Rust rond euro remt Brussels beraad

De rust rond de euro en het Duitse coalitieberaad verlammen de Europese Raad. Het extreem grote belang van de beoogde bankenunie wordt intussen vergeleken met destijds de komst van de euro. Europa hakt geen knopen door over de bootvluchtelingen. Kroes’ digitaal plan lauw ontvangen.

De Amerikaanse spionageaffaire overschaduwde de recente Europese Raad². De rust rond de euro en het coalitieberaad in Berlijn remmen de besluitvorming in Europa. Tegelijk wordt het extreem grote belang van de beoogde bankenunie³ door insiders al vergeleken met destijds de komst van de euro.

De bijeenkomst van 24 en 25 oktober in Brussel pleegde lippendienst aan het drama van de bootvluchtelingen uit Noord-Afrika. De regeringsleiders gingen niet in op de vraag van hun collega’s uit Malta, Italië en Spanje voor spreiding van meer vluchtelingen over de hele EU. De Unie wil de bootvluchtelingen liever afschrikken en als dat niet helpt, tegenhouden.

Het omvangrijke voorstel van commissaris Neelie Kroes⁴ ‘Connectief Continent’ voor een gedigitaliseerd Europa is lauw ontvangen. Haar plan beoogt een Europese telecommarkt te scheppen, cloud computing te stimuleren, breedband te bevorderen en cybercriminaliteit effectiever te bestrijden. Roaming – het extra hoge tarief voor mobiel grensoverschrijdend bellen, sms-en en surfen - wil Kroes verbieden.

Een bankenunie is een omvangrijke set Europese regels (single rule book) waarlangs toezicht plaatsvindt op de zogenaamde systeembanken (die de economie ontwrichten als ze zouden omvallen). In juni vorig jaar nam de Europese Raad het principebesluit tot oprichting van de bankenunie. Die is nodig omdat regeringen niet in staat zijn de (vaak internationaal opererende) schier onaantastbare systeembanken te controleren en te corrigeren.

Als eerste stap is onlangs besloten dat de ECB⁵ het toezicht krijgt. Duitsland wil zijn regionale banken echter niet onder ECB-toezicht brengen. Onder druk van Berlijn is besloten dat van de ruim 6000 banken in de eurozone⁶ alleen circa 130 systeembanken binnen de regeling vallen. De kleinere financiële instellingen blijven onder nationaal toezicht. Overigens vallen naast zes Nederlandse banken, toch nog 24 grote Duitse banken onder het beoogde ECB-toezicht.

Kort voor de bijeenkomst van de staatshoofden en regeringsleiders in Brussel maakte de ECB bekend dit najaar een veelomvattende ‘stress test’ te beginnen bij de 130 systeembanken. Zij moeten acht procent van hun balanstotaal aan eigen vermogen hebben. Het is nog maar de vraag of de ECB het aandurft om de zwakkere banken aan te duiden. Zoiets luidt meteen het einde van zo’n bank in omdat haar klanten massaal zullen weglopen. Bij de twee vorige tests zijn de zwakke broeders ontzien. Het ‘gezonde’ Belgisch-Franse concern Dexia ging kort na een dergelijke test failliet!

De ECB verwacht dat een aantal banken met een 6- eindigt. Zij vallen niet meteen om, maar zitten wel om risicodragend kapitaal verlegen. De eurozone wil een fonds (resolutiemechanisme) vormen van minstens 50 miljard om zwakkere banken die toch wel toekomst hebben overeind te houden. Dat vereist herkapitalisatie o.a. vanuit dat fonds. Duitsland, Nederland en andere traditioneel sterke eurolanden staan hier zeer kritisch tegenover. Hun belastingbetalers gaan dan bloeden voor slecht beleid elders. Dit dilemma kan het beraad nog lang (mogelijk zelfs enige jaren) doen stagneren.

‘De bankenunie moet dringend worden voltooid’, aldus de slotconclusies van het beraad. De eurocrisis heeft sedert 2009 echter geleerd dat regeringsleiders, met kanselier Angela Merkel⁷ voorop, pas concessies doen als het écht moet. De drang om via een compromis bij het beraad toe te geven is helemaal weg sedert de rust terugkeerde op de financiële markten.

