Coronacrisis: doorbreek het taboe op eurobonds - Hoofdinhoud
Coronacrisis, economische crisis, klimaatcrisis. Nóg een crisis kunnen we er niet bij hebben. Rutte en Merkel moeten een nieuwe eurocrisis voorkomen door hun verzet tegen eurobonds te laten varen.
Elke crisis is een kans. De kranten staan vol met pleidooien om lessen te trekken uit de coronapandemie: we moeten ons anders gaan verhouden tot dieren, ecosystemen en de planeet. Anders is de coronacrisis slechts een voorproefje van de klimaatcrisis die ons te wachten staat.
Hoe zinnig deze pleidooien ook zijn, de vraag is wat ervan terechtkomt. Te vrezen valt dat alle goede voornemens om onze ecologische veerkracht te versterken van de politieke agenda afglijden, wanneer de regeringen in Europa de komende maanden of jaren niet alleen een pandemie en een recessie, maar ook een nieuwe eurocrisis moeten bedwingen. Bedrijfsfaillissementen, oplopende werkloosheid, teruglopende belastinginkomsten en extra crisisuitgaven kunnen ertoe leiden dat de financiële markten het vertrouwen verliezen in een land als Italië of Spanje. Dat land kan zijn uitgaven dan niet langer financieren met nieuwe staatsleningen. Banken dreigen om te vallen. Het land moet Europese noodsteun inroepen. Financiële markten gaan speculeren op het uiteenvallen van de eurozone, waardoor de rente op nieuwe leningen omhoogschiet voor alle zwakkere eurolanden. Slepende Europese crisistoppen, al dan niet per videoverbinding, leveren niet de big bazooka op die nodig is om de markten te kalmeren. Ze vergiftigen de onderlinge verhoudingen. Het medeleven met de Italianen en Spanjaarden die creperen aan corona maakt plaats voor de retoriek over losbandige Zuid-Europeanen en deugdzame Noord-Europeanen die we nog maar al te goed kennen uit het afgelopen decennium.
Vleugellam
De kredietcrisis van 2008, die uitliep op een eurocrisis, maakte de Europese Unie in veel opzichten vleugellam. Als gevolg van harde bezuinigingen die de crisis verdiepten, groeiende werkloosheid en armoede, maatschappelijk protest en opkomend nationalisme vernauwde het politieke blikveld zich. Uitdagingen die om een lange adem vragen, zoals de aanpak van klimaatverandering, verdwenen van de prioriteitenlijst van zowel Europese regeringen als de meeste burgers.
Helaas werden ook de weeffouten in de muntunie slechts provisorisch gerepareerd. Landen als Duitsland en Nederland zaten gevangen in een simplistisch discours van schuld en boete dat de verantwoordelijkheid voor de eurocrisis uitsluitend bij Zuid-Europa legde. Berlijn en Den Haag waren blind voor de bijdrage van hun handels- en spaaroverschotten aan de onbalans in de eurozone. Nederland zag slechts schoorvoetend onder ogen dat het als belastingparadijs voor multinationals de schatkisten van andere landen plunderde. Door Duitse en Nederlandse tegenwerking werd de Europese muntunie niet verstevigd met een economische en fiscale unie, alleen met een halve bankenunie.
We kunnen ons geen nieuwe eurocrisis veroorloven. Het laatste wat de Europese Unie nu kan gebruiken is nog meer menselijk leed en onderling wantrouwen. De aanpak van de klimaatcrisis duldt bovendien geen verder uitstel. We mogen niet nog eens tien jaar verliezen in de strijd tegen klimaatverandering, zoals na 2008 gebeurde. Als de overschakeling op hernieuwbare energie en de verduurzaming van de industrie nu stilvallen, binnen en buiten Europa, is dat een recept voor een klimaatramp. Daarom is de European Green Deal die de Europese Commissie onlangs lanceerde, vandaag nog harder nodig dan gisteren. Waar de pleidooien voor een Green Deal tien jaar geleden op dorre aarde vielen, moeten de economische herstelpakketten ditmaal wél gericht zijn op groene innovaties en groene banen.
Solidariteit
De Green Deal maakt alleen kans als we een nieuwe brand in de eurozone vóór zijn. Dat vraagt om snelle politieke actie. We kunnen het bluswerk niet overlaten aan de Europese Centrale Bank. De grenzen van het monetair beleid zijn in zicht. De bank ontbeert ook een democratisch mandaat voor crisispolitiek. Het is nu nodig dat de regeringen van de eurolanden de handen ineenslaan en hun crisis- en hersteluitgaven gaan financieren met eurobonds. Dat zijn staatsleningen waarvoor zij samen garant staan. Zo brengt de eurozone het gezamenlijke verdienvermogen in stelling tegen de aanvallen van speculanten. Voor Duitsland en Nederland is dat slikken: ze zullen weer rente moeten betalen over hun obligaties, in plaats van geld toe te krijgen. Maar die prijs valt in het niet bij de financiële, politieke, sociale en ecologische schade van een nieuwe eurocrisis.
De recente videotop van de Europese regeringsleiders voorspelt weinig goeds. Met zijn botte weigering om financiële solidariteit te organiseren heeft premier Rutte het risico op een nieuwe eurocrisis aanzienlijk vergroot. Nederland staat nu bekend als een vrekkig, horkerig en kortzichtig land dat zijn Europese partners in de steek laat. Een hypocriet land ook, want Den Haag vraagt wel om Europese steun voor de Nederlandse bloemenkwekers en heeft ic-bedden in de buurlanden nodig om de levens van Nederlandse coronapatiënten te redden. Solidariteit kan geen eenrichtingsverkeer zijn, maar vraagt om wederkerigheid.
Het is tijd dat Rutte over zijn schaduw heen springt. Samen met bondskanselier Merkel, die zich ook verzet tegen eurobonds. Merkel en Rutte zijn de nestors onder de Europese regeringsleiders. Het leiderschap dat zij in eigen land tonen, mag ook Europa van hen verwachten. Uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke stappen: doorbreek het taboe op eurobonds.
Gerelateerde artikelen
4 minuten
Coronacrisis: doorbreek het taboe op eurobonds
6 minuten
12 minuten
‘We zijn meer vastberaden dan ooit om te regeren’
30 minuten
Een Green New Deal kleurt buiten de lijntjes
10 minuten
Arbeidsmigranten blijven nodig
Neem nu een abonnement
Nog geen abonnee? Bestel via deze link een los nummer of neem direct een abonnement.
Inhoudsopgave
Delegatieleider van GroenLinks in het Europees Parlement.
Twitter:
Projectleider Wetenschappelijk Bureau GroenLinks
Twitter:
Deel dit bericht