van terrorisme, cybersecurity, versterking grens-en vreemdelingentoezicht en de aanpak van ondermijnende criminaliteit en mensenhandel. In de beleidsartikelen is een beknopte toelichting opgenomen voor de geplande investeringen. Op het moment dat de bestedingsplannen zijn uitgewerkt, worden de middelen overgeheveld naar de begroting van VenJ.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

21

Beleidsagenda

Toelichting op de tabel:

• 7. 

  Mutaties nota van wijziging

Voorafgaand aan de begrotingsbehandeling 2016 heeft een aanpassing van de begroting plaatsgevonden die is verwerkt middels een nota van wijziging. Met deze aanpassingen is een eerste stap gezet naar een meer solide begroting. Naast de intensiveringen aan de uitgavenkant zijn er wetsvoorstellen aangepast (eigen bijdrage regeling strafvordering) en teruggedraaid (verhoging griffierechten, eigen bijdrage detentie). Dit leidt tot lagere ontvangsten.

De dekking van de hogere uitgaven en lagere ontvangsten komt onder meer vanuit hogere opbrengsten uit grote schikkingen en fraudebestrijding.

Voor een volledig overzicht en voor toelichting op de mutaties uit de nota van wijziging wordt verwezen naar de kamerbrief uit november 2015.¹⁰

• 2. 

  Mutaties Voorjaarsnota

Om de hogere asieluitgaven van dekking te kunnen voorzien is budget onttrokken aan de asielreserve. Deze middelen worden via een ontvangst aan de begroting van VenJ toegevoegd.

• 3. 

  Mutaties Miljoenennota

Om de hogere asieluitgaven van dekking te kunnen voorzien is opnieuw budget onttrokken aan de asielreserve. Twee van de maatregelen ter invulling van de taakstelling strafrechtketen slaan neer aan de ontvangstenkant (Beroepsheffing, Griffierecht WAHV-Zaken en Heffing bij toezicht door de rechterlijke macht). De ramingen voor opbrengsten uit grote schikkingen en afpakken zijn meerjarig opgehoogd.

¹⁰ Kamerstukken II, 2015-2016, 34 300-VI-23

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

22

Beleidsagenda

2.4 Tabel niet-verplichte uitgaven (Budgetflexibiliteit)

33

Opsporing en vervolging (€ 211.531)

34

Straffen en Beschermen (€ 2.407.575)

36

Contraterrorisme en Nationaal

Veiligheidsbeleid

(€ 257.893)

136.789 74.742 € 20.000 t.b.v. schadeloosstellingen buiten de

strafrechtketen

(65%) (35%) € 11.200 t.b.v. vergoedingen in verband met

onrechtmatige detentie

€ 31.000 voor de uitvoering van het programma verkeershandhaving (voor o.m. flitspalen en trajectcontroles).

€ 12.000 Verdeling conform afspraak over de ketenpartners zoals Politie, KMAR, NVWA, FIOD die betrokken zijn bij het afpakken van op criminele wijze verkregen vermogen € 250 om de duurzame samenwerking in de strafrechtketen te bestendigen. Het gaat daarbij om de kosten voor (door)ontwikkeling van de strafrechtketenmonitor, het verrichten van onderzoek en communicatie (WODC)

• • 

  € 292 diversen

2.391.868 15.707 • € 594 voor projecten forensische zorg

(99%) (1%) • € 106 voor allerlei initiatieven op het gebied van

internationale kinderaangelegenheden, waaronder een contributie (ca. 45k) aan ISS Genève (internationaal samenwerkingsverband op internationale kinderaangelegenheden).

• • 

  € 980 voor de uitvoering van opgelegde gedragsinterventies.

• • 

  € 1.716 voor projecten kansspelbeleid.

• • 

  € 2.124 voor initiatieven op het gebied van slachtofferbeleid.

• • 

  € 2.535 voor sanctietoepassing

• • 

  € 3.590 voor projecten jeugdbescherming en jeugdsancties

• • 

  € 4.062 voor projecten inbraakpreventie, AJB (alleen jij bepaalt) en preventie geweldadige overvallen.

235.994 21.899 € 300 tbv schadeclaims op basis van de WTS (Wet

Tegemoetkoming Schade)

(92%) (8%) € 10.800 bijdragen medeoverheden voor

contra-terrorisme (w.o. lokale aanpak) en crisisbeheersing (BES en gemeenten) € 1.400 incidentele subsidies voor crisisbeheersing (diverse projecten met partners en bedrijven) € 2.400 opdrachten tbv ontwikkeling, onderhoud en beheer van nieuw alerteringssysteem NL-Alert € 1.400 opdrachten tbv cybersecurity (w.o. het Nationaal Cybersecurity Centrum, Alert online, ICT)

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

23

Beleidsagenda

Art. nr. omschrijvijng Juridisch Niet Bestemming van de niet-juridisch verplichte

verplicht Juridisch uitgaven

verplicht

€ 4.300 opdrachten voor een effectieve nationale crisisorganisatie (w.o. het Nationaal Coördinatie Centrum), contra-terrorisme (tegengaan radicalisering), crisisbeheersing (bescherming vitale infrastructuur) en voor het identificeren en beoordelen van dreigingen op de nationale veiligheid

€ 500 subsidies tbv innovatieteam Veiligheid en Justitie

€ 800 opdrachten tbv innovatieteam Veiligheid en Justitie

37 Vreemdelingen 1.595.848 31.493 € 6.400 IOM inzake REAN

(€ 1.627.341) (99%) (1%) € 1.000 Ondersteuning zelfstandig vertrek

€ 1.000 Overige projectsubsidies € 2.000 Transportkosten vreemdelingen € 3.500 Transportkosten vreemdelingen escort € 500 Vreemdelingen gezondheidszorg keuring/ begeleiding € 1.200 Tolken € 6.600 Hoge instroom

€ 5.000 Overige kosten uitzetting vreemdelingen € 150 Reis- en verblijfkosten buitenland medewerkers inzake opdracht vreemdelingen-vertrek

€ 1.156 Meerjarige projectsubsidies op het gebied van de toegang, toelating en opvang vreemdelingen

€ 1.163 Bestuurlijk verplicht om de ketenpartners te ondersteunen bij de aansluiting op nieuwe voorzieningen binnen de Vreemdelingenketen in het kader van het programma Keteninformatisering

€ 1.824 Financiering van opdrachten met als doel verbeteringen in de vreemdelingenketen te bewerkstelligen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

24

Beleidsagenda

2.5 Planning beleidsdoorlichtingen VenJ 2017

¹ De Nationale politie is per 1 januari 2013 van start gegaan. Doorlichting vindt plaats in 2018.

² Voorheen Veiligheid (ICT)

³ Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel (Rechtspraak, 32.3) stond gepland voor 2015, maar wordt afgerond in 2016.

⁴ Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties en Vreemdelingenbewaring (34.3) stond gepland voor 2016, maar wordt opgeleverd in 2017.

⁵ Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding (36.2) stond gepland voor 2016 maar wordt opgeleverd in 2017.

^s In plaats van de geplande beleidsdoorlichting 2017, wordt er in 2018 een (wettelijke) beleidsevaluatie opgesteld.

Toelichting:

• - 

  De artikelen 31, en 33 worden in zijn geheel doorgelicht. Voor de subartikelen van de artikelen 32 zijn aparte beleidsdoorlichtingen naar de Tweede Kamer verstuurd.

• - 

  De artikelen 34, 36 en 37 worden (nog) niet in zijn geheel doorgelicht. Deze beleidsartikelen zijn qua onderwerpen zo divers en omvangrijk dat een doorlichting van het gehele artikel niet zinvol is. Jaarlijks wordt door VenJ wel bekeken of samenvoeging mogelijk en zinvol is.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

25

Beleidsagenda

2.6 Overzicht garanties en achterborgstellingen

31 Inkoop Max

In de stand is de meerjarige verplichting die VenJ naar de politie en de politieacademie heeft, in het kader van de VUT, prepensioen en levensloopregeling (Inkoop Max regeling) opgenomen. De verplichtingen die hieruit voortvloeien zijn gerelateerd aan de bedragen welke als vordering in de jaarrekeningen van de politie en de Politieacademie zijn opgenomen¹¹.

