Staat van de Europese Unie besproken in Tweede Kamer

Met dank overgenomen van Tweede Kamer der Staten Generaal (Tweede Kamer)1, gepubliceerd op donderdag 9 februari 2017, 2:53.

Er zijn verschillende aanleidingen om na te denken over hoe de toekomst van de Europese Unie2 eruit moet komen te zien: de komende brexit3, het aantreden van de nieuwe Amerikaanse president en de opstelling van Rusland.

Beertema4 (PVV) ziet als enige geen toekomst meer in de EU: trek de conclusie dat het project mislukt is. Om tot goede regelgeving te komen en grensoverschrijdende problemen als klimaatverandering effectief aan te pakken, zegt Grashoff5 (GroenLinks), zal de EU juist meer moeten doen en zullen lidstaten op bepaalde terreinen autonomie moeten opgeven.

Kerntaken

De EU moet zich vooral richten op haar kerntaken en op grensoverschrijdende problemen als veiligheid en migratie, zo stellen veel woordvoerders. Maar de invulling daarvan verschilt.

  • - 
    Van Bommel6 (SP): streef naar een Unie waarin de lidstaten het beleid uitzetten
  • - 
    Voordewind7 (ChristenUnie): de EU moet zich niet meer bemoeien met zaken als toerisme, onderwijs, jeugdwerkloosheid, sociale zekerheid en defensie
  • - 
    Eickhout8 (EP/GroenLinks): bescherm Europese burgers in plaats van multinationals
  • - 
    Bisschop9 (SGP): stop met proefballonnen over meer Europa, want die voeden slechts het wantrouwen tegen de EU

Parlement en Commissie

Het aantal leden van het Europees Parlement10 zou best gehalveerd kunnen worden, zo stelde Koenders11 in een artikel in het Algemeen Dagblad. Maar De Jong12 (EP/SP) ziet daar weinig in: het zou leiden tot een hoge kiesdrempel en waarschijnlijk een federaler Europa.

Verklein niet het Europees Parlement maar de Europese Commissie13, zo suggereert Verhoeven14 (D66). De Commissie moet dienstbaar zijn aan het Europees Parlement en de lidstaten, benadrukt Van Dalen15 (EP/CU/SGP). Onafhankelijk Kamerlid Monasch16 stelt voor om de Commissie te vervangen door een ambtelijke organisatie.

Het democratische tekort van Europa ligt niet zozeer bij het Europees Parlement, betoogt Omtzigt17 (CDA), maar bij de regeringsleiders. Die zijn namelijk niet transparant over de zaken die zij bij Europese toppen bespreken.

Migratie

De Turkijedeal heeft geleid tot het grotendeels opdrogen van de migrantenstroom via dat land. Voor Van Baalen18 (EP/VVD) is dat aanleiding om afspraken met Noord-Afrikaanse landen te willen maken. Maar In 't Veld19 (EP/D66) ziet niets in "het uitbesteden van het vuile werk aan Turkije en Libië" en wijst op de slechte situatie in vluchtelingenkampen.

Er zijn binnen de EU afspraken gemaakt over het opnemen van vluchtelingen vanuit Griekenland, maar niet alle landen voeren die ook uit. Kort lidstaten die de afspraken niet nakomen op hun Europese subsidies, suggereert Maij20 (PvdA).

Economie of meer

Europese samenwerking is belangrijk voor de economische groei, stellen verschillende woordvoerders. En dat geldt nog meer voor een relatief klein handelsland als Nederland, betoogt Mulder21 (VVD). Maar de EU is meer dan markt en munt, zegt Tang22 (EP/PvdA), die pleit voor een sociaal Europa. De Lange23 (EP/CDA) beschouwt de EU als een waardengemeenschap en wijst op de geopolitieke belangen.

Het streven naar meer economische groei op een planeet die niet meegroeit, leidt volgens Ouwehand24 (PvdD) tot grote (milieu)problemen. De EU behartigt vooral de belangen van multinationals, bijvoorbeeld door het sluiten van vrijhandelsverdragen, betoogt Hazekamp25 (EP/PvdD), en vergeet daardoor de belangen van mensen, dieren, natuur en milieu.

