Commissie-Delors I (1985-1989)

Deze Europese Commissie¹ trad aan op 6 januari 1985, als opvolger van de Commissie-Thorn², en bleef in functie tot januari 1989. Voorzitter was de Fransman Jacques Delors, die wordt gezien als een van de invloedrijkste voorzitters in de geschiedenis van de Europese Commissie. Voor Nederland nam de christendemocraat Frans Andriessen³ deel aan de Commissie als eurocommissaris voor land- en bosbouw.

Deze Commissie zette zich met name in voor de totstandkoming van een interne markt⁴ tussen de lidstaten van de EEG⁵. In dit kader werden in 1985 en 1986 respectievelijk het Verdrag van Schengen⁶ en de Europese Akte⁷ gesloten. Daarnaast overzag deze Commissie de toetreding van Spanje en Portugal tot de Gemeenschap in 1986. Ook nam de Commissie maatregelen om het gemeenschappelijk landbouwbeleid te hervormen.

In januari 1989 werd Delors' ambtstermijn verlengd en begon hij aan zijn tweede termijn, als commissievoorzitter van de Commissie-Delors II⁸.

Commissarissen

Op 1 augustus 1987 overleed Alois Pfeiffer. Hij werd op 22 september 1987 opgevolgd door de Beierse christendemocraat Peter Schmidhuber²⁵.

Interne markt en EMU

Na het euro-pessimisme van de jaren 70 en het begin van de jaren 80, stelde Delors zich tot doel om de Europese integratie nieuw leven in te blazen. Hij ging zich vooral inzetten voor de totstandkoming van de interne markt⁴. Dit kwam in Delors' eerste termijn met name tot uiting in het tekenen van het Verdrag van Schengen⁶ in 1985, waarmee Frankrijk, West-Duitsland en de Beneluxlanden afspraken dat personencontrole aan de gemeenschappelijke binnengrenzen werd afgeschaft. Het jaar daarna sloten de lidstaten van de EEG de Europese Akte⁷, die vaststelde dat in 1993 een gemeenschappelijke Europese markt moest zijn bereikt. Ook werd daarin bepaald dat gewerkt moest worden in de richting van een Economische en Monetaire Unie (EMU)²⁶, die in de Europese Akte werd gepresenteerd als noodzakelijke voorwaarde voor de interne markt.

Uitbreiding

Op 1 januari 1986 traden Spanje en Portugal toe tot de EEG, waarmee het aantal lidstaten op twaalf kwam. Hierdoor breidde het aantal leden van de Commissie ook uit en vonden enkele portefeuillewisselingen plaats. Daarnaast vroeg Turkije in 1987 het EEG-lidmaatschap aan, maar het land kreeg pas in 1999 de status van kandidaat-lidstaat.

Landbouwbeleid

De Commissie zette zich in om het gemeenschappelijke landbouwbeleid van de EEG te hervormen. Dit beleid bevoordeelde boeren in de EEG door hun een vaste prijs te bieden voor hun producten, te beschermen tegen importproducten en subsidies te geven op exportproducten. De negatieve gevolgen van dit beleid waren onder meer overproductie en een ophoping van landbouwproducten. Ook had het negatieve effecten op het Nederlands imago in de wereldhandel. De Commissie-Delors I probeerde deze negatieve gevolgen tegen te gaan, onder meer door een grens te stellen aan de hoge EEG-uitgaven aan landbouw.

• 1. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 2. 

  Deze Europese Commissie trad aan op 6 januari 1981 en bleef in functie tot januari 1985. Omdat er problemen waren over de verdeling van sommige portefeuilles ging de Commissie pas op 20 januari 1981 effectief van start. De Luxemburgse politicus Gaston Thorn was de gehele periode de voorzitter. De Nederlandse KVP politicus Frans Andriessen was eurocommissaris voor mededinging, alsmede betrekkingen met het Europees Parlement.
   
• 3. 