34 Faillissementscuratoren

De garantstellingsregeling faillissementscuratoren (GSR) is voor faillissementen waarin sprake lijkt te zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur, maar in de boedel onvoldoende middelen aanwezig zijn om onderzoek te doen of een procedure te starten en zo onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen.

34 Hypothecaire leningen aan JJI's

Het feitelijk risico van de verleende garanties aan particuliere jeugdinrichtingen betreft borgstellingen ten behoeve van het restantbedrag van leningen die particuliere inrichtingen zijn aangegaan ter financiering van de gebouwen. Zonder garantie verlening was het niet mogelijk tegen gunstige condities dergelijke leningen bij externe financiers af te sluiten. Omdat DJI de kapitaalslasten van de betreffende leningen bovennormatief

¹¹ Kamerstukken II, 2015-2016, 29 628, nr. 407

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

26

Beleidsagenda

vergoedt aan de inrichtingen was het uit efficiency-overwegingen van belang dat de leningen tegen een zo gunstig mogelijk rentepercentage konden worden afgesloten.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

Beleidsartikelen - artikel 31

• 3. 

  BELEIDSARTIKELEN

Artikel 31. Nationale politie

Algemene doelstelling Een veilige samenleving met behulp van een goed functionerende

politieorganisatie.

Rol en verantwoordelijkheid De Minister heeft een financierende en regisserende rol ten aanzien van

de nationale politie. Hierbij zijn drie verantwoordelijkheden te onderscheiden:

De eerste verantwoordelijkheid betreft de inrichting, werking en ontwikkeling van het politiebestel;

De tweede verantwoordelijkheid betreft de bevoegdheden en het beheer ten aanzien van de politie. Onder deze beheersverantwoordelijkheid van de Minister¹² valt het vaststellen van de begroting, de meerjarenraming, de jaarrekening, het beheersplan, het jaarverslag en de operationele sterkte. De korpschef is belast met de leiding en het beheer van de politie. De korpschef opereert binnen de kaders die de Minister stelt. De Minister kan de korpschef te allen tijde over alle beheeraangelegenheden algemene en bijzondere aanwijzingen geven; • Tot slot stelt de Minister vanuit zijn beleidsverantwoordelijkheid, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, ten minste eens in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen van de politie vast

De Minister heeft ten aanzien van het politie- en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Caribisch Nederland) een financierende en regisserende rol. De beheersverantwoordelijkheid voor het politie- en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba, berust bij hem.¹³

Beleidswijzigingen Naast korte termijn investeringen in de opsporing wil het kabinet in 2017

een kwaliteitsslag in de wijken. Door de noodzakelijke aandacht voor terrorismebestrijding en vreemdelingen is de wijkagent de afgelopen jaren ook op andere gebieden ingezet. Vanaf volgend jaar zal de wijkagent weer worden ingezet voor zijn reguliere taken. Daarnaast wordt de bezetting van de wijkagentenfunctie in 2017 verhoogd. De wijkagent zal bovendien nagenoeg al zijn tijd aan de wijk besteden. Ook komen er voldoende operationele experts voor de complexe taken in de wijken. Het kabinet zorgt voor voldoende voorzieningen, zoals voertuigen, uitrusting en ICT.

Er wordt ook geïnvesteerd in de toerusting van de medewerkers. Mobiel werken en verbetering van de (mogelijkheden tot) informatie-uitwisseling tussen samenwerkingspartners zijn prioritaire thema's. De middelen voor deze investering zijn gereserveerd op de Aanvullende post van de Rijksbegroting.

Daarnaast blijven ook de kwaliteit van de opsporing, de aanpak van ondermijnende criminaliteit en het op orde brengen en efficiënter maken van de basis van groot belang. De korpschef is gevraagd met voorrang verbeteringen te realiseren op het gebied van de financiële governance en interne sturing en beheersing. Het ziekteverzuim wordt met tenminste 0,5 procentpunt terug gebracht.

¹² Vastgelegd in de Politiewet 2012

¹³ Veiligheidswet BES (Stb. 2010, 362)

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

28

Beleidsartikelen - artikel 31

Voor een effectieve en krachtige bestrijding van terreurdreiging is het nodig dat de DSI (Dienst Speciale Interventies) 24/7 beschikbaar is en dat op een schaal die landelijk dekkend is. Om dat te bereiken is het nodig de opkomsttijd in geval van dreiging te bekorten door verplaatsing van capaciteit en door uitbreiding van de capaciteit. Door de versterking van de DSI wordt een krachtig en snel optreden mogelijk. Daarnaast wordt geïnvesteerd in het Team High Tech Crime om de groeiende criminaliteit tegen het bedrijfsleven effectiever te kunnen bestrijden en de economische schade daarvan zoveel als mogelijk te voorkomen. In beide gevallen gaat het om inzet in mensen en middelen. De middelen zijn begroot op de Aanvullende post van de Rijksbegroting.

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel van de bijdragen ZBO's/RWT's heeft betrekking op uitgaven voor de Nationale Politie (NP) en de Politieacademie op grond van wetgeving, de beheersovereenkomst met de NP voor de jaarlijkse exploitatiekosten van C2000 en de uitgaven voor internationale samenwerking. De juridisch verplichte opdrachten omvatten onder andere de meerjarige contracten met de telecomaanbieders in verband met tapkosten.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

29

Beleidsartikelen - artikel 31

Toelichting op de instrumenten 31.2 Bekostiging nationale politie

Bijdragen aan ZBO's en RWT's

Nationale politie

De politie levert een belangrijke bijdrage aan het handhaven en vergroten van de veiligheid in Nederland. De politie ontvangt daartoe bijdragen van de Minister¹⁴. De algemene bijdrage wordt als lumpsumbudget ter beschikking gesteld aan de politie en komt altijd volledig ten gunste van een adequate politiezorg. Het beleid is erop gericht de politie zoveel mogelijk flexibiliteit te geven om afgesproken doelen te realiseren.

Het kabinet investeert fors in de politie en verhoogt de totale bijdrage naar ruim € 5,3 mld. in 2017. Met het oog op de ontwikkelingen in binnen- én buitenland, moet de politie over voldoende mankracht en kwaliteit beschikken. Met deze investering zorgt het kabinet voor een gedegen meerjarig financieel fundament. De politie kan de ontwikkeling van haar organisatie en het presterend vermogen waarmaken, zoals opgenomen in het inrichtingsplan en de herijkingsnota.

Er zal een aantal besparingsmaatregelen worden doorgevoerd bij de politie zonder de sterkte aan te tasten. Er zijn mogelijkheden om bij de uitgaven voor Operationeel en Beheer doelmatiger te werken; dit levert structureel € 18 min. op. Na voltooiing van de transitie valt er in 2020 een bedrag vrij van € 34 min. Tot slot wordt het besluit Financieel Beheer Politie aangepast waardoor het mogelijk wordt de voorziening ambtsjubilea (€ 72 min.) te laten vervallen, voorzien in 2018.

Bij uitzondering worden bijzondere bijdragen gegeven voor de realisatie van een bepaald doel zoals bijvoorbeeld de verkeershandhavingsteams (€ 48 min.). Dienst Speciale Interventies (€ 48 min.) en cybercrime (€ 13,8 min). Voor 2017 wordt een bijzondere bijdrage van € 16 min. verstrekt voor de kosten van de politie als gevolg van de verhoogde instroom van vluchtelingen. Deze kosten betreffen onder andere professionele identificatie van vluchtelingen en inschatting risico's, opsporen van mensensmokkelaars.

Daarnaast voert de politie een aantal taken uit die onder de verantwoordelijkheid vallen van het departement. Het gaat dan onder meer om het onderhoud van het communicatienetwerk C2000 en het uitzenden van politiefunctionarissen naar crisisgebieden. Deze taken worden apart begroot en verantwoord onder artikelonderdeel 31.3.

De politie voert een baten-lastenstelsel. De personeelskosten voor de politie zijn voor 2017 geraamd op € 4,2 mld. Het overgrote deel zijn reguliere salariskosten van het operationele en niet-operationele personeel. Voor materiële kosten wordt ongeveer € 1,1 mld. begroot. Hiervan zijn de grootste posten huisvesting, vervoer, operationele kosten, beheer en verbindingen en automatisering.

