Trojka Italië, Letland, Luxemburg

De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen¹ Italië², Letland³ en Luxemburg⁴ werkten van 1 juli 2014 tot en met 31 december 2015 samen als trojka⁵ voor de duur van 18 maanden. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma opgesteld waar zij als voorzittende landen aan werkten.

Italië was voorzitter van 1 juli tot en met 31 december 2014, Letland was van 1 januari tot en met 30 juni 2015 voorzitter en Luxemburg was van 1 juli tot en met 31 december 2015 voorzitter.

Op 17 juni 2014 werd het gezamenlijke beleidsprogramma gepresenteerd. Het hoofddoel van de landen was het volledig overkomen van de economische crisis, het faciliteren van economische groei in de EU, het creëren van werkgelegenheid, het benutten van digitale mogelijkheden, het verdedigen van fundamentele rechten en de rol van de EU als internationale speler in een snel veranderende wereld. Dit was onderverdeeld in de volgende prioriteiten:

• - 

  De trojka wilde nieuwe impulsen geven aan de Europese 2020-strategie⁶ voor een duurzame en inclusieve groei. Hiernaast zullen de drie landen zich richten op het creëren van financiële stabiliteit en een gezond macro-economisch klimaat door het aanpakken van economische en financiële problemen.
• - 

  Het bevorderen van groei in de EU door het faciliteren van concurrentievermogen, het versterken van industrieel beleid, het voltooien van de gezamenlijke markt en het versterken van Europese industrie en buitenlandse handel.
• - 

  Het creëren van nieuwe banen (in het bijzonder voor jongeren), onder andere door in te zetten op duurzaamheid en ICT. Hiernaast wilde de trojka zich inzetten om armoede en sociale uitsluiting terug te dringen.
• - 

  Benutten van kansen die ontstaan door de steeds verdere digitalisering van de samenleving; onder andere het voltooien van de gezamenlijke digitale markt. Aan de andere kant wilde de trojka optreden tegen de steeds maar toenemende cybercriminaliteit en de digitale tweedeling die steeds meer ontstaat in Europa.
• - 

  De voltooiing van de interne markt van de EU door te werken aan een volledige harmonisatie. Hiernaast wilde de trojka werken aan de voltooiing van de gezamenlijke digitale markt zodat het internet en andere digitale technieken gebruikt kunnen worden om de economie en werkomstandigheden in de EU te moderniseren.
• - 

  Het verdiepen van de Europese Monetaire Unie⁷ en toewerken naar een economische en fiscale Unie.
• - 

  Met het oog op een gezamenlijke ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, wilden de drie presidentschappen zich richten op de migratie-issues en het managen van de Europese grenzen. De activiteiten van FRONTEX⁸ moesten hiervoor verder uitgebreid worden en samenwerkingovereenkomsten met landen buiten de EU afgesloten en geïmplementeerd worden.
• - 

  De EU moest haar rol als internationale speler behouden en verder versterken, te beginnen met de relaties met buurlanden. Dit omdat de ontwikkelingen op economisch en democratisch gebied tijdens de trjoka werden bedreigd door politieke onrust en conflicten. Door het buurlandenbeleid en het uitbreiden van de EU moesten spanningen in de toekomst worden voorkomen. Hiernaast moesten vrede, democratie en veiligheid binnen en voorbij de grenzen van Europa bevorderd worden.

Naast deze gezamenlijke beleidsdoelen hadden de afzonderlijke voorzitterschappen ook eigen thema's.

Italië

Het vergroten van economische groei en werkgelegenheid in de EU was de eerste prioriteit van het Italiaans voorzitterschap. Hiervoor wilde Italië een raamwerk creëren dat andere lidstaten zou aanmoedigen om structurele hervormingen door te voeren. Het land zette zich hiernaast in voor een 'industriële renaissance', met een bijzondere focus op zowel het midden- en kleinbedrijf, als het ontwikkelen van een energie- en klimaatbeleid voor 2030. Het Italiaans voorzitterschap wilde zich ook richten op het versterken van de Economische en Monetaire Unie en ondersteunde investeringen die gericht waren op groeimarkten zoals milieubescherming en ICT.

