Protocol

Een protocol is een bijlage bij een verdrag¹ die een specifiek onderdeel van dat verdrag verder in detail uitwerkt of wijzigt, bijvoorbeeld door uitzonderingen op een regel op te nemen. Ondertekenaars van een verdrag tekenen ook voor de bijgevoegde protocollen.

Toepassingsgebied

Protocollen kunnen bijvoorbeeld onderdelen bevatten die:

• - 

  direct van toepassing zijn op één of meerdere lidstaten
• - 

  bepalingen bevatten die omgezet moeten worden in nationale regelgeving
• - 

  bepalen op welke manier besluiten genomen worden over bepaald beleid

In de praktijk worden protocollen het meest gebruikt om bepaalde uitzonderingsposities voor lidstaten te regelen.

Vaststellen protocol

Protocollen worden vastgesteld tegelijk met verdragen. Voor het vaststellen van verdragen en hun protocollen kent de EU een uitgebreide besluitvormingprocedure².

Protocollen worden niet specifiek als rechtsinstrument genoemd in de Europese verdragen. Protocollen zijn toegevoegd als bijlage van het Verdrag betreffende de Europese Unie³ (VEU) en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie⁴ (VwEU).

• 1. 

  Verdragen zijn in het algemeen overeenkomsten tussen landen over ieder mogelijk onderwerp. Voor verdragen geldt het internationaal recht. De belangrijkste regel in het internationaal recht is dat verdragen bindend zijn: landen moeten zich er aan houden.
   
• 2. 

  Het herzien van de Europese verdragen is een lange en zware procedure. Dat is te verwachten omdat het diep kan ingrijpen in de werking en structuur van de Europese instellingen en de manier van besluiten nemen in de Europese Unie. In de gewone herzieningsprocedure kunnen de verdragen op alle onderdelen gewijzigd worden.
   
• 3. 

  In dit verdrag staan de waarden waar de Europese Unie en alle lidstaten zich aan moeten houden, en de belangrijkste doelstellingen van de Europese Unie. Dit verdrag vormt samen met het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie de basis van de Europese Unie.
   
• 4. 

  Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU) is een gewijzigde versie van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (EG). De gewijzigde versie is in 2009 van kracht geworden. In het VwEU staat wat de bevoegdheden zijn van de Europese Unie, en op welke manier de Europese Unie die bevoegdheden kan uitoefenen. Dit verdrag vormt samen met het Verdrag betreffende de Europese Unie de basis van de Europese Unie.
   
• 5. 

  De Europese Unie gebruikt verschillende instrumenten om Europese wet- en regelgeving mee vast te leggen, om beleid van de lidstaten mee te coördineren of de lidstaten mee te adviseren. Rechtsinstrumenten zijn onder te verdelen in twee categorieën, bindende en niet-bindende rechtsinstrumenten. Uitvoerende rechtsinstrumenten vallen onder de bindende instrumenten, maar zijn als aparte categorie opgenomen.