Waarom de EU banenpuzzel voortduurt

De Europese verdragen zeggen dat de Brusselse commissarissen onafhankelijke personen zijn. In werkelijkheid bepalen nationale belangen niettemin verregaand de verdeling van de topfuncties. Na twee mislukte pogingen probeert de Europese Raad op 30 augustus nogmaals tot overeenstemming te komen. Waarom duurt dat overleg een hele zomer lang? En waarom mislukte de Europese Raad van 16 juli totaal?

Terwijl de eurocrisis wegebt, worstelt de EU met nieuwe uitdagingen: spanningen met Moskou over Oekraïne en het neerschieten van de MH17; de vanuit Rusland bedreigde energievoorziening; de verdeling van de reeks topfuncties bij de Europese Commissie, de Europese Raad en de Eurogroep.

Alle drie problemen kunnen door de verdeeldheid tussen de regeringen uitmonden in een crisis. Daarom roept Herman Van Rompuy² de Europese Raad al op zaterdag 30 augustus weer bijeen. Dat is nog voordat in september de Europese instellingen na de zomervakantie open gaan.

Inzet van het beraad zijn de volgende functies in volgorde van belangrijkheid

• - 

  Opvolging (m/v) van de christendemocraat Van Rompuy als ‘president van Europa’. Hij zelf is niet herbenoembaar. Krachtens artikel 15.5 VEU kiest de Europese Raad de voorzitter bij gekwalificeerde (ruwweg drie vierde) meerderheid.

Na de beschamende vertoning rond de aanwijzing van Jean-Claude Juncker³ als kandidaat Commissievoorzitter, mikken de staatshoofden en regeringsleiders op consensus. Onder de diverse namen die circuleren die van minister-president Mark Rutte⁴.

• - 

  Opvolging José Manuel Barroso⁵ als Commissievoorzitter. Op 16 juli heeft het Europees Parlement (EP) met 422 tegen 250 stemmen op voordracht van de Europese Raad de Luxemburgse voormalige premier Jean-Claude Juncker, eveneens christendemocraat, gekozen. Juncker had volgens het verdrag VEU 376 stemmen nodig.

Juncker’s aanwijzing krachtens artikel 17.7 VEU is niet onomstreden. Hij had zich tevoren verzekerd van de steun van de grote fracties van christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen. Die tellen samen 480 stemmen.

Tegen die achtergrond haalde Juncker in de geheime stemming minder stemmen dan verwacht. Dit valt temeer op omdat uit andere fracties door sommigen naar eigen zeggen voor Juncker is gestemd.

Alvorens tot de stemming over te gaan stak Juncker voor een volgepakt Europees Parlement een indrukwekkende rede af. Motto: ‘Een nieuwe start voor Europa: Mijn agenda voor banen, groei, billijkheid en democratische verandering. Politieke Beleidslijnen voor de nieuwe Europese Commissie’. Juncker kondigde een investeringsprogramma aan van €300 miljard om de slabakkende economie aan te wakkeren.

Gaat dat lukken? In het verleden lanceerde de Commissie o.a. via voorzitter Jacques Delors⁶ vergelijkbare programma’s. Die zijn echter steeds in de Europese Raad wegens gebrek aan financiering met lof voor de auteurs op de lange baan geschoven.

• - 

  Verdeling van de portefeuilles binnen de 28-koppige nieuwe Europese Commissie die 30 oktober moet aantreden. Dit is krachtens artikel 17.6 VEU het voorrecht van Juncker als toekomstig voorzitter.

Intussen strijden grote en kleinere landen niettemin om invloed op de Commissie via claims op de meest prestigieuze posten.

Ander probleem is dat Juncker mikt op een derde vrouwen terwijl de regeringen hem daarin tot op heden absoluut niet volgen. Hoewel vrijwel alle regeringen hun kandidaat hebben aangeduid heeft Juncker nog maar een viertal vrouwelijke namen, terwijl hij mikt op tien.

De pas herkozen voorzitter van het Europees Parlement de sociaaldemocraat Martin Schulz⁷ waarschuwt dat een ‘gentlemen’s club’ daar niet de vereiste benoemingsgoedkeuring krijgt.

• - 

  Wellicht komt 30 augustus de functie van voorzitter van de Eurogroep van minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem⁸ ter discussie. Zijn termijn loopt tot 2015, maar o.m. Frankrijk en Duitsland willen dat dit een voltijdse baan wordt. Officieel handelen volgens Protocol 14 de ministers van Financiën van de landen met de euro dit af. In werkelijkheid zullen de staatshoofden en regeringsleiders dit naar zich toetrekken.

  Spanje claimt de post van Dijsselbloem en dit zelfs al vanaf 21 januari vorig jaar, de dag dat hij werd benoemd. Volgens het Spaanse dagblad El Pais van 21 juli is Nederland nog als enige tegen de vervanging van Dijsselbloem door de Spaanse conservatieve minister van Financiën Luis de Guindos.