De Kamer stemt op 14 februari over de ingediende moties.

Meer over ...

  • 1. 
    Tweede Kamer
     
  • 2. 
    De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
     
  • 3. 
    Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
     
  • 4. 
    Harm Beertema (1952) was van 17 juni 2010 tot 6 december 2023 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was 34 jaar werkzaam in het middelbaar beroepsonderwijs en vier jaar bestuurslid van Beter Onderwijs Nederland. De heer Beertema was woordvoerder onderwijs. Hij was eerder Statenlid in Zuid-Holland. In 2024 was hij interim-voorzitter van omroep Ongehoord Nederland.
     
  • 5. 
    Vooraanstaande, zaakgerichte GroenLinks-politicus, die wethouder in Delft en Rotterdam, Tweede Kamerlid en partijvoorzitter was. Van huis uit bouwkundig ingenieur en werkzaam op het gebied van het bouwen. Als wethouder van verkeer en ruimtelijke ordening had hij in Delft een groot aandeel in het autoluw maken van de stad en bij de komst van een spoortunnel. Tussen zijn twee periodes als Kamerlid twee jaar partijvoorzitter. Hield zich in de Kamer onder meer bezig met landbouw, natuur, financiën, onderwijs en defensie en leidde het onderzoek naar het breed welzijnsbegrip. Maakte zich sterk voor bescherming van weidevogels. Verliet na een affaire in 2018 de Tweede Kamer. In 2019 werd hij gedeputeerde van Noord-Brabant en in 2021 wethouder in Tilburg.
     
  • 6. 
    Spraakmakend buitenland-woordvoerder van de SP in de Tweede Kamer, die zich met veel verve in debatten over vredesmissies en Europese zaken mengde. Toonde grote betrokkenheid bij de ontwikkelingen in het Midden-Oosten en maakte zich sterk voor de Palestijnse zaak. Speelde verder in 2005 een prominente rol bij het verzet tegen de Europese Grondwet en was pleitbezorger van een onderzoek naar de Nederlandse steun aan de Amerikaanse inval in Irak. Was voor hij in 1998 Kamerlid werd docent Nederlands en Engels en beleidsmedewerker van de SP-fractie in de Tweede Kamer. Daarnaast was hij, als eerste SP'er, gemeenteraadslid in Amsterdam.
     
  • 7. 
    Gedurende ruim veertien jaar een sociaal bewogen Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie. Begon zijn loopbaan als hulpverlener in Irak en was later actief in de Christelijke hulpverleningsorganisatie Dorcas. Was korte tijd werkzaam voor enkele Tweede Kamerleden van de PvdA, maar verliet in 1994 die partij. Na onder meer fractiemedewerker en voorlichter van de CU te zijn geweest, werd hij in november 2006 Tweede Kamerlid. Hield zich bezig met buitenlandse zaken, immigratie en asiel, defensie, ontwikkelingssamenwerking, schulden, jeugdzorg en alcoholbeleid. Tevens was hij fractiesecretaris en vicefractievoorzitter en lid van het Presidium. Zette zich in het bijzonder in voor minderjarige asielzoekers. Na zijn Kamerlidmaatschap was hij enige tijd wethouder in Alkmaar. Vanaf 1 juli 2023 is hij directeur-bestuurder van de Stichting Tot Heil des Volks
     
  • 8. 
    Bas Eickhout (1976) is sinds 14 juli 2009 lid van het Europees Parlement. Hij is covoorzitter van de fractie van De Groenen/Vrije Europese Alliantie. Bij de Europese verkiezingen in 2014 en 2019 was hij lijsttrekker van GroenLinks. In 2024 leidde hij de lijst van GroenLinks-PvdA. Eerder was hij senior beleidsonderzoeker bij het Planbureau voor de leefomgeving. Hij houdt zich in het Europees Parlement voornamelijk bezig met milieu- en klimaatbeleid.
     