Een mogelijk compromis luidt als volgt. Er komt geen fonds voor de zwakke banken (Duitse wens). Ingeval levensvatbare financiële instellingen anders zouden omvallen mag het ESM⁸ bijspringen (Franse wens). Dat ESM bevat circa 700 miljard aan middelen en garanties van de achttien eurolanden⁶. In een dergelijk compromis moeten per afzonderlijk geval álle achttien betrokken regeringen met ESM-steun instemmen, wat niet eenvoudig zal zijn.

Belangrijk discussiepunt is wanneer het ESM bij een groot bankfaillissement wordt aangesproken. Dit mag volgens de noordelijke landen pas nadat eerst de betrokken aandeelhouders, vervolgens de obligatiehouders, vervolgens de betrokken nationale overheid financieel zijn uitgeput. Die gedragslijn volgen de noordelijke landen eveneens bij de herkapitalisatie van banken die extra risicodragend kapitaal nodig hebben.  

ECB-president Mario Draghi⁹ vreest dat er geen schot komt in het beraad over de bankenunie zolang de euro in rustig vaarwater blijft en de urgentie ontbreekt. In de vergadering drong de ECB-president er op aan dat elk land een eigen noodplan (dus gevuld met middelen) creëert. De ECB wil het toezicht pas starten nadat de zwakke banken zijn aangeduid en van extra kapitaal voorzien.

Moeten de nationale overheden hier nogmaals miljarden gaan fourneren? De conclusies van de Europese Raad spreken eufemistisch van de noodzaak van ‘nationale achtervangregelingen’. Volgens de Britse The Times van 24 oktober hebben de belastingbetalers inmiddels al een aderlating ondergaan van 275 miljard euro voor het redden van rotte banken. Dat komt overeen met vijf procent van hun welvaart.     

Frankrijk, waar de socialistische regering geen hervormingen aandurft, komt daardoor in de gevarenzone. De Commissie is echter bang voor Frankrijk. Ongevraagd kreeg Parijs afgelopen zomer twee jaar uitstel om zijn begroting op orde te brengen. De Commissie Barroso¹⁰, die over een jaar aftreedt, hoeft zodoende Frankrijk niet te sanctioneren. Intussen blijven Franse saneringsmaatregelen uit. Vanuit de ECB is kritiek gekomen op deze slappe aanpak.

In o.a. de Financial Times van 28 oktober geeft minister Jeroen Dijsselbloem¹¹ als voorzitter van de Eurogroep¹² enige duiding. Dijsselbloem wil dat landen met tekorten boven drie procent van hun bnp¹³ alleen nog uitstel krijgen als zij tegelijk een hervormingsplan overleggen. Frankrijk heeft dat niet gedaan; zoiets is nog geen onderdeel van de spelregels.

Dijsselbloem haakt aan bij de visie van kanselier Merkel. Zij pleitte in de Europese Raad voor ‘contractuele afspraken’ met de landen die boven hun stand leven. Of zulke afspraken er werkelijk komen? Spanje, dat al jaren boven de tekortnorm zit, liet meteen weten zulke ‘contractuele afspraken’ te weigeren. Frankrijk heeft nog niet gereageerd. 

Merkel en president François Hollande¹⁴, na maanden over de euro op ramkoers te hebben gelegen, maakten zich samen boos over het grootscheeps afluisteren door de VS. Het Frans-Duitse duo wil gezamenlijke richtlijnen met de Verenigde Staten afspreken over het bij elkaar stiekem aftappen van telefoons en computers. De staatshoofden en regeringsleiders zijn er enorm van geschrokken dat de NSA al jarenlang minstens 35 veelal bevriende regeringsleiders afluistert. Daaronder zelfs het persoonlijke mobieltje van de Duitse kanselier.