Spanje verloor zijn zetel in de top van de ECB en claimt compensatie. Door nu al een Spanjaard te kiezen komen Van Rompuy en Juncker bovendien de zuidelijke landen tegemoet.

De speciale Europese Raad van 16 juli in Brussel eindigde in een mislukking. Voorzitter Van Rompuy wist de complexe geografische, politieke en feministische vereisten rond de functieverdeling niet te verenigen in een voor 28 staatshoofden en regeringsleiders acceptabel compromis. 'Een dergelijke delicate kwestie vraagt meer tijd, ik weet daar als voormalig kabinetsformateur alles van', zo rechtvaardigde de Belg zich.

Minimaal was het de bedoeling geweest Barones Catherine Ashton⁹ te vervangen. Zij is de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands en Veiligheids Beleid en tegelijk lid van de Commissie. Alleen een verenigde vergadering van de Europese Raad met de kandidaat Commissievoorzitter kan krachtens artikel 18.1 VEU de Hoge Vertegenwoordiger aanwijzen.

Juncker moet namelijk weten wie in zijn Commissie Ashton opvolgt voordat hij de 26 andere posten kan toedelen.

Juncker staat inmiddels onder tijdsdruk. In september worden alle Commissiekandidaten een voor een ondervraagd op hun geschiktheid door het Europees Parlement. Dat leidt wellicht tot een of meer uitvallers, waarvoor de betrokken regering een invaller (m/v) moet zoeken. Dat hele proces duurt weken.

Maar in oktober moet Juncker zijn complete Commissie ter goedkeuring voor het Europees Parlement brengen. Op 31 oktober vertrekt de Commissie Barroso II omdat zij er dan precies vijf jaar heeft opzitten. Barroso c.s. houden er al rekening mee langer aan te moeten blijven.

Voor de opvolging van de weinig succesvolle sociaaldemocratische Ashton circuleert een reeks namen. Aanwijzing van de favoriete Federica Mogherini stuitte echter in de Europese Raad op verzet van o.a. de Oost-Europese landen. Zij verwijten de Italiaanse slap optreden tegen Moskou en willen zelf een van de topfuncties.

Anderen regeringen wezen op Mogherini’s (41) gebrek aan politieke ervaring. Zij is pas enkele maanden minister van Buitenlandse Zaken. Temeer omdat de post naar een sociaaldemocraat zal gaan, circuleert de naam van minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans voor Ashton’s prestigieuze post.

Zowel de Europese Raad (Van Rompuy als ‘formateur’) als de Commissie (Juncker) heeft het moeilijk met het verdelen van de topposities. De komende Commissievoorzitter staat voor het ontwarren van een ingewikkelde knoop wil hij de vereiste goedkeuring van zijn team van het EP binnenhalen.

Formeel zijn alle leden van de Commissie gelijk. In werkelijkheid telt zij ruwweg vier graden: een zestal topfuncties zoals economische en monetaire zaken; een tiental zware functies zoals het landbouwbeleid, evenveel wat minder belangrijke jobs zoals die van Neelie Kroes¹⁰ met digitale agenda en tenslotte enkele vrijwel lege functies zoals de post ‘bevordering meertaligheid’.

De zes grote landen claimen uiteraard de topfuncties. Het is een ongeschreven regel dat ook middelgrote landen, zoals Nederland, daarvoor in aanmerking komen, zij het bij toerbeurt. Kleinere landen kunnen topfuncties veroveren door betere kandidaten te sturen. Luxemburg bijvoorbeeld heeft altijd een belangrijke portefeuille en Nederland en België vaak eveneens.

Dan is er het element van de gewenste vervrouwelijking. De negen zittende vrouwen in de Commissie, waaronder Neelie Kroes, schreven hierover samen een brief aan Juncker. Zij wijzen er speels op ‘dat uit onderzoek en anekdotes steeds duidelijker wordt dat grote organisaties beter functioneren met een divers leiderschap’. 

Daarnaast telt dat naast de Oost-Europese landen de door de eurocrisis belaagde landen hun eisen stellen. Verder moet Juncker de grote politieke stromingen uiteraard evenwichtig aan bod laten komen. Probleem is ten slotte dat er eigenlijk geen werk is voor 28 commissarissen, allemaal met hun eigen prestige en hofhouding. Alle lidstaten staan nu eenmaal op een zetel.

Juncker wil dit probleem oplossen door belangrijke portefeuilles op te splitsen. Volgens bestuurskundige experts zou de Commissie met twaalf leden (zes uit de grote landen en zes uit de rest) plus de voorzitter beter draaien. Dat probleem speelt nu op.

De nieuwe Commissievoorzitter mist de bevoegdheid om zelf geschikte kandidaten te mogen aanzoeken. Hij moet het doen met de namen die de hoofdsteden aanreiken. Het wordt dus een opdracht vol passen en meten.

Wat kan helpen is dat op het eerste gezicht minder zware portefeuilles landen aanspreken die juist daar grote belangen hebben. Zo wilde het grote Duitsland vorige keer energie en eerder de uitbreiding.