  • 9. 
    Bedachtzame SGP-afgevaardigde met een onderwijskundige achtergrond. Sprak in de ruim elf jaar dat hij Tweede Kamerlid was dan ook geregeld over onderwijs en was betrokken bij diverse parlementaire initiatieven op dat gebied. Was voor zijn Kamerlidmaatschap onder meer leraar geschiedenis en sectordirecteur op een school en directeur van het Wartburg College, locatie Revius in Rotterdam. Had geruime tijd zitting in zowel de gemeenteraad van Veenendaal als Provinciale Staten van Utrecht. In de Tweede Kamer hield hij zich ook bezig met binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, politie, waterstaat, landbouw, wonen, cultuur en Europese zaken. Belangenbehartiger van de landbouwsector.
     
  • 10. 
    Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
     
  • 11. 
    PvdA-politicus met een grote internationale staat van dienst en betrokkenheid met Afrika. Was in het kabinet-Balkenende IV minister voor Ontwikkelingssamenwerking en in Rutte II drie jaar minister van Buitenlandse Zaken. Hij begon als beleidsmedewerker van de PvdA-Tweede Kamerfractie en was European director Parlementarians for Global Action en politiek adviseur van de Verenigde Naties in zuidelijk Afrika. In de periode 2011-2013 was hij vertegenwoordiger van de secretaris-generaal van de VN in Ivoorkust en in 2013-2014 was hij dat in Mali. Als PvdA-Tweede Kamerlid (1997-2007) buitenlandwoordvoerder, die onder meer aandrong op onderzoek naar de Nederlandse betrokkenheid bij de strijd in Irak. Hij zat in de enquêtecommissie Srebrenica. Ter zake kundig minister, die beslissingen echter soms lang afwoog. Sinds 2019 is hij hoogleraar vrede, recht en veiligheid in Leiden/Den Haag.
     
  • 12. 
    Dennis de Jong (1955) was van 14 juli 2009 tot 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement. Namens de SP maakte de heer De Jong deel uit van de Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links. Hij was lid van de commissies interne markt en consumentenbescherming en begrotingscontrole. De heer De Jong promoveerde in 2000 op een proefschrift over vrijheid van godsdienst en levensovertuiging en was bijna zeven jaar adviseur op Buitenlandse Zaken voor mensenrechten en 'goed bestuur'. Hij was eerder onder meer diplomaat, ambtenaar op diverse ministeries en medewerker van zowel de Europese Commissie als van de Nederlandse vertegenwoordiging bij de EU in Brussel. In 2009 en 2014 was hij lijsttrekker van de SP bij de Europese verkiezingen.
     
  • 13. 
    Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
     
  • 14. 
    Bijna elf jaar een vooraanstaand en goed aangeschreven Tweede Kamerlid van D66, met grote belangstelling voor digitalisering en cyberveiligheid. Was twee jaar vicefractievoorzitter en tevens enkele keren campagneleider. Voor hij Kamerlid werd directeur van de regio Amsterdam van MKB Nederland. Hield zich in de Kamer dan ook enige tijd bezig met economische onderwerpen, zoals marktordening en mededinging. Later waren zaken waarover hij sprak onder meer mediabeleid, luchtvaart, auteursrecht, Europese zaken, inlichtingendiensten en digitalisering. Als ondervoorzitter van een Kamercommissie over de digitale toekomst zette hij ICT nadrukkelijk op de kaart. Was verder voorzitter van de onderzoekscommissie huurprijzen. Zorgde voor wetgeving om de bijzondere strafbepalingen over majesteitsschennis te schrappen en over verdere zondagsopenstelling van winkels.
     
  • 15. 
    Peter van Dalen (1958) was van 14 juli 2009 tot 4 september 2023 lid van het Europees Parlement. Hij maakte deel uit van de fractie van de Europese Volkspartij. De heer Van Dalen was lijsttrekker van ChristenUnie/SGP bij de Europese verkiezingen van 2009, 2014 en 2019. Hij was hoofdinspecteur-directeur bij de Toezichtseenheid Binnenvaart van de Inspectie Verkeer en Waterstaat. Daarvoor was hij onder meer medewerker van Europarlementariër Van der Waal en lid van de gemeenteraad van Houten. De heer Van Dalen hield zich in het Europees Parlement met name bezig met vervoer, godsdienstvrijheid in het EU buitenland beleid, de euro(crisis) en het visserijbeleid. Hij was vicevoorzitter van de Visserijcommissie.
     