¹⁴ Op basis van artikel 33, Politiewet 2012.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

30

Beleidsartikelen - artikel 31

Bron: begroting nationale politie 2017

De volledige begroting van de politie wordt als separate bijlage met de VenJ-begroting meegezonden.

Politieacademie

Het streven is om 1 januari 2017 de wijziging van de Politiewet 2012 in werking te laten treden waarbij de Politieacademie wordt ingebed in het nieuwe politiebestel. Om de onafhankelijkheid van het onderwijs te borgen blijft de Politieacademie als zelfstandig bestuursorgaan bestaan en is het verantwoordelijk voor het verzorgen van het politieonderwijs, de uitvoering van wetenschappelijk onderzoek en de invulling van de kennisfunctie. De Politieacademie kent een directeur en een plaatsvervangend directeur. Het overige personeel en de middelen worden ondergebracht bij de politie. Dit heeft als belangrijke voordelen dat opleidingsvraag en het opleidingsaanbod nauwer met elkaar worden verbonden, de uitwisselbaarheid van het personeel, met name docenten en examinatoren eenvoudiger wordt en sterkte en middelen efficiënter worden ingezet. De bekostiging van de sterkte en middelen die ter beschikking worden gesteld aan de Politieacademie worden toegevoegd aan de algemene bijdrage aan de politie.

Bijdragen aan medeoverheden

Brandweer- en politiekorps Caribisch Nederland De Minister is korpsbeheerder van het brandweer- en politiekorps Caribisch Nederland. Ter bekostiging van de personele en materiële uitgaven van de korpsen wordt een bijdrage verstrekt. Een bedrag van € 13 min. is bestemd voor het politiekorps en een bedrag van € 4,9 min. is bestemd voor het brandweerkorps. De kosten van de basisdienstverlening van de Rijksdienst Caribisch Nederland worden jaarlijks op deze budgetten in mindering gebracht. De jaarlijks vastgestelde begroting vormt de wettelijke grondslag voor de bekostiging van de beide korpsen Caribisch Nederland.

Opdrachten

Taptolken

Uit dit budget worden de taptolken betaald die de politie inhuurt voor het beluisteren en vertalen van telefoon- of VolP-gesprekken van verdachten.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

31

Beleidsartikelen - artikel 31

31.3 Kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en ICT politie Bijdragen aan ZBO's en RWT's

Internationale samenwerkingsoperaties

In opdracht van de Minister voert de politie activiteiten uit in het kader van internationale politiesamenwerking (IPS) en strategische landenprogramma's (SLP's). Ook coördineert de politie de uitzending van haar politiefunctionarissen naar internationale (civiele) missies en operaties, waarbij de politie en de Koninklijke Marechaussee waar mogelijk gebruik maken van eikaars faciliteiten. De Koninklijke Marechaussee levert een eigenstandige bijdrage aan de internationale politiesamenwerking en draagt vanuit Defensie bij aan uitzendingen.

Beheer multisystemen

De politie voert het beheer voor de verschillende multisystemen van de meldkamerorganisatie, waaronder C2000 en GMS. Gebruikers van deze systemen zijn met name politie, brandweer, ambulance en KMar. Zij opereren ieder binnen hun eigen monodisciplinaire kolom en streven naar een multidisciplinaire samenwerking. In het licht van de vorming van de landelijke meldkamerorganisatie (LMO) voert de politie dit beheer [meer en meer] binnen de governance van het multi-domein en moeten deze systemen straks in integraliteit kunnen functioneren. Om deze integraliteit te realiseren is een ICT-infrastructuur nodig waarin diverse ICT/IV-systemen, zoals C2000, 112 en GMS, optimaal functioneren. Deze operationele samenwerking vereist steeds meer dat er vanuit een multidisciplinaire invalshoek integrale afwegingen plaatsvinden over het beschikbare budget. Om de systemen te laten voldoen aan de vereisten vanuit wet- en regelgeving en technologische ontwikkelingen, vindt op de systemen continue doorontwikkeling plaats. In 2017 wordt het nieuwe C2000 systeem opgeleverd.

Jaarlijks dragen de ministeries van VWS, Financiën en Defensie in totaal € 11,5 min. bij aan de exploitatiekosten van het C2000-systeem in verband met het gebruik van het communicatienetwerk door de politie, brandweer en ambulancezorg. Dit wordt ieder jaar met eerste suppletoire begroting naar VenJ overgeheveld. Dit verklaart het verschil in de reeks tussen 2016 en 2017 en verder.

Bijdragen aan medeoverheden

Bijdragen in het kader van de kwaliteit van de politiezorg Dit budget wordt grotendeels gebruikt voor de ondersteuning van de regioburgemeesters in hun rol als overleg- en adviesorgaan voor de Minister in het kader van de Politiewet 2012.

Subsidies

Opsporing

Deze subsidie wordt verstrekt aan de onafhankelijke Stichting NL Confidential voor de exploitatie van de meldlijn Meld Misdaad Anoniem, zodat burgers makkelijker een bijdrage kunnen leveren aan de bestrijding van criminaliteit in Nederland. Deze begrotingsvermelding vormt de wettelijke grondslag voor de hier bedoelde subsidieverlening als bedoeld in artikel 4:23, derde lid, onder c, van de Algemene Wet Bestuursrecht.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

32

Beleidsartikelen - artikel 31

Opdrachten

Providers

De Staat heeft, op grond van de Regeling vergoeding kosten aftappen en gegevensverstrekking¹⁵, een overeenkomst gesloten met de grote telecomaanbieders. Deze overeenkomst wordt periodiek vernieuwd. Op grond van hoofdstuk 13 Telecommunicatiewet zijn telecomaanbieders verplicht om hun netwerken en diensten aftapbaar te maken en mee te werken aan aftappen en gegevensverstrekkingen over hun klanten. De Staat vergoedt bepaalde kosten die aanbieders in dit verband maken.

Bijdragen aan sociale fondsen

Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie (SAOP) De Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie, het A&O fonds voor de sector politie, subsidieert, adviseert en registreert scholings-, arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsprojecten. Het primaire doel van de SAOP is het bevorderen van het goed functioneren van de arbeidsmarkt van de politie en het stimuleren van opleidingsactiviteiten. Dit doet de SAOP met behulp van de bijdrage die zij op basis van arbeidsvoorwaardelijke afspraken ontvangt van de Minister.

Ontvangsten

De € 16 min. extra ontvangsten in 2017 betreffen dekking van de uitgaven van de politie voor asiel uit de asielreserve. Het bedrag wordt uit de reserve overgeboekt naar VenJ en geldt om boekhoudtechnische redenen als ontvangst.

¹⁵ Stcrt. 2009, 62 en Stcrt, 2014, 27090.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

33

Beleidsartikelen - artikel 32

Artikel 32. Rechtsbijstand en rechtspleging

Algemene doelstelling Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

Rol en verantwoordelijkheid Als stelselverantwoordelijke schept de Minister van Veiligheid en Justitie

optimale voorwaarden voor het in stand houden en verbeteren van een goed en toegankelijk rechtsbestel. De Minister heeft:

Een financierende rol voor de rechtspraak. De Minister houdt toezicht op het beheer en is de werkgever voor de rechterlijke macht¹⁶; Een financierende rol voor de Raad voor Rechtsbijstand, het Bureau Financieel Toezicht en het Register beëdigde tolken en vertalers¹⁷. Hij is verantwoordelijk voor het wettelijk kader waar binnen tolken, vertalers, advocaten, notarissen en andere zelfstandige professionals binnen het justitiële domein opereren;

Een stimulerende rol voor alternatieve geschillenbeslechting en schuldsanering. Ten aanzien van de schuldsanering is hij verantwoordelijk voor het wettelijke traject van de schuldsaneringsregeling, de faillissementsrechters en de bewindvoerders.¹⁸

Beleidswijzigingen Kwaliteit en innovatie van/in de rechtspraak

De wettelijke evaluatie van de Wet herziening gerechtelijke kaart (HGK) is in 2016 gestart. De commissie heeft tot taak het doen van onderzoek naar de doeltreffendheid en de effecten van de Wet HGK in de praktijk en het uitbrengen van aanbevelingen. Daarbij is de commissie gevraagd in ieder geval aandacht te besteden aan de kwaliteit en toegankelijkheid van het primaire proces (de rechtspraak), en mede in de sleutel daarvan: 1) de kwaliteit van bestuur, 2) de kwaliteit van de bedrijfsvoering, en 3) de geografische congruentie tussen ketenpartijen (eerstelijnsrechtspraak. Openbaar Ministerie, politie). De commissie onder voorzitterschap van professor H.R.B.M. Kummeling heeft op 31 maart 2016 het deelverslag over de arrondissementen Gelderland en Overijssel uitgebracht. Dit deelverslag is naar de Tweede Kamer gezonden. Het zwaartepunt van het verdere onderzoek ligt in 2017. Voor 1 januari 2018, vijfjaar na inwerkingtreding van de wet, moet de commissie haar eindrapport hebben uitgebracht.