Als troostprijs, maar vooral om de puzzel af te krijgen, kroonde de voorzitter het verleden in de finale enkele leden tot vicevoorzitter. Dat gebeurde vorige keer met Kroes.

Dit vicevoorzitterschap stelt in de praktijk weinig voor. Even overwoog Juncker een ‘kernkabinet’ te vormen van extra zware vicevoorzitters. Hierlangs wilde hij de centrale portefeuilles om zich heen formeren. Maar dan creëer je eerste en tweederangs commissarissen en dat stuit op verzet in de hoofdsteden (en is bovendien strijdig met de Europese verdragen). 

Komende carrousel vol namen verandert qua samenstelling momenteel met de dag. Vijf landen overwegen hun zittende commissaris handhaven: Duitsland (Oettinger¹¹, energie), Roemenië (Ciolos¹², landbouw), Oostenrijk (Hahn¹³, regionaal beleid), Kroatië (Mimica¹⁴, consumentenrechten) en Slowakije (Sefcovic¹⁵, institutionele kwesties).

Dit wil echter niet zeggen dat zij deze portefeuille behouden. Wat Slowakije betreft circuleert inmiddels de naam van de gerespecteerde minister van Buitenlandse Zaken, de ex-communist Miroslav Lajcak voor de post van Ashton. De Slowaak wordt ook genoemd als opvolger van VN SG Ban Ki-moon¹⁶.

Diverse andere regeringen hebben al aangeduid wie als ‘nieuweling’ naar de Commissie gaat. Londen koos voor baron Jonathan Hill, leider van de House of Lords. Drie landen sturen hun voormalige premier. Finland stuurde Jyrki Katainen¹⁷. Hij volgde intussen tijdelijk zijn landgenoot Olli Rehn¹⁸ op die in het EP is gekozen.

Verder Letland met Valdis Dombrovskis¹⁹ en Estland met Andrus Ansip, chemicus en gedurende negen jaar premier. Diverse landen sturen een voormalig minister zoals Ierland, Phil Hogan en Malta, Karmenu Vela, een voormalig architect. Tsjechië wees oud-minister Pavel Vertik aan en Litouwen, oud-minister en arts Vytenis Andriukaitis als banneling van Jozef Stalin geboren en opgegroeid in Siberië.

Nederland en België houden hun kandidaten achter de hand. Nederland denkt zoals bekend aan Dijsselbloem. Nu Juncker enorm verlegen zit om vrouwelijke kandidaten maakt minister Lilianne Ploumen²⁰ naar verluidt eveneens kans bijvoorbeeld op Ontwikkelingssamenwerking. Namens België wil Karel De Gucht²¹ blijven.

Daar staat het ervaren Europarlementslid Marianne Thijssen verder te trappelen. Omdat eigenlijk de Franstaligen aan de beurt zijn, wordt de Luikse minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders genoemd. De demissionaire regering kon nog geen keuze maken.

Begin augustus meldden de media dat De Gucht de begeerde post van Ashton kan krijgen, mits het kabinet Di Rupo hem maar aanwijst. Waarschijnlijk is de wens hier de vader van de gedachte.

Bulgarije wil zijn minister van Buitenlandse Zaken, Kristian Vigenin sturen. De aftredende Bulgaarse EU-commissaris mw. Kristalina Georgieva²² (humanitaire hulp en crisisbestrijding) heeft grote internationale ervaring o.a. bij de Wereldbank.

Kan zij de post van Ashton bemachtigen, dan mag Georgieva van Sofia in Brussel blijven. De Bulgaarse is een van de beste commissarissen. Haar handicap is dat het doodarme Bulgarije als het op touwtrekken aankomt niet meetelt.

Frankrijk staat er op dat voormalig minister van Financiën en Economische Zaken, Pierre Moscovici, een vertrouweling van Hollande, de ‘Eurotsaar’ wordt. Frankrijk voldoet echter al jaren op geen stukken na aan de begrotingsnormen. Daarom voelen Duitsland, Nederland c.s. er niets voor het toezicht daarop in Parijs te leggen.

‘Dat is de duivel willen uitdrijven met Beëlzebub’, zegt CDU-begrotingsexpert Norbert Barthle in dagblad Le Monde van 22 juli. Wel zei kanselier Angela Merkel dat de post van de genoemde liberaal Olli Rehn nu bestemd is voor een sociaaldemocraat. 

Hongarije overweegt zijn minister van Buitenlandse Zaken en Handel, Tibor Navracsics te sturen. Volgens Natasha Bertaud, de woordvoerster van Juncker stuurt Polen zijn minister van Buitenlandse Zaken de voormalige journalist Radoslaw Sikorski en Portugal Carlos Moedas, staatssecretaris bij de premier.

Spanje denkt aan voormalig landbouwminister Miguel Arias Cañeta. Nog onbekend zijn Cyprus en Zweden dat mogelijk commissaris Cecilia Malmström²³ herbenoemt.