‘Wij gaan er voor zorgen dat dit stopt’, zei Hollande. ‘Zoiets doe je niet onder vrienden. Wij zitten samen in Afghanistan. Onze soldaten sterven daar soms in dezelfde gevechten. Dan moet je er van op aan kunnen dat je ook elkaars waarden deelt. Ook de VS hebben goede vrienden in de wereld nodig’ foeterde Merkel. Zij arriveerde in Brussel met een wagen met kenteken 007. Duidde dit de erkenning dat álle landen die dat kunnen betalen elkaar bespioneren?

De Wall Street Journal  van 27 oktober vindt de ophef in Europa overdreven. ’De VS hebben al decennia goede reden om Duitse kanseliers af te luisteren. In de jaren zeventig kwam aan het licht dat een nauwe medewerker van kanselier Brandt geheim DDR-agent was. Later vormde kanselier Schröder met de Russische president Putin¹⁵ en de Franse president Chirac een coalitie om de Amerikaanse politiek in Irak te dwarsbomen. Na zijn aftreden ging Schröder voor Putin bij Nord Stream werken, een Russisch energieconsortium’, zo sneerde de Amerikaanse krant.

Demissionair premier Jean-Claude Juncker¹⁶ van Luxemburg nuanceerde de kwestie eveneens. De christendemocraat Juncker moest deze zomer aftreden omdat zijn nationale inlichtingendienst SREL al te overijverig gesprekken afluisterde. ‘Ik wist dat absoluut niet’, zo verzekerde Juncker zijn collega’s. Het Luxemburgse boegbeeld van de Europese Raad, 29 jaar achtereen minister of premier, keert waarschijnlijk volgende vergadering niet terug. Luxemburg verwacht een coalitie van de sociaaldemocraten, de liberalen en groenen.  

Er is aan gedacht uit protest tegen het afluisteren de pas begonnen TTIP-onderhandelingen met de VS over een vrijhandelsakkoord stop te zetten. Het Europees Parlement vraagt per resolutie de opschorting daarvan en eveneens van de werking van het SWIFT-verdrag. Maar zoiets verziekt de sfeer nog verder. Het kost bovendien Europa geld. Vooral premier David Cameron¹⁷ zal hiermee, gezien de speciale band van het VK met de VS, nooit instemmen.

Uiteindelijk koos de Europese Raad onder leiding van voorzitter Herman van Rompuy¹⁸ voor een nogal dociele ‘Verklaring van de Staatshoofden en Regeringsleiders’. Daarin signaleren zij ‘grote bezorgdheid die deze gebeurtenissen [het afluisteren, JW] bij de Europese burgers hebben gewekt’.  Zij erkennen het belang van afluisteren in de strijd tegen het terrorisme. Frankrijk en Duitsland willen met Washington ‘tot overeenstemming komen over de wederzijdse betrekkingen terzake’, aldus de verklaring.

Curieus is het dat de Europese Raad vervolgens het voorstel tot bescherming van de privacy van burgers op internet en de sociale media op de lange baan schoof. De beoogde regels moeten ervoor zorgen dat Amerikaanse bedrijven toestemming nodig hebben om gegevens van EU-burgers door te spelen naar de Inlichtingendienst NSA.

Het uitstel - als aanloop naar een afstel? - gebeurde onder druk van Google, Facebook en de Amerikaanse regering. De Amerikanen hadden Cameron voor hun karretje gespannen.  Opvallend toch na alle commotie over de NSA hoe kanselier Merkel tegen de druk van Frankrijk, Italië en Polen in hier zwichtte voor de Amerikaans-Britse pressie.   

Voor het eerst stond telecom, pijler van de digitale wereld, prominent op de agenda van de staatshoofden en regeringsleiders. Commissievoorzitter José M. Barroso¹⁹ gaf de staatshoofden en regeringsleiders een presentatie ‘Innovation in the Digital Era: putting Europe back on track’. Door de fragmentatie van de digitale wereld loopt de beoogde innovatie in Europa achter, is de boodschap.