Een van de kernthema's in het beleid is de «Bestendiging en Versterking Rechtstaat». Momenteel wordt gewerkt aan onderhoud, modernisering en versterking van de rechtsstaat, zodat deze beter kan voldoen aan de hoge eisen die de samenleving stelt. Dit krijgt onder meer gestalte in het programma Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak (KEI). Onder verantwoordelijkheid van de Rechtspraak wordt bijvoorbeeld digitaal procederen mogelijk en voor professionele partijen verplicht. Partijen kunnen dan digitaal communiceren met de griffie van het gerecht en digitaal procedures starten. De wetsvoorstellen die dit mogelijk maken zijn in 2016 door de Eerste Kamer aangenomen en treden begin 2017 (eerste fase) in werking. De inwerkingtreding vindt gefaseerd plaats. De Tweede Kamer wordt halfjaarlijks over de voortgang geïnformeerd.

Rechtsbijstand

De commissie-Wolfsen heeft eind 2015 haar rapport «Herijking rechtsbijstand - Naar een duurzaam stelsel voor de gesubsidieerde rechtsbijstand»

¹⁶ Bron: Wet op de rechterlijke organisatie en Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren

¹⁷ Bron: Wet op de rechtsbijstand, Wet op het notarisambt, Wet beëdigde tolken en vertalers

¹⁸ Bron: Wet op de schuldsanering natuurlijke personen

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

34

Beleidsartikelen - artikel 32

opgeleverd. In de kabinetsreactie hierop, van mei 2016, zijn maatregelen gepresenteerd die het stelsel van de gesubsidieerde rechtsbijstand in de komende jaren beheersbaar en toekomstbestendig maken¹⁹. Deze maatregelen zien op onder andere de verbreding en versterking van de eerste lijn en de dienstverlening door het juridisch loket. Voor een goed en toekomstbestendig stelsel en het welslagen van alle verbeteringsmaatregelen is het nodig dat één organisatie het totaalbeeld heeft over het stelsel en daarover regie voert. Er worden maatregelen getroffen waarmee deze rol wordt neergelegd bij de raad voor rechtsbijstand. Met deze veranderingen blijft de toegang tot de gesubsidieerde rechtsbijstand en daarmee tot het recht voor min- en onvermogenden ook in de toekomst gegarandeerd.

In het najaar van 2016 wordt het nodige wetstraject voor deze maatregelen gestart dat in 2017 zal doorlopen. Daarnaast zullen in 2017 verschillende voorbereidingen voor de implementatie van de maatregelen worden getroffen. Verder zal in 2017 de evaluatie van de forfaitaire puntentoekenning worden afgerond.

Vermindering druk bestuursrechtelijke keten door een minder bureaucratische bezwaarschriftprocedure

In het project Prettig Contact met de Overheid (PCMO) verkent het Ministerie van BZK informele interventies naar aanleiding van aanvragen, zienswijzen, klachten en bezwaren. Deze «informele aanpak» leidt tot kwalitatief betere besluiten, minder procedures, kortere doorlooptijden, lagere kosten, groter vertrouwen in de overheid en hogere tevredenheid van burgers en ambtenaren. Naar aanleiding van de derde evaluatie van de Awb heeft BZK in dit project een minder bureaucratische bezwaarschriftprocedure ontwikkeld en in de praktijk ondersteund. Omdat de burger de bezwaarprocedure als te formalistisch zag, wordt in de nieuwe procedure laagdrempelig en proactief met de burger gecommuniceerd (bijvoorbeeld door direct telefonisch contact na binnenkomst van een bezwaarschrift). Zo kan een procedure vaak sneller, met minder kosten en tot grotere tevredenheid van de burger worden afgerond. De informele aanpak kan nog worden geïntensiveerd en daardoor leiden tot minder gerechtelijke procedures. Bovenal is een minder bureaucratische bezwaarschriftprocedure van groot belang vanuit het oogpunt van de responsieve rechtsstaat.

Houdbaar (administratief) beroep WAHV-zaken

Het beoordelen en behandelen van administratief bezwaar bij de officier van justitie en (hoger) beroep bij de kantonrechter en het Hof van WAHV-zaken kost veel capaciteit van zowel het OM als de rechtspraak. Om de belasting van deze justitiële keten te verminderen en de vitaliteit te behouden, is het wenselijk te onderzoeken of een heffing moet worden ingevoerd voor bezwaar en (hoger) beroep in WAHV-zaken. Die heffing dient de afweging van de kansrijkheid daarvan te bevorderen. Het betreft een heffing op het instellen van administratief bezwaar bij de officier van justitie en invoering van griffierecht voor (hoger) beroep bij de kantonrechter en bij het Hof. Deze heffing komt naast de huidige zekerheidsstelling (de opgelegde boete incl. administratiekosten) die nu wordt gevraagd bij instellen van bezwaar of beroep. Indien de rechtszoe-kende in (hoger) beroep in het gelijk wordt gesteld, ontvangt hij de zekerheidstelling en de heffing retour.

¹⁹ Kamerstukken 11,2015-2016,31 753, nr. 118.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

35

Beleidsartikelen - artikel 32

Slagvaardige moderne civiele rechtspleging

In de civiele rechtspleging worden juridische procedures efficiënter gemaakt en gemoderniseerd, waardoor het beslag op deze keten wordt verminderd. Het procesrecht kan daartoe worden heringericht en de rechtsplegingsketen kan korter worden. Dat maakt de rechtspleging voor burgers en bedrijven efficiënter, toegankelijker en transparanter, hetgeen wezenlijke elementen van de rechtsstaat zijn. Daartoe is een moderniseringsprogramma voorzien dat in de komende jaren in nauwe samenspraak met betrokken partijen zal worden vormgegeven. Daarnaast komen er ook de nodige flankerende en operationele maatregelen ter verbetering van de geschilafdoening. Daarbij zal worden bezien hoe met maatregelen ter versterking van het geschiloplossend vermogen van partijen zelf, zoals met behulp van mediation en online tools, de modernisering van het civiele procesrecht kan worden bevorderd.

Houdbaar toezicht door de rechterlijke macht De rechterlijke macht houdt in een aanzienlijk aantal zaken jaarlijks toezicht. Om dit systeem ook in de toekomst vitaal te houden, wordt onderzocht of de invoering van een heffing daaraan kan bijdragen. De heffing wordt gevraagd van personen op wie toezicht wordt gehouden in het kader van bewindvoering en onder curatelestelling. De bijdrage dient beperkt te blijven. Gedacht wordt aan een gemiddelde bijdrage, in hoogte beperkt, per maand per onder toezicht gestelde.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

36

Beleidsartikelen - artikel 32

Budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht zijn de bijdragen aan ZBO's en RWT's. Dat geldt ook voor de bijdrage voor de kosten voor de rechtsbijstand in de vorm van toevoegingen en piketten (opdrachten) en de bijdrage aan Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de WSNP zijn volledig juridisch verplicht. Daarmee is 100% van de uitgaven die in de vorm van opdrachten worden gedaan juridisch verplicht. De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn vrijwel geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de subsidierelaties met de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC) en de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

Toelichting op de instrumenten 32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad (HR)

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in Nederland op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. Voor het civiele- en strafrecht is hij dat tevens voor Aruba, Curacao, Sint Maarten, Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De HR voert de cassatieprocedure uit. De procedure verzekert en bevordert de rechtseenheid, rechtsontwikkeling en rechtsbescherming doordat de HR als cassatierechter toetst of het gerechtshof - en in voorkomende gevallen: de rechtbank - in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering begrijpelijk is.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel Bijdragen aan ZBO's en RWT's

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de RvR en het Juridisch Loket, een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp. De RvR is belast met de uitvoering van de Wet op de

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

37

Beleidsartikelen - artikel 32

rechtsbijstand, die er voor zorgt dat on- en mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Het Bureau Financieel Toezicht houdt integraal toezicht op zo'n 3.000 personen die zijn verbonden aan 800 notariskantoren en 380 gerechtsdeurwaarders, verbonden aan 175 gerechtsdeurwaarderskantoren. Ook is het belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT).

