Europese Raad 15 december 2016

Bron: The European Union 2016

Op 15 december 2016 vond een Europese Raad¹ plaats. Alle regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter², de voorzitter van de Europese Commissie³ en de Hoge Vertegenwoordiger voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid⁴ kwamen bijeen in Brussel.

Centraal stonden migratie, veiligheid, economie en externe betrekkingen. Eén van de agendapunten was het vinden van een oplossing voor het Nederlandse probleem met ratificatie van het associatieverdrag met Oekraïne.

Migratie

De Europese Raad is tevreden dat de afgelopen weken akkoorden zijn gesloten met Afrikaanse landen om migratie terug te dringen. De noodzaak om zowel in de Middellandse Zee als op de Balkan de grensbewaking te versterken is duidelijk, de Europese Raad wil hier extra middelen voor inzetten. Er is ook gesproken over de uitvoering van de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije, en met name in Griekenland.

Met betrekking tot het hervormen van het asiel- en migratiebeleid is geconstateerd dat de landen er nog niet uit zijn. Wel is benadrukt dat solidariteit noodzakelijk is.

Veiligheid

De uitwerking van de Europese Veiligheidsagenda is doorgenomen; het politieke akkoord over de nieuwe controles op de buitengrenzen in het kader van het Schengenbeleid werd positief onthaald. Het nieuwe systeem voor visa moet in 2017 in werking treden.

De Europese Raad onderschrijft alle 42 voorstellen die zijn gedaan om de samenwerking tussen de EU en de NAVO te versterken. Het Commissievoorstel om een Defensiefonds van vier miljard op te zetten voor de gezamenlijke inkoop en ontwikkeling van defensiematerieel krijgt prioriteit.

Economie

De Commissie wil dat het Europees Fonds voor Strategische Investeringen⁵ (EFSI) wordt verdubbeld. Het akkoord in de Raad⁶ daarover is bekrachtigd door de Europese regeringsleiders.

De plannen voor het verder weghalen van obstakels in de interne markt en de Energie-Unie⁷ moeten in 2018 zijn gerealiseerd. Verdere mogelijkheden om de werkloosheid te bestrijden lijkt de Europese Raad vooral te zoeken in het verder helpen ontwikkelen van vaardigheden, mobiliteit en onderwijs. Het nieuwe Europese Solidariteitskorps past in die denkwijze. Daarnaast wil de Europese Raad dat het industriebeleid wordt doorgelicht en, waar nodig, plannen worden ontwikkeld om de industrie een goede basis te kunnen geven in de EU.

De regeringsleiders hebben de Raad verzocht haast te maken met het behandelen van de nieuwe plannen omtrent de bankenunie⁸.

Externe betrekkingen

Op verzoek van Nederland is een extra verklaring aan het associatie-verdrag met Oekraïne toegevoegd, waarin duidelijk staat aangegeven dat het verdrag geen automatische opstap is naar lidmaatschap van de EU, er geen militaire verplichtingen uit voort komen en dat het ook niet betekent dat Oekraïners vrij naar Europa kunnen reizen. Voorzitter van de Europese Raad Tusk⁹ gaf aan dat de verantwoordelijkheid voor goedkeuring van het verdrag nu bij Nederland ligt.

De situatie in Syrië, en met name in Aleppo, baart de Europese Raad grote zorgen. Er is opgeroepen onmiddellijk een wapenstilstand in acht te nemen zodat humanitaire hulp Aleppo kan bereiken. Sancties tegen Rusland - vanwege hun steun aan Assad - komen er niet.

Brexit

Ter afsluiting van de Europese Raad hebben de staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten tijdens een informeel werkdiner de brexit besproken. Om deze reden had voorzitter Tusk Theresa May¹¹ niet uitgenodigd voor het diner.

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  De vaste voorzitter van de Europese Raad leidt de werkzaamheden van deze Raad, die bestaat uit Europese regeringsleiders of staatshoofden. Ook treedt de vaste voorzitter op als vertegenwoordiger van de Europese Raad in contacten met andere regeringsleiders en staatshoofden. Deze functie, ook wel (ten onrechte) de 'president van de Europese Unie' genoemd, is in 2009 ingevoerd door het Verdrag van Lissabon.
   
• 3. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 4. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 5. 

  Het InvestEU Programma of InvestEU Programme is een zevenjarig investeringsprogramma van de Europese Commissie, dat van 2021 tot 2027 loopt en een verscheidenheid aan Europese financieringsinstrumenten samenbrengt. Door middel van een EU-begrotingsgarantie van 26,2 miljard euro die investeringsprojecten ondersteunt van financiële partners als de Europese Investeringsbank (EIB), nationale stimuleringsbanken (zoals het Nederlandse Invest-NL) en internationale instellingen creëert InvestEU een aantrekkelijke investeringsklimaat voor publieke en private partijen. Het uiteindelijke doel van de Europese Commissie is daarbij dat structurele economische groei binnen de EU aangewakkerd wordt.
   
• 6. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 7. 

  De Europese Unie was in 2013 voor ruim de helft van haar energiebehoeften afhankelijk van import uit landen waarmee de relatie moeizaam is (Rusland) en/of uit instabiele regio's (het Midden-Oosten). Dat maakt de economie en veiligheid van de EU kwetsbaar. In het kader van het Europees milieubeleid wordt er ook nadruk gelegd op het investeren in duurzame energie. In 2050 moet de EU volledig klimaatneutraal zijn.
   
• 8. 

  De bankenunie moet leiden tot een Europees toezicht op banken en een gezamenlijke aanpak voor banken die in financiële problemen komen. De belangrijkste banken in de eurozone staan onder toezicht van de Europese Centrale Bank (ECB). Alle landen die de euro als betaalmiddel hebben doen mee aan de bankenunie, die moet zorgen voor financiële stabiliteit van banken.
   
• 9. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.
   
• 10. 

  De Europese Unie en Oekraïne sloten in juni 2014 een associatieovereenkomst (ook wel 'associatieverdrag' genoemd). Het verdrag zorgt voor verregaande politieke en economische samenwerking tussen de EU en Oekraïne. Het verdrag is op 1 september 2017 volledig in werking getreden.
   
• 11. 

  Theresa May (1956) was van 13 juli 2016 tot 24 juli 2019 minister-president van het Verenigd Koninkrijk en tot 7 juni 2019 leider van de Britse Conservatieven. Na haar studie in Oxford werkte zij in het bankwezen en zij is sinds 1997 lid van het Lagerhuis. Daar klom zij als staatssecretaris en minister in de schaduwkabinetten van Duncan Smith, Howard, Hague en Cameron op tot een vooraanstaand lid van de Conservatieve fractie. In 2002 werd Theresa May partijvoorzitter en in 2005 vicefractievoorzitter. Bij het aantreden van het kabinet-Cameron in 2010 werd zij minister van Binnenlandse Zaken (onder belast met asielbeleid en veiligheid). In het Brexit-referendum was May voorstander van voortzetting van het EU-lidmaatschap.
   
• 12. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.