Commissaris Neelie Kroes lanceerde in september omvangrijke voorstellen om de nationale telecommarkten onder Europees toezicht te brengen. Telecom en internet worden binnen de 28 landen tellende Europese markt dan qua tarieven ‘binnenlandse zaken’. Kroes wil per 2015 naar een Digitale Europese Markt waar Europa kan concurreren met de VS en andere mondiale spelers.

‘Een sterke digitale economie is van levensbelang voor groei en Europees concurrentievermogen in een gemondialiseerde wereld’, zo beginnen de slotconclusies van het beraad. Er worden vervolgens mooie woorden aan de plannen besteed. De Europese Raad vraagt om een ‘spoedige aanneming’ van het pakket. Een ingewijde diplomaat wijst er echter op dat de gebruikelijke deadlines voor de afwikkeling zijn uitgebleven. Veel landen, ook Nederland, voelen er weinig voor hun lucratieve nationale telecommarkt op te geven.

Na alle commotie hierover van de afgelopen weken reageert de Europese Raad nauwelijks op de stroom van bootvluchtelingen uit Noord-Afrika. ‘De Europese Raad is diep bedroefd over de recente dramatische gebeurtenissen in de Middellandse Zee waarbij honderden mensen het leven hebben verloren, en die alle Europeanen geschokt hebben’, aldus de conclusies. Maar maatregelen tegen de drama’s met honderden drenkelingen nabij het eiland Lampedusa (gelegen tussen Tunesië en Sicilië) bleven uit.

De Europese Raad wil ‘dat de diepere oorzaken van migratiestromen worden aangepakt door de samenwerking met de landen van herkomst en doorreis te verbeteren, met door middel van passende EU-ontwikkelingsondersteuning en een doeltreffend terugkeerbeleid’. Daarnaast wordt Frontex²⁰ versterkt. Eurosur, het Europese grensbewakingssysteem (met drones, camera’s en satellieten) moet snel in werking treden.

Er komt een speciale werkgroep die nadere maatregelen uitdoktert. Volgend jaar juni bespreekt de Europese Raad het Europese migratiebeleid uitvoerig. Dergelijke formuleringen betekenen dat de leiders geen raad weten met het probleem. 

Nederland stelt de eerste drie weken van december een vliegtuig van de kustwacht ter beschikking voor patrouillevluchten boven de Middellandse Zee, zo kondigde premier Mark Rutte²¹ in Brussel aan. Nederland zal niet meer vluchtelingen opnemen. ‘Als je het vergelijkt met de landen in Zuid-Europa neemt Nederland al een bovenproportioneel aantal vluchtelingen op’, aldus Rutte.         

Slechts acht regeringsleiders kwamen op de vroege ochtend van de tweede vergaderdag naar een korte minitop over de Brusselse regeldrift. Voor Camerons spandoek ‘Cut EU Red Tape’ bespraken zij hoe die regeldrift terug te dringen. De ‘Brusselse bureaucratie’ heeft veel burgers van Europa vervreemd. Cameron wil dat de EU voortaan tegelijk met de invoering van een nieuwe wet een overbodige wet schrapt.

Van elke beoogde regeling moet verder bekeken worden of zij onze internationale concurrentiepositie schaadt. Behalve  Cameron en Rutte verschenen hun collega’s van Duitsland, Estland, Italië, Finland, Polen en Zweden plus Commissievoorzitter Barroso. Veelzeggend dat de Duitse kanselier deelnam.

De Commissie heeft het monopolie als het gaat om wetgeving voor te stellen. Zij onderzoekt al enige tijd welke Brusselse regelingen beter geschrapt worden, het REFIT-project. Zij stuit echter op verzet binnenshuis en bij het Europees Parlement dat altijd méér Europa wil. De Commissie telt 28 commissarissen elk met hun omvangrijke staf. Meermalen is vastgesteld dat het werk te verdelen is over twaalf portefeuilles. Toch broeden ze alle 28 continu op allerlei projecten die hun onmisbaarheid moeten onderstrepen.      