Subsidies

Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC) De SGC beoordeelt consumentenklachten. De SGC heeft op dit moment 54 geschillencommissies die klachten over verschillende onderwerpen behandelen. De SGC ontvangt voor de kosten van de koepelorganisatie een subsidie van het Ministerie van VenJ, omdat afhandeling van klachten door het SGC zorgt voor minder instroom aan (duurdere) zaken binnen het rechtsbestel.

Overig Adequate toegang tot het recht

Subsidiebudget voor subsidies aan diverse organisaties, waaronder aan de Stichting Letselschaderaad. Deze subsidie vindt zijn grondslag in de begroting.

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) Het Bureau WSNP coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. Gespecialiseerde insolventierechters houden toezicht op de goede afwikkeling van de circa 12.000 nieuwe schuldsaneringen per jaar. De gemiddelde subsidie voor een schuldsaneringstraject bedraagt circa € 1.100 over een periode van gemiddeld 3 jaar.

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand verstrekt toevoegingen aan een advocaat of mediator voor de verlening van rechtsbijstand aan rechtzoekenden met een laag inkomen en vermogen. De eigen bijdrage van de cliënt wordt verrekend met de vergoeding van de advocaat. De financiering van de Raad voor Rechtsbijstand vindt plaats aan de hand van het aantal afgegeven toevoegingen over de periode 1 september tot en met 31 augustus.

In tabel 32.2 is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

De begrotingsraming is gebaseerd op de verwachte uitgaven na invoering van het maatregelenpakket uit de kabinetsreactie op het rapport «Herijking rechtsbijstand - Naar een duurzaam stelsel voor de gesubsidieerde rechtsbijstand» (Commissie-Wolfsen). Het maatregelenpakket beoogt mede de bestendigheid van het rechtsbijstandsstelsel uit financieel oogpunt te versterken. De financiering van de gesubsidieerde rechtsbijstand is, en blijft, noodzakelijkerwijs een zogenoemde open-einde-regeling vanwege de grondwettelijke en verdragsrechtelijke aanspraken die rechtzoekenden hebben en de niet met zekerheid te

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

38

Beleidsartikelen - artikel 32

voorspellen maatschappelijke ontwikkelingen die hun effect hebben op het beroep op rechtsbijstand.

¹ De aantallen zijn afgerond op tientallen.

Bronnen: Raad voor Rechtsbijstand, Prognosemodel Justitiële Ketens 2017, Kabinetsreactie rapport «Herijking rechtsbijstand - Naar een duurzaam stelsel voor de gesubsidieerde rechtsbijstand»

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak (Rvdr)

De Minister van Veiligheid en Justitie bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Raad voor de rechtspraak is het overkoepelende bestuur van de Rechtspraak, die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht. In dit

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

39

Beleidsartikelen - artikel 32

artikelonderdeel wordt de totstandkoming van de bijdrage van de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Raad voor de rechtspraak toegelicht.

Prijsafspraken

In het besluit Financiering Rechtspraak 2005 is bepaald dat de prijzen voor de Rechtspraak voor een periode van drie jaar worden vastgesteld en opgenomen in de begroting van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Recent is met de Raad voor de rechtspraak overeenstemming bereikt over de prijzen voor de periode 2017-2019. Voor de bijdrage aan de Raad betekent dit prijsakkoord een structurele verhoging van € 35 min. vanaf 2017. Het kabinet stelt deze extra middelen beschikbaar om de structurele werklast te verminderen. De Rechtspraak zal deze middelen benutten om professionele standaarden binnen de organisatie in te voeren. Omdat de professionele standaarden nog in ontwikkeling zijn zal de Raad in de aanloopfase een deel van het bedrag inzetten voor de transitieperiode van met name het programma Kwaliteit en innovatie (KEI). Dit geld komt bovenop de extra bijdrage van structureel € 25 min. die reeds eerder bij de begrotingsvaststelling 2016 voor KEI aan de Rechtspraak is toegekend.

Instroom, financiering en productie

Conform de Wet op de rechterlijke organisatie heeft de Raad voor de rechtspraak zijn begrotingsvoorstel ingediend bij de Minister van Veiligheid en Justitie op basis van de in- en uitstroomramingen uit onder andere het Prognosemodel Justitiële ketens; daarbij meenemend het recente prijsakkoord 2017-2019. Hieruit volgt dat de instroom neerwaarts is bijgesteld ten opzichte van de instroomprognose in de vorige begroting. Wel is er volgens de prognose nog steeds sprake van een licht stijgende instroom van 2016 naar 2021.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

40

Beleidsartikelen - artikel 32

In 2016 zal naar de meest recente inzichten de gerealiseerde productie iets achterblijven bij de gemaakte productieafspraak. De verwachting is dan ook dat de egalisatiereserve (voor volume verschillen) van de Rechtspraak zal toenemen. In 2017 is het omgekeerde het geval en ligt de productieafspraak onder het niveau van de geraamde instroom. Voor een belangrijk deel heeft dit een begrotingstechnische achtergrond, omdat vanaf 2017 in de bijdrage nog geen extra middelen voor het prijseffect van de procedurerichtlijn Asiel zijn meegenomen in afwachting van de uitkomsten van een evaluatie. Voor latere jaren geldt dat met name de ontwikkelingen op het terrrein van vreemdelingen uiterst moeilijk voorspelbaar zijn, waardoor de productieafspraak op een lager niveau is dan de instroom-raming.

Bijdragen aan ZBO's en RWT's

College bescherming persoonsgegevens (Cpb)

Het College bescherming persoonsgegevens staat voor het grondrecht op bescherming van persoonsgegevens. Daartoe is zij belast met een aantal wettelijke taken, zoals het houden van toezicht op de naleving van de wettelijke regels voor bescherming van persoonsgegevens en het adviseren over nieuwe wet- en regelgeving en over doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen.

College voor de Rechten van de Mens (CRM)

Het CRM vervult zijn wettelijke taak als waakhond op het gebied van mensenrechten in Nederland. In dat verband doet het onder meer gevraagd en ongevraagd onderzoek naar verboden onderscheid. Dat kan zijn op basis van individuele klachten of naar aanleiding van concrete verzoeken over hoe gelijke behandelingswetgeving toe te passen. Ook heeft het CRM een rol bij normontwikkeling en periodieke evaluatie van de effectiviteit van wetgeving voor gelijke behandeling.

Centraal Administratie Kantoor (CAK)

Door het CAK (een ZBO onder het Ministerie van VWS) worden de eigen bijdragen voor de kosten van het strafproces en slachtofferzorg en voor de kosten van verblijf in een justitiële inrichting geïnd. Het wetsvoorstel dat deze bijdrage regelt ligt momenteel bij de Eerste Kamer ter behandeling.

De kosten die hiermee gemoeid zijn, zijn op de begroting van VenJ als een bijdrage aan het CAK opgenomen.

Subsidies

Subsidie Rechtspleging

De subsidie Rechtspleging betreft met name een subsidie aan de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR).