In verband met de groeiende ontevredenheid in de EU over het gebrek aan invloed, wilde Italië zich inzetten om obstakels en procedures die actief burgerschap zinloos maakten, weg te nemen. Op gebieden waar EU initiatief juist meerwaarde heeft, zoals bescherming van fundamentele rechten of migratie- en asielbeleid, werd een actieve rol juist gepromoot. Hiermee wilde het voorzitterschap oprechte solidariteit bewerkstelligen en een gezamenlijk Europees migratiebeleid promoten.

Om hoofd te bieden aan globale en regionale veranderingen streefde Italië naar de ontwikkeling van nieuwe instrumenten en buitenlandbeleid. Zo was uitbreiding van de EU een van strategische prioriteiten van het presidentschap. Onderhandelingen met landen van de Westerse Balkan werden aangemoedigd en er werd gekeken naar nieuwe impulsen voor de onderhandelingen met Turkije.

Letland

Een van de eerste taken die Letland op zich nam was het succesvol uitrollen van het nieuwe Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI⁹). Hiervoor werd zo snel mogelijk een constructieve discussie over wetgeving tussen de lidstaten en het Europees Parlement¹⁰ tot stand gebracht .

Het voltooien van een gezamenlijke digitale markt in 2015 was essentieel voor de groei en het concurrentievermogen van de Europese Unie. Letland wilde hiervoor de digitale infrastructuur in de hele EU verbeteren en werk maken van bescherming van netwerken en informatie. Hiernaast moest de tweedeling in digitale toegang in Europa teruggedrongen worden. Onbeperkte digitale toegang voor iedere EU-burger moest hiermee de nieuwe standaard worden.

Onder het Lets voorzitterschap wilde de EU werken aan het versterken van de rol van de EU in de wereld. Prioriteiten hierbij waren het Oostelijk Partnerschap¹¹ en het versterken van de banden met landen in Centraal-Azië. Tevens had de EU te maken met de conflicten aan de oostgrenzen van Europa. Door diplomatie en politieke dialoog moest de situatie in Oekraïne verbeterd worden. Hiernaast was de situatie in Syrië en Irak en de bijkomende vluchtelingenstroom een belangrijk thema. De diverse strategische partnerschappen moesten hiervoor verder uitgebouwd worden.

Luxemburg

De migratieproblematiek was de eerste prioriteit van het Luxemburgs voorzitterschap. Het doel van Luxemburg was om een resolute aanpak op Europees niveau te bewerkstelligen, een effectief en rechtvaardig immigratiebeleid te handhaven en verdere slachtoffers te voorkomen.

In het kader van een gezamenlijke ruimte van vrijheid, veiligheid en recht zette het Luxemburgs voorzitterschap zich in voor het opzetten van een Europees Openbaar Ministerie¹², dat verantwoordelijk moet worden voor het onderzoeken en tegengaan van fraude met Europees geld.

Een andere taak die Luxemburg op zich nam was het bevorderen van duurzame ontwikkeling. Luxemburg wilde de overgang naar een groene en duurzame economie versnellen. In het kader van het Europees Jaar van Ontwikkelingshulp en de klimaatconferentie¹³ die later dat jaar in Parijs plaats vond, wilde Luxemburg zich inspannen voor de doelstellingen die door Europa zijn vastgesteld, zoals op het gebied van luchtkwaliteit en CO₂-reductie.

• 1. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 2. 

  Van 1 juli tot en met 31 december 2014 vervulde Italië voor de twaalfde keer in haar geschiedenis het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Italië nam het stokje over van Griekenland. Italië werkte nauw samen in een trojka met Letland en Luxemburg.
   
• 3. 

  Van 1 januari tot en met 30 juni 2015 vervulde Letland voor de eerste keer in zijn geschiedenis het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Letland nam het stokje over van Italië. Letland werkt nauw samen in een trojka met Italië en Luxemburg, dat op 1 juli 2015 het voorzitterschap van Letland overnam.
   
• 4. 

  Van 1 juli tot en met 31 december 2015 vervulde Luxemburg voor de twaalfde keer in zijn geschiedenis het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Luxemburg nam het stokje over van Letland. Luxemburg werkte nauw samen in een trojka met Italië en Letland, die beide voor Luxemburg voorzitter waren.
   
• 5. 