  • 16. 
    Kritisch PvdA-Tweede Kamerlid, dat in de aanloop van de verkiezingen van 2017 zijn partij verliet. Was geruime tijd werkzaam op gebied van communicatie en strategie en als zodanig betrokken bij verkiezingscampagnes en adviseur van bedrijven en organisaties. Hij werkte bij het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA en was deelgemeenteraadslid in Amsterdam-De Pijp. Verder was hij eigenaar van een galerie met vestigingen in Moskou en Amsterdam. Als Tweede Kamerlid was hij woordvoerder woningmarkt, cultuur en openbaar vervoer. Stond kritisch tegenover de EU en de lijn van fractievoorzitter Samsom en trachtte tevergeefs zich te mengen in de lijsttrekkersstrijd. Zijn in 2016 opgerichte partij Nieuwe Wegen bleek een doodlopende weg.
     
  • 17. 
    Pieter Omtzigt (1974) was met korte onderbreking vanaf 3 juni 2003 tot en met 13 mei 2025 lid van de Tweede Kamer. Vanaf 2023 was hij partijleider van het door hem opgerichte Nieuw Sociaal Contract, waarmee hij twintig zetels haalde. Voordien was hij lid van de CDA-fractie, die hij verliet na langdurig aanhoudende frictie. Stond bekend als 'dossiervreter', vooral in de toeslagenaffaire. Zette zich als econometrist verder veel in voor onderwerpen als pensioenen en belastingen. Was daarnaast actief in de Raad van Europa, namens welke hij een schandaal in Malta blootlegde. Trad in 2025 terug, nadat het na meerdere pauzes niet gelukt was te herstellen van een burn-out.
     
  • 18. 
    Internationaal georiënteerde liberaal, die namens de VVD negen jaar Tweede Kamerlid en tien jaar lid van het Europees Parlement was. Voor zijn Kamerlidmaatschap directeur van Public Affairs Consultants bij Deloitte en internationaal secretaris van de VVD. Zijn komst in de Kamer werd vertraagd vanwege geruchten over extreemrechtse sympathieën als student, die echter onbewezen bleven. Ontwikkelde zich snel tot een gedegen Kamerlid, dat helder en scherp formuleerde. Woordvoerder Europese zaken en als voorzitter van de commissie voor Defensie nauw betrokken bij de krijgsmacht. Was in 2009 en 2014 lijsttrekker bij de Europese verkiezingen. Baarde opzien met zijn steun aan de Oekraïense democratiseringsbeweging. Aimabele, toegankelijke volksvertegenwoordiger, die grossierde in buitenlandse onderscheidingen.
     
  • 19. 
    Sophie in 't Veld (1963) was van 20 juli 2004 tot 16 juli 2024 lid van het Europees Parlement. Tot juni 2023 was dat voor D66, daarna stapte zij over naar Volt. Zij maakte deel uit van de fractie Renew Europe. Mevrouw In 't Veld was lijsttrekker van D66 bij de Europese verkiezingen 2004, 2009, 2014 en 2019. Zij was voor Volt België één van de lijsttrekkers bij de Europese verkiezingen in 2024. Mevrouw In 't Veld is historica en was sinds 1994 werkzaam in Brussel, eerst als medewerker van een Europarlementariër en vanaf 1996 als secretaris van de Europese Liberaal-Democratische fractie bij het Comité van de Regio's. Mevrouw In't Veld hield zich in het Europees Parlement bezig met burgerlijke vrijheden en mensenrechten.
     
  • 20. 
    Marit Maij (1972) is sinds 16 juli 2024 lid van het Europees Parlement voor GroenLinks-PvdA en maakt deel uit van de fractie van S&D (sociaaldemocraten). Zij was van 20 september 2012 tot 23 maart 2017 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Eerder werkte zij in het Europees Parlement, bij Buitenlandse Zaken en in de diplomatieke dienst. Was als Kamerlid actief als woordvoerder Europese zaken, rapporteur voor de Brexit en afgevaardigde naar het parlement van de Raad van Europa. Hield zich als Kamerlid ook enige tijd bezig met het asielbeleid en was een jaar fractiesecretaris. Mevrouw Maij is een dochter van oud-CDA-minister en oud-commissaris van de Koningin Hanja Maij.
     