  Vooraanstaande christendemocraat van katholieken huize. Kwam in 1967 voor de KVP in de Kamer nadat zijn vader die had verlaten. Als voormalige directeur van een instituut voor de bouw aanvankelijk woordvoerder volkshuisvesting. Volgde in 1971 Veringa op als partijleider toen deze moest aftreden vanwege gezondheidsproblemen. Leidde de KVP-Tweede Kamerfractie tijdens het kabinet-Den Uyl, waaraan hij kritisch, maar ook loyaal steun gaf. In 1977 maakte hij bezwaar tegen het ontwerp-regeerakkoord met de PvdA en werd hij door die partij afgewezen als kandidaat voor Economische Zaken. In het eerste kabinet-Van Agt dat na de mislukte formatie-Den Uyl werd gevormd, was hij minister van Financiën. Trad af, omdat hij vond dat er meer bezuinigd moest worden. Nadien Europees Commissaris voor handelspolitiek en landbouw. Pragmatisch politicus.
   
• 4. 

  De interne markt is de ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal in de Europese Unie is gewaarborgd. Het begrip interne markt heeft alleen betrekking op het vrij verkeer binnen de Unie en niet op de handel met derde landen. Voor de import van goederen van buiten de Europese Unie hanteren de lidstaten een gemeenschappelijk importtarief.
   
• 5. 

  De Europese Economische Gemeenschap (EEG) is de voorloper van de huidige Europese Unie. De EEG werd in 1957 door middel van het Verdrag van Rome opgericht om de samenwerking tussen de landen in Europa te bevorderen. Daarmee moest tevens voorkomen worden dat deze landen opnieuw met elkaar in oorlog zouden raken. De EEG telde oorspronkelijk zes lidstaten: België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland en toenmalig West-Duitsland. Tussen de deelnemende lidstaten ontstond geleidelijk een gemeenschappelijke markt: de interne handelstarieven op veel producten werden verwijderd.
   
• 6. 

  Het Akkoord van Schengen heeft tot doel de geleidelijke afschaffing van controles aan de gemeenschappelijke grenzen tussen de 26 deelnemende landen. Daarnaast voorziet het akkoord in de instelling van een regeling voor vrij verkeer van alle burgers uit de deelnemende staten, de overige staten van de Europese Unie en een aantal derde landen. De naam komt van het Luxemburgse plaatsje Schengen waar het akkoord op 14 juni 1985 is ondertekend.
   
• 7. 

  De in december 1985 onder de naam Europese Akte overeengekomen aanpassing van het Verdrag van Rome had betrekking op de besluitvorming, de inrichting van de interne markt, het monetaire beleid en de Europese Politieke Samenwerking. Een aantal beleidsterreinen, met name met betrekking tot de interne markt, werd in de Akte expliciet aan het Verdrag toegevoegd, zoals milieu- en technologiebeleid.
   
• 8. 

  De Commissie-Delors II trad aan op 6 januari 1989 en bleef in functie tot januari 1993. Voor de tweede keer op een rij werd de Commissie geleid door de Franse eurocommissaris Jacques Delors. De christendemocraat Frans Andriessen was tijdens deze periode de Nederlandse eurocommissaris voor externe betrekkingen, handelspolitiek en samenwerking met andere Europese landen.
   
• 9. 

  Claude Cheysson (1920) is een Franse sociaaldemocraat die twee perioden lid was van de Europese Commissie. In de Commissies-Ortoli en -Jenkins was bij belast met ontwikkelingssamenwerking en in de Commissie-Delors I had hij de portefeuille Noord-Zuid-relaties en betrekkingen en met de Middellandse Zeelanden. Cheysson bekleedde diverse hoge ambtelijke functies, onder meer met betrekking tot de Franse overzeese gebieden. Verder was hij ambassadeur in Indonesië. Begin jaren tachtig was hij ruim vier jaar minister van Buitenlandse Zaken in enkele socialistische kabinetten.
   
• 10. 

  De Deense liberaal Henning Christophersen (1939) had tien jaar zitting in de drie Europese Commissies onder leiding van Jacques Delors. Hij werd op 31-jarige leeftijd lid van het Deense parlement en was minister van Buitenlandse Zaken en van financiën. Christophersen was als commissaris vier jaar belast met begroting en daarna met economische zaken en financiën.
   
• 11. 

