Maltees voorzitterschap Europese Unie 1e helft 2017 (EU2017MT)

Bron: European Commission

Van 1 januari 2017 tot en met 30 juni 2017 vervulde Malta¹ het voorzitterschap² van de Raad van de Europese Unie³. Malta nam het stokje over van Slowakije⁴. Het was de eerste keer dat Malta het voorzitterschap bekleedde. Prioriteiten waren migratie, interne markt, veiligheid, sociaal beleid, buurlanden en maritiem beleid. Het thema van het voorzitterschap was rEUnion: het opnieuw verbinden van de burgers met elkaar, hun regeringen, de EU en de wereld.

Tijdens het Maltees voorzitterschap kondigde het Verenigd Koninkrijk officieel zijn vertrek uit de Europese Unie⁵ aan en waren er verkiezingen in Nederland⁶ en Frankrijk.

Malta werkte nauw samen in een trojka met Nederland en Slowakije⁷.

Malta stelde zes prioriteiten voor het voorzitterschap. Deze prioriteiten werden deels afgestemd in de trojka met Nederland en Slowakije⁷.

Migratie en asiel

Malta stond een hervorming van het gemeenschappelijke Europese asielbeleid voor, inclusief de bestaande afspraken uit het Dublinakkoord⁸. Dit zou moeten leiden tot een evenwichtiger verdeling van de opvang van asielzoekers. De migratiecrisis was een topprioriteit op de politieke agenda.

Door het Maltees voorzitterschap werd vooruitgang geboekt op het terrein van asiel en migratie. Zo werd een EU-agentschap voor asiel⁹ opgezet en werd met de verklaring van Malta afgesproken het vrijwillig terugkeren van migranten beter te assisteren en de Libische kustwacht meer te trainen.

Veiligheid

Malta wilde terrorisme blijven bestrijden en tegelijkertijd 'de Europese waarden hoog houden'. Om terroristen effectief aan te pakken, werd er intensief samengewerkt met de Europese Dienst voor Extern Optreden (EDEO)¹⁰ volgens de EU Global Strategy.

De buurlanden van Europa

Malta wilde tijdens haar voorzitterschap meer stabiliteit creëren in de buurlanden die kampten met gewapend conflict, terrorisme, politieke instabiliteit, radicalisering, enzovoort. De EU Global Strategy was een belangrijke raadgever voor het beleid ten opzichte van de buurlanden. Malta richte zich in dit verband met name op Libië.

Interne markt

Malta wilde de Digitale interne markt en de interne energiemarkt¹¹ voltooien, door wetgeving op deze gebieden te verbeteren en te voltooien. De Kapitaalmarktunie¹² had ook prioriteit tijdens het Maltees voorzitterschap.

Op het terrein van de digitale interne markt zijn door Malta vooral eenvoudig te behalen overeenkomsten gesloten. Zo werd besloten om de mobiele roamingkosten af te schaffen. De onderhandelingen hierover waren aan het eind van het Slowaakse voorzitterschap al in een vergevorderd stadium. Ingewikkelde onderwerpen als copyright en telecom-hervormingen werden niet uitonderhandeld.

Malta heeft belangrijke vorderingen gemaakt op het gebied van de kapitaalmarktunie. In dit kader werd er besloten de securitisatiemarkt nieuw leven in te roepen. Dit betekent dat het makkelijker werd gemaakt om te investeren in het buitenland.

Sociaal beleid

Malta promootte vooral gendergelijkheid en versterkte de rechten en positie van minderheden en kwetsbare groepen. Malta wilde daarbij met name de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt verbeteren. In het kader hiervan heeft het voorzitterschap bereikt dat de lidstaten het Verdrag van Istanboel ondertekenden. Dit verdrag is gericht op de voorkoming en bestrijding van geweld tegen vrouwen.

Maritiem beleid

Malta hoopte op meer investeringen en onderzoek, bijvoorbeeld op het gebied van toerisme en vrachtvervoer. De belangrijkste prestatie van het Maltees voorzitterschap was het afspreken van regels over wie waar mag vissen en op welke manier. De onderhandelingen hierover waren al meer dan tien jaar aan de gang.

• 1. 