Insider Peter Ludlow van Eurocomment meldt dat Van Rompuy, Merkel en Hollande met hun speciale gast Juncker vlak voor de Europese Raad van 16 juli hebben geprobeerd de puzzel af te maken.

De Deense sociaaldemocraat mw. Helle Thorning-Schmidt²⁴ werd voorzitter van de Europese Raad, genoemde Mogherini de opvolgster van Ashton. Dat zouden de Polen en andere Oost-Europeanen echter nooit accepteren.

Maar… als Jean-Claude nu zo soepel was om die dwarsliggers ondershands bij een kopje koffie wat toezeggingen te doen? Dan was de puzzel gelegd.

Dat vertikte Juncker. Hij piekerde er zelfs niet over op de eerste dag van zijn regime naar het pijpen te dansen van de Europese leiders. Die hadden dat toch wel kunnen weten.

Jean-Claude koestert zijn principes. Bovendien begon die dag vanuit Berlijn de naam van Donald Tusk²⁵, de succesvolle Poolse premier, rond te zingen. Kortom, deze Europese Raad was al mislukt op het moment van de opening.

Ten slotte de opvolging van Van Rompuy. De Europese Raad kiest zijn voorzitter bij een gekwalificeerde meerderheid. Naast de Deense sociaaldemocratische premier, circuleren de namen van haar Ierse collega Enda Kenny²⁶ en genoemde Tusk.

Deze twee regeringsleiders geven er de voorkeur aan hun taak thuis af te maken, zeggen zij. Of zij werkelijk nee zeggen, eenmaal gevraagd?

Grote handicap van Tusk is dat hij nauwelijks Engels spreekt, laat staan Frans.

Dan komt de eerdergenoemde Estlander Andrus Ansip²⁷, vloeiend in het Engels, in beeld. Ansip (2005-2014) is na Juncker en vóór Merkel Europa’s langstzittende regeringsleider dus ‘n allrounder in de Europese Raad.

Verder circuleert nog de naam Enrico Letta²⁸, voormalig kortstondig sociaaldemocratisch Italiaans premier. Volgens dagblad Le Monde liet zelfs aftredend Commissievoorzitter Barroso blijken Van Rompuy wel te willen opvolgen. De krant noteerde meteen dat diens ‘aanmelding’ de complete confusie weergeeft rond de opvolging van Van Rompuy.

Een deal waarbij Frankrijk de in EU-kwesties ervaren Thorning-Schmidt accepteert op voorwaarde dat van Berlijn Moscovici Olli Rehn mag opvolgen als Eurotsaar? Dat is eerst haalbaar nadat Oost-Europa genoegdoening krijgt en Merkel haar aarzeling over de Fransman overwint.

Mogelijk wil Juncker komende weken toch bijspringen? Zou best kunnen. Maar dan geheel op zijn initiatief. Zo kennen wij de Luxemburger toch. 

Vast staat inmiddels dat de staatshoofden en regeringsleiders er 30 augustus pas uitkomen via een totaalpakket. De messen zijn zó gewed dat iedereen op scherp staat. Mogelijk komen in de loop van augustus nog andere namen boven drijven. Zo ging het in 2009. Destijds verschenen zowel Van Rompuy als Ashton pas op het laatst op het toneel.

Op 16 juli heeft de Europese Raad uitvoerig besproken hoe Rusland te straffen wegens het optreden in Oekraïne. De Raad veroordeelde de voortdurende illegale activiteiten van bewapende separatisten daar.

Men noteerde dat onvoldoende voortgang is geboekt ten aanzien van het instellen van een staakt-het-vuren met grensbewaking, de teruggave van bezette grensposten, de vrijlating van alle gegijzelden en onderhandelingen over een vredesplan. De Europese Raad kondigde nieuwe sancties aan, tenzij de Russische regering alsnog tegemoet kwam.

De kwestie is vervolgens uiteraard verergerd na het op 17 juli neerschieten boven Oekraïne van de Maleisische Boeing 777 MH17 met 298 inzittende burgers, voornamelijk Nederlanders, die allemaal omkwamen. Tot dan toe aarzelde Europa enorm omdat je met sancties snel in je eigen vingers snijdt. Op 30 juli gingen nieuwe meer pijnlijke sancties in, de zogenaamde ‘fase drie’ die Brussel nog altijd had vermeden.

Europa verbiedt voortaan investeringen in Russische overheidsobligaties en het aanbieden van investeringen met kapitaal uit de EU aan Rusland. Europa verbiedt verder de in en uitvoer van wapens, maar alleen voor nieuwe contracten wat de maatregel que omvang sterk beperkt. Er geldt voortaan enige beperking van de zeer omvangrijke handel EU-Rusland in materiaal dat behalve civiel ook militair inzetbaar is. De uitvoer van technologie voor olieboringen wordt beperkt.