Subsidie Wetgeving

De subsidie Wetgeving betreft een subsidie aan de Stichting Recht en Overheid en aan het Nederlandse Juristencomité voor de mensenrechten voor de bescherming van mensenrechten.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

41

Beleidsartikelen - artikel 32

Ontvangsten

Griffierechten

Het Ministerie van VenJ ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en andere rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten. Deze ontvangsten stijgen vanwege de jaarlijkse indexering van de tarieven.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

42

Beleidsartikelen - artikel 33

Artikel 33. Veiligheid en criminaliteitsbestrijding

Algemene doelstelling Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshand-

having en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Rol en verantwoordelijkheid Opsporing en vervolging

De Minister van Veiligheid en Justitie heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

• • 

  Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister van Veiligheid en Justitie een stimulerende rol. Hij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit. Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC's).

• • 

  VenJ faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32en deVNG.

Beleidswijzigingen Ondermijning

De aandacht voor de bestrijding van georganiseerde misdaad en de ondermijnende effecten daarvan (ondermijning) is de afgelopen 5 a 8 jaar geïntensiveerd. Dit is vooral terug te zien in de toename van het aantal gestarte strafrechtelijke onderzoeken, de activering van het lokaal bestuur en de groeiende samenwerking met partijen buiten de strafrechtsketen. De ervaringen van de afgelopen jaren hebben uitgewezen dat ondermijnende criminaliteit omvangrijker is en dieper in de samenleving geworteld zit dan eerder gedacht. Daar zijn alle onderzoekers, experts en uitvoeringsinstanties het over eens. De problematiek is dusdanig dat de integrale aanpak een extra impuls vergt, langdurig moet worden volgehouden en waar nodig verbreed moet worden. Om die reden worden middelen gereserveerd op de Aanvullende post van de Rijksbegroting om de aanpak van ondermijnende criminaliteit in Zuid-Nederland en andere regio's verder te intensiveren.

Door de succesvolle aanpak wordt ook steeds vaker een beroep gedaan op forensisch onderzoek. Daarom komt er meer ruimte voor het NFI en de private aanbieders van forensisch onderzoek om aan de toegenomen vraag te voldoen. Omdat misdaad niet mag lonen, wordt geïntensiveerd in de capaciteit van het OM en FIOD, om meer crimineel vermogen af te pakken. Ten slotte wordt door een intensivering op de aanpak van mensenhandel uitvoering gegeven aan de motie Voordewind. In totaal

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

43

Beleidsartikelen - artikel 33

wordt voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit een bedrag van structureel € 10 min. gereserveerd.

De volgende aandachtspunten zijn daarbij in elk geval van belang:

• - 

  Doorontwikkeling van de geïntegreerde aanpak, vooral gericht op het versterken van de integrale slagkracht (ook ten aanzien van het afpakken van crimineel vermogen);

• - 

  Meer integrale beleidsvorming, waarbij beleid op ondermijning beter wordt verbonden met beleid op het terrein van deelfenomenen, zoals drugs, witwassen, corruptie;

• - 

  Verder wegnemen van ongewenste belemmeringen binnen de informatiedeling tussen overheidspartijen;

• - 

  Doorontwikkeling van de kwaliteit van opsporing, intelligence functies en integrale analyse en informatieproducten (zoals de Bestuurlijke Criminaliteitsbeeldanalyses (B-CBA's);

• - 

  Versterken van preventie en bestrijden van gelegenheidsstructuren

Openbaar Ministerie

Structureel wordt € 14 min. gereserveerd op de Aanvullende post van de Rijksbegroting om het OM in staat te stellen beter in te spelen op diverse extra taken in de samenleving. Over de invulling van deze middelen wordt met het OM nader overleg gepleegd. Op het gebied van ondermijnende criminaliteit zal onder meer worden gewerkt aan de ontwikkeling van een Vermogen Volg Systeem en de inrichting van ondermijningsfora. Wat betreft de behandeling voor slachtoffers van high impact crimes kan aansluiting worden gezocht bij Veilig Thuis en de 43 nieuwe jeugdregio's, hier kunnen extra officieren worden aangesteld. Daarnaast komen er extra zaakscoördinatoren beschikbaar voor de ondersteuning van slachtoffers. Tenslotte wordt er € 5 min. beschikbaar gesteld om verdere invulling te geven aan de afspraak om parketsecretarissen vanuit het OM bij de politie te detacheren, om daarmee de ketensamenwerking te versterken.

Mensenhandel

De aanpak van mensenhandel blijft een prioriteit van dit kabinet, daarom is hier ook ruimte voor gemaakt in de hierboven genoemde reservering voor ondermijnende criminilaliteit. Er wordt op verschillende manieren gewerkt aan de bestrijding van alle vormen van uitbuiting en de bescherming van alle mogelijke slachtoffers. Binnen de Taskforce Mensenhandel wordt voortdurend ingezet op een brede integrale aanpak. De huidige termijn van de taskforce loopt tot 2017. Momenteel wordt bekeken hoe in 2017 het vervolg van de taskforce zal worden vormgegeven. Het nationaal verwijsmechanisme voor slachtoffers van mensenhandel zal in 2017 verder doorontwikkeld en geborgd worden. In het kader van de loverboyaanpak en de bescherming van minderjarige slachtoffers zullen op basis van de acties die in 2016 in gang zijn gezet, in 2017 een aantal concrete vervolgstappen worden genomen.

Drugs/ hennep/ coffeeshops

Integraal en effectief verstoren en aanpakken van de criminele industrie op de thema's hennep en synthetische drugs via onder meer de volgende sporen:

• - 

  Integrale aanpak van cruciale schakels in het criminele productieproces: voor de hennepcriminaliteit betekent dit fase 2 in de implementatie van artikel 11a Opiumwet, voor synthetische drugs de aanpak van hardware, precursoren en cruciale facilitators. Bij synthetische drugs zal daarnaast bekeken worden of het huidige instrumentarium

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

44

Beleidsartikelen - artikel 33

toereikend is. Waar mogelijk wordt in de aanpak ook samengewerkt met private partijen; - Stimuleren inzet bestuurlijk instrumentarium; implementeren van de actieplannen ter versterken van de internationale samenwerking in beleid en operatie met onder meer Duitsland, België, Frankrijk en Luxemburg.

Verkeershandhaving

Verkeershandhaving is belangrijk voor de verkeersveiligheid in Nederland. In 2017 wordt opvolging gegeven aan het interdepartementaal beleidsonderzoek Verkeershandhaving. Een passende strafoplegging bij ernstige verkeersdelicten is van groot belang, de randvoorwaarden daarvoor hebben onze prioriteit. Ook een effectief en efficiënt boetstelsel vormt een prioriteit voor 2017. Daarbij worden de resultaten van onderzoek naar de bijdrage van de verkeershandhaving aan de verkeersveiligheid betrokken.

Rechtshandhaving in de Cariben

Sinds 10 oktober 2010 is gewerkt aan de inrichting en (door)ontwikkeling van (de instituties van) de rechtshandhaving in het Caribisch gebied. Los van de jaarlijkse bijdragen aan het Gemeenschappelijk Hof van Justitie, het OM BES, het parket Procureur Generaal, de Raad voor de rechtshandhaving en de gefinancierde rechtsbijstand, wordt geïnvesteerd in een structurele en ketenbrede aanpak door het verhogen van regionale slagkracht via regionale samenwerking. Daarnaast wordt voor de aanpak van ondermijning in het Caribisch gebied incidenteel voor de jaren 2016 en 2017 € 1,2 miljoen aan het Gemeenschappelijk Hof ter beschikking gesteld voor de inzet van extra strafrechtelijke capaciteit. Hiervoor is in 2017 € 0,7 miljoen begroot. De wenselijkheid van extra investeringen in de rechtshandhaving in het Caribisch gebied zal ook in de volgende jaren nog de nodige aandacht vragen. De Minister van Veiligheid en Justitie werkt hierbij nauw samen met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Tot slot is tussen Aruba, Curacao, Nederland, Sint Maarten en de Verenigde Staten een Memorandum of Understanding ondertekend waarin afspraken zijn opgenomen om de samenwerking met de Verenigde Staten op het terrein van de rechtshandhaving te intensiveren.

