Partij van de Vrijheid (PvdV) - Hoofdinhoud

De PvdV ontstond op 23 maart 1946 als voortzetting van de vooroorlogse Liberale Staatspartij i (LSP). De oprichters wilden wel dat de nieuwe partij een vooruitstrevender koers zou volgen dan haar voorganger. In 1948 kwam er al weer een einde aan het bestaan van de PvdV, toen zij met leden van het Comité-Oud i (vrijzinnig-democraten die uit de Partij van de Arbeid waren getreden) opging in de VVD i.

Tijdens haar bestaan regeerde het kabinet-Beel i. De PvdV voerde tegen dat kabinet oppositie, met name tegen het Indiëbeleid dat als te slap werd beschouwd.

Kopstukken van de PvdV waren Stikker, Bierema en Korthals.

De PvdV ging uit van de persoonlijke vrijheid van burgers en van een bescheiden rol van de overheid in het economische leven. Wel moest de overheid zorgen voor goede sociale zekerheid, monopolies tegengaan en zorgen voor sociale gerechtigheid. Werkgevers- en werknemersorganisaties dienden samen te werken, waarbij beide medeverantwoordelijkheid moesten dragen.

Gezagshandhaving, soberheid bij de overheidsuitgaven, een krachtige defensie en erkenning van de christelijke grondslagen van de samenleving waren andere belangrijke uitgangspunten.

De PvdV was voorstander van gelijkstelling van man en vrouw in het familierecht, wilde verbetering van het openbaar onderwijs en pleitte voor invoering van een nationale omroep (geen staatsomroep).

• * 

  (Nog) niet beschikbaar

** Tot 1956 waren er 100 zetels in de Tweede Kamer

Voor de ontsluiting van de verkiezingsprogrogramma's is dankbaar gebruik gemaakt van de collecties van Het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen.

Na de Tweede Wereldoorlog bestond er behoefte aan een nieuwe liberale partij, die een minder stoffig en conservatief imago moest hebben dan de Liberale Staatspartij. Vooral op economisch en sociaal gebied moest een vooruitstrevender koers dan voorheen gevolgd worden.

Tot de initiatiefnemers van de PvdV behoorden onder andere de jonge liberaal Korthals en de topman van Heineken, Stikker. Zowel de naam als het programma gaven aan dat de PvdV niet zonder meer een voortzetting van de LSP was. De LSP werd formeel pas in oktober 1946 opgeheven.

Bij de verkiezingen van 1946 i behaalde de PvdV een mager resultaat (zes zetels). Omdat de partij daarna een weinig opvallende rol speelde, kwam er al snel kritiek. Dat leidde in 1947 tot nieuwe initiatieven voor oprichting van een nieuwe liberale partij, waarbij met name de oud-VDB'er Oud, die korte tijd lid was geweest van de PvdA i, een belangrijke rol speelde. Met Stikker richtte hij in januari 1948 de VVD i op.

Belangrijkste persoon in de PvdV was de Groningse topman van het Heineken-concern, Dirk Stikker i. Hij was voorzitter van de partij en Eerste Kamerlid i. Tijdens de oorlog had hij een belangrijke rol gespeeld bij de financiering van illegaal werk en de aanzet gegeven voor oprichting van de Stichting van de Arbeid, een overlegorgaan van werkgevers en vakbonden.

De jonge liberaal Henk Korthals i was in de oorlog medewerker van een illegaal studentenblad. Hij was voorstander van modernisering van de liberale partij en was voor een vooruitstrevende koers van de PvdV.

De Groningse herenboer S.E.B. Bierema i, die fractievoorzitter i van de PvdV in de Tweede Kamer i werd, behoorde tot de oude generatie liberalen. Hij zat voor de oorlog al namens de LSP in de Tweede Kamer. Hij gaf op een nogal bedaagde wijze leiding aan de PvdV-fractie.

De PvdV-aanhang was jonger dan die van de LSP, maar verder waren er veel overeenkomsten. De meeste kiezers van de PvdV behoorde tot de rijkere inwoners en onder hen waren eigenaren van landbouwbedrijven, industriëlen, notabelen (artsen, advocaten, notarissen) en middenstanders. Traditioneel was er relatief veel aanhang in Groningen en Drenthe en in de handels- en industriesteden Rotterdam en Amsterdam.

Meer over

Kijk voor meer informatie over de Partij van de Vrijheid op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.