Aansluitend op de eerdere maatregelen worden acht intimi van president Vladimir Putin en drie bedrijven die Oekraïne destabiliseren onderworpen aan maatregelen zoals geen visum en het bevriezen van hun buitenlandse bankrekeningen. In totaal worden aldus inmiddels ginds 87 schatrijke personen en twintig bedrijven door de Europese sancties getroffen.

‘De strafmaatregelen zijn een scherpe waarschuwing dat de illegale annexatie van grondgebied en de gewilde destabilisering van een soeverein buurland onaanvaardbaar zijn in de 21e eeuw’, zo schreven Van Rompuy en Barroso op 29 juli toelichtend. 

Rusland zinspeelde als reactie meteen op een verhoging van de prijs van het aardgas waarvan de Baltische staten en Finland totaal afhankelijk zijn. De omvangrijke Russische invoer van diverse agrarische producten uit o.a. België en Nederland staat op het spel. Wellicht volgen andere tegenmaatregelen.

Het is afwachten of de wederzijdse sancties leiden tot een handelsoorlog. Concerns als Shell, BP en Renault/Nissan met grote belangen in Rusland vrezen dat. De verwachte kleine opleving van de economie in de eurozone²⁹ slaat dan om in een krimp, zo voorzien economen.

• 1. 

  Jan Werts is sinds 1976 journalist en publicist in Brussel, waar hij eerder onder meer werkte als correspondent van de Haagsche Courant. Verder was hij zes jaar als journalist werkzaam in Washington. Hij promoveerde in 1991 aan de Vrije Universiteit Brussel in het Europees en internationaal recht op een dissertatie over de Europese Raad. In 2008 verscheen hiervan een herziene versie. Schrijft analyses over Europese Toppen, gebundeld in het document Hoe Europa al tien jaar lang crises bevecht - 100 plus analyses van Jan Werts (link opent in nieuw venster).
   
• 2. 

  Herman Van Rompuy (1947) was van 1 december 2009 tot 1 december 2014 vaste voorzitter van de Europese Raad. Hij begon zijn werkzaamheden op 1 januari 2010. Hij werd op 19 november 2009 in die functie voor tweeënhalf jaar gekozen door de Europese Raad en op 1 maart 2012 herbenoemd. Van 30 december 2008 tot 25 november 2009 was Van Rompuy minister-president van België. Hij begon zijn loopbaan bij de Nationale Bank en vervulde daarna diverse politieke functies. Zo was hij staatssecretaris, senator, voorzitter van de CVP, viceminister-president en minister van Begroting, en Kamervoorzitter. Van Rompuy is lid van de Vlaamse christendemocratische partij CD&V. Hij leidde in 2008-2009 een kabinet van christendemocraten, liberalen en Waalse socialisten. Sinds 1 september 2015 is hij voorzitter van het European Policy Centre.
   
• 3. 

  Jean-Claude Juncker (1954) was van 1 november 2014 tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Hij werd op 15 juli 2014 gekozen. Juncker was in 1995-2013 minister-president van Luxemburg. Eerder was hij staatssecretaris en minister onder meer van financiën. Hij bekleedde daarnaast functies bij de Wereldbank en het IMF. In 2005-2013 was hij voorzitter van de eurogroep. Juncker is lid van de Christelijke Volkspartij en leidde een coalitie van christendemocraten en sociaaldemocraten. Hij is diverse malen onderscheiden met internationale prijzen, zoals de Walter Hallsteinprijs en de Karelsprijs.
   
• 4. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 5. 

  De Portugees José Manuel Durao Barroso (1956) was van 18 november 2004 tot 1 november 2014 voorzitter van de Europese Commissie. Hij leidde twee periodes de Europese Commissie. Daarvoor was Barroso staatssecretaris, minister van Buitenlandse Zaken (1992-1995), en ten slotte premier van Portugal (2000-2004). Hij is doctor in de politieke wetenschappen en werkte als wetenschapper. Barrosso is lid van de centrumrechtse PSD (Partido Social Democrata), een partij die is aangesloten bij de Europese Volkspartij. Sinds 2016 is hij non-executive president van de bank Goldman Sachs.
   
• 6. 

  Franse sociaaldemocraat en econoom die als energieke voorzitter van de Europese Commissie belangrijke voortuitgang wist te boeken bij de verdere Europese integratie. Begon zijn loopbaan bij de Banque de France en was later economisch adviseur van de gaullistische premier Chaban-Delmas. Actief in de christelijke vakbond en behorend tot de progressieve vleugel van de katholieke kerk, trad hij in 1974 toe tot de Socialistische Partij. Lid van het Europees Parlement en in 1981-1984 minister van Financiën en Economische Zaken onder presdident Mitterand. Tijdens zijn voorzitterschap van de Europese Commissie kwam de Economische en Monetaire Unie (EMU) tot stand die werd vastgelegd in het Verdrag van Maastricht.
   
• 7. 