  De trojka is het samenwerkingsverband tussen drie lidstaten die aaneengesloten het voorzitterschap van de Europese Unie bekleden. Ieder voorzitterschap geldt voor een periode van zes maanden, een trojka beslaat dus een periode van anderhalf jaar. Op die manier moet er meer samenhang komen in het beleid van de Europese Unie. Er worden afspraken gemaakt over het inhoudelijke (wetgevings)programma dat de landen willen volgen. Er wordt ook wel gesproken van 'trio' in plaats van trojka.
   
• 6. 

  De EU 2020-strategie was de langetermijnstrategie van de Europese Unie voor een sterke en duurzame economie met veel werkgelegenheid. Deze strategie bouwde voort op de Lissabon-strategie (2000-2010) en moest ervoor zorgen dat de Europese economie zich ontwikkelde tot een zeer concurrerende, sociale en groene markteconomie. Net als bij de Lissabon-strategie was de looptijd van de EU 2020-strategie tien jaar.
   
• 7. 

  De Economische en Monetaire Unie (EMU) is in 1991 opgericht door de Europese regeringsleiders. Het doel was een gezamenlijk economische politiek op te zetten, de prijsstabiliteit te bevorderen en de werking van de interne markt te verbeteren.
   
• 8. 

  Het Europees Grenswachtagentschap (Frontex) ondersteunt en coördineert de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie. Lidstaten zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de bewaking van buitengrenzen. Het agentschap vult de lidstaten waar nodig aan.
   
• 9. 

  Het InvestEU Programma of InvestEU Programme is een zevenjarig investeringsprogramma van de Europese Commissie, dat van 2021 tot 2027 loopt en een verscheidenheid aan Europese financieringsinstrumenten samenbrengt. Door middel van een EU-begrotingsgarantie van 26,2 miljard euro die investeringsprojecten ondersteunt van financiële partners als de Europese Investeringsbank (EIB), nationale stimuleringsbanken (zoals het Nederlandse Invest-NL) en internationale instellingen creëert InvestEU een aantrekkelijke investeringsklimaat voor publieke en private partijen. Het uiteindelijke doel van de Europese Commissie is daarbij dat structurele economische groei binnen de EU aangewakkerd wordt.
   
• 10. 

  Het Europees Parlement (EP) vertegenwoordigt ruim 450 miljoen Europeanen en bestaat momenteel uit 720 afgevaardigden (inclusief voorzitter). Nederland heeft 31 zetels in het Europees Parlement. Het Europees Parlement wordt geacht een stem te geven aan de volkeren van de 27 landen die aan de Unie deelnemen, en vooral te letten op het belang van de Unie in zijn geheel.
   
• 11. 

  Het Oostelijk Partnerschap is een samenwerkingsverband van de Europese Unie met Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Moldavië, Oekraïne en Belarus. Onderwerpen die aan de orde komen zijn onder meer vrijhandelsakkoorden, financiële hulp, garanties over de energievoorziening en visumvrij reizen. Het Oostelijk Partnerschap, opgericht in Praag op 7 mei 2009, is ook bedoeld om het controversiële onderwerp van toetreding tot de EU te vermijden. Op 28 juni 2021 heeft president Loekasjenko van Belarus aangekondigd de deelname van Belarus aan het Oostelijk Partnerschap te willen opschorten.
   
• 12. 

  In 2017 besloten 22 EU-lidstaten nauwer te gaan samenwerken in een Europees Openbaar Ministerie (EOM). Het Europees Openbaar Ministerie is in de deelnemende lidstaten verantwoordelijk voor de bestrijding van fraude en corruptie met EU-gelden. Nederland koos er aanvankelijk voor om niet aan het EOM deel te nemen, maar besloot uiteindelijk toch aan te sluiten.
   
• 13. 

  Om de klimaatverandering tegen te gaan worden er regelmatig internationale conferenties georganiseerd. Tijdens de eenentwintigste klimaatconferentie (COP21) van de Verenigde Naties in Parijs, eind 2015, bereikten de bijna 200 deelnemende landen overeenstemming over een bindend klimaatakkoord. Daarmee moet de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO₂, worden teruggedrongen en de opwarming van de aarde worden beperkt tot maximaal 2 graden, met 1,5 graad als streefwaarde.