Gerecht (onderdeel Europees Hof van Justitie van de EU)

Bron: Zairon, Wikipedia

Het Gerecht behandelt zaken tegen de instellingen en organen¹ van de Europese Unie². Partijen kunnen onder andere een zaak bij het Gerecht starten wanneer zij vinden dat een Europese regel of besluit hun rechten schendt.

Het Gerecht is één van de rechtsprekende instanties van het Hof van Justitie van de Europese Unie³. Het wordt ook wel het Gerecht van eerste aanleg genoemd, omdat sommige zaken worden doorverwezen naar het Hof van Justitie⁴, dat zich richt op de uitleg van de Europese verdragen.

Het Gerecht behandelt een aantal soorten zaken. Concreet gaat het om:

• - 

  rechtstreekse beroepen van natuurlijke en rechtspersonen tegen handelingen van, of de weigering om een besluit te nemen door Europese instellingen, organen en instanties
• - 

  beroepen ingesteld door lidstaten tegen de Europese Commissie⁵
• - 

  beroepen tot vergoeding van schade veroorzaakt door instellingen van de Europese Unie of hun personeelsleden
• - 

  beroepen op het gebied van staatssteun en handelspolitieke belemmeringen, ingesteld door lidstaten
• - 

  beroepen op het gebied van het communautaire merkenrecht
• - 

  geschillen tussen EU-instellingen en hun personeelsleden

Het Europees Parlement en de Raad kunnen, volgens de gewone wetgevingsprocedure⁶, gespecialiseerde rechtbanken instellen die worden toegevoegd aan het Gerecht, en die in eerste aanleg kennis nemen van bepaalde categorieën van beroepen in specifieke aangelegenheden.

Het Gerecht zetelt in Luxemburg en bestond uit één rechter per lidstaat. Naar aanleiding van de hoge werkdruk is er in oktober 2015 besloten om het aantal rechters van het Gerecht in fasen te verdubbelen. Sinds 2019 beschikt het Gerecht over 56 rechters.

In september 2016 zijn het Gerecht en het Gerecht voor ambtenarenzaken⁷ geïntegreerd.

De rechters worden in onderlinge overeenstemming door de regeringen van de lidstaten voor zes jaar benoemd. Uit hun midden kiezen zij hun president. In tegenstelling tot het Hof beschikt het Gerecht niet over permanente advocaten-generaal. Het Hof van Justitie kan bepalen dat het Gerecht in uitzonderlijke situaties toch door advocaten-generaal wordt bijgestaan.

Het Gerecht houdt zitting in kamers van vijf of drie rechters of, bij eenvoudige zaken, in enkelvoudige kamer. In juridisch ingewikkelde of belangrijke zaken kan het ook zitting houden in grote kamer (dertien rechters) of in volle samenstelling. Meer dan 80% van de zaken die voor het Gerecht worden gebracht, worden berecht door een kamer van drie rechters. Na indiening van een verzoekschrift wijst de president van het Gerecht de zaak aan een kamer toe.

Normale procedure

De procedure bestaat in beginsel uit een schriftelijke en een mondelinge fase. De verzoekende partij dient een verzoekschrift in en de tegenpartij een verweerschrift. De verzoekende partij kan daarop schriftelijk reageren en de verwerende partij kan beantwoorden met een dupliek.

Een ieder alsmede elk orgaan en elke instantie van de Europese Unie die of dat aannemelijk maakt belang te hebben bij de beslissing, alsmede de lidstaten en de instellingen van de Europese Unie kunnen in de procedure interveniëren. Daartoe moet een memorie worden ingediend, strekkende tot ondersteuning of tot verwerping van de conclusies van één van de partijen.

Tijdens de mondelinge behandeling wordt een openbare terechtzitting gehouden. De rechters kunnen dan vragen stellen aan de vertegenwoordigers van de partijen. Van de zitting wordt een beknopt verslag gemaakt met een samenvatting van de feiten en van de argumenten

De rechters doen op basis van een ontwerp-arrest een uitspraak, die in een openbare zitting wordt uitgesproken. Het Gerecht besluit bij meerderheid van stemmen.

Kortgedingprocedure

Bij het Gerecht kan om een kort geding worden gevraagd, zodat na indiening van een verzoekschrift de bestreden maatregel wordt opgeschort of een bijzondere, voorlopige voorziening kan worden getroffen.

