Europese Raad 19-20 maart 2015

Met dank overgenomen van Europa Nu.

Groepsportret deelnemers Europese Raad 12 februari 2015

Op 19 en 20 maart kwamen de regeringsleiders van de EU-lidstaten¹ bijeen voor een vergadering van de Europese Raad.

Op 19 maart is er gesproken over de energie-unie, de voorbereidingen voor de top over het Oostelijk Partnerschap in Riga en de relatie met Oekraïne én Rusland. Op 20 maart is de onrust aan de Europese grenzen besproken, en dan met name de situatie in Libië. Ook ging het over TTIP en de economische ontwikkelingen van de lidstaten.

De vorige vergadering van de Europese Raad vond plaats in december². In februari³ kwamen alle regeringsleiders nog kort bijeen voor een informele bijeenkomst. Deze stond in het teken van de aanslagen op Charlie Hebdo in Parijs.

1. De onderwerpen

Energie-unie

De Europese Commissie presenteerde op 25 februari haar plannen voor het oprichten van een energie-unie. Deze moet heel Europa verzekeren van een betrouwbare energievoorziening. De Europese Raad is het in grote lijnen eens met de plannen van de Commissie, maar plaatste wel enkele kanttekeningen. Zo wil de Europese Raad dat de lidstaten zelf verantwoordelijk blijven voor het beheer van hun natuurlijke energiebronnen en zelf mogen bepalen welke energie-mix ze nastreven, mits ze voldoen aan de algemene doelstellingen voor duurzaamheid. Daarnaast wil de Europese Raad dat er bovenal snel werk gemaakt wordt van het beter op elkaar aansluiten van de energienetwerken. Een van de belangrijkste redenen daarvoor is dat andere landen makkelijker kunnen bijspringen wanneer een land problemen ondervindt bij de aanvoer van gas of elektriciteit uit landen van buiten de EU, waar met name gedoeld wordt op Rusland.

Ook benadrukte de Europese Raad dat de lidstaten in dit kader hun inbreng in de internationale klimaatdiplomatie goed moeten afstemmen met het oog op de grote klimaatconferentie in Parijs⁴ eind 2015.

Meer over de energie-unie⁵

Rusland en Oekraïne

De Raadsvergadering in februari volgde enkele uren nadat er een staakt-het-vuren was getekend in Minsk door de strijdende partijen in Oekraïne. Op 6-7 maart kwam de Raad Buitenlandse Zaken⁶ bijeen en constateerde dat het bestand niet volledig wordt nageleefd. De Europese Raad heeft nu besloten het handhaven, uitbreiden of opheffen van sancties tegen Rusland nadrukkelijk te koppelen aan de ontwikkelingen in de Oekraïne. Rusland wordt op haar verantwoordelijkheid gewezen in het helpen naleven van het akkoord van Minsk II. De huidige sancties tegen Rusland blijven van kracht.

TTIP

De Europese Unie onderhandelt met de Verenigde Staten over een handels- en investeringsovereenkomst, TTIP. President Obama⁷ heeft aangegeven de onderhandelingen daarover nog voor het einde van zijn presidentschap af te willen ronden. En ook de Europese Raad wil graag dat de onderhandelingen snel tot een goed einde worden gebracht.

Top van het Oostelijk Partnerschap

Op 21 en 22 mei zal in Riga een top plaatsvinden met de landen uit het Oostelijk Partnerschap⁸. Gezien de dreiging die van Rusland uitgaat pleitten sommige landen ervoor dat deze top een sterke politieke boodschap van steun aan deze landen uit zou spreken.

De regeringsleiders bespraken de voortgang van de samenwerking, en bereidden de top in Riga nog verder voor. Sommige landen hopen op afschaffing van de visumplicht voor hun burgers wanneer zij naar de EU reizen. Nederland vindt echter dat de landen aan álle voorwaarden moeten voldoen en dat er geen valse verwachtingen moeten worden geschept.

Europees semester

In maart eindigt de eerste fase van het Europees semester⁹ van 2015. Gewoonlijk wordt in de Raad in maart de Jaarlijkse Groeiraming¹⁰ besproken. In heel algemene zin vindt de Europese Raad dat - hoewel het economisch iets beter lijkt te gaan - vast moet worden gehouden aan het doorvoeren van structurele hervormingen. Nederland wilde dat de Europese Raad zich expliciet zou uitspreken voor strikte handhaving van het Stabiliteits- en Groeipact¹¹.

De Europese Raad liet weten dat zij - net als de Commissie - wil dat het Europees Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI¹²) nog in de zomer van 2015 operationeel wordt.

Libië

De situatie in Libië, waar de terreurbeweging Islamitische Staat oprukt, kwam ook aan bod. De Europese regeringsleiders bespraken de verdere inzet van de internationale gemeenschap. De Europese Raad heeft aangedrongen op een onmiddellijk en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren, en heeft alle Libische partijen ertoe opgeroepen om met spoed tot overeenstemming te komen over een regering van nationale eenheid. De maatregelen om de migratiestroom vanuit Libië beter te beheersen moeten versneld worden uitgevoerd.

De Europese Raad sprak steun uit aan de inspanningen van de VN¹³.