  Stanley Clinton Davis (1928) is een Britse sociaaldemocraat, die in de Commissie-Delors I de portefeuilles milieu en vervoer beheerde. Hij kwam in die hoedanigheid in conflict met de Duitse autoindustrie toen hij strengere milieunormen wilde invoeren voor automotoren. Clinton Davis was burgemeester van de Londense voorstad Hackney en had dertien jaar zitting in het Lagerhuis. Na zijn aftreden werd hij als baron Clinton-Davis of Hackney lid van het Hogerhuis.
   
• 12. 

  Lord Cockfield (1916-2007) was een Brits conservatief politicus, die tot de vertrouwelingen van premier Thatcher behoorde. Hij was ambtenaar, ondernemer en regeringsadviseur en kreeg in 1979 als lid van het Hogerhuis diverse regeringsfuncties. In 1982 werd hij minister van Handel. In de Europese Commissie had hij de portefeuille interne markt en belastingen. Zijn in 1985 uitgebrachte Witboek stond aan de basis van maatregelen die tot de gemeenschappelijke Europese markt hebben geleid.
   
• 13. 

  Willy De Clercq (1927) was een vooraanstaande Belgische liberaal, die al op 25-jarige leeftijd gemeenteraadslid in Gent werd en daarna ruim vijftig jaar belangrijke functies in de Belgische en Europese politiek vervulde. Hij was onder meer Kamerlid, minister, vicepremier, partijvoorzitter en lid van de Europese Commissie. In laatstgenoemde functie speelde hij een voorname rol bij de onderhandelingen tussen de EU en de VS over vrijere handel. Hij sloot zijn politieke loopbaan in 1989-2004 af als lid van het Europees Parlement.
   
• 14. 

  Franse sociaaldemocraat en econoom die als energieke voorzitter van de Europese Commissie belangrijke voortuitgang wist te boeken bij de verdere Europese integratie. Begon zijn loopbaan bij de Banque de France en was later economisch adviseur van de gaullistische premier Chaban-Delmas. Actief in de christelijke vakbond en behorend tot de progressieve vleugel van de katholieke kerk, trad hij in 1974 toe tot de Socialistische Partij. Lid van het Europees Parlement en in 1981-1984 minister van Financiën en Economische Zaken onder presdident Mitterand. Tijdens zijn voorzitterschap van de Europese Commissie kwam de Economische en Monetaire Unie (EMU) tot stand die werd vastgelegd in het Verdrag van Maastricht.
   
• 15. 

  Nicolaas Mosar (1927-2004) was eind jaren tachtig vier jaar lid van de Europese Commissie. Mosar, lid van de Luxemburgse christendemocratische partij, was voor hij tot de Commissie-Delors toetrad, Kamerlid, partijvoorzitter en wethouder van de stad Luxemburg. In de Europese Commissie hield hij zich bezig met energievraagstukken.
   
• 16. 

  Karl-Heinz Narjes (1924) was een Duitse christendemocraat, die deel uitmaakte van twee Europese Commissies. In de commissie-Thorn was hij onder meer belast met de interne markt; in de commissie-Delors I met industrie en informatica. Hij verbood de overheidssteun voor de Europese staalindustrie en voerde liberalisering van die industrie in. Liberaliseerde tevens de Europese telecommunicatiemarkt, waardoor er vrije verkoop van apparatuur kwam. Narjes was ambtenaar bij de Europese Commissie, minister in Sleeswijk-Holstein en lid van de Bondsdag.
   
• 17. 

  Lorenzio Natali (1922-1989) was een Italiaanse christendemocraat die zitting had in drie opvolgende Europese Commissies. Hij begon zijn loopbaan als advocaat en werd in 1948 Kamerlid. In de jaren vijftig was hij enkele keren staatssecretaris en nadien minister van onder meer Openbare Werken en Landbouw. Natali was als eurocommissaris onder meer belast met milieu, relaties met de landen rond de Middellandse Zee en ontwikkelingssamenwerking. Hij speelde een belangrijke rol bij de besprekingen over toetreding van Spanje en Portugal tot de Europese Gemeenschap.
   
• 18. 

  Alois Pfeiffer (1924-1987) was ruim twee jaar lid van de Europese Commissie, waarin hij onder meer belast was met economische zaken en werkgelegenheid. Hij was werkzaam in de bosbouw en werd daarna bestuurder van de Duitse vakbond van bos- en landbouwers. Tien jaar maakte Pfeiffer deel uit van het hoofdbestuur van de DGB, de Duitse vakbeweging.
   
