Trojka (opeenvolgende EU-voorzitterschappen)

De trojka is het samenwerkingsverband tussen drie lidstaten die aaneengesloten het voorzitterschap van de Europese Unie¹ bekleden. Ieder voorzitterschap geldt voor een periode van zes maanden, een trojka beslaat dus een periode van anderhalf jaar. Op die manier moet er meer samenhang komen in het beleid van de Europese Unie. Er worden afspraken gemaakt over het inhoudelijke (wetgevings)programma dat de landen willen volgen. Er wordt ook wel gesproken van 'trio' in plaats van trojka.

De trojka werkt nauw samen met de Europese Commissie² en de Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid³.

Het is mogelijk dat elk voorzittend land alle raadsformaties⁴ gedurende een half jaar voorzit (behalve de Raad Buitenlandse Zaken, die voorgezeten wordt door de Hoge Vertegenwoordiger). De lidstaten kunnen er echter ook voor kiezen de voorzitterschappen onderling te verdelen. Dan zit elk van de drie achttien maanden lang een deel van de raadsformaties voor.

Bij het instellen van de trojka's is gelet op een goede verdeling tussen de grootte van de landen en de geografische verdeling.

Het concept van het trojka-systeem is begin jaren '80 ingevoerd op voorspraak van de toenmalige Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Van der Klaauw⁶.

Voor de invoering van het Verdrag van Lissabon⁷ in december 2009 stond de trojka voor de samenwerking tussen de lidstaat die het voorzitterschap van de Raad bekleedde, de lidstaat die dit tijdens het vorige halfjaar deed, en de lidstaat die het halfjaar daarna als voorzitter zou fungeren. Daardoor was er ieder half jaar een andere samenstelling van de trojka.

Ook het overleg tussen de Europese Commissie, het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Europese Centrale Bank (ECB) wordt trojka genoemd. Het gaat daarbij dus om een heel ander samenwerkingsverband.

• 1. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 2. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 3. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 4. 

  Er bestaat maar één Raad van de Europese Unie. Afhankelijk van de behandelde onderwerpen komt de Raad echter bijeen in verschillende samenstellingen (formaties) waaraan wordt deel­genomen door de ministers van de lidstaten en de eurocommissarissen die bevoegd zijn voor de behandelde onderwerpen.
   
• 5. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen van Spanje, België en Hongarije werken van juli 2023 tot en met december 2024 samen als trojka. Ze stellen een gezamenlijk beleidsprogramma op met punten waaraan zij als voorzittende landen gaan werken.
   
• 6. 

  Minzame diplomaat en topambtenaar, die zich als minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Van Agt I met moeite politiek wist te handhaven. Kreeg te maken met hevige oppositie (ook uit regeringsfractie CDA) over onder meer het kernwapenbeleid, Zuid-Afrika en duikbootleveranties aan Taiwan. Had een vrij slechte presentatie en was eigenlijk te zachtaardig voor het harde politieke bedrijf. Werd na zijn aftreden als minister ambassadeur in Brussel en Lissabon. Van huis uit historicus en gepromoveerd op een proefschrift over de relatie met Belgiė in het interbellum.
   
• 7. 

  Dit Europese verdrag voerde een aantal hervormingen door om de Europese Unie democratischer en beter bestuurbaar te maken nadat in 2004 en 2007 twaalf nieuwe landen lid zijn geworden van de Europese Unie. Het Verdrag van Lissabon is op 1 december 2009 in werking getreden.
   
• 8. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Spanje, België en Hongarije werkten samen als Trojka. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma opgesteld waar zij als voorzittende landen aan hebben gewerkt.
   
• 9. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Polen, Denemarken en Cyprus werkten samen als Trojka. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma opgesteld waar zij als voorzittende landen aan werkten.
   
• 10. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Ierland, Litouwen en Griekenland werkten van januari 2013 tot en met juni 2014 samen als Trojka. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma opgesteld waar zij als voorzittende landen de afgelopen 1,5 jaar aan hebben gewerkt.
   
• 11. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Italië, Letland en Luxemburg werkten van 1 juli 2014 tot en met 31 december 2015 samen als trojka voor de duur van 18 maanden. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma opgesteld waar zij als voorzittende landen aan werkten.
   
• 12. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen Nederland, Slowakije en Malta werkten van 1 januari 2016 tot en met 30 juni 2017 samen als trojka voor de duur van 18 maanden. Ze stelden een gezamenlijk beleidsprogramma op met punten waaraan zij als voorzittende landen wilden werken.
   
• 13. 

  De drie achtereenvolgende EU-Voorzitterschappen Estland, Bulgarije en Oostenrijk werkten van 1 juli 2017 tot en met 31 december 2018 samen als trojka voor de duur van 18 maanden. Ze stelden een gezamenlijk beleidsprogramma op met punten waaraan zij als voorzittende landen wilden werken.
   
• 14. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen van Roemenië, Finland, Kroatië werkten van 1 januari 2019 tot en met 30 juni 2020 samen als trojka. Ze stelden gezamenlijk een beleidsprogramma op met punten waaraan zij als voorzittende landen werkten in deze periode.
   
• 15. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen van Duitsland, Portugal en Slovenië werkten van 1 juli 2020 tot en met december 2021 samen als trojka. Ze hadden een gezamenlijk beleidsprogramma met punten waaraan zij als voorzittende landen zouden gaan werken.
   
• 16. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen van Frankrijk, Tsjechië en Zweden werkten van 1 januari 2022 tot en met juni 2023 samen als trojka. Leidraad van de trojka was een gezamenlijk beleidsprogramma met punten waaraan zij als voorzittende landen werkten.
   
• 17. 

  De term 'trojka' verwijst naar de drie partijen die moeten bepalen of EU-lidstaten met financiële tekorten voldoen aan de afgesproken bezuinigingen en hervormingen die zijn vastgesteld als voorwaarde voor het ontvangen van financiële hulp. De drie partijen zijn de Europese Commissie, het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Europese Centrale Bank (ECB). De naam voor het samenwerkingsverband stamt uit de tijd van de Europese schuldencrisis die in 2009 begon.