2. Meer informatie

Europese Raad¹⁴

1.
Momenteel zijn 27 landen lid van de Europese Unie. De meest recente uitbreiding van de Unie vond plaats op 1 juli 2013, met de toetreding van Kroatië. Er wordt verder over uitbreiding gesproken met verschillende landen in Oost-Europa. Het Verenigd Koninkrijk is sinds 31 januari 2020 middernacht geen lid meer van de Europese Unie. Dat was het eerste land dat de EU verliet.
2.
Op 18 december 2014 was de Europese Raad bijeen om te praten over de economische ontwikkeling van de Europese Unie en de afzonderlijke lidstaten. In samenhang daarmee is ook het investeringsplan van Commissievoorzitter Juncker besproken. Daarnaast besprak de Europese Raad de laatste ontwikkelingen op het buitenlands beleid. De bijeenkomst, die oorspronkelijk voor 18 en 19 december op de agenda stond, werd op de eerste avond al afgerond.
3.
Tijdens de informele top van Europese staatshoofden en regeringsleiders op 12 februari 2015 is onder andere besloten de Europese grenzen strenger te controleren om terroristen beter te kunnen onderscheppen. Ook drongen de staatshoofden en regeringsleiders aan om een 'Passagiersnamen Register' binnen Europa in te voeren.
4.
Om de klimaatverandering tegen te gaan worden er regelmatig internationale conferenties georganiseerd. Tijdens de eenentwintigste klimaatconferentie (COP21) van de Verenigde Naties in Parijs, eind 2015, bereikten de bijna 200 deelnemende landen overeenstemming over een bindend klimaatakkoord. Daarmee moet de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO₂, worden teruggedrongen en de opwarming van de aarde worden beperkt tot maximaal 2 graden, met 1,5 graad als streefwaarde.
5.
De Europese Unie was in 2013 voor ruim de helft van haar energiebehoeften afhankelijk van import uit landen waarmee de relatie moeizaam is (Rusland) en/of uit instabiele regio's (het Midden-Oosten). Dat maakt de economie en veiligheid van de EU kwetsbaar. In het kader van het Europees milieubeleid wordt er ook nadruk gelegd op het investeren in duurzame energie. In 2050 moet de EU volledig klimaatneutraal zijn.
6.
De raadsformatie Buitenlandse Zaken (RBZ) bestaat uit de ministers van buitenlandse zaken, defensie en/of ontwikkelingssamenwerking. Deze Raad is verantwoordelijk voor het externe optreden van de Europese Unie en vergadert minstens elke maand, ook informele bijeenkomsten zijn mogelijk. Namens Nederland sluit doorgaans minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) aan.
7.
Barack Obama (1961) was van 20 januari 2009 tot 20 januari 2017 de 44e president van de Verenigde Staten. Hij werd op 4 november 2008 gekozen. Obama, zoon van een Keniaanse immigrant en deels opgegroeid op Hawaï, was onder meer werkzaam bij een kerkelijke organisatie voor sociaal werk en op advocatenkantoren. Hij was lector (hoogleraar) aan de rechtenfaculteit van de Universiteit van Chicago. In 2005 werd Obama senator voor Illinois. Bij de voorverkiezingen van de Democratische Partij in 2007-2008 versloeg hij Hillary Clinton.
8.
Het Oostelijk Partnerschap is een samenwerkingsverband van de Europese Unie met Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Moldavië, Oekraïne en Belarus. Onderwerpen die aan de orde komen zijn onder meer vrijhandelsakkoorden, financiële hulp, garanties over de energievoorziening en visumvrij reizen. Het Oostelijk Partnerschap, opgericht in Praag op 7 mei 2009, is ook bedoeld om het controversiële onderwerp van toetreding tot de EU te vermijden. Op 28 juni 2021 heeft president Loekasjenko van Belarus aangekondigd de deelname van Belarus aan het Oostelijk Partnerschap te willen opschorten.
9.
Het Europees semester is de jaarlijkse cyclus voor de afstemming van het economisch en begrotingsbeleid van de lidstaten van de Europese Unie. Binnen het kader van het semester analyseert de Europese Commissie de nationale begrotingen van EU-landen en geeft de landen vervolgens aanbevelingen, waarmee de lidstaten rekening moeten houden als zij hun nationale begroting voor het komende jaar opstellen.
10.
Deze rapportage geeft een overzicht van de stand van zaken van de economische ontwikkelingen in iedere lidstaat. De volle breedte van de economie wordt bekeken, alsmede de staat van de overheidsfinanciën. In de Jaarlijkse Groeiraming worden ook aanbevelingen gedaan hoe een lidstaat zwakke punten aan zou kunnen pakken.
11.
In het Stabiliteits- en Groeipact spreken de landen die lid zijn van de Europese Unie af dat hun begrotingen in evenwicht zijn of een overschot hebben. Dat betekent dat de regeringen niet meer geld uitgeven dan ze ontvangen. Dat doel hoeft nog niet meteen bereikt te worden, maar de EU-landen moeten er wel naartoe werken. De afspraken zijn gemaakt in 1997.
12.
Het InvestEU Programma of InvestEU Programme is een zevenjarig investeringsprogramma van de Europese Commissie, dat van 2021 tot 2027 loopt en een verscheidenheid aan Europese financieringsinstrumenten samenbrengt. Door middel van een EU-begrotingsgarantie van 26,2 miljard euro die investeringsprojecten ondersteunt van financiële partners als de Europese Investeringsbank (EIB), nationale stimuleringsbanken (zoals het Nederlandse Invest-NL) en internationale instellingen creëert InvestEU een aantrekkelijke investeringsklimaat voor publieke en private partijen. Het uiteindelijke doel van de Europese Commissie is daarbij dat structurele economische groei binnen de EU aangewakkerd wordt.
13.
De Verenigde Naties (VN) zijn een mondiale organisatie van overheden, samenwerkend op het gebied van internationaal recht, mondiale veiligheid, behoud van humanitaire rechten, ontwikkeling van de wereldeconomie en het onderzoek naar sociaal-maatschappelijke en culturele ontwikkelingen.
14.
De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.