Conducteur is onmisbaar in het ov - Hoofdinhoud

Het plan van wethouder Wiebes om veel trams zonder conducteur te laten rijden, heeft desastreuze gevolgen. In het verleden is gebleken dat dat leidt tot meer zwartrijders en meer onveiligheid.

SP-Kamerlid Farshad Bashir en Amsterdams SP-raadslid Laurens Ivens

Onlangs maakte Het Parool bekend dat VVD-wethouder Eric Wiebes overweegt de conducteur van de tram te halen om zo flink te kunnen bezuinigen op het openbaar vervoer. Dat is een desastreus plan voor de veiligheid in het Amsterdamse openbaar vervoer. Honderden conducteurs dreigen werkloos te worden, terwijl de zwartrijder de vingers af zal likken bij dit idee.

Minder dan tien jaar geleden moest de conducteur terug op alle trams. Dat was nodig om het openbaar vervoer weer veilig te maken. Maar nu de VVD zowel landelijk als lokaal aan de touwtjes trekt, dreigt naast de werkgelegenheid ook de veiligheid het kind van de rekening te worden.

Wie de geschiedenis van het openbaar vervoer in Amsterdam kent, weet dat het verdwijnen van de conducteur op de tram eind jaren zestig heeft geleid tot een toename van zwartrijden en onveiligheid. Door schade en schande wijs geworden is vanaf de jaren negentig de conducteur op bijna alle Amsterdamse tramlijnen weer ingevoerd.

Dit werd in 2002 nogmaals onderschreven door het Aanvalsplan sociale veiligheid openbaar vervoer van toenmalig minister Roelf de Boer. Ook het rijk erkende het belang van de vaste conducteur voor de veiligheid en besloot mee te betalen.

In 2002 concludeerde de rijksoverheid dat menselijk toezicht de belangrijkste maatregel is en blijft voor de verbetering van de veiligheid in het openbaar vervoer. Bovendien werd geconcludeerd dat een vaste conducteur leidt tot lagere zwartrijdpercentages dan controles door 'vliegende brigades'.

Iedereen die wel eens in Amsterdam reist kan dat bevestigen. Hoe vaak reist u in een tram zonder conducteur? Vergelijkt u dat eens met hoe vaak u een vliegende brigade tegenkomt. Cameratoezicht kan alleen worden toegepast als aanvulling op menselijk toezicht en niet als vervanging ervan.

In het Aanvalsplan sociale veiligheid openbaar vervoer werd dan ook gekozen voor het structureel maken en verder professionaliseren van de toezichthouders in de tram. Elke evaluatie toonde aan dat de veiligheid hierdoor fors verbeterde. Zo blijkt uit de evaluatie van het Aanvalsplan in Amsterdam in 2006 dat juist de aanwezigheid van de conducteur in de tram heeft geleid tot fors minder zwartrijden (van ongeveer twintig procent naar een half procent) en meer veiligheid.

Nog steeds zijn de toezichthouders in het openbaar vervoer hard nodig. Er is nog steeds sprake van veel incidenten, die het ov-personeel en de reizigers schaden. We weten ook dat de ov-chipkaart volgens de meeste metroreizigers niet heeft gezorgd voor meer veiligheid.

Toch zijn volgens wethouder Wiebes de conducteurs niet altijd noodzakelijk op de tramlijnen. Tegen alle evaluaties in denkt hij dat deze met cameratoezicht en vliegende brigades ook veilig zijn. Fact-free politics op zijn best.

Op deze manier wil de wethouder omgaan met de bezuinigingen die hij van VVD-minister Melanie Schultz van Haegen moet doorvoeren. Eerder konden we nog op hem rekenen in ons verzet tegen de bezuinigingen, maar hij lijkt zijn oren te laten hangen naar de wens van zijn partijgenote. De VVD bezuinigt fors op veiligheid en laat de ov-reizigers en medewerkers in de steek.

De afgelopen jaren heeft de conducteur zich bewezen op de tram. Mensen voelen zich veiliger, er kan sneller ingegrepen worden als iets mis dreigt te gaan en het aantal zwartrijders neemt af, als er iemand toekijkt. Daarom roepen wij wethouder Wiebes op terug te keren op zijn schreden en met ons te strijden tegen de kaalslag die Schultz dreigt aan te richten in het Amsterdams openbaar vervoer.

Dit artikel verscheen op 5 januari 2012 in Het Parool