  De Republiek Malta, dat het gelijknamige eiland en de eilanden Gozo en Comino in de Middellandse Zee omvat, behoort sinds 1 mei 2004 tot de Europese Unie. Malta wordt sinds 2013 bestuurd door de centrumlinkse Partit Laburista (de arbeiderspartij). In 2020 trad premier Joseph Muscat af vanwege een politieke crisis naar aanleiding van de moord op een journaliste. Hij werd opgevolgd door Robert Abela.
   
• 2. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 3. 

  In deze instelling van de Europese Unie (kortweg 'de Raad van Ministers' of nog korter 'de Raad' genoemd) zijn de regeringen van de 27 lidstaten van de EU vertegenwoordigd. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit.
   
• 4. 

  Van 1 juli tot en met 31 december 2016 vervulde Slowakije het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Slowakije nam het stokje over van Nederland. Het was de eerste keer dat dat land het voorzitterschap bekleedde. Prioriteiten waren economische groei, een moderne interne markt, migratie en de EU als wereldspeler.
   
• 5. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
   
• 6. 

  Op 15 maart 2017 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Het ging om een reguliere verkiezing na afloop van de volledige kabinetsperiode, maar er lagen ook drie grondwetsvoorstellen voor die in eerste lezing waren aanvaard door beide Kamers. Winnaars waren GroenLinks, D66, PVV en CDA, terwijl de twee regeringspartijen verloren. Voor de PvdA was dat verlies zelfs 29 zetels. De VVD bleef wel de grootste. Nieuw in de Kamer waren DENK en Forum voor Democratie.
   
• 7. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Nederland, Slowakije en Malta werkten van 1 januari 2016 tot en met 30 juni 2017 samen als trojka voor de duur van 18 maanden. Ze stelden een gezamenlijk beleidsprogramma op met punten waaraan zij als voorzittende landen wilden werken.
   
• 8. 

  De Dublinverordening III is een Europese Verordening die sinds januari 2014 van kracht is. Deze verordening schept duidelijkheid over welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van een verzoek om asiel. Meestal is het land waar de vreemdeling het Schengengebied binnenkomt verantwoordelijk. Een ander land kan echter ook verantwoordelijk zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval als er al gezins- of familieleden wonen, die daar een verblijfsvergunning hebben.
   
• 9. 

  Dit agentschap van de Europese Unie ondersteunt de samenwerking van de EU-lidstaten op het gebied van asielbeleid, en staat de lidstaten bij als dat nodig is. Het agentschap is een van de instrumenten waarmee het gemeenschappelijk Europees asielbeleid handen en voeten krijgt. Door meer samen te werken willen de lidstaten bereiken dat asielproblematiek beter kan worden opgelost en dat de regels voor asielopvang in de gehele EU hetzelfde zijn.
   
• 10. 

  Deze dienst ondersteunt het optreden van de EU naar andere landen toe en fungeert tevens als diplomatieke dienst. De EDEO is op 1 december 2010 officieel van start gegaan en heeft een aantal taken overgenomen van het oude Directoraat-Generaal Buitenlandse Betrekkingen (RELEX), dat op die datum is opgeheven. De overige taken van RELEX zijn overgegaan naar de Dienst Instrumenten buitenlands beleid. Beide diensten zetelen in het Triangle-gebouw in Brussel.
   
• 11. 

  De Europese Unie was in 2013 voor ruim de helft van haar energiebehoeften afhankelijk van import uit landen waarmee de relatie moeizaam is (Rusland) en/of uit instabiele regio's (het Midden-Oosten). Dat maakt de economie en veiligheid van de EU kwetsbaar. In het kader van het Europees milieubeleid wordt er ook nadruk gelegd op het investeren in duurzame energie. In 2050 moet de EU volledig klimaatneutraal zijn.
   
• 12. 

  De kapitaalmarktunie moet het voor spaarders en beleggers makkelijker maken om in bedrijven buiten hun eigen land te investeren. Zo kunnen kleine en middelgrote bedrijven gemakkelijker aan kapitaal komen buiten de banken om. Zo moet het makkelijker worden om extra te investeren in de economie, wat moet leiden tot meer economische groei.
   
• 13. 

  Gelijkheid en het tegengaan van discriminatie nemen een belangrijke plek in op de agenda van de Europese Unie. Door middel van wetgeving zorgt de EU ervoor dat burgers overal in de Europese Unie dezelfde mate van bescherming tegen discriminatie genieten.