De acht ‘actievoerders’ van hierboven kregen in de slotconclusies de belofte dat genoemd REFIT-programma spoedig uitgevoerd wordt. Het gaat erom ‘voorstellen terug te nemen die niet langer nodig zijn en achterhaalde wetgeving in te trekken’, aldus de conclusies. Wie kan daar tegen zijn? Minister Frans Timmermans²² (Buitenlandse Zaken) heeft al een lijst met suggesties naar de Commissie gestuurd.

De Franse regering waarschuwt echter tegen deregulering. Parijs wil tornen aan de bescherming van de werknemer noch van de consument noch aan die van het milieu, aldus een verklaring.        

In zijn speech voor het Europees Parlement had Commissievoorzitter Barroso ‘concrete resultaten’ aangekondigd. Een Belgische krant meldde laconiek ‘Merkels’ mobieltje kaapt digitale Europese top’. Zodra de regeringsleiders, met honderden journalisten voor de poort, beseffen dat zij enig resultaat moeten melden, vluchten zij naar het nieuws van de dag. Aanvankelijk mochten de arme bootvluchtelingen de agenda vullen, later kwamen het afluisteren erbij.  

Erkend zij dat oktobertoppen dienen als aanloop naar de bijeenkomst van december. Maar het ziet er niet naar uit dat de Europese Raad dan wel knopen doorhakt over de bankenunie of het toezicht op onwillige landen. Daarvoor is het wachten op een nieuwe Duitse regering.

• 1. 

  Jan Werts is sinds 1976 journalist en publicist in Brussel, waar hij eerder onder meer werkte als correspondent van de Haagsche Courant. Verder was hij zes jaar als journalist werkzaam in Washington. Hij promoveerde in 1991 aan de Vrije Universiteit Brussel in het Europees en internationaal recht op een dissertatie over de Europese Raad. In 2008 verscheen hiervan een herziene versie. Schrijft analyses over Europese Toppen, gebundeld in het document Hoe Europa al tien jaar lang crises bevecht - 100 plus analyses van Jan Werts (link opent in nieuw venster).
   
• 2. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 3. 

  De bankenunie moet leiden tot een Europees toezicht op banken en een gezamenlijke aanpak voor banken die in financiële problemen komen. De belangrijkste banken in de eurozone staan onder toezicht van de Europese Centrale Bank (ECB). Alle landen die de euro als betaalmiddel hebben doen mee aan de bankenunie, die moet zorgen voor financiële stabiliteit van banken.
   
• 4. 

  Neelie Kroes, dochter van een Rotterdamse vervoersondernemer, was tussen 1971 en 2014 als VVD-politica in vele functies actief. Zij werd in 1971 Tweede Kamerlid en was toen woordvoerster vervoer en onderwijs. In het eerste kabinet-Van Agt (1977-1981) was zij staatssecretaris van vervoerszaken en PTT-zaken. Daarna was mevrouw Kroes minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Lubbers I (1982-1986) en kabinet-Lubbers II (1986-1989). In die functie was zij onder meer verantwoordelijk voor de spreiding van de PTT (hoofddirectie naar Groningen) en voor de verzelfstandiging van de PTT. Na haar ministerschap werd zij onder meer president van Universiteit Nijenrode en had zij vele functies in het bedrijfsleven. In 2004-2010 was mevrouw Kroes als Europees commissaris belast met mededinging. In de Commissie-Barroso II (2010-2014) had zij de portefeuille digitale agenda en was zij tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie.
   
• 5. 

  De Europese Centrale Bank (ECB) is verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de Unie. De basisdoelstelling van de ECB is het handhaven van de prijsstabiliteit binnen de eurozone en daarmee het bewaken van de koopkracht en het beheersen van de inflatie.
   
• 6. 

  De eurozone bestaat uit de 20 EU-lidstaten die de euro hebben ingevoerd als wettig betaalmiddel. Deze lidstaten voeren gezamenlijk het eurobeleid. De landen waar de euro wel als betaalmiddel geaccepteerd wordt maar die geen lid zijn van de EU behoren niet tot de eurozone.
  
   
• 7. 

