Europese Raad 16 juli 2014

Op 16 juli 2014 kwam de Europese Raad¹ bijeen om te praten over de verdeling van Europese topfuncties. Tijdens de Europese top in juni 2014² besloten de regeringsleiders van de lidstaten om Jean-Claude Juncker³ bij het Europees Parlement⁴ voor te dragen als nieuwe voorzitter van de Europese Commissie⁵. Op 15 juli heeft het Parlement ingestemd met de voorgestelde kandidaat. De Europese leiders hebben Herman van Rompuy⁶ gevraagd om voorbereidende gesprekken te houden voor de verdeling van andere topfuncties.

Dit jaar zullen niet alleen de Commissie⁷ en de Commissievoorzitter worden vervangen; er zal ook een nieuwe voorzitter van de Europese Raad⁸ en een nieuwe Hoge Vertegenwoordiger voor het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid⁹ gekozen worden.

Op 16 juli hebben de Europese regeringsleiders de nominaties voor deze twee posten besproken. Zij slaagden er niet in overeenstemming te bereiken. Bij de volgende Europese raad, op 30 augustus¹⁰ 2014, hopen ze wel tot afspraken te komen.

Voorzitter van de Europese Raad

De Europese Raad kiest de vaste voorzitter van de Europese Raad met gekwalificeerde meerderheid¹¹. Deze mag op het moment van benoeming geen nationale politieke functie vervullen. De vaste voorzitter van de Europese Raad wordt benoemd voor een termijn van tweeënhalf jaar. De voorzitter van de Europese Raad mag één keer worden herkozen.

Herman van Rompuy werd voor de eerste keer gekozen in november 2009, en werd herkozen in maart 2012. Zijn huidige mandaat zal op 1 december 2014 verlopen.

Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid

De Europese Raad benoemt met gekwalificeerde meerderheid van stemmen en in overleg met de nieuwe Commissievoorzitter de Hoge Vertegenwoordiger voor het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid. Dat is een post binnen de Europese Commissie, maar de Hoge Vertegenwoordiger zit ook de Raad Buitenlandse Zaken¹² voor, één van de raden van de Raad van Ministers. De Hoge Vertegenwoordiger wordt benoemd voor een termijn van vijf jaar. Er is geen limiet aan het aantal keer dat een persoon Hoge Vertegenwoordiger mag zijn.

De Europese regeringsleiders benoemden Catherine Ashton¹³ als Hoge Vertegenwoordiger in november 2009. Zij zal aftreden wanneer de termijn van de huidige Commissie afloopt op 31 oktober 2014.

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  De regeringsleiders van de Europese Unie kwamen 26 en 27 juni bijeen. Volgens de officiële agenda bespraken zij de nationale begrotingen van alle lidstaten, het Europese energiebeleid, de samenwerking op het terrein van recht en veiligheid en de recente ontwikkeling op het terrein van het buitenlands beleid. De top stond echter vooral in het teken van de voordracht van Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie en de prioriteiten voor de Europese Unie in de komende jaren.
   
• 3. 

  Jean-Claude Juncker (1954) was van 1 november 2014 tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Hij werd op 15 juli 2014 gekozen. Juncker was in 1995-2013 minister-president van Luxemburg. Eerder was hij staatssecretaris en minister onder meer van financiën. Hij bekleedde daarnaast functies bij de Wereldbank en het IMF. In 2005-2013 was hij voorzitter van de eurogroep. Juncker is lid van de Christelijke Volkspartij en leidde een coalitie van christendemocraten en sociaaldemocraten. Hij is diverse malen onderscheiden met internationale prijzen, zoals de Walter Hallsteinprijs en de Karelsprijs.
   
• 4. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 5. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 6. 

  Herman Van Rompuy (1947) was van 1 december 2009 tot 1 december 2014 vaste voorzitter van de Europese Raad. Hij begon zijn werkzaamheden op 1 januari 2010. Hij werd op 19 november 2009 in die functie voor tweeënhalf jaar gekozen door de Europese Raad en op 1 maart 2012 herbenoemd. Van 30 december 2008 tot 25 november 2009 was Van Rompuy minister-president van België. Hij begon zijn loopbaan bij de Nationale Bank en vervulde daarna diverse politieke functies. Zo was hij staatssecretaris, senator, voorzitter van de CVP, viceminister-president en minister van Begroting, en Kamervoorzitter. Van Rompuy is lid van de Vlaamse christendemocratische partij CD&V. Hij leidde in 2008-2009 een kabinet van christendemocraten, liberalen en Waalse socialisten. Sinds 1 september 2015 is hij voorzitter van het European Policy Centre.
   
• 7. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 8. 

  De vaste voorzitter van de Europese Raad leidt de werkzaamheden van deze Raad, die bestaat uit Europese regeringsleiders of staatshoofden. Ook treedt de vaste voorzitter op als vertegenwoordiger van de Europese Raad in contacten met andere regeringsleiders en staatshoofden. Deze functie, ook wel (ten onrechte) de 'president van de Europese Unie' genoemd, is in 2009 ingevoerd door het Verdrag van Lissabon.
   
• 9. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 10. 

  Op 30 augustus 2014 kwam de Europese Raad bijeen om te praten over de verdeling van Europese topfuncties. Tijdens de Europese top in juli 2014 lukte het namelijk niet om daarover een besluit te nemen.
   
• 11. 

  De Raad van Ministers kan met gekwalificeerde meerderheid een voorstel aannemen wanneer 55% van het aantal lidstaten, met een minimum van vijftien, vóór stemt. Ook moet in de lidstaten die voor zijn, ten minste 65% van de totale bevolking van de Europese Unie wonen. Met het huidige aantal lidstaten (27) betekent 55% dat minimaal vijftien lidstaten voor moeten stemmen.
   
• 12. 

  De raadsformatie Buitenlandse Zaken (RBZ) bestaat uit de ministers van buitenlandse zaken, defensie en/of ontwikkelingssamenwerking. Deze Raad is verantwoordelijk voor het externe optreden van de Europese Unie en vergadert minstens elke maand, ook informele bijeenkomsten zijn mogelijk. Namens Nederland sluit doorgaans minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) aan.
   
• 13. 

  Barones Catherine (Cathy) Ashton of Upholland (1956) was van 1 december 2009 tot 1 november 2014 Hoge Vertegenwoordiger van Buitenlands en Veiligheidsbeleid. Zij was in de Commissie-Barroso II tevens eerste vicevoorzitter. In 2008 volgde zij Peter Mandelson op als eurocommissaris voor handel. Barones Ashton leidde in de jaren tachtig projecten voor arbeidsparticipatie van gehandicapten. Daarna was zij voorzitter van de Gezondheidsautoriteit in Hertfordshire. In 1999 werd zij voor Labour lid van het Hogerhuis. Barones Ashton was onderstaatssecretaris van onderwijs, constitutionele zaken en justitie. In mei 2008 werd zij leider van Labour in het Hogerhuis.
   
• 14. 

  De Europese Unie kent verschillende organen, die allen een topfunctie met veel macht met zich meebrengen. Deze functies zijn zeer gewild en de benoeming van personen op deze functies is van vele politieke omstandigheden afhankelijk. Hoewel de benoemingen van Europese topfuncties een juridische grondslag hebben in Europese verdragen, is er bij vacatures toch altijd weer sprake van een carrousel waarbij vele belangen een rol spelen.