  De Duitser Martin Schulz (1955) was van 17 januari 2012 tot 17 januari 2017 voorzitter van het Europees Parlement. In 2014 werd hij herkozen. Als leider van de SPD was hij in 2017 lijsttrekker en onderhandelaar bij de formatie, maar in februari 2018 trad hij terug. Schulz was in 2004-2011 fractievoorzitter van de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement. De heer Schulz was aanvankelijk boekverkoper en werd later raadslid en burgemeester van Würselen (Noordrijn-Westfalen). In 1994 werd hij lid van het Europees Parlement voor de SPD.
   
• 8. 

  Vooraanstaande PvdA-politicus, die in 2000 Tweede Kamerlid werd en in 2012 verrassend minister van Financiën. Wageningse ingenieur en voor hij Kamerlid werd plaatsvervangend hoofd van het stafbureau algemene leiding van het ministerie van LNV. In de Kamer spoedig een gewaardeeerd woordvoerder integratiebeleid en in 2007-2008 voorzitter van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen. Later woordvoerder asiel en vicefractievoorzitter. Pragmatisch en degelijk. Noemde zichzelf 'niet het meest opgewonden type'. Slaagde er in het oplopende overheidstekort onder het kabinet-Rutte II om te buigen naar een overschot. Kreeg ook in de EU gezag en zag zich in januari 2013 gekozen worden tot voorzitter van de eurogroep. Speelde daardoor een centrale rol bij het bedwingen van de financiële problemen van Griekenland en bij het voorkomen van een bankencrisis op Cyprus. Sinds 13 september 2022 is hij burgemeester van Eindhoven.
   
• 9. 

  Barones Catherine (Cathy) Ashton of Upholland (1956) was van 1 december 2009 tot 1 november 2014 Hoge Vertegenwoordiger van Buitenlands en Veiligheidsbeleid. Zij was in de Commissie-Barroso II tevens eerste vicevoorzitter. In 2008 volgde zij Peter Mandelson op als eurocommissaris voor handel. Barones Ashton leidde in de jaren tachtig projecten voor arbeidsparticipatie van gehandicapten. Daarna was zij voorzitter van de Gezondheidsautoriteit in Hertfordshire. In 1999 werd zij voor Labour lid van het Hogerhuis. Barones Ashton was onderstaatssecretaris van onderwijs, constitutionele zaken en justitie. In mei 2008 werd zij leider van Labour in het Hogerhuis.
   
• 10. 

  Neelie Kroes, dochter van een Rotterdamse vervoersondernemer, was tussen 1971 en 2014 als VVD-politica in vele functies actief. Zij werd in 1971 Tweede Kamerlid en was toen woordvoerster vervoer en onderwijs. In het eerste kabinet-Van Agt (1977-1981) was zij staatssecretaris van vervoerszaken en PTT-zaken. Daarna was mevrouw Kroes minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Lubbers I (1982-1986) en kabinet-Lubbers II (1986-1989). In die functie was zij onder meer verantwoordelijk voor de spreiding van de PTT (hoofddirectie naar Groningen) en voor de verzelfstandiging van de PTT. Na haar ministerschap werd zij onder meer president van Universiteit Nijenrode en had zij vele functies in het bedrijfsleven. In 2004-2010 was mevrouw Kroes als Europees commissaris belast met mededinging. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) had zij de portefeuille digitale agenda en was zij tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie.
   
• 11. 

  De Duitser Günther Oettinger (1953) was in 2010-2019 lid van de Europese Commissie. In de in 2014 aangetreden Commissie-Juncker was hij sinds 1 januari 2017 belast met begroting en personeelszaken. Hiervoor bezette Oettinger de post digitale economie en maatschappij. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) was hij verantwoordelijk voor energie. Hij was aanvankelijk accountant en advocaat en werd in 1984 lid van de Landdag van Baden-Württemberg. Sinds april 2005 is hij minister-president in die deelstaat. Hij leidde een coalitie van CDU en FDP. Oettinger was actief als bestuurder van de CDU-Jongeren en voorzitter van de CDU-commissie voor mediabeleid.
   
• 12. 

  De Roemeen Dacian Ciolos (1969) is sinds 1 juli 2019 lid van het Europees Parlement. Hij was in 2010-2014 lid van Europese Commissie, belast met landbouw en plattelandsontwikkeling. Van november 2015 tot januari 2017 was hij premier als leider van een zakenkabinet. In 2019-2021 was hij fractieleider van Renew Europe in het Europees Parlement. Ciolos is landbouweconoom en landbouwkundig ingenieur en was werkzaam bij diverse projecten in oostelijk Frankrijk. Tevens was hij ambtenaar bij het DG Landbouw en Landelijke Ontwikkeling van de Europese Commissie, projectleider en adviseur van de Roemeense minister van Landbouw. In het kabinet-Popescu-Tariceanu (oktober 2007-december 2009) was hij partijloos minister van Landbouw. In 2009 werd Ciolos lid van een regeringscommissie voor landbouw- en plattelandsbeleid.
   
• 13. 