Voorlopige maatregelen worden slechts opgelegd, als aan de volgende drie voorwaarden is voldaan:

• - 

  het beroep in de hoofdzaak moet op het eerste gezicht gegrond lijken
• - 

  de verzoeker moet de spoedeisendheid aantonen van de maatregelen, zonder welke hij ernstige en onherstelbare schade zou leiden
• - 

  de voorlopige maatregelen moeten rekening houden met de afweging van de belangen van partijen en het algemeen belang

De beschikking heeft een voorlopig karakter, en mag niet vooruitlopen op de beslissing van het Gerecht in de hoofdzaak. Tegen de beschikking kan overigens hoger beroep worden ingesteld bij het Hof van Justitie.

Versnelde procedure

Deze procedure stelt het Gerecht in staat snel uitspraak te doen in zaken die als bijzonder spoedeisend worden beschouwd. Zowel de verzoekende als de verwerende partij kan om een versnelde procedure verzoeken.

Geschilprocedure EU-ambtenaren

De procedure bestaat uit een schriftelijke en een mondelinge fase. Het begint het schriftelijk indienen van een verzoekschrift. De tegenpartij reageert hierop met een verweerschrift. Dan volgt een mondelinge fase bij een openbare terechtzitting. Een rechter-rapporteur stelt op basis daarvan een rapport op met de belangrijkste gegevens van de zaak. Op basis van dat rapport gaan de rechters in overleg en doen zij uitspraak. Rechters hebben op ieder moment in de procedure de mogelijkheid om aan te sturen op een onderlinge oplossing tussen de partijen.

Het Gerecht kent twee Nederlandse rechters. Mr. Marc van der Woude is lid vanaf 13 september 2010 en sinds 27 september 2019 voorzitter van het Gerecht. Mr. Steven Verschuur is per 1 september 2022 lid van het Gerecht.

Nederlandse vertegenwoordiging bij zaken voor het Hof

Bij processen waarbij Nederland betrokken is als partij wordt het vertegenwoordigd door ambtenaren van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (afdeling Europees recht).

Een commissie waar alle ministeries in zijn vertegenwoordigd (het ICER) bekijkt alle zaken die voor het Hof komen. Nederland kan besluiten om een inbreng te leveren bij een zaak die ook gevolgen kan hebben voor Nederlandse regelgeving of Nederlands beleid.

• 1. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen, zoals de Europese Commissie en het Europese Hof van Justitie. De bevoegdheden van de EU-instellingen zijn vastgelegd in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU)
   
• 2. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 3. 

  Het in 1952 opgerichte Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) moet ervoor zorgen dat de wetten en regels die in Europa gemaakt worden, goed worden toegepast. De Europese wetten - het gemeenschapsrecht - moeten in alle lidstaten hetzelfde worden uitgevoerd. Het Hof van Justitie ziet er verder op toe dat het EU-recht in alle lidstaten op dezelfde manier wordt toegepast.
   
• 4. 

  Het Hof van Justitie ziet toe op de de eerbiediging en de toepassing van de regelgeving en de oprichtingsverdragen van de Europese Unie. Het Hof doet uitspraak in geschillen tussen lidstaten, EU-instellingen, bedrijven en individuen waarbij EU-wetgeving aan de orde is. Belanghebbenden kunnen zich tot het Hof wenden als Europese regels worden overtreden.
   
• 5. 

  Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het 'dagelijks bestuur' van de EU. De leden van de Europese Commissie worden 'Eurocommissarissen' genoemd. Elke Eurocommissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
   
• 6. 

  Deze procedure is de wetgevingsprocedure die standaard van toepassing is op alle besluitvorming in de Europese Unie, tenzij in de verdragen specifiek staat dat er een andere, bijzondere wetgevingsprocedure geldt. De procedure stond vóór de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon eind 2009 bekend als de medebeslissingsprocedure. Kern van de procedure is dat zowel de Raad van Ministers als het Europees Parlement een beslissende stem hebben in het wetgevingsproces, én dat allebei de instellingen de mogelijkheid hebben om een voorstel aan te passen.
   
• 7. 

  Dit was tot 1 september 2016 een van de rechtsprekende instanties van de Europese Unie. Het Gerecht voor ambtenarenzaken viel onder het Hof van Justitie van de Europese Unie en hield zich bezig met geschillen tussen de Europese Unie en haar werknemers.
   
• 8. 

  Het in 1952 opgerichte Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) moet ervoor zorgen dat de wetten en regels die in Europa gemaakt worden, goed worden toegepast. De Europese wetten - het gemeenschapsrecht - moeten in alle lidstaten hetzelfde worden uitgevoerd. Het Hof van Justitie ziet er verder op toe dat het EU-recht in alle lidstaten op dezelfde manier wordt toegepast.