• 19. 

  Carlo Ripa di Meana (1929) is een Italiaanse linkse politicus, die in 1985 EG-commissaris voor onder meer institutionele vraagstukken en media werd. In 1989 kreeg hij de portefeuille milieu. Ripa di Meana was weekbladjournalist en daarna directeur van de Biennale van Venetië. Nam als commissaris belangrijke milieumaatregelen, zoals een verbod op Cfk's. Trad in 1992 echter voortijdig af om socialistisch minister van Milieu in Italië te worden. Zat later voor de Groenen in het Europees Parlement.
   
• 20. 

  Peter Sutherland (1946-2018) was een Ierse politicus, bankier en ondernemer, die in de Commissie-Delors I eurocommissaris voor mededinging en (enige tijd) van sociale zaken was. Hij kreeg vooral bekendheid als topman van de GATT en WHO, de internationale organisaties voor wereldhandel. Sutherland was advocaat (senior counsel) en procureur-generaal. Als commissaris had hij te maken met de sociale gevolgen van het inkrimpen van de Europese scheepvaartsector. Hij sloot zijn loopbaan af als topman van BP en Royal Bank of Scotland.
   
• 21. 

  De Griekse socialist Grigorios Varfis (1927) was als lid van de Europese Commissie belast met onder meer consumentenbescherming en regionaal beleid. In het eerste kabinet-Papandreou was Varfis onderminister van Buitenlandse Zaken. In die functie speelde hij in 1983 een half jaar een belangrijke rol bij het Griekse voorzitterschap van de EG. Ook had hij zitting in het Europees Parlement.
   
• 22. 

  António Cardosa e Cunha (1933) is een Portugese christendemocraat die deel uitmaakte van de Europese Commissie. In de Commissie-Delors I had hij de portefeuille visserij. In de Commissie-Delors II was hij belast met onder meer energie, ondernemingen en toerisme. Cardosa e Cunha was lid van het Portugese parlement en daarna staatssecretaris van onder andere industriële vernieuwing en minister van Landbouw en Visserij.
   
• 23. 

  Manuel (1949) is een Spaanse sociaaldemocraat, die dertien jaar lid was van de Europese Commissie. Nadat het Europees Parlement het vertrouwen in de Commissie-Santer had opgezegd, werd hij interim-voorzitter van de Commissie. Maron werd in 1977 lid van de Cortes, de Spaanse Tweede Kamer. In het eerste kabinet-Gonzalez was hij staatssecretaris van Europese zaken en speelde hij een belangrijke rol bij de onderhandelingen over toetreding van Spanje tot de Europese Gemeenschap. In de Europese Commissies was hij onder meer belast met de portefeuilles sociale zaken, visserij en ontwikkelingssamenwerking. Na zijn vertrek uit Brussel was hij vier jaar Kamervoorzitter.
   
• 24. 

  Abel Matutes Juan (1941) is een van Ibiza afkomstige Spaanse conservatief die acht jaar deel uitmaakte van de Europese Commissie. In de Commissie-Delors I was hij belast met investeringen en midden- en kleinbedrijf, in de Commissie-Delors II met Noord-Zuid-betrekkingen en in de Commissie-Delors III met vervoer en energie. Matutes was eigenaar van hotels in Ibiza en zat in de Spaanse Senaat en Cortes. Na zijn periode als EG-commissaris was hij Europarlementariër en vier jaar minister van Buitenlandse Zaken.
   
• 25. 

  Peter Schmidhuber (1931) was in de periode 1987-1995 lid van de drie Europese Commissies onder leiding van Jacques Delors. Aanvankelijk was hij belast met economische zaken en regionaal beleid. Vanaf 1989 had hij de portefeuille begroting en financieel toezicht. Schmidhuber zat namens de Beierse CSU in de Duitse Bondsdag en was medewerker van Franz-Josef Strauss. Hij was tevens minister in de deelstaatregering van Beieren.
   
• 26. 

  De Economische en Monetaire Unie (EMU) is in 1991 opgericht door de Europese regeringsleiders. Het doel was een gezamenlijk economische politiek op te zetten, de prijsstabiliteit te bevorderen en de werking van de interne markt te verbeteren.