  Angela Merkel (1954) was van 22 november 2005 tot 8 december 2021 bondskanselier van Duitsland. Zij leidde sinds 2018 een coalitie van CDU/CSU met de SPD. Zij is scheikundige en werkte als wetenschapper in de DDR. In 1990 werd zij voor de CDU lid van de Bondsdag. In 1991-1994 was Angela Merkel minister voor vrouwen- en jeugdzaken en in 1994-1998 minister van milieu. In 2000 volgde zij Helmut Kohl op als voorzitter van de CDU.
   
• 8. 

  Het European Stability Mechanism (ESM) is een permanent financieel noodfonds dat leningen verstrekt aan EU-lidstaten die in financiële problemen verkeren. Het fonds bestaat uit een deel direct gestort geld, dat lidstaten zelf hebben ingebracht, en kredietgaranties. Het uiteindelijke doel van deze steun is het bewaken van de economische en financiële stabiliteit van de EU om zo de waarde van de euro te waarborgen.
   
• 9. 

  De Italiaan Mario Draghi (1947) was van 13 februari 2021 tot 22 oktober 2022 minister-president van Italië. Hij was van 1 november 2011 tot 1 november 2019 president van de Europese Centrale Bank. De heer Draghi was in 2006-2011 lid van de directie van Nationale Bank van Italië. Eerder was hij onder meer hoogleraar aan diverse Italiaanse universiteiten, lid van de directie van de Wereldbank, thesaurier-generaal en voorzitter van het Economisch en Financieel Comité van de EU. Sinds 2009 is hij president van de Financial Stability Board.
   
• 10. 

  Deze Europese Commissie was in functie van 10 februari 2010 tot 1 november 2014. Voorzitter was de Portugees José Manuel Barroso, die op 16 september 2009 door het Europees Parlement werd gekozen. VVD-politica Neelie Kroes was een van de vicevoorzitters van de Commissie en was beslast met de portefeuille digitale agenda, nadat zij in Commissie-Barrosso I verantwoordelijk was geweest voor mededingingsbeleid.
   
• 11. 

  Vooraanstaande PvdA-politicus, die in 2000 Tweede Kamerlid werd en in 2012 verrassend minister van Financiën. Wageningse ingenieur en voor hij Kamerlid werd plaatsvervangend hoofd van het stafbureau algemene leiding van het ministerie van LNV. In de Kamer spoedig een gewaardeeerd woordvoerder integratiebeleid en in 2007-2008 voorzitter van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen. Later woordvoerder asiel en vicefractievoorzitter. Pragmatisch en degelijk. Noemde zichzelf 'niet het meest opgewonden type'. Slaagde er in het oplopende overheidstekort onder het kabinet-Rutte II om te buigen naar een overschot. Kreeg ook in de EU gezag en zag zich in januari 2013 gekozen worden tot voorzitter van de eurogroep. Speelde daardoor een centrale rol bij het bedwingen van de financiële problemen van Griekenland en bij het voorkomen van een bankencrisis op Cyprus. Sinds 13 september 2022 is hij burgemeester van Eindhoven.
   
• 12. 

  De Eurogroep bestaat uit de ministers van Financiën van de landen die de euro als nationale munteenheid hebben ingevoerd (de eurozone). Dit samenwerkingsverband heeft als doel de coördinatie van economisch beleid binnen de muntunie te versterken en de financiële stabiliteit van de eurolanden te bevorderen. Het is strikt genomen een informeel orgaan en geen formatie van de Raad.
   
• 13. 

  Het bruto nationaal inkomen (BNI) is een maatstaf voor het totale inkomen van een land. Het BNI kan worden uitgerekend door het bruto binnenlands product (BBP) van een land te nemen en daar de inkomsten aan lonen, rente en winsten (de zogenaamde primaire inkomens) die het betreffende land per saldo uit het buitenland ontvangt, bij op te tellen.
   
• 14. 