  De Oostenrijker Johannes (Gio) Hahn (1957) is sinds februari 2010 lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Von der Leyen is hij belast met begroting en personeelszaken. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor beleid buurlanden en uitbreiding. Daarvoor was hij in de Commissie-Barroso II belast met regionaal beleid. Hahn, die doctor in de filosofie is, bekleedde diverse bestuursfuncties bij de -VP, de christendemocratische partij. Daarnaast was hij werkzaam in het bedrijfsleven. Tussen 1997 en 2003 was hij directeur van Novomatic. Verder was Hahn (deel)gemeenteraadslid in Wenen en lid van de Landdag van Bondsland Wenen. In 2007 werd hij minister voor Wetenschap en Onderzoek.
   
• 14. 

  Neven Mimica (1953) was van 1 juli 2013 tot 1 december 2019 lid van de Europese Commissie namens Kroatië. In de op 1 november 2014 aangetreden Commissie-Juncker had hij de portefeuille ontwikkelingssamenwerking. In de Commissie-Barroso II was hij belast met consumentenbeleid. Mimica was in 2001-2003 minister voor Europese integratie. Daarvoor speelde Mimica een belangrijke rol bij de toetredingsonderhandelingen van zijn land tot de EU. In 2003 werd Mimica lid van het Kroatische parlement namens de Sociaaldemocratische Partij. In 2011 werd hij vicepremier in het kabinet van Zoran Milanovic.
   
• 15. 

  De Slowaak Maroš Sefčovič (1966) is sinds 1 oktober 2009 lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Von der Leyen is hij belast met interinstitutionele relaties, en sinds 22 augustus 2023 ook de Green Deal en - tijdelijk - klimaatbeleid. In de Commissie-Juncker was hij commissaris voor de energie-unie. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) was hij belast met institutioneel beleid en ambtelijk beheer. Sefcovic nam eind 2012 ook de post gezondheid en consumentenzaken waar. Eerder had hij enkele maanden de portefeuille onderwijs, cultuur en jeugd. Sefcovic was diplomaat en topambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken van Slowakije. Posten die hij eerder bekleedde, waren onder meer directeur-generaal Europese zaken en ambassadeur in Israël.
   
• 16. 

  Ban Ki-Moon (1944) was van 2006 tot 2017 secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Ban studeerde internationale betrekkingen in Seoul en haalde een universitaire graad aan de Harvard Universiteit. Hij was diplomaat en presidentieel adviseur. Ban was onder meer ambassadeur van Zuid-Korea bij de VN en in Oostenrijk. Hij speelde een rol in internationale toezichtscommissies voor wapenbeheersing. In 2004-2006 was hij minister van Buitenlandse Zaken. Hij was de achtste secretaris-generaal.
   
• 17. 

  De Fin Jyrki Katainen (1971) was van 16 juli 2014 tot 1 december 2019 lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker had hij de portefeuille banen, groei, investeringen en concurrentievermogen en was hij vicevoorzitter. In 2014 was hij in de Commissie-Barroso II tijdelijk belast met economische en monetaire zaken. Katainen was in 2011-2014 minister-president van Finland en leider van de conservatief-nationale Nationale Coalitiepartij (Kokoomus). In de periode 2007-2011 was hij minister van Financiën en vicepremier.
   
• 18. 

  De Fin Olli Rehn (1962) was van juli 2004 tot juni 2014 lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Barroso II was hij belast met economische en monetaire zaken. In de commissie-Barroso I (2004-2010) was hij verantwoordelijk voor de betrekkingen met de kandidaat-lidstaten en zaken betreffende de uitbreiding van de Europese Unie. Eerder was hij lid van het Finse parlement en werkte hij bij de Europese Commissie in Brussel. Na zijn aftreden als Eurocommissaris was hij lid van het Europees Parlement en van de Riksdag en minister van Economische Zaken (2015-2017). Sinds 12 juli 2018 is hij president van de Finse centrale bank.
   
• 19. 

  Valdis Dombrovskis (1971) is sinds 1 november 2014 lid (en vicevoorzitter) van de Europese Commissie. In de Commissie-Von der Leyen is hij belast met een Economie die werkt voor de mensen en handel. In de Commissie-Juncker was hij belast met euro en sociale dialoog. Sinds 15 juli 2016 was hij tevens belast met de portefeuille financiële stabiliteit, financiële dienstverlening en gezamenlijke kapitaalmarkt, overgenomen van de vertrokken Britse eurocommissaris Hill. Dombrovskis was van 12 maart 2009 tot 22 januari 2014 minister-president van Letland. De econoom en natuurkundige Dombrovskis is lid van de nationalistisch-centrumrechtse partij Jaunais Laiks. Eerder werkte hij bij enkele wetenschappelijke instituten. In 2002-2004 was hij minister van Financiën en daarna tot 2009 lid van het Europees Parlement. Hij leidde vanaf 2009 twee opvolgende centrumrechtse kabinetten.
   
• 20. 