  • 21. 
    Haagse VVD-politicus die ruim tien jaar Tweede Kamerlid was. Werd daarna wethouder van 's-Gravenhage. Was eerder gemeenteraadslid (tevens fractievoorzitter) in Den Haag. Was onder meer ambtenaar bij Financiën en BZK en medewerker van de VVD-Tweede Kamerfractie en daarna adviseur public affairs bij een Haags adviesbureau. Verder diende hij als 'blauwhelm' bij de VN-vredesmacht in Bosnië. Als Kamerlid lid van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties en voorts onder meer woordvoerder zorg en Europese zaken, rapporteur over de Brexit en voorzitter van de vaste commissies voor Financiën. Beschikte over droge humor en leidde met soepele hand commissievergaderingen.
     
  • 22. 
    Paul Tang (1967) was van 1 juli 2014 tot 30 mei 2024 id van het Europees Parlement voor de PvdA. De heer Tang is lid van de commissies begroting en economische en monetaire zaken. In 2014 was hij lijsttrekker bij de Europese verkiezingen. Hij houdt zich als EP-lid bezig met belastingen en bescherming van digitale rechten en datarechten. De heer Tang was in 2007-2010 financieel en fiscaal woordvoerder van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Daarvoor verrichtte hij onderzoek bij het Centraal Planbureau en was hij plaatsvervangend directeur van de directie Algemene Economische Politiek van het ministerie van Economische Zaken. In 2010 werd hij zelfstandig adviseur en daarna was hij econoom bij 'Boer & Croon'. Sinds 30 mei 2024 is het wethouder van Almere.
     
  • 23. 
    Esther de Lange (1975) was van 12 april 2007 tot 16 februari 2024 lid van het Europees Parlement. Mevrouw De Lange maakte daar deel uit van de fractie van de Europese Volkspartij (EVP). Bij de Europese verkiezingen van 2014 en 2019 was zij lijsttrekker van het CDA. Eerder was zij werkzaam als medewerker van de CDA-eurofractie, onder meer voor Europarlementariër Albert Jan Maat. In het Europees Parlement hield mevrouw De Lange zich bezig met economische en monetaire zaken. Zij was vicevoorzitter van de EVP-fractie. In 2024 was zij hoofd van het kabinet van Eurocommissaris Wopke Hoekstra en nu is zij dat van landbouwcommissaris Christophe Hansen.
     
  • 24. 
    Esther Ouwehand (1976) is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdD (Partij voor de Dieren) en sinds 9 oktober 2019 fractievoorzitter en partijleider (trad als zodanig op 24 september 2023 tijdelijk terug). Mevrouw Ouwehand verving eerder van 11 oktober 2018 tot 31 januari 2019 Marianne Thieme als fractievoorzitter en nam ook in januari-mei 2012 het fractievoorzitterschap al even waar. Mevrouw Ouwehand was eerder medewerker op het partijbureau van de Partij van de Dieren. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 was zij opnieuw lijsttrekker van haar partij.
     
  • 25. 
    Anja Hazekamp (1968) is sinds 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement. Zij maakt deel uit van de Confederale fractie Europees Unitair Links/Noord Groen Links. Mevrouw Hazekamp was lid en vicevoorzitter van de commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid. Zij was lijsttrekker van de Partij voor de Dieren bij de Europese verkiezingen. In 2012 verving zij in de Tweede Kamer enkele weken Marianne Thieme die met zwangerschapsverlof was. Mevrouw Hazekamp is biologe en werkte bij diverse organisaties op het gebied van dierenbescherming, zoals de Dierenbescherming en de Zeehondencrèche Lenie 't Hart. Sinds 2009 was zij senior beleidsadviseur bij Stichting AAP. Van 2007 tot 2014 was mevrouw Hazekamp Statenlid in Groningen.