Effectiever (digitaal) oproepen en betekenen

De politie betekent jaarlijks 200.000 gerechtelijke brieven (dagvaarding/ oproeping). Hiervan wordt slechts 65% in persoon uitgereikt. Onjuiste betekeningen leiden onder meer tot uitstel van terechtzittingen. Door aan te sluiten bij de digitaliserende en digitaal communicerende maatschappij en overheid, kan effectiever en efficiënter worden betekend en de belasting van de strafrechtketen worden verminderd. Dit houdt in dat dagvaardingen en oproepingen voor de terechtzitting zoveel als mogelijk digitaal worden betekend en/of dat meer voor betekening meer gebruik wordt gemaakt van hedendaagse communicatiemiddelen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

45

Beleidsartikelen - artikel 33

Budgettaire gevolgen van beleid

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

46

Beleidsartikelen - artikel 33

Budgetflexibiliteit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de Raad voor de Rechtspraak, de bijdragen genoemd onder bijdrage medeoverheden, de bijdragen aan het agentschap NFI, de DRZ en aan het ZBO Nationaal Register Gerechtelijk Deskundigen. Daarnaast zijn de subsidiebedragen aan diverse instellingen zoals het CCV en KVO juridisch verplicht alsmede het budget gerechtskosten.

Toelichting op instrumenten 33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM bepaalt als enige instantie in Nederland wie voor de strafrechter moet verschijnen en voor welk strafbaar feit. Dit is vastgelegd in de Wet op de rechterlijke organisatie, waarin de taak van het OM omschreven is als «de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en met andere bij wet vastgestelde taken». Het OM maakt deel uit van de rechterlijke macht, maar de leden van het OM zijn, anders dan de rechters, niet met rechtspraak belast. In tegenstelling tot de rechters worden de leden van het OM niet voor het leven benoemd. In de praktijk van het strafrecht is de hoofdtaak van het OM te verdelen in de opsporing en vervolging van strafbare feiten en de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van strafvonnissen.

Tabel 33.2 Productiegegevens arrondissementsparketten

¹ De in de tabel opgenomen aantallen zijn gebaseerd op de beschikbare capaciteit van het Openbaar Ministerie voor de behandeling van zaken.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

47

Beleidsartikelen - artikel 33

Bronnen: OM fact factory, Prognosemodel Justitiële ketens 2017

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie Bijdragen aan medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra/Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC's/LIEC)

Voor een structurele aanpak van georganiseerde misdaad zijn er 10 RIEC's en een LIEC. De RIEC's ontwikkelen en ondersteunen regionaal bestuurlijke interventies en combineren die eventueel met de fiscale en strafrechtelijke aanpak. Binnen de RIEC's wordt samengewerkt tussen openbaar bestuur, politie. Openbaar Ministerie, Belastingdienst en andere partners. Het LIEC is een shared service center voor de RIEC's en heeft tot doel het zoveel mogelijk stroomlijnen van de werkwijzen van de RIEC's en het ondersteunen van de onderlinge afstemming.

Uitstapprogramma Prostituees

Bij de ontwerpbegroting 2014 is de motie Van der Staaij aangenomen²⁰. Met deze motie zijn voor de periode 2014-2017 middelen vrijgemaakt voor de cofinanciering van gemeentelijke uitstapprogramma's voor prostituees. Als gevolg van een vertraagde opstart is de looptijd van de projecten verlengd tot en met 2018.

Subsidies

Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van criminaliteitspreventie en veiligheid.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

Het KVO heeft als doel het creëren van een veiligere werk- en leefomgeving ter preventie van inbraken, overvallen en brand. Samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer staat hierbij centraal. Bedrijventerreinen en winkelgebieden komen voor KVO-certificatie in aanmerking als zij een aantal structurele maatregelen op het gebied van veiligheid treffen.

33.3 Opsporing en vervolging Bijdragen aan agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Het NFI is een intern verzelfstandigde organisatie die forensische diensten levert. De grondslag, doelstelling en kerntaken van het NFI zijn vastgelegd in de Regeling Taken NFI. Als primaire taak heeft zij het verlenen van forensische diensten en expertise aan de Nederlandse strafrechtketen.

Kamerstukken II, 2015-2016, 33 750, nr. 80.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

48

Beleidsartikelen - artikel 33

Bijdragen aan ZBO's en RWT's

Nederlands Register Gerechtelijk Deskundigen (NRGD) Het NRGD waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het NRGD. Het NRGD heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

Bijdragen aan medeoverheden

Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen (shna) De periode na de staatkundige hervorming kenmerkt zich door het steeds verder vorm geven aan de inrichting van de BES eilanden. Daaraan draagt een goede inrichting van de rechtspraak en het Openbaar Ministerie bij. Vanuit Europees Nederland wordt gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook zal er zorg voor worden gedragen dat de staande magistratuur van het OM BES op sterkte blijft. De Raad voor de Rechtshandhaving wordt zodanig geëquipeerd dat er een goede bijdrage is gedaan voor het doen van voldoende en gekwalificeerde onderzoeken.

Overige opsporing en vervolging

Financial Intelligence Unit Nederland (FlU-Nederland)

In het kader van de bestrijding witwassen en terrorisme financiering ontvangt de FlU-Nederland op grond van de Wet ter voorkoming van Witwassen en Terrorisme Financiering (WWFT) signalen over ongebruikelijke transacties (OT's) van meldplichtige instellingen zoals banken, geldtransactiekantoren, autohandelaren en notarissen. FIU analyseert de ongebruikelijke transacties en kan besluiten ze als verdachte transactie (VT) door te melden aan de opsporing.

De FlU-Nederland verwacht dat de efficiëntie (het aantal onderzoeken dat opvolging krijgt bij de opsporingsdiensten) omhoog gaat, maar dat het absolute aantal eigen onderzoek dossiers met het oog op de begrensde capaciteit niet verder zal stijgen.

¹ Een verzoek of dossier meerdere verdachte transacties bevatten Bron: Cijfers over 2014 en 2015, Jaaroverzichten FlU-Nederland

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit is een budget voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

49

Beleidsartikelen - artikel 33

Keten Informatie Management (KIM)

Het doel van KIM is het realiseren van innovatie op het gebied van informatie gestuurde opsporing, vervolging en executie. Binnen KIM zijn er verschillende programma's zoals de Digitalisering Strafrechtketen, het Digitaal Proces Dossier en het E-justice programma. Het hiervoor beschikbare budget en de bijbehorende verantwoording vindt met ingang van 2016 plaats op niet beleidsartikel 91.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

Verkeershandhaving OM

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, niet zijnde bijdragen aan ZBO of agentschap, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen. Het afpakken van crimineel vermogen door de inzet van het strafrecht, maar ook door samenwerking van de partijen in de strafrechtketen met bestuurlijke partners (waaronder de Belastingdienst en gemeenten), is een prioriteit van het kabinet. Uit dit budget worden de uitgaven voor partijen in de strafrechtketen bekostigd.

Bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. Domeinen Roerende Zaken²¹ is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk inbeslaggenomen voorwerpen en bekommert zich daarnaast over overtollige rijksgoederen.

Ontvangsten

Boeten en Transacties

De laatste jaren zijn er tekorten ontstaan op het dossier Boetes en Transacties. Een deel van de tekorten wordt veroorzaakt door de cao-acties in 2015 van de politie en de verhoging van de maximumsnelheid op de snelwegen. Daarnaast spelen ook externe omstandigheden, zoals het weer, files en het nalevingsgedrag van weggebruikers een rol.

Om de tekorten op het B&T dossier te mitigeren en de verkeersveiligheid te vergroten is het afgelopen jaar een aantal maatregelen ingevoerd of in gang gezet die betrekking hebben op de verkeershandhaving (o.a. uitbreiding van het aantal digitale flitspalen, extra inzet van de teams Verkeer van de politie, intensivering van de verkeershandhaving door de

²¹ Per 1 januari 2015 is DRZ niet meer een agentschap. Daarom is de agentschapsbijdrage aan DRZ vanaf 2015 omgezet in de opdracht bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

50

Beleidsartikelen - artikel 33

basisteams van de politie en het plaatsen van trajectcontrolesystemen op N-wegen). Deze maatregelen zullen de komende jaren effect hebben op het terugbrengen van het meerjarige tekort.