  Lilianne Ploumen (1962) was van 23 maart 2017 tot 22 april 2022 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Van 14 januari 2021 tot en met 12 april 2022 was zij fractievoorzitter en bij de verkiezingen van 2021 lijsttrekker. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was mevrouw Ploumen minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Rutte II. Eerder was zij van 6 oktober 2007 tot 22 januari 2011 voorzitter van de PvdA. Daarvoor was mevrouw Ploumen onder meer werkzaam bij Plan International, Mama Cash en Cordaid. Bij laatstgenoemde organisatie was zij directeur in de periode 2004-2007. In de Tweede Kamer was zij tevens woordvoerster buitenlandse zaken en zorg (cure).
   
• 21. 

  Karel De Gucht (1954) was van juli 2009 tot 1 november 2014 lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) was hij belast met handel. Daarvoor had hij een half jaar de portefeuille ontwikkeling en humanitaire hulp. De Gucht was lid van het Europees Parlement, van het Vlaams Parlement en van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers. Sinds 2004 is hij minister van Buitenlandse Zaken en in december 2008 werd hij vicepremier. De Gucht, die tevens advocaat en burgemeester van Berlare is, was lange tijd voorzitter van de Vlaamse liberale partij Open VLD.
   
• 22. 

  De Bulgaarse Kristalina Georgieva (1953) was in 2010-2017 lid van de Europese Commissie. Vanaf november 2014 was zij in de Commissie-Juncker vicevoorzitter en commissaris belast met begroting en personeelsbeleid. In de Commissie-Barroso (2010-2014) had zij de portefeuille humanitaire hulp. Mevrouw Georgieva werkte sinds 1993 bij de Wereldbank en was vicepresident van die bank. Zij is een deskundige op het gebied van duurzame ontwikkeling, was hoogleraar in Sofia en bekleedde wereldwijd gasthoogleraarschappen aan diverse universiteiten. Mevrouw Georgieva behoort tot de centrumrechtse GERB. Sinds 1 oktober 2019 is zij directeur van het IMF.
   
• 23. 

  De Zweedse Cecilia Malmström (1968) was van februari 2010 tot 1 december 2019 lid van de Europese Commissie. Vanaf 1 november 2014 had zij in de Commissie-Juncker de portefeuille handel. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) was zij belast met asiel en immigratie, grensbewaking en criminaliteitsbestrijding. Daarvoor was zij namens de Liberale Partij in het kabinet-Reinfeldt (2006-2010) minister voor Europese Zaken. Mevrouw Malmstrom studeerde politicologie en literatuur in Gothenburg en Parijs en behaalde een doctoraat. Zij was onderzoeker en docente aan de Universiteit van Gothenburg en werd in 1999 lid van het Europees Parlement.
   
• 24. 

  Helle Thorning-Schmidt (1966) was van 3 oktober 2011 tot en met 28 juni 2015 premier van Denemarken. Zij was in 2005-2015 leider van de Deense sociaaldemocraten en voerde sindsdien de oppositie aan. Eerder was mevrouw Thorning-Schmidt fractiemedewerker in het Europees Parlement, internationaal consultant van de Deense vakbond en (in 1999-2004) lid van het Europees Parlement. Zij leidde in 2011-2015 een links minderheidskabinet.
   
• 25. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.
   
• 26. 

  Enda Kenny (1951) was van 9 maart 2011 tot 14 juni 2017 minister-president van Ierland. Hij was sinds 2002 leider van de christendemocratische partij Fine Gael, dat na de verkiezingen een coalitie vormde met de sociaaldemocratische Labour Party. Kenny was onderwijzer en volgde in november 1975 zijn vader op als parlementslid. Hij was met 24 jaar toen het jongste lid. In het kabinet-Bruton was hij minister voor Toerisme en Handel.
   
• 27. 

  De Est Andrus Ansip (1956) was van 1 november 2014 tot 2 juli 2019 lid van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij vicevoorzitter en belast met digitale interne markt. Ansip is scheikundige en werkte enige jaren in de financiële wereld als bestuurder van banken en investeringsfondsen. Daarna was hij burgemeester van Tartu. In 2004 werd de liberaal Ansip minister van Economische Zaken en Communicatie. Vanaf 2005 leidde hij enkele coalitiekabinetten. Sinds 2 juli 2019 is hij lid van het Europees Parlement.
   
• 28. 

  Enrico Letta (1966) was van 28 april 2013 tot 22 februari 2014 minister-president van Italië. Hij was tot 2013 de 'tweede man' van de Democratische Partij (PD) en leidt een coalitie met de PSL. Eerder was hij minister van minister van Europese Zaken (1998-1999) en van Industrie, Handel en Midden- en Kleinbedrijf (1999-2001). In 2006-2008 was hij staatssecretaris bij minister-president Prodi.
   
• 29. 

  De eurozone bestaat uit de 20 EU-lidstaten die de euro hebben ingevoerd als wettig betaalmiddel. Deze lidstaten voeren gezamenlijk het eurobeleid. De landen waar de euro wel als betaalmiddel geaccepteerd wordt maar die geen lid zijn van de EU behoren niet tot de eurozone.