  François Hollande (1954) was in 2012-2017 president van Frankrijk. Hij werd als kandidaat van de socialisten en radicalen op 6 mei 2012 gekozen. Hij was parlementslid en elf jaar secretaris-generaal van de Parti Socialiste, de Franse sociaaldemocratische partij. Verder was hij president van het regionaal bestuur in Corrèze en burgemeester van Tulle. François Hollande is econoom.
   
• 15. 

  Vladimir Poetin (1952) is sinds 7 mei 2012 president van de Russische Federatie. Eerder was hij dat in de periode 1999-2008. In de jaren 2008-2012 was hij premier. Poetin begon zijn loopbaan bij de Russische geheime dienst en werkte met name in de DDR. Vanaf 1991 kreeg hij bestuurlijke en administratieve functies in Sint Petersburg en was hij een naaste medewerker van president Jeltsin. Ook leidde hij nog enige tijd de nieuwe geheime dienst van Rusland.
   
• 16. 

  Jean-Claude Juncker (1954) was van 1 november 2014 tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Hij werd op 15 juli 2014 gekozen. Juncker was in 1995-2013 minister-president van Luxemburg. Eerder was hij staatssecretaris en minister onder meer van financiën. Hij bekleedde daarnaast functies bij de Wereldbank en het IMF. In 2005-2013 was hij voorzitter van de eurogroep. Juncker is lid van de Christelijke Volkspartij en leidde een coalitie van christendemocraten en sociaaldemocraten. Hij is diverse malen onderscheiden met internationale prijzen, zoals de Walter Hallsteinprijs en de Karelsprijs.
   
• 17. 

  David Cameron (1966) was van 11 mei 2010 tot 13 juli 2016 minister-president van het Verenigd Koninkrijk. Hij was sinds 2005 leider van de Conservatieven. De heer Cameron studeerde in Oxford en werkte enige tijd bij de Conservatieve Partij, onder meer als adviseur van de ministers van financiën en Binnenlandse Zaken. Later werkte hij bij een mediaconcern. In 2001 werd de heer Cameron lid van het Lagerhuis en in 2004 kwam hij in het schaduwkabinet. Hij leidde in 2010-2015 een coalitie van Conservatieven en Liberaal-Democraten. Na het verloren Brexit-referendum maakte hij zijn vertrek bekend.
   
• 18. 

  Herman Van Rompuy (1947) was van 1 december 2009 tot 1 december 2014 vaste voorzitter van de Europese Raad. Hij begon zijn werkzaamheden op 1 januari 2010. Hij werd op 19 november 2009 in die functie voor tweeënhalf jaar gekozen door de Europese Raad en op 1 maart 2012 herbenoemd. Van 30 december 2008 tot 25 november 2009 was Van Rompuy minister-president van België. Hij begon zijn loopbaan bij de Nationale Bank en vervulde daarna diverse politieke functies. Zo was hij staatssecretaris, senator, voorzitter van de CVP, viceminister-president en minister van Begroting, en Kamervoorzitter. Van Rompuy is lid van de Vlaamse christendemocratische partij CD&V. Hij leidde in 2008-2009 een kabinet van christendemocraten, liberalen en Waalse socialisten. Sinds 1 september 2015 is hij voorzitter van het European Policy Centre.
   
• 19. 

  De Portugees José Manuel Durao Barroso (1956) was van 18 november 2004 tot 1 november 2014 voorzitter van de Europese Commissie. Hij leidde twee periodes de Europese Commissie. Daarvoor was Barroso staatssecretaris, minister van Buitenlandse Zaken (1992-1995), en ten slotte premier van Portugal (2000-2004). Hij is doctor in de politieke wetenschappen en werkte als wetenschapper. Barrosso is lid van de centrumrechtse PSD (Partido Social Democrata), een partij die is aangesloten bij de Europese Volkspartij. Sinds 2016 is hij non-executive president van de bank Goldman Sachs.
   
• 20. 

  Het Europees Grenswachtagentschap (Frontex) ondersteunt en coördineert de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie. Lidstaten zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de bewaking van buitengrenzen. Het agentschap vult de lidstaten waar nodig aan.
   
• 21. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 22. 

  Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van dr. M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.