Afpakken

Het afpakken van crimineel vermogen is een prioriteit bij elke strafzaak met financieel gewin. Het Openbaar Ministerie zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen en ontnemingen als onderdeel van een transactie. Voor 2017 is geraamd dat er 312 miljoen euro aan crimineel vermogen wordt afgepakt.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

51

Beleidsartikelen - artikel 34

Artikel 34. Straffen en Beschermen

Algemene doelstelling Het borgen van de veiligheid door de tenuitvoerlegging van strafrechte-

lijke sancties, het bevorderen van het nemen van preventieve maatregelen door burgers en bedrijven, het versterken van de positie van slachtoffers, het beschermen van jeugdigen die in hun ontwikkeling worden bedreigd in de opvoed- en leefsituatie en het realiseren van een effectieve aanpak van jeugdcriminaliteit en geweld in huiselijke kring.

Rol en verantwoordelijkheid Tenuitvoerlegging van sancties en strafrechtelijke maatregelen²²:

De Minister heeft een uitvoerende rol bij de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen door de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). • Ten aanzien van de forensische zorg heeft de Minister een regisserende rol. Hij is verantwoordelijk voor de tijdige beschikbaarheid van de juiste, kwalitatief hoogwaardige zorg, waar nodig in combinatie met afdoende beveiliging.

De uitvoering van toezicht in strafrechtelijk kader, advisering aan het OM en de rechter over justitiabelen en taakstraffen is opgedragen aan drie erkende reclasseringsorganisaties. Ook hier heeft de Minister een regisserende rol. De taken van de reclasseringsorganisaties dragen bij aan het terugdringen van recidive.

Integriteit en Kansspelen

De Minister stimuleert preventie door het beschikbaar stellen van integriteitsinstrumenten zoals de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) en het toezicht op rechtspersonen. De Minister draagt stelselverantwoordelijkheid voor het kansspelbeleid en de daaraan verbonden regelgeving. De Minister wil ervoor zorgen dat Nederlandse burgers op een veilige en verantwoorde manier kunnen deelnemen aan kansspelen.

Slachtofferzorg

De Minister kent een financierende rol op het gebied van slachtofferzorg. De Minister draagt beleidsverantwoordelijkheid voor de zorg - in brede zin - aan slachtoffers en nabestaanden die getroffen zijn door een strafbaar feit en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het slachtofferbeleid.

Jeugdbescherming en jeugdsancties²³

De uitvoering en financiering van de jeugdbescherming en de jeugdreclassering is per 1 januari 2015 gedecentraliseerd naar de gemeenten. De Minister van Veiligheid en Justitie heeft na de decentralisatie een regisserende rol en vervult hiermee zijn stelselverantwoordelijkheid.

De Minister heeft een uitvoerende rol voor de taken die belegd zijn bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) van DJI.

De wettelijke grondslag wordt onder meer gegeven door het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering, de Penitentiaire beginselenwet, de Beginselenwet verpleging terbeschikkinggestelden, de Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen en de Vreemdelingenwet.

De wettelijke grondslag voor de verantwoordelijkheden van de Minister op het terrein van jeugdbescherming en jeugdsancties zijn de jeugdwet, artikel 77 Wetboek van Strafrecht en artikel 553 Wetboek van Strafvordering. De wettelijke grondslag voor de verantwoordelijkheden van de Minister op het terrein van adoptie is opgenomen in de Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie (Wobka).

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

52

Beleidsartikelen - artikel 34

De Minister heeft een regisserende rol ten aanzien van de preventie en aanpak van jeugdcriminaliteit. De Minister heeft een samenwerkingsrelatie met de gemeenten/steden, brancheorganisaties en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) betreffende de aanpak van jeugdcriminaliteit en High Impact Crimes (HIC). Sturing geschiedt door middel van regelgeving en kaderstelling.

De Minister is verantwoordelijk voor het stelsel op het gebied van interlandelijke adoptie en heeft daarbinnen, als Centrale Autoriteit, tevens een uitvoerende rol.

Beleidswijzigingen Doeltreffender aanpak zeer jeugdige daders

Het effect van straffen van (zeer) jeugdige daders wordt in de wetenschap en binnen de rechtspraak ter discussie gesteld. Dit belast de justitiële jeugdketen, terwijl het effect op de veiligheid van de maatschappij en de positieve ontwikkeling van de jeugdige beperkt blijft. Minder belasting en meer effect moet worden bereikt door het jeugdstrafrecht vooral waar dat echt noodzakelijk is (als ultimum remedium) in te zetten en door de focus op preventie (door middel van o.a. onderwijs, zorg en bescherming) te versterken. Als bijdrage daaraan wordt een voorstel uitgewerkt over de verhoging van de leeftijd van de strafrechtelijke aansprakelijkheid van 12 jaar naar - in beginsel - 14 of 16 jaar. Ontwikkelingspsychologisch onderzoek toont aan dat jongeren onder de 14 jaar over het algemeen nog niet in staat zijn tot volwaardige deelname aan een strafproces. Nederland hanteert voor Europese begrippen momenteel een jonge leeftijd als ondergrens. De maatregel vergt een gelijktijdige versterking in de samenwerking met andere beleidsdomeinen, zoals onderwijs en jeugdhulp.

Het kind centraal in een efficiëntere en effectievere jeugdbeschermingsketen

Bij de uitvoering van de jeugdbescherming zijn veel instellingen betrokken. Het is belangrijk mogelijkheden te onderzoeken om de keten waar mogelijk te verkorten. In dat kader wordt een voorstel uitgewerkt waarbij de RvdK zelf een besluit kan nemen over het treffen van een jeugdbeschermingsmaartregel. Die besluiten zijn nu nog voorbehouden aan de rechter. Op dit moment wordt een advies van de Raad tot een OTS in 90 tot 95% van de gevallen overgenomen door de rechter. In het uit te werken voorstel kunnen de ouders de rechter inschakelen wanneer zij het niet eens zijn met de beslissing van de Raad.

Investering vakmanschap DJI

Het kabinet investeert in 2017 en 2018 voor 10 min. in het vakmanschap bij DJI. Dit wordt gedaan met het oog op de toename multi-problematiek en heeft als doel het effectiever terugdringen van recidive. De middelen staan vooralsnog gereserveerd op de Aanvullende post van de Rijksbegroting.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

53

Beleidsartikelen - artikel 34

Budgettaire gevolgen van beleid

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

54

Beleidsartikelen - artikel 34

¹ De apparaatskosten van de Raad voor de Kinderbescherming (artikel 34.1) en de programma-uitgaven in het kader van «Jeugdbescherming en Jeugdsancties» (artikel 34.5) werden in de begroting 2015 nog verantwoord op beleidsartikel 35. In de begroting 2016 is beleidsartikel 35 «Jeugd» komen te vervallen en samengevoegd met artikel 34. Aangezien de daadwerkelijke uitgaven voor 2015 in het jaarverslag 2015 (boekhoudkundig) verantwoord zijn worden op artikel 35, zijn in dit kader geen uitgaven voor 2015 vanaf dit beleidsartikel 34.

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel betreft bij de artikelen DJI, Justis en CJIB de uitgaven voor de overeengekomen productieafspraken met het moederdepartement. Verder bestaat het juridisch verplichte gedeelte voornamelijk uit subsidiëring/bijdragen aan ZBO's en RWT's (Slachtofferhulp Nederland, Schadefonds Geweldsmisdrijven, Reclassering, Halt, LBIO, etc.), HIC projecten, lAKenJ projecten en opdrachten voor de uitvoering van opgelegde gedragsinterventies.

Het juridisch verplichte gedeelte CBJ betreft de jaarlijkse subsidie aan de Stichting Adoptievoorzieningen (SAV) en het Centrum Internationale Kinderontvoering (Centrum IKO) voor hun taken op het gebied van internationale kinderaangelegenheden.

Toelichting op instrumenten 34.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming

De Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) heeft de taak om kinderen te beschermen indien de ontwikkeling van het kind in gevaar komt. De RvdK heeft een taak op terrein van bescherming, gezag en omgang, straf en adoptie. De geraamde meerjarige productie van de RvdK is weergegeven in onderstaande tabel.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2016-2017, 34 550 VI, nr. 2

55

Beleidsartikelen - artikel 34

Tabel 34.2 Productiegegevens Raad